Tíminn - 13.06.1959, Page 8

8
TíMINN, laugardaginn 13. júní 1959.
Er þetta það sem þjóðin vill?
(Framhaid af 7 síðn)
isvinnu fyrir 4 milljónir að skipta
þessum eina milljarði, sem píndur
er út úr þjóðinni í sköttum á
hverju ári. Þá er ekki víst, að
þingið stæði allan veturinn sjálfu
sér til skammar og skrattanum til
athiægis.
Ég fyrir mitt leyti er þess full-
viss, að bændur geta sagt það
sama nú og hinn mikli herforingi
Rómverja, Júlíus Sesar, sagði eftir
orrustuna við sonu Pompejusar:
„Pram að þessu hefi ég barizt til
þess að sigra, en í dag hefi ég bar.
izt fyrir lífi minu“, og hafi bænda.
stéttin áður barizt til þess að
sigra,, þá á hún í dag og framvegis
að berjast fyrir lífi sínu. Það er
staðreynd, sem allir hljóta að sjá,
að hugmyndin er að gera bænda,
stéttina, þessa elztu og traustustu
stétt þjóðfélagsins, að hornreku,
stéttina, sem hefir haldið uppi
menningu þessarar þjóðar frá önd.
verðu og skapað þau verðmæti,
sem eru einstæð í heiminum, og
þar með skipað þessari litlu kot-
þjóð á bekk með niestu menningar-
þjóðuin heims. Á ég þar við bók.
menntiraar.
Það er ekki hægt að leggja allt
í kúgildi, það er líka til nokkuð,
sem heitir manngildi, og þar er
hlutur bændanna ekki 5% eins og
í útflutningnum, ætli hann gæti
ekki nálgazt 95%, ef miðað er við
liðna tíð?
(Þetta er að breytast eins og ann.
að, og nú vaða uppi í okkar þjóð.
félagi alls konar skrapalaupar,
sem leggja stund á að framleiða
misjafnlega heimskulegt kjaftæði
handa þjóðinni, og það með góðum
áraagri eftir því, sem séð verður.
Það eru þessir herrar, sem telja
sig þess umkomna að taka alla
bændastéttina á kné sér og segja
henni, að hún sé orðin óþörf þessu
þjóðfélagi og væri þjóðnytjaverk
að skera hana niður við trog, sam_
anber ræðm-nar 1. maí síðastlið-
jnn, og þetta tekst áreiðanlega, ef
bændurnir verða sínir eigin böðl-
ar, eins og þeir hafa oft verið.
Nú situr við stjórn í landinu
alþýðuflokkur með Emil Jónsson í
for.sæti. Þó að Emil sé Hreppa.
maður að ætt og náfrændi minn,
get ég vel unnt honum þess sann-
mælls, að verra meinhorn í garð
bænda hefir ekki setið á þingi hin
síðari ár. En tilraunin, sem gerð
hefir verið til þess að reyna að
stöðva dýrtíðina, á vísa samúð
bænda, enda eru þeir eina stéttin
í þjóðfélaginu, sem hefir rétt fram
hendina í þá átt oftar en einu
sinni, en jafnoft verið svikin af
öðrum stéttum.
HLnu mótmæli ég í nafni allrar
bændastéttarinnar, að það sé rétt
byrjun hjá Emil að láta það verða
sitt fyrsta verk að rjúfa sætt á
bændum og brjóta á þeim lög,
sem þeir bafa búið við hin síðustu
ár. Á ég þar við sexmannanefndar.
grundvöllinn, sem bændur hafa
sætt sig við möglunarlaust, síðan
hann var fundinn. Þó er rausnin
ekki meiri en það, að bændum er
skammtað kaup eins og þeim, sem
lægst eru launaðir í þessu þjóð.
félagi. Það er lítil áhættuþóknun
in, sem þeir fá, þegar út af ber. Þó
'hefir núverandi ríkisstjórn þótt
þetta ofrausn. Þegar verðlagið var
lækkað í febrúar síðastliðnum,
hélt ég og víst fleiri, að það ætti
að ganga jafnt yfir alla, en hvað
skeður? Fyrst eru bændur sviknir
um 3,3%, sem þeim bar með réttu,
og látum það nú vera, en hitt var
óþolandi að lækka heildsöluverð
á öllum kjöfbirgðum, sem til voru
í landinu, til muna, og lækka þar
með kaup bændanna 1958. Ef rík-
isstjórninni er stætt á þessu, þá er
henni allt leyfilegt, og virðist
næsta óþarft fyrir hana að breyta
stjórnarskránni til þess að níðast
á bændum. Finnst engum bónda
nema mér, að bændur iiafi unnið
fyrir 8 stunda kaupi við að halda
lífinu í lömbunum síðastliðið vor,
einu því versta, sem komið hefur
á þessari öld. Þó bændur þræluðu
þetta 16—18 tíma á sólarhring,
voru það hreinir smámunir saman-
borið við annan kostnað, sem af
harðindunum stöfuðu.
En það eru aðrir menn í þessu
þjóðfélagi, sem borgar sig betur
að verðlauna en þá, sem stríðið
unrtu í harðindunum. Það eru
þeir, sem vinna það mikla afrek
að éta kjötið. Það er staðreynd,
þó brosleg sé, að ríkið borgar rík.
ustu mönnum þjóðarinar ca. 150
kr. fyrir að éta meðallambskropp.
Sæmileg atvinna það. Eg get sýnt
mönnum það svart á hvítu, að að-
eins í einni verzlun í Sláturfélagi
Suðurlands komst niðurgreiðslan
á einum degi í 125 þús.. Ég ætla
ekki að leggja meira á bændur í
bili.
Auðvitað veit ég, að svona smá.
munir fara fyrir ofan garð eða
neðan bæði í Skollagróf og Mykju.
nesi, og sjálfsagt heldur bóndinn
£ Seljatungu vöku sinni eftir sem
áður. En samt á ég erfitt með að
hugsa mér, að Þorsteinn Erlings.
.son hefði getað átt við alla þá
mætu menn í bændastétt, sem
fylgja stjórninni, þegar hann kvað:
„Þrælslund aldrei þrýtur mann,
þar er að taka af nógu.
Hann gerir allt, sem hundur
kann,
'hefði hann aðeins rófu.“
iÞó skal ég bæta við þetta, til
þess að ekki valdi misskilningi,
að ’þetta niðurgreiðslufargan hef-
ir einn Ijósan puhkt, sem rétt' er
að meta og nóg er að segja eins
og satt er um stjórnina. Það
standa vonir til, að meira verði
étið af kjöti í ár en nokkru sinni
áður, og þá þarf minna að neyða
ofan í Bretann, og því fagna allir.
Nú náigast kosningar óðum, og
þar standa öðru megin nýsköpun
arstjórnin sáluga (friður veri meö
moldum hennar) afturgengin, eða
Mklega væri rétt að orða það
þannig, að hún hefði bylt sér í
gröfinni, því nú er upp það sem
áður sneri niður. Hvernig sem
hún snýr, þá ætla þessir herrar
að hanga saman á kjöftunum í
næstu kosningum, og hvað svo?
Stíga þeir svo ekki um borð í
stjórnarfleyið? Ef svo verður get
um við bændur tekið undir með
Eiríki jarli:
Ke.nni ég fullvel karfa þann,
ikóngsskip er það varia.
Að öðrum kosti væri það, að
Sjálfstæðisflokkurinn næði settu
rnarki og fengi meiriiiluta við síð
ari kosningarnar. Það má sá flokk
ur eiga, að hann er konungsger-
semi og á engan alnafna í lýð-
frjálsu landi í veröldinni. „Allra
stétta flokkur", það er áreiðan-
lega snjallasta öfugmæli, sem
■sem tungan geymir, og þessu
öfugmæli velta .sjálfstæðilpmemn
uppi í sér eins og munntóbaki við
öll hugsanleg tækifæri. Þeir
gætu alveg jafnvel tekið alvarlega
vísuna:
Fljúgandi ég sauðinn sá
og saltarann hjá tröllum.
Hestar sigla hafinu á,
en hoppa skip á fjöllum.
Það er þá ekki eins hörð stétta
skipting í þessu landi eins og af
er látið, ef einn og sami flokkur
getur verið fulltrúi allra stétta.
Hvernig ætli það sé mcð Alþýðu-
sambandið og Samband ísl. sam-
vLnnufélaga?
Um áramótin í vetur hélt Ólafur
Thors ' eina af sínum dómadags-
ræðiun og sagði meðal annars:
„Það er sýnt, að þjóðin trúir
Sjálfstæðisflokknum bezt til þess
að skipta þjóðartekjunum og
skipta þeim i-étt,“ Mikil er trú
þin. Það hefir nú aldrei verið
miklu að skipta með þessari þjóð,
því að hún hefir aldrei komizt
hærra en vera milli húsgangs og
bjargálna. Þó er frá þessu ein
undantekning. Eftir síðara stríð
átti hún 600 milljónir í útlendum
bönkum og allir bankar hér svo
fullir, að þeir voru hættir að
Iborga vexti af hærri upphæð en
50 þúsundum. Það hefir verið tal
ið, að þá ætti þjóðin 1200 milljón
ir, og það var mikið fé í þá daga,
þá var það ekki neinar 5 aura
krónur. Að þessari 'krás settust
svo þríflokkarnir með Ólaf Thor
í forsæti.
Það hefir sjálfsa-gt aldrei geng
ið betur að skipa kolum út í
Kveldúlfstogara en Ólafi gekk að
koma öllum þessum gífurlega
auði, á okkar mælikvarða, fyrir
;borð og L sjóinn. Náttúrlega
isumt fyrir nytsama hluti eins og
skip, því' svo mikill fjármálaglóp
ur hefir aldrei uppi verið að geta
eytt þessu öllu í alls ekki neitt,
en sorglega mikið var, sem bein-
línis var fleygt í sjóinn í þeirra
orða venjulegu merkingu. En
einu gleymdi Ólafur, og það var,
að ísland næði lengra en upp að
Elliðaám. Hver var hlutur sveit-
anna hjá manninum, sem stærir
sig af því, að hann skipti þjóðar
tekjunum rétt? Það voru nú
I meiri drápsklyfjamar, sem þang-
' að fóru. Þó var það að skömminni
til skárra en á merinni hjá Bólu-
Hjálmari, þar voru loforð öðru
megin en svik hinu megin. Það
voru þó ekki svik nema í öðrum
bagganum á truntu Ólafs Thors,
en auðvitað var sá baggi þriðjungi
þyngri, því lofað var 50 milljón-
um en fengust um 20 milljónir.
| Nú skora ég á Ólaf Thors að
[birta sundurliðaðan reikning yfir
það, hvernig hann skipti stríðs-
gróðanum. Koma svo með slagorð
in og upphrópanimar á eftir, sem
eru gagnleg á fjöldafundum í
Reykjavik. Við bændurnir erum
svo raunsæir, að okkur langar til
þess að vita, hvað er eftir, Óli
minn, ef hann bregzt þér hávað-
inn?
En 'það var ekki eina afrek
Ólafs Thors að skipta stríðsgróð-
anum. Annað var jafnvel enn af-
drifarikara. Hann vakti upp þann
draug, sem heitir verðbólga og
kom honum svo vel á legg, að
síðan hefir enginn séð við honum.
írafellsmóri var að rölta um kjör
dæmi Ólafs Thors á öldinni sem
leið og þótti 'hrekkjalómur hinn
mesti, en hann var hreinasta lamb
að leika við móti þessum Ólafs-
Móra, sem riðið hefir húsum á
þessu landi undanfarin ár og eytt
hyggðina í miklu stærri stíl en
‘Glámur, þegar hann var að eyða
Forsæludal forðum.
Verst er, að allir stjórnmála-
flokkar virðast svo tröllriðnir af
þessum óvætti, að enginn þorir
að taka að sér hlutverk Grettis,
að taka dólginn hryggspennu, og
kunnu þó sumir foringjarnir
glímuiökin, að sagt er.
Það er til enskur máisháttur,
sem segir: Fortíðin er bezti spá-
dómur um framtíðina. Þetta skulu
menn athuga vel við kjörborðið
í vor. Ekki efa ég það, að sjálf-
stæðismenn hafa nógan vind í segl
in til þess að komast út í kjör-
dæmin til þess að biðja menn að
'styrkja sig til þess að leggja nið-
ur það kjördæmi, sem kýs þá. En
þá er íslendingseðlið breytt frá
fyrri tíð, ef einhverjir fá ekki
bæði að sigla og róa heim aftur.
Svo kvað Örn Árnarson:
„Suðræn hræsni, austræn auðmýkt
ótal greinar hafa sýkt,
þó er skapið, innsta eðlið,
Óðni, Þór og Freyju vígt.
Ennþá myndi fáa fýsa
að faðma og kyssa böðul sinn,
eftir högg á hægri vang.a
hver vill bjóða vinstri kinn?“
Kosningarnar í vor -skera úr um
það, hvort skáldið hefir þekkt
íslendingseðlið rétt.
HeZgi Ilaraldison,
Hrafnkelsstöðum.
Á vertíðargöngu til Grindavíkur
með eina og fimmtíu upp á vasann
Rabbatf vitf Gest Helgason frá Mel áttræSan
Góður og glaður maður Fyrirhleðslur
leit hér inn á skrifstofur — Hvað geturðu sagt mér um
blaðsins í gær og staldraði vatnságang þarna í Þykkvabæn-
~ . um, eg hef eitthvao heyrt talao
litla stund. Það var Gestur um hannV
Helgason frá Mei í Þykkva- — Vatnságangurinn var mikill
bæ. Einhvernvegin hafði bað frá því ég fyrst man eftir og
kvisazt, að Gestur yroi átt-
ræður laugardaginn 13.
þessa mánaðar og fréttamað-
ur notaði tækifærið og nær-
veru Gests til að spjalla ögn
við hann um liðna daga í
Þykkvabænum.
Gestur er fæddur á Mel í
Þykkvabæ, Þykkvabæingur í báð
ar ættir og hefur runnið skeið
sitt í áttatíu ár að mestu í
Þykkvabænum. Þykkvibærinn var
ekkert rikramannapláss á yngri
árum Gests fremur en önnur
sveitaþorp á landinu, enda gat
hann þess, að farareyrir sinn í
vertíðargöngu til Grindavikur
hefði verið króna og fimmtiu, og
taldi, að nágrannar sínir og sam
ferðamenn hefðu verið svipuðum
efniun búnir í upphafi ferðar.
Þykkvabæingar hafa löngum
isótt sjó á opnum iskipum frá
hafnleysunni þar við ströndina
og þaðan fór Geslur sinn fyrsta
róður. Hann var þá 15 ára gamall.
— Þá réru fjögur skip úr
Þykkvabænum, sagði Gestur. —
Einu hafði slegið upp svo því
varð ekki róið í það sinn, enda
gerði afspyrnu veður svo einu
hinna þriggja hvolfdi í endingu
og drukknuðu tveir menn. Hin
tvö, og þar var ég á öðru, urðu
að leggja frá og róa út á móts við
Loftsstaði. Þangað var komið í
rökkurbyrjun í bráðum háska alla
ströndinni í brááðum háska alla
nóttina. Um morguninn var okkur
hjálpað.til lands.
Hætiulegar lendingar (
— Eftir þetta lagðist útræði
niður frá Þykkvabæjarsandi í
nokkur ár, en var tekið upp
seinna. Ég gengdi þar formennsku
nær fjörutíu vertíðir, og þar voru
oft hættulegar lendingar. Nú
hafa róðrar aftur lagzt niður .síð
an báti hvolfdi þar í lendingu
fyriir nokkrulm árum, og þeir
verða ekki teknir upp að nýju
fyrr en harðnar í ári, það er nokk
uð isem víst er.
— Þú hefur róið á þilskipum?
— Jú, ég hef verið á skútum.
Byrjaði þegar ég var 22 ára og
reri þrjár eða fjórar vertíðir hjá
svokölluðum Engeyjarútvegi og
tvær vertíðir hjá Geirsútvegi, sem
kallaður var. Og svo var ég kom
inn í húskapinn á Mel.
— Var ekki nokkuð erfitt að
hefja búskap þá?
— Jú, fátækt og erfiðleikar á
öllum sviðum meiri en nokkur
ungur maður eða kona nú til dags
gæti ímyndað sér.
þangað til hlaðið var i Fjarka-
stokk og Djúpós. Þverá geröi
mesta óleikinn, flæddi yfir svo
að segja öll lönd Þykkvabæinga.
Svo var ráðist í fyrirhleðslúrn-
ar, 'byxjað á Fjarkasekk og snydd
an borin í fanginu eða á bakinu
og þar stóðu að bæði karlar og
konur. Trékláfar fylltir af isnyddu
voru settir niður í dýpstu álana
í Djúpós og festir niður með táug
um og akkerum. Staurar reknir
niður með fallhamar, sem sai á
fleka, en öll var sú tækni £. frúm-
stæðara lagi. Hestvagnar voru þá
að byrja að sjást og ríldð skaffaði
nokkra til fyrirlileðolunnar' í
Djúpós. Eftir það keyptu mar'gir
bændur þá vagna og . það varð
upphafið aö vagnaeign í Þykkva-
bænum.
Rjómabúið
— iMvaða aðrar framkvæmdir
Þykkvabæinga má telja merkastar
á þessum tímum?
— Það mætti nefna stofnun
rjómabúsins 1908. Það þótti strax
til mikilla bóta.
— Komst þú þar ekki við sögu?
— Eg var í stjórninni frá býrj-
un og formaður í tvö ár. Rjóma-
búið var svo að 'segja við bæjar-
dyrnar á Meí og ég þv: oft kall-
aður þangað. Búið var svo I'agt
niður árið 1926 og þá gengu flestir
í Mjólkurbú Flóamanna. Þessi
samvinnufyrirtæki, mj ólkurbúin
og kaupfélögin hafa orðið mikil
lyftistöng fyrir sveitirnar og þar
gætir áhrifa Framsóknarflokks-
ins hvarvetna til heilla. Eg álít
að hánn hafi gert' me3t fyrir sveit-
irnar og cnda sjávarplássin líka;
ég get ekki séð að það hafi hallað
Framhald á 11. síðú.
;iniiianroatiiu:iniimamuigangi8CTgiiii 11 »»»11»:
ÞJÓÐBÓTARSKRIFSTOFAN
Frjálsir fiskar
Sýning í
Framsóknarhúsinu
íkvöld kl. 8,30
Miðasala kl. 4-8
Pantið í síma 22643
Þjóðbót