Tíminn - 29.09.1959, Blaðsíða 3

T í MIN N, þriðjudaginn 29. september 1959.
SEKIIR eða SAKLAUS?
Björn Schouw Nielsen var
sekur fundinn af kviðdómi
hinn Í7. júlí 1954 um að hafa
haft þau áhrif á Palle Har-
drup að hinn síðarnefndi
framdá bankarán í Kaup-
mannahöfn 1950 og reyndi
aftur að fremja þann glæp í
ógúst 1951 og skaut þá til
bana tvo bankastarfsmenn
með skammbyssu.
Nielsen var einnig sekur fund-
inn um að hafa gert áætlunina um
þessi bankarán, þó sjálfur hafi
hann hvergi komið nálægt. Schouw
Nielsen var dæmdur í ævilangt
fangelsi. Palle Hardrup var einnig
dæmdur fyrir sína „hlutdeild1'1 í
verknaðinum, en var settur á geð-
veikrahæli til strangrar gæzlu, þar
sem i ljós komu ýmis geðveikisein-
kenni og talið var að hann hefði
ekki verið með réttu ráði þegar
hann framdi glæpinn.
Hæstiréttur staðfesti síðan dóm-
inn.
Þessi réttarhöld vöktu axhygli
um víða veröld og var sagt gerla
frá þeim í íslenzkum blöðum á
sínum tíma. Þetta var í fyrsta sinn
í réttarsögu heimsins, að maður
hafði verið dæmdur fyrir að hafa
dáleitt annan mann til að fremja
glæp. Hardrup játaði að hann
hefði verið dáleiddur til að fremja
afbrotið, og þessi játning hans
þótti sörmuð að mestu leyti þegar
Paul Reiier yfirlækni tókst að dá-
ar hann framdi bankaránið og
morðin. Samt sem áður vísaði rétt-
vísin málinu frá sér á þeim for-
sendum að þessar nýju upplýsingar
hefðu varla haft nokkur áhrif á
kviðdóminn.
Hinn 23. desember 1957 lagði
Schouw Nielsen mál sitt fram við
mannréttindastól Evrópuráðsins.
Hann ákærði dönsku yfirvöldin um
ranga meðferð á málinu frá upp-
hafi. Hann studdi mál sitt með því
að dáleiðsluatriðið væri hvergi
minnzt í ákæruskjalinu, það hefði
komið til síðar í réttarhaldinu, og
verið lagt til grundvallar dóminum.
★
Schouw Nielsen
var dæmdur fyrir
að dáleiða annan
mann, sem framdi
bankarán og tvö
morð -
★
Hardrup
— rnaðurinn úr Norðri
Hann hefur nú
skotið máli sínu
tii mannréttinda-
dómstóls Evrópu
Sjálfur bar hann við réttarhaldið,
að Schouw Nielsen væri „verndar-
engill“ hans, en sjálfur væri hann
„maðurinn úr Norðrinu* og „hlut-
verk ver.ndarengilsins“ væri, að
styrkja hann í baráttunni við
kommúnismann
Kona Hardrups hefur einnig
skýrt frá því, hvernig Schouw Ni-
elsen hefur getað fengið Hardrup
til að gera hvað sem var. Það gekk
jafnvel svo langt að „verndareng-
illinn" heimtaði fé af „manninum
úr Norðrinu* til að tryggja vernd
hans sem bezt.
Vorið 1957, þegar Hardup dvaldi
á geðveikrahælinu, en Schouw var
lokaður inni í fangelsi, gerði Har-
drup furðulega og fáránlega áætl-
un. Hann hafði hlotið í arf nokkrar
þúsundir króna og fékk konu sína
til að lauma til sín 5000 krónum
inn á geðveikrahælið. Hann afhenti
einum vistmanni þar 4000 krónur,
en sá hafði fengið leyfi til að
skreppa til Kaupmannahafnar til
að heimsækja ættingja sína. I
Kaupmannahöfn flúði sjúklingur-
inn frá gæzlumanni sínum, en var
skömmu síðar handtekinn. Þegar
peningarnir fundust í fórum hans,
leysti hann frá skjóðunni og skýrði
frá því til hvers ætti að nota féð.
□
Hardrup hafði beðið hann að
kaupa vopn og skotfæri og einnig
átti hann að fá umráð á öflugum
og hraðgengum bíl og bát. Á til-
teknum sunnudegi á messutíma,
átti sjúklingurinn að koma á bíln-
urn að geðveikrahælinu og afhenda
Hardrup að brjótast út með vopna-
Hardrup að bljótast út með vopna-
valdi og aka sem óðast til fangels-
ins þar sem Schouw Nielsen var
geymdur. Þar ætlaði hann að
neyða fangaverðina til að sleppa
Nielsen lausum og ekki .skirrast
við að skjóta verðina til bana til
að fá málinu framgengt.
Þegar búið væri að frelsa Niel-
sen úr prísundinni, var ætlunin að
Þegar Rudolf Hess
flaug til Skotlands
vildu Bretar ekki hlusta á hann
Þa8 var nær miðnætti 10.
maí 1941 sem einhver kynleg-
asti atburður heimsstyrjald-
arinnar síðustu nálgaðist há-
mark sitt. Inn yfir skozku
strandlengjuna sveimaði ein-
leiða ákærða. Það sem yfirlæknin-
um tókst að gera, gat Schouw Ni-
elsen einnig tekizt, einkum ef haft
var í huga að hann hafði fengizt
við dáleiðslu allt frá árinu 1943.
Gert Jörgensen, yfirlæknir, sem
kallaður var til vitnis, bar þó fram
mótbárur og staðhæfði að Hardrup
hefði aðeins þótzt vera dáleiddur
og leikið í viðurvist læknisins. Þær
mótbárur voru ekki teknar til
greina, m. a. vegna þess að mörg
vitni báru um dáleiðsluhæfileika
Schouw Nielsens og það sem hann
hafði afrekað á þvi sviði. Kvið-
dómurinn hélt fast við dáleiðslu-
kenningima og Schouw Nielsen var
dæmdur í ævilangt fangelsi.
□
En Hardrup setti allt á annan
endann þegar hann venti sínu
kvæði i kross um nýjársbil 1956, og
tók framburð sinn aftur og lagði
fram nýja játningu í málinu. Nú.
iskýrði hann frá því að hann hefði
aldrei verið dáleiddur af Schouw
Nielsen og ekki heldur af Reiter
yfirlækni. Hann hefði aðeins leikið
dáleiddan mann. Poul Christian-
sen, verjandi Schouw Nielsen fór á
fund ákæruvaldsins með þessar
nýju Upplýsingar og lagði jafn-
framt fram ýmis gögn, er sýndu
fram á að Hardrup hefði varla
ver'ið undir áhrifum dáleiðslu þeg-
★
Og þar að auki hefði Hardrup
seinna dregið framburð sinn til
baka. Þó hefði Hardrup sloppið
með ævilanga vist á geðveikrahæli,
þó hann hefði framið bankaránin
og bæði morðin. Hins vegar hefði
Schouw Nielsen í hæði skiptin ver-
ið víðs fjarri.
□
Danska rikisstjórnin skarst í
málið og gerði allt sem í hennar
valdi stóð til að koma í veg fyrir
að málið yrði tekið upp, en Schouw
Nielsen hafði sitt fram.
Schouw Nielsen hefur barizt eins
og Ijón til að fá leiðréttingu mála
sinna. Síðastliðið haust heppnaðist
honum að smygla út úr fangelsinu
bæklingi, sem hann hafði ritað um
málið, þar sem hann réðist harka-
lega að yfirvöldunum og geðlækn-
um, og færir fram mörg rök fyrir
því, að hann hafi ekki haft þau
áhrif á Hardrup, sem nægðu til
þess að fremja afbrotin.
Það liggur þó ljóst fyrir, að Har-
drup var mjög háðux- Schow Niel-
sen og hafði verið undir áhrifum
frá honum í mörg ár. Hardrup var
í eðli sínu mjög áhrifagjarn, og
eru þess mörg og merkileg dæmi.
Schouw Nielsen
- verndarengillinn
aka til Kaupmannahafnar og ryðja
ýmsum persönulegum óvinum
þeirra úr vegi, m. a. var Hans
Hækkerup, dómsmálaráðherra þar
efstur á blaði. Ennfremur ætluðu
þessir tveir stórglæpamenn að
fremja nokkur bankarán til að út-
vega sér peninga og flýja síðan á
bátnum.
□
Svo fjörugt er ímyndunarafl
Hardrups, og nú hallast ýmsir að
þeirri skoðun, að ekki sé hægt að
festa of mikinn trúnað á mál hans.
Hann snýst frá einu til annars eft-
ir því hvaðan vindurinn blæs, og
það hefur styrkt máslstað Schouw
Nielsens.
Nú bíða menn þess með óþreyju,
hvort niannréttindadómstóllinn
muni láta málið til sín taka.
Rudolf Hess
— leit að hertogum.
manaleg Messerschmidt-orr-
ustuflugvél Flugmaðurinn
var Rudolf Hess, ráðherra í
stjórn Hitlers, trúnaðarvinur
foringjans og einn af fimm
æðstu mönnum í nazista-
flokknum. Hess fór þessa för
á sitt eindæmi Tilgangurinn
var sá að fá Breta til að semja
frið við Hitler áður en ey-
landið þeirra yrði lagt ■ rústir.
Bretar vísuðu ráðherranum í
fangaklefa í London Tower.
□
Sagan hefur aldrei verið sögð
til fullnustu. En nýlega hefur sir
Iovne Kirkpatrick, sem nýlega lét
af embætti sem ráðuneytisstjóri
utanríkisráðuneytisins, birt opin-
berlega öll smáatriði í sambandi
við þessa einkennilegu heimsókn
þýzka ráðherrans.
Að sögn Kirkparicks var Hess
„vitgrannur einfeldningur", sem
fallið hafði í ónáð hjá Hitler og
ákvað að koma sér í mjúkinn hjá
honum með því að neyða Breta til
að gefast upp í stríðinu. Hann gerði
sér ljóst að hann þyrfti að ná sam-
bandi við menn á hæstu stöðum
og spurði því próf. Karl Haushofer,
einn helzta fræðimann nazista,
hverjir væru helztu ráðamenn
Breta.
vélinni og heppnaðist þá að kom-
ast út. En þá tókst ekki betur til
en svo, að hann skall með höfuðið
í stél flugunnar og missti meðvit-
und. Þannig sveif hann til jarðar.
Þegar hann raknaði úr rotinu, var
honurn heilsað innvirðulega af
hónda einum, sem bauð honum
upp upp á te að drekka.
Hertoginn af Hamilton var á
næstu grösum, hann stjórnaði flug
deil d á nærliggjandi flugvelli.
Hann brá sér bæjarleið til að
heilsa upp á Hess. Og það fór eftir
sem Haushofer hafði sagt — her-
toginn náði .sambandi við Chur-
chill.
í fyrstu skellti forsætisráðherr-
ann símtólinu á og sagðist ekki
hlusta á neinar gróusögur. Hann
var fjúkandi vondur. Hann sá sig
þó um hönd og ákvað að rannsaka
máli.
Kirkpatrick gekk á fund Hess f
fylgd með hertoganum. Þýzki ráð-
hex-rann var búinn gráum náttföt-
um , yfir höfði hans logaði óvarin
ljósapera. Á borði við rúmstoikkinn
var fjöldinn allur af meðalaglösum,
sem Hess hafði tekið með, sér frá
Þýzkalandi. Hess bar kennsl á
Kirkpatrick, sem eitt sinn hafði
verið starfsmaður brezka sendiráðs-
ins í Berlín. Hann fór að romsa
upp úr sé þriggja tíma ræðu og
studdist við minnisblöð, sem hann
„Það eru án alls efa hertogarn-
ir,“ svaraði prófessorinn, „í Eng-
landi ræður vilji þeirra úrslitum.“
Hess spurði prófessorinn hvort
hann þekkti nokkurn „áreiðanleg-
an og áhrifamikinn" hertoga.
I Við nánari umhngsun minntist
' Haushofer þess að hafa eitt sitt hitt
hertogann af Hamilton. Hann virt-
ist vera „viðkunnanlegur og skiln-
ingsríkur“ maður.
Og Hess lagði drög að áætlun um
að lenda í fallhlíf fyrir framan
dyrnar á höll hertogans.
Hess rataði rétta leið til Skot-
lands, en þegar hann bjóst til að
varpa sér út í fallhlíf, var vindur-
inn svo mikill i fangið, að hann
blés aftur inn í vélina. Loksins tók
hann það til bragðs að hvolfa flug-
Nýjar upplýsingar
|um einhvern kyn-
legasta atburð
heimsstyrjaldar-
innar síðari
hafði haft með sér. Meðan Þjóð-
verjinn þusaði um hugmyndir þær
isem hann hafði gert um vopna-
hléð, dottaði hertoginn en sir Iovne
gekk í burt til að fá sér spæld egg
þegar hann vaxð þess vísari, að
Hess talaði aðeins í sjálfs sín nafni
en hafði ekkera umboð frá Hitler.
Fám dögum seinna þegar fang-
inn hafði verið fluttur með leynd
til London, fór Kirkpatrick aftur
að finna Hess og í þetta sinn í
fylgd með háttsettum embættis-
manni stjórnarinnar, Sir John Sim
ons. Þeir kynntu sig sem þekkta
sálfræðinga til að vekja ekki at-
hygli varðmannanna á því, sem
um var að vera. í fyrstu neitaði
Hess að fara upp úr rúminu. Eftir
talsvert þref drógu varðmennirnir
ráðherrann þó upp úr rúmimi, og
mennirnir þrír settust niður til að
að ræða saman.
ÍBretarnir gerðu sitt bezta til að
komast að einhverri niðurstöðu um
erindi Hess, en árangurinft varð
harla lítill. Þýzki ráðherrann talaði
tæpast eins og maður með fullu
viti. Bretarnir gáfu hann á bátinn
og fóru heim.
Hess fékk aldrei að'sjá Chur-
chill. Hann var í fangelsi öll stríðs-
árin, en síðan leiddur fyrir rétt
sem stríðsglæpamaður í Núrnbreg
og dæmdur í ævilangt fangelsi. Nú
er Rudolf Hess fangi nr. 7 í
Spandau-fangabúðunum.