Tíminn - 11.04.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, laugardaginn 11 apríl 1959.
Utgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948

Þegar Ólaíur TKórs tók
að þroskast
HÉR í blaðinu hafa að und
anfömu verið birt ummæli
ýmissa forystumanna Sjálf
stæðisflokksins um fyrrver
andi álit þeirra á kjördæma
breytingu, sem gengi í svip
aða eða sömu átt og sú, sem
nú er fyrirhuguð. Meðal þess
ara ummæla eru orð, sem Ó1
afur Thors lét falla á Alþingi
1942 og eru svohljóöandi:
„Vill Framsóknarflokkur
inn aðhyllast fyrri tillögu
Alþýðuflokksins, að landið
sé allt eitt kjördæmi? Sjálf
stæöisflokkurinn gengur
aldreiað þeirri lausn. Eða vill
Framsóknarflokkurinn, að
kjördæmin séu fá og stór?
Eg veit ekki um einn einasta
þingmann Sjálfstæðisflokks
ins, að undanteknum háttv.
4. þingmanni Reykvikinga,
Sigurði Kristjánssyni, sem
það vill, og Sjálfstæðisflokk
urinn gengur aldrei að þeirri
skipan.“
í LANDSfundarræðu sinni
segir sami Ólafur:
„Mér dettur í þessu sam
bandi í hug, að Tíminn hefur
birt ummæli, er hann segir
mig hafa viðhaft 1942, til að
andmæla stækkun kjördæm
anna, og spyr hvað valdi
skoðanaskiptum minum. Eg
hef ekki hirt um að aðgæta
hvort rétt sé með farið, vegna
þess, að það skiptir engu
máli. Eg hefi skipt um skoð
un á skemmri tíma en 17
árum, enda ekki svo alls varn
að, aö ég geti ekki vaxið að
viti og þekkingu og þroska
líkt og aðrir menn. Frá því
er iíka að segja, að fram til
stoínunar Hræðslubandalags
ins 1956 hneigðist ég mest að
einmenningskjördæmum, en
margt það, sem þá kom í
Ijós, var óhugnanlegra en
mig hafði órað fyrir. Eftir þá
reynslu kýs ég miklu fremur
stærri kjördæmin, sé þeirra
kostur, enda þótt fantabrögð
um verði alls ekki með öllu
útrýmt meðan menn fá sig
til að beita þeim. Skal ég svo
ekki fara um það fleiri orð
um.“
NÆR hefði nú verið fyrir
Ólaf að leiða hjá sér með
öliu að ræða nokkuð um
mæli sín frá 1942 úr því
hann hafði ekki fram að
færa merkilegri afsakanir en
þetta. Er það að vísu ekkert
nýtt, að hann hlaupi á hunda
vaði en öllu ófimlegar hefur
hann ekki í annan tíma bor
ið fjTir sig fæturna.
í upphafi vill hann gefa
í skyn, að óvist sé með öllu
að hann hafj nokkurn tíma
talað þau orð, sem Tíminn
tilfærir eftir honum og seg
ist að vísu „----ekki hafa
hirt um að athuga hvort rétt
sé með farið.“ Það skipti svo
sem engu máli. Hver skyldi
tr-úa því aö Ólafur hefði mót
mælalaust látið hafa eftir sér
Fréttaþáttur frá Danmörku
Mikil ferðalög Dana um páskana - Pólitískt bitlingastríð hefur
vaídið viðsjám í flokki Sósíafdemokrata
hin tilfærðu orð ef hann ekki
vissi að þau væru rétt eftir
höfð? Og þótt sumir flokks
bræður Ólafs taii um að hann
sé farinn að sljóvgast, þá
trúi því hver sem getur að
hann muni ekki eftir hvaða
skoðun hann hafði á þessum
málum fyrir „17 árum.‘
ÓLAFUR játar það líka að
hann hafi hneygzt að ein-
m!enningskjördæmum allt
fram á árið 1956. Þá loks tók
„vit hans, þekking og þroski“
það heljarstökk, að augu
hans opnúðust skyndilega fyr
ir því, að það fyrirkomulag
sem hann áður hafði talið
sjálfsagt, varð allt í einu und
irrót allrar verstu stjórnmála
spilJingarinnar í landinu.
Þegar Ólafur tók út þennan
stórfenglega andlega vaxtar
auka var hann kominn drjúg
an spöl á 7. áratuginn, svo
naumast verður nú karl orð
aður við það að vera tiltakan
lega bráðþroska. En betra er
seint en aldrei, má Ólafur
segja.
Nú er það raunar ósannað
mál hvort öll þessi viðbót við
„vit þekkingu og þroska“
þessa flokksforingja hefði
enzt honum til hinnar merki
legu uppgötvunar á skaðsemd
aráhrifum kjördæmaskipun
arinnar, ef ekki hefði annað
komið til. Og bað var
kosningabandalag Fram-
sóknar- og Alþýðuflokksins
vorið 1956. Segi menn svo
aö það hafi til einskis
orðið. Raunar stóð Ól-
afur sjálfur að samskonar
bandalagi með Bændaflokkn
um á sinni tíö, en það er
auðvitað allt annað mál. Þá
'var hann ekki nema hálf-
fimmtugur og enn lítt vax-
inn að „viti og þroska“. Það
bandalag var því eins konar
æskusynd og því eðlilegt að
að það sé fyrirgefið.
EN svona eftir á að hyggja:
1942 sagði Ólafur: „Sjálf-
stæðisflokkurinn gengur
aldrei að þeirri skipan“ að
skipta landinu upp í „fá og
stór“ kjördæmi. 1959 berst
hann fyrir því með oddi og
egg, að koma á einmitt þeirri
kjördæmaskipun. Finnst nú
Ólafi ekki eðlilegt, að ýms
ir eigi erfitt með að leggja
mikið upp úr orðum hans og
heitum? Hann sagðist vera
andvígur því 1942 að gera
landið allt að einu kjördæmi.
Hið sama segir hann nú. En
hvað stendur það lengi?
Hver getur treyst því, að Ó1
afur haldi ekki áfram að
„þroskast“ úr því að hann er
nú einu sinni byrjaður á því?
Og hver getur vitað hvenær
sá „þroski“ nemur staðar?
Hver hefur tryggingu fyrir
því, að bað verði fyrr en
hann hefur uppgötvað að
sjálfsagt sé að gera landið
a’!'- aö einu kjördæmi?
1. Páskar og ferðalög
Þá eru páskarnir um garð
gengnir með öllu því tilstandi sém
þeim fylgir í Danmörku. Það er
svipað og um verzlunarmaruia-
helgina heima. Allir, sem geta,
fara i ferðalag.
Þrátt fyrir þoku og kalsaveður
og innílúenzu, sem gengur, virð.st
það -engin áhrif hafa. Veturinn
hefur verið einhver sá mildasti,
sem menn muna, aldrei komið
klaki í jörð, en vorið lætur standa
á sér. Veðurfréttir segja nær allt-
af hlýrra í Rvík en Höfn.
Auglýsingar blaða og ferða-
skrifst. um páskaferðir, minntu
mjög á bókaaugl. fyrir jólin
heima. Boðið var upp á ódýr
ferðalög til alira landa Evrópu
vestan tjalds (nema íslands) og
með öEum f arartækj u.n, 2 danskar
stúlkur fóru af stað ríðandi ein-
hesta, og ætluðu suður til Rómar,
en höfðu hvorki Ounnar eða Pál
fyrir fylgdarmann.
í vikunni fyrir páska, voru í
Ilöfn einni skrásettir 300-550 bílar
á dag, og nokkuð á annað hundrað
skellinöðrur. Er það algert met.
Frá því er skýrt, að yfir dansk-
þýzku landamærin hafi farið 180
þús. manns og 23 þús. bílar og
mótorhjól (aukn. frá fyrra ári
20%). Farþegar með járnbrautum
frá Höfn yfir 120 þús. Ferjurnar
yfir Stórabelti fluttu 27 þús. bíla,
skip Sameinaða 35 þús. farþega.
Eyrarsundsferjurnar milli Danm.
og Svíþj. fluttu 8.300 bíla og 111
þús. farþega. Þar að auki eru svo
þeir, sem fóru -sjóleiðina milli
Sjálands og Þýzkalands, mrlli
Danm. og Noregs, og svo sem
ekki hafa verið skýrðri. Á igötum
Hafnar ber nú mjö-g mikið á út-
lendingum einkum Svíum, og
nokkuð af Þjóðverjum. Einn dag-
inn komu í dýragarððinn 10 þús.
! manns, nær allt útlendingar.
Það þykir mikið afrek að geta
annað jafnmiklum* ílutningum,
þeir, sem ekki höfðu pantað far
með ferjunum fyrir bíla sína,
þurftu aldrei að toiðað lengur en
1 Vz tíma og járnbrautirnar fluttu
til Hafnar á annan 60 þúsund
farþ. á 9 klst. Þá má það teljast
undravert hvað iítið var um slys
í þessari óskapa umferð, ber það
gott vitni um stjórnsemi löggæzlu
manna og umferðarmenningu
Dana.
2. Beinamál
Eitt mest umræddasta mál
dönsku blaðana um þessar rnund-
ir er það ,sem ég hefi valið þetta
nafn, og eru höfuðdrættir þess,
er nú skal greina:
Undanfarin ár hafa Danir var-
ið stórfé til bygginga íbúðarhúsa
handa ahneningi, gilda um þessi
fjárframlög og lán sérslök lög til-
svarandi löngum œn verkamanna-
bústaðði og samvinnubyggingar
heima.
Stjórn og framkv. þessara mála
er í höndum inana, sem kosnir eru
af bæjarstjómum cig laun þeirr-a
ákveðin 1%% af byggingarkostn-
aði. E svo var fundið uppá því,
að drýgja þetta svolítið með því
að stofna stór allsherjarfélög og
hverju þeirra síðan skipt í mörg
smærri dótturfélög (og jafnvel tal-
að um dótturdótturfélög), svo
þóknun varð,3%. iÞannig gátu þeir,
sem á spilamannamáli er kallað
cloblað púlísma.
. Þá hefur því verið haldið fram
! að form. þingflokks jafnaðar-
1 manna, Einar Jensen, muni vera í
| stjórn um 40 slikra félaga, og get-
; ið til að tekjur af þessu starfi
! nemi um 40 þús. kr. Blað komm-
únista Land og Folk, telur upp
öll hans störf og metur árstekjur
hans af þeim um 120 þús. kr. E. J.
hefur svarað þessu og telur of-
H. C. HANSHN
reikn. um 70 þús., eftir eru þá
50 þús., sem teljast allgóðar tekj-
ur á danskan mælikvarða. Mál
þetta hefur verið rætt i danska
þinginu og krafizt rannsóknar. Þá
hafa byggingarfélög í Börndby-
erne — þeim bæjarhlt Hafnar,
sem fyrst urðu tilefni umræðn-
anna í þinginu — kosið sína eig-
in rannsóknarnefnd. Blöðin hafa
daglega birt með stórum fyrirsögn
um á 1. síðu. greinar um þetta og
kalla það „bengnaveri" og „komrn-
unale ben“ og tala um afturgöng-
urnar í byggingarfélögunum. Háð-
kviðlingar og grínmyndir fyigja,
t. d. ein af þeim Eisenhower og
H. C. Hansen forsætisráðh. Dana
(hann hefur verið vestan hafs í
heimsókn. Þeir mæta hundi með
bein í kj., og Hansen látinn segja:
Þetta minnirmig á nokkuð heima).
Jafnvel Soeialdemokraten, blað
jafnaðarm.( sem fékk hægt andlát
þessa daga) vítti þetta eiiíkum
eftir að blöð flokksins úti á landi,
höfðu átalið þetta harðlega og
krafizt þess, að E. J. verði aö víkja
úr stjórn þingsflókksins. Saigt ér að
miðstjórn flokksins hafi líka bor-
izt kröftug nrótmæli og hótanir
um úrsagnir, ef ekki yrði að gert.
Forsætisráðh. beið því allóþægil.
viðfangsefni við heimkomuna, því
F.J. va rbúin að láta hafa eftir sér
digurbarkaleg ummæli, að hann
ætlaði ekki að láta af þesSum
störfum í félögunum, sem hann
hefði verið kjörinn til á fyllilega
lögmætan hátt. í dag skýra svo
blöðin frá því, að þingfl. jafnað-
arm. hafi haMið fund um málið
og hafi hann verið allstormasamur,
svo að E. J. hafi fallið í yfirlið,
en raknaði þó við í tæka tíð, svo
fundinum varð haldið áfram. For-
sætisráðh. hafi árangurlaust réynt
að miðla málum, en það var engin
miskunn hjá Magnúsi. Annað hvort
að E. J. segði sig úr stjórn allra
dótturfélaganna en fái að halda
sæti í stjórn 4 aðalfélaganna —
tða segja af sér formennskunni í
þingflokkum. (Hann hefur nú valið
fyrri kostinn).
E. J. er nú nær sjötugur, hefir
verið þingmaður í 34 ár, harðdug-
legur og í miklu áliti innan síns
flokks, hefir að minnsta kosti
tvisvar hafnað ráðherrastöðu, og
þykjast menn nú skilja hvers
vegna ráðherra í Danm. má engin
launuð aukastörf hafa.
Kaupmannahöfn, 3. apríl 1959.
Jón Guðmundssoa,
Borgarnesi.
Svar til Þjóðviljans
Leiðarahöfundur Þjóðviljans ger
ir mér þann ,,heiður“, að rang-
túlka tiivitnun í grein þá, er ég
ritaði í Tímann þann 9. þ. m.
Þar stendur þetta: „Ég er per-
sónulega hlynntur þvi, að stórir
stjórnmálaflokkar og sterkir njóti
hagræðis fram yfir smáflokka“. —
Setning þessi er slitin úr sam-
hengi og síðan lagt ÚL af henni á
„smekklegan" hátt: Þar sem Fram-
sókmarflokkurinn er smáflokkur og
ég fylgi þeim flokki að málum,
spyr leiðarahöfundur Þjóðviljans:
„Hvernig kemur ungi maðurinn
þessu heim við þá kenningu sína,
að tvímælalaust sé að þrengja
kosti smáflokkanna?“
Það leynir sér ekki að flokks-
sjónarmiðin ríða húsum Þjóðvilj-
ans og skriffinnar hans sjá ekkert
nema hagsmuni flokksins. Hags-
munir einstakra byggðarlaga og
þjóðarheildarinnar yfirleitt eru
hreint aukaatriði.
í kjördæma-tillögum Framsókn-
arflokksins er ekki verið að berj-
ast fyrir neinni forréttindaaðstöðu
eins eða annars flokks. En það
eru aðrir hagsmunir en flokkshags-
munir, sem eiga að vera þyngstir
á metum í slíku stórmáli sem kjör-
dæmamálinu. Framsóknarflokkur-
inn berst fvrir því, að tryggja fólk-
inu úti á landsbyggðinni nauðsyn-
leg og sanngjörn áhrif á stjórn
þjóðmála. Hins vegar er það ekki
honum að kenna heldur þakka, að
fólkið úti á landsbyggðinni fylgir
honum að málum.
í fyrrnefndri grein minni tel ég
einmenningskjördæmi bezta trygg-
ingu fyrir því, að hagsmunir eín-
stakra byggðarlaga verði ekki fyr-
ir borð bornir og enn fremur að
slikt kerfi tryggi sterkt stjórnarfar
hvers ríkis, og vitna ég þar í
reynslu annarra lýðræðisþjóða. Ég
lýsi ennfremur þeirri skoðun minni
að það muni verða ógæfa vinstri
manna í landinu að taka upp hlut-
falls kosningakerfi vegna sundr-
ungaráhrifa þess. Er þar ekki Ver-
ið að berjast fyrir sérhagsmunum
Framsóknarfiokksins heldur vinjtri
manna yfirleitit, og komniiúnistar
skyldu gera sér ljóst, að það verð-
ur Alþýðubandalagið svonefnda,
sem fyrst verður til að klofna!
Einmenningskjördæniakerfi myndi
hins vegar fylkja vinstri mönnum
saman. Ef vinstri menn .bæru gæfu
til að sameinast í einn stóran,
sterkan flokk, og ná þannig nauð-
synlegu mótvægi við Íhaldsflokk-
inn, þá vita hinir föðurlandsvilltu
iínudansarar Moskvukommúnism-
ans, sem stjórna Þjóðviljanum,
málgagni Alþýðubandalagsins, (blað
inu, sem var í stjórnarandsitöðu,
meðan Alþýðubandalagið sat í
vinstri stjórn, að þeir, þ. e.
Moskvukommúnis't'ar, verða ein-
angraðir >og útilokaðir til áhrifa,
því að mikill meirihluti vinstri-
manna og stór hluti þeirra manna,
sem kastað hafa atkvæði sínu á
Alþýðubandalagið, vilja ekki bylla
ríkjandi þjóðskipulagi, þó að þeir
vilji sanngjarnri hlutdeild alþýðu-
stéttanna í þjóðartekjunum.
En kommún'istar þeir, sem skrifa
Þjóðviljans, vilja ríkjandi þjóð-
skipulag feigt og skal því enginn
furða sig á þvi, þótt þeir aðhyUisí
kjördæmaskipan og kosningahættl
1 sem munu ieiða til upplausnar (
þjóðfélaginu.
Tómas Karlssou,