Tíminn - 31.05.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, sunnudagiim 31. maí 1959
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaöamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Simi eftir kl. 18: 13948
Afnám kjördæmanna
í ÁGÆTRI ræðu, sem
Bernh^rð Stefánsson flutti í
eldhúsumræöunum vék hann
m. a. því gerræðisfuila á-
formi þríflokkanna að ætla
að afnema núverandi kjör-
dæmi. Um það sagði Bern-
harð m.a.:
„Kjarni þessa mikla máls
er sá, að þríflokkarnir vilja
ekki á annað hlusta en leggja
niður núverandi kjördæmi,
enda þótt á því sé engin þörf
til þess að jafna kosninga-
réttinn meira en nú er í
strjálbýli og þéttbýli. Það er
hægt að gera eftir miðlunar-
leið Framsóknarflokksins. Sá
réttur manna og héraða, að
kjósa sérstaka fulltrúa fyrir
hvert byggðarlag á Alþingi,
hefur frá upphafi hins nýja
Alþingis beinlínis verið
grundvöllurinn að þeim
miklu almennu framförum,
sem orðið hafa víðs vegar um
landið. Kunnugleiki þing-
manna, náið samband við
kjósendur, bein ábyrgð
þeirra hvers um sig á mál-
efnum héraðsins, hefur orð
iö grundvöllur að þeirri sókn
í framfaramálum héraðanna
hvers um sig og fleiri sam-
an, sem þingmenn hafa hald
ið uppi á Alþingi en þau öfl,
sem fyrir kjördæmabreyt-
ingunni standa nú kalla
þetta aðhald, sem kjördæm-
in veita þingmönnum til
þess að vinna að málefnum
héraðanna, pólitíska spill-
ingu. Svo langt er gengið, að
talað er um, að kjördæmin
séu sett upp á þjóðina af
dönskum konungi. Það var
forustumaður íslendinga,
einn fyrsti í frelsisbaráttu
þjóðarinnar, sem fyrstur
stakk upp á svipaðri kjör-
dswnaskipmi og haldizt hef-
ur. Það var Baldvin Einars
son“.
UM þá staðhæfingu kjör
dæmabyltingarmanna, að
réttur kjósenda ykist og að-
staða þeirra til áhrifa batn
aði við samsteypu kjördæm-
anna, sagði Bernharð:
„Tveir háttv. þingmenn
Sjálfst.flokksins, þeir háttv.
þingm. Borgfirðinga og hátt-
v. 2. þingm. Skagfirðinga,
hafa hafa haldiö því fram
hér á Alþingi í útvarpsum-
ræðum — að það væri miklu
betra fyrir kjósendur, að
kjördæmunum væri steypt
saman i stærri heildir. Þá
gæti hver k jósendi snúið sér
til flokksbróöur síns á Al-
þingi o.s.frv.
Eg hefi aldrei orðið þess
var í míiiu kjördæmi, að
nienn hafi ekki getað snúið
sér til mín, hvar í flokki sem
þeir hafa staðið, og sama veit
ég, að er um báða þessa
háttvirtu þingmenn og raun
ar flesta þingmenn. Eg held
t.d. að háttv. þingmenn Borg
firðinga sé alveg talandi
tákn um það, hvers virði
þingniaður einmenningskj ör
dæmis getur verið héraði
sínu. Borgarfjarðarsýsla og
Akraneskaupstaður bera ljóst
vitni um það, og framfarir
þar afsanna alveg þau um-
mæli þessa þingmanns, að
héraðið hafi nokkurntíma
verið látið gjalda pólitískrar
afstöðu hans. Eg er alveg
viss um að þessi þingmaður
hefði komið minnu til leiðar,
ef hann hefði verið einn af
fimm þingmönnum hins
stóra svæðis frá Hvalfjarðar
botni og í Gilsfjarðarbotn,
sem nú á að verða kjördæmi.
Það hefði dreift áhuga hans
og kröftum.“
UM viðleitni kjördæma-
byltingarmanna til þess að
dreifa athygli kjósendanna
frá þvi, að höfuðmál kosn-
inganna í vor er kjördæma-
málið, sagði sami ræðumað
ur: -
„Stjórnarskráin kveður svo
á, að þegar stjórnarskrár-
breyting er samþ. á Alþingi,
skuli þingið rofið og kosning
ar fara fram og öðlast stjórn
arskrárbreytingin ekki gildi
nema næsta þing á eftir
kosningunum samþ. breyt-
inguna aftur. Þetta ákvæði
er sett til tryggingar kjós-
endum til þess að þjóðin geti
tekið í taumana, ef hún ér
óánægð með breytinguna og
sent þá meiri hluta á þing,
sem vill fella slíka breytingu.
Ráðgert er að hafa auka-
þing í sumar. Ekki er ætlazt
til að það þing geri annað en
samþ. stjórnarskrárbreyting-
una og setja kosningalög í
samræmi við hana. í haust
á svo venjulegt þing að koma
saman að loknum nýjum
kosningum. Kosningar í vor
snúast þvi og eiga að snúast
eingöngu um kjördæmamál-
ið, því að aukaþingið, sem
kosið er til, fjallar ekki um
annað. Þeir, sem vilja af-
nema núverandi kjördæmi,
sem mundi leiða til áfram-
haldandi glæfrastefnu nú-
verandi stjórnarflokka í fjár
málum, kjósa að sjálfsögðu
Sjálfstæðisfl. og Alþýðufl.
Hinir, sem vilja halda við nú
verandi kjördæmum, sem
eru midirstaða þess, að jafn
vægi haldist í byggð lands-
ins og að stjórn og þing sinni
þörfum þess fólks, sem býr á
landsbyggðinni, í sveitum
landsins og kaupstöðum þar
og öðrum sjávarplássum,
kjósa Framsóknarfl. í kosn-
ingunum í vor“.
Ef Framsóknarfl. fær stór
aukið fylgi í kosningunum
„ . . . þá kynni svo að fara,
að hætt yrði við að keyra
þetta mál í gegn á auka-
þinginu, en í stað þess yrði
sezt að samningaborðinu og
sanngjörn lausn fundin í
kjördæmamálinu án þess aö
leggja núverandi kjördæmi
niður, svipað og gert var eft-
ir kosningarnar 1931. Veitið
því Framsóknarflokknum ör
uggt fylgi í kosningunum í
vor, kjósendur góðir.“
Herbert Olivecrona hefir fram-
kvæmt um 10 þúsund heilaskurði
Á lækningastofu prófess-
ors Herberts Olivecrona í
Stokkhólmi kemur fólk hvað-
anæva að úr heiminum.
Olivecrona er sá læknir á
Norðurlöndum, sem mesta
viðurkenningu hefir hlotið í
heiminum, og er það vegna
afreka hans á sviði heila-
skurðlækninga.
Starf hans hefur ekki einungis
skapað fyrstu kaflana í sögu heila
skurðlækninga í Evrópu, heldur
hefir hann um áraraðir verið einn
fremsti frömuður á sviði heila-
skurðlækninga og nú er hann dreg
ur >sig til baka stendur hann enn
ó tindi frægðarinar.
40 ára starfsferill
Olivecroa hefur starfað í 40 ár
við sama sjúkrahúsið í Stokkhólmi
og í þetta sjúkrahús flyikkjast
læknar hvaðanæva að til nárns.
Frægð Olivecrona og frami hefur
ekki stigið honum til höfuðs og
andinn á spítalanum er heimilis-
legur og mildur. Það hefur verið
sagt, að Svíar séu óvenju stórlát-
ir og formfastir, en Olivecrona er
algjör undantekning frá þessari
reglu.
Herbert Olivecrona verður 69
ára næsta sumar, og mun hann þá
draga sig í hlé, en það er ekki
■ vegna þess að ellin sé að buga
hann. Embættislögin sænsku mæla
■svo fyrir um hámarksaldur emb-
ættismanna. Olivercrona er í
fullu fjöri ennþá, fer á veiðar, leik
ur golf, stundar skemmtisiglingar
^ og fleira af slíku t'agi.
j Tíu þúsund heilaskurðir
Á þeim 40 árum, sem Oliver
crona hefur stundað lækningar
hefur hann framkvæmt næstum
tíu þúsund heilaskurði. Henn hafa
lagt hálfan hnöttinn að baki til
að leita hjálpar hans og nafn hans
hefur af þeim isökum oft prýtt for
síður stórhlaðanna.
Fyrsti skurðurinn 1922
| Eftir stríðið 1914—18 fór Oli-
vecrona til Bandaríkjanna. Banda
ríkjamenn voru slyngari við lækn
ingu heilabólgu. en Evrópumenn,
segir Olivercrona. 60—70% þeirra
manna, sem fengu heilabólgu í
Evrópu dóu. Eg sá uppskurði í
Bandaríkjunum, sem gengu mjög
vel og mér kom í hug, hvort ekki
mætti hjálpa fleirum af þeim
mönnum, sem fengu þennan al-
varlega sjúkdóm. Eg var venju
legur skurðlæknir þá, en tók nú
að lesa allt, sem ég náði í, um
heilann og heilaskurði. Einn góð
an veðurdag 1922 fékk ég fyrsta
! sjúkling minn og skurðurinn
heppnaðist ekki. Næsti sjúklingur
var með heilabólgu á háu stigi,
og væri jafnvel í dag erfitt að
lækna svo illkynjaða heilabólgu,
en skurðurinn heppnaðist framar
vonum og sjúklingurinn fékk bata.
Engin deyfing
Fynstu árin voru mjög erfið.
Verst var að geta ekki beitt deyf
ingu við heilauppskurði. Eter var
ekki hægt að nota vegna þess að
æðarnar í 'heilanum bólgnuðu út
I og skurður var óframkvæmanleg
| ur. Sama er að segja um narkosu.
Fyrstu heilaskurðirnir voru því
framkvæmdir á fólki sem hafði
fulla meðvitund. Það var stað-
deyft en gat fyígzt með hvernig
skurðinum miðaði áfram. Heila-
Hann er frægasti læknir Norfturlanda og talinn
einn snjallasti heilaskurðlæknir í heimi
Lífið á ekki að vera tómt strit — en mér líkar vel að taka til höndunum.
skurður gat tekið um 7—8 tíma
(nú taka þeir 2—-3 klst.) og varð
maður jafnhliða því að einbeita
sér að skurðinum að tala róandi
við sjúklinginn og útskýra fyrir
honum jafnóðum, hvað væri að
gerast. Einn af sjúklingum mín-
um, ungversfki rithöfundurinn
Karinthy, skrifaði bók um reyn.slu
sína á skurðborðinu, sem hann
nefnii" „Á reisu um höfuðskel
mína.“
Getgátur einar
Það var mjög mikilvægt að sjúk
dómsgreiningin heppnaðist vel.
Taugalæknar gátu með nokkurri
vissu sagt til um það, að >sjúkling
urinn hefði heilabólgu, en þeir
gátu ekki sagt nákvæmlega til um
það, hvar í heilanum hún iværi.
Við um helming sjúkdómstilfell-
anna réðu getgátur einar um það,
hvar við hófum skurðinn, og get-
spekin gat oft brugðist okkur, og
það gat haft alvarlegar afleiðing
ar í för með sér. Við höfðum einn
ig mjög ófullkomin tæki í hönd
um og unnum við aðsðtæður, sem
mundu nú teljast algerlega ófull
nægjandi. 'Nú er þessu á annan og
betri veg farið. Við höfum blóð-
banka, fullkomin tæki og við get-
um nú með algjörri vissu sagt
nákvæmlega til um það, hvar mein
ið er í heilanum — og er það að
þakka tauga-geislafræðinni.
í 60% heilabólgutilfella eru ekki
I illkynjuð og eru læknanleg, og
sjúklingurinn fær fullan bata. En
illkynjuð heilabólga og heilaæxF
eru enn mjög hættulegir sjúkdóm
ar og á því sviði er enn margt
óunnið. Auk þess er heilabóiga að
eins ein tegund heilasjúkdóma og
við skerum einnig gegn héilablæð
ingum og flogaveiki.
Bók um 120 ryrstu skurðina
Árið 1927 skrifaði piivecrona
bók um fyrsta 120 beilaskurðina,
sem hann hafði framkvæmt, og
þessi bó'k opnaði augu lækna fyrir
því, að unnt væri að hjálpa þeim
sjúklingum, sem þjáðust af heila
bólgu. 1830 fékk hinn ungi læknir
■sérstakt sjúkrahús fyrir starfsemi
sína cg 1935 varð hann prófessor.
Þá þegar hafði Olivecrona skap-
að sér fræð sem heilaékurðlæknir.
Hann var kallaður til annarra
landa til uppskurða og fólk tók að
streyma til hans hvaðanæfa að.
Engin spyr um dauðann
Aðspurður sagði Olivecrona, að
heilaskurðlæknir yrði að búa yfir
feikilegri nákvæmni. Smá mistök
geta gert mun meiri skaða við
heilaskurði en við skurði í önnur
líffæri. Ekki sízt riður á að stöðva
allar blæðingar og var það oft
erfitt áður fyrr, en nú rá3a lækn-
ar yfir handhægum hjálpartækj
um til stöðvunar folæðinga. Hann
verður einnig að hafa hæflleika
-fbu)

Þa3 er gott a5 hvíla sig svolítið eftir erfiðan uppspurð. — Olivecrona í hægindastól sínum.