Tíminn - 04.11.1959, Side 6

o
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
SJtrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302,18303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 32S
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 948
Nauðsyn skipulegrar samstöðu
í nýju kjördæmunum
BLÖÐ þríflokkanna, sem
stóðu að kjördæmabylting-
unni, ræða enn talsvert um
hana, og reyna að telja fram
kosti hennar. Meðal annars
reyna þau að túlka kosninga
úrslitin þannig, að þau séu
ekki neitt áfall fyrir byggða
stefiiuna, heldur miklu frem
ur hið gagnstæða. Nú hafi
ekki aðeins stóru flokkarnir,
heldur einnig smáflokkarnir
fulltrúa i kjörd. utan Rvíkur,
og hljóti slíkt að verða auk-
in trygging þess, að hlutur
byggðanna verði ekki fyrir
borð borin.
Engir myndu áreiðanlega
verða því fegnari en Fram-
sóknarmenn, ef þetta reynist
rétt, og það ætti eftir að
koma á daginn, að þeir hefðu
haft rangt fyrir sér í þess-
um efnum. Enn er hins vegar
of snemmt að fella neinn
endanlegan dóm um það,
hver niðurstaðan verður. —
Engin reynsla er enn fengin
um þetta, hvað sem blöð þrí
flokkanna segja.
MEÐAN ekki liggur fyrir
nein reynsla um þetta, er á-
reiðanlega hollast fyrir fólk
ið i hinum dreifðu byggðum,
sveitum, kauptúnum og kaup
stöðum, að sitja ekki auðum
höndum og telja allt fengið
með því að eiga fulltrúa í
öllum flokkum. Hingað til
hefur það ekki reynst bezt
til átaka og árangurs að
skipta liðinu og sækja fram
f smáhópum í stað þess að
fylkja sér saman til varnar
og sóknar. Þess vegna skyldi
fólkið í dreifbýlinu hlusta
varlega á þessar gyllingar þrí
flokkanna.
Hvað, sem flokkaskipun líð
ur, hefur fólkið í strjálbýl-
inu ýmis sameiginleg hags
munamál og þó fyrst og
fremst það að vinna að fram
sókn og framförum viðkom-
andi héraða, jafnt til lands
og sjávar. Um þessi mál þarf
það að standa saman og
fylkja sér þannig saman, að
eftir því sé tekið, og þeir sem
ekki eru nógu trúir byggða-
stefnunni, verði þannig látn
ir hafa hitann í haldinu.
HIN gömlu kjördæmi
hafa hingað til myndað
grundvöli fyrir slíka sameig-
inlega baráttu. Þótt sýslur
séu ekki lengur til sem sér-
stök kjördæmi, geta þær þó
enn haldið áfram að vera
slíkur grundvöllur. Til við-
bótar þarf svo að koma grund
völlur fyrir samstarf sýsl-
anna og kaupstaðanna innan
hinna nýju kjördæma. Um
skeið var hér uppi hreyfing
um að mynda eins konar
fjórðungsþing. Nú kemur það
mjög til greina að stofnað
verði til sérstakra kjördæma
þinga, er skipuð séu fulltrú
um viðkomandi sýslna og
kaupstaða. A.m.k. meðan nú
verandi kjördæmaskipan
helzt, gæti það verið gagn-
leg tilhögun.
Hér er vissulega um mál
að ræða, sem fólkið í strjál-
býlinu þarf að taka til gaum
gæfilegrar athugunar. Hætt
an er sú, ef ekki myndast
nein slík samstaða innan
hinna nýju kjördæma, að
þau verði sundurlausar
heildir og þá áhriaflitlar að
sama skapi. Hin nýja kjör-
veik til áhrifa og sóknar fyr
dæmaskipan er vissulega svo
ir strjálbýlið, að ekki veitir
af að finna ráð til að styrkja
hana.
ÞAÐ er víst, að á næstu
árum verður háð hörð bar-
átta um, hvort fjármagniö
fer til að efla og auka byggð
ina um allt landið eða hvort
því verður aðallega eytt þar,
sem gróðamenn telja arðvæn
legt hverju sinni. Af því mun
síðar hljótast skipulagsleysi
og misvöxtur, er getur orðið
hættulegt þjóðinni. Fólkið í
héruðum út um landið má
ekki vera afskiptalaust um
það, hvernig þessum málum
verður háttað. Það á að
koma sér upp samtökum,
sem vinna að jafnvægi í
byggð landsins og hafin eru
yfir alla flokka. En jafnhliða
verður það svo að fylgjast
vel með vinnubrögðum flokk
anna og dæma þá eftir hinni
raunverulegu afstöðu þeirra.
Það eru verk þeirra, en ekki
orð, sem eiga að ráða því,
hvaða dóm þeir hljóta.
Skógræklargiafir Braathens
Norski stórútgerðarmaður
inn Braathens hefur enn
einu sinni verið hér á ferð,
ásamt konu sinni, og enn
komið færandi hendi. Braat
hen er orðinn alltengdur ís-
landi, bæði með aðild sinni
að íslenzkum flugmálum sem
birzt hefur í samstarfi hans
við Loftleiðir. Á seinni árum
hefur hann og litið á fleira
hér á landi en flugvélar. —
Braathen er mikill skógar-
bóndi í Noregi, og áhugi
hans fyrir skógrækt mikill.
Hann hefur sýnt mikinn á-
huga á skógrækt hér á landi,
og byrjaði með því að gefa
myndarlega fjárhæð til skóg
ræktar fyrir nokkrum árum.
Fyrir það fé hafa nú verið
gróðursettar 115 þús. plönt-
ur i svonefndum Braathens-
skógi í Skorradal. Við þessa
gjöf hefur hann síðan bætt,
nú síðast á dögunum, og er
fjárhæð sú, sem hann hefur
alls gefið, orðin 50 þús. norsk
ar krónur. Mun enginn ein-
staklingur hafa lagt fram
jafnháa upphæð til íslenzkr
ar skógræktar. íslendingar
þakka þessa aöstoð eins- og
fleira, sem frá Noregi hefur
komið. Þar eiga þeir jafnan
hauka í horni, eins og þrá-
sinnis hefur komið fram.
T f M IN N, migyikudaginn 4. nóvcmber 1959; v

, (IIIIIIMflMMIIIIMIMIIftllllMMMMMIIMMMIMMIIIMMIMIIIMIIItUa
ERLENT YFIRLIT:
Ágreiningur vesturveldanna um
fund æðstu manna stórveldanna
!
VAFALÍTIÐ væri nú búið
I að ákveða fund æðstu manna
i vesturveldanna þriggja (Banda
| ríkjanna, Bretlandi og Frakk-
i lands) og Sovétríkjanna, ef
= ekki rikti ágreiningur um það
i innbyrðis milli vesturveldanna
i hvenær skuli halda slíkan fund
| og hvert verkefni hans skuli
i vera. Um bæði þessi atriði rík-
Í ir nú verulegur ágreiningur,
i þar sem Bretar hafa forustuna
í annars vegar en Frakkar hins
I vegar. í átökum þessum virðast
| Bandaríkjamenn hallast að
| sjónarmiði Breta, en Vestur-
1 Þjóðverjar að sjónarmiði
! Frakka.
i AFSTAÐA brezku stjórnar-
i innar hefur í meginatriðum
i verið þessi: Fund æðstu manna
I ber að halda sem fyrst og hefði
i verið æskilegt, að hann kæmi
i saman ekki síðar en í desember.
i Á þessum fundi á að leggja
i drög að samkomulagi um Ber-
i línarmálið og fyrstu áfangana
I í afvopnunarmálunum. Þessi
i fundur á ekki að vera neinn úr-
i slitafundur, heldur upphaf
I fleiri funda æðstu manna.
Þessa afstöðu sína rökstyður
1 brezka stjórnin m. a. á þennan
1 hátt: Það má ekki ætlast ti!
H ofmikils árangurs af fyrsta
í fundi æðs’tu manna. Slíkt gæti
Í orðið til þess að valda von-,
Í brigðum og herða kalda stríðið
Í að nýju. Þess vegna á ekki að
Í hafa dagskrá fundarins mjög
Í víðtæka. heldur á dagskráin
Í að ná til tiltölulega fárra mála.
| Fundurinn á ekki heldur að
| ganga frá neinum endanlegum
\ ákvörðunum, heldur að vera
= eins konar fvrsta umræða um
Í málin. Það á að leggia fram
Í drög til samkomulags og ræða
i þau, en síðan eiga sérfræðing-
Í ar að revna að jafna ágreining-
Í inn og síðan eiga æðstu menn-
Í irnir að hittast aftur og reyna
| þá að ganga frá endanlegu
| samkomulagi um viss atr'ði oet
| hefja umræður um önnur. í
| framtíðinni á að halda marga
| fundi æðstu manna og reyna
\ þannig að levsa málin stig af
Í stigi.
AFSTAÐA frönsku stjórnar-
Í inna- er hins vegar þessi: Það
Í á ekki að halda fund æðstu
Í manna fvrr en fengin er nokk-
Í ur trygging fyrir því, að hann
Í beri talsverðan árangur. Það á
I ekki heldur að ræða um fá
I mál, heldur öll heiztu ágrein-
= ingsmál, sem nú eru uppi. Það
I er ekki nóg að ná samkomu-
= lagi um Berlin, ef styrjöldin í
Laos heldur áilram. Það ber
strax að stefna að víðtæku sam-
komulagi.
Rökin, sem franska stjórnin
færir fram, eru m. a. þes'si:
Það verður að ganga þannig
frá í upphafi, að fundir æðstu
manna lendi ekki í tilgangs-
lausu þófi, eins og svo margir
alþjóðlegir fundir hafa gert í
De Gaulle
upphafi. Margir fundir æðstu
manna, án teljandi árangurs,
gætu skapað trú á falskan frið
og gert menn andvaralausa.
Samkomulag um eitt deiluat-
riði, t. d. Berlin, væru lítill
ávinningur, ef ný deilumál
blossuðu upp jafnharðan á
öðrum stöðum, s'br, Laos. Áður
en fundir æðstu manna hefjast,
verður að gera kommúnistum
nægilega ljóst, að Vesturveldin
vilja ná raunhæfu, víðtæku
samkomulagi og eru ekki neitt
ginkeypt fyrir fundum æðvtu
manna, nema þau hafi rök-
studda von um einhvern árang-
ur af þeim. Eftir að fundirnir
eru hafnir, gerur orðið örð-
ugra að setja slík skilyrði.
MARGIR telia, að afstaða
frönsku stjórnarinnar sé nokk-
uð sprottin af þjóðarmetnaði,
jafnframt því, sem um mál-
efnalegar ástæður sé að ræða.
Oe Gaull hefur boðið Krustjoff
til Parísar og hefur hann þegið
boðið. De Gaulle vill, að Krustj-
off hafi komið í þessa heimsókn
áður en fundur æðstu manna
er haldinn. Afstaða hans til
fundar æðs'tu manna mun svo
fara eftir því, hvernig viðræð-
um hans og Krustjoff reiðir
af. Þá mun de Gaulle hafa mik-
inn áhuga fyrir því, að samn- í
ingar verði hafnir við uppreisn- =
armenn um vopnahlé í Alsír |
áður en fundur æðstu manna =
verður haldinn, en nokkrar |
vonir standa nú til þess, að |
slíkar viðræður hefjist innan \
tíðar.
Ef þetta hvort tveggja liefði \
gerzt áður en fundur er hald-’ \
inn, mvndi afstaða de Gaulle |
verða ólíkt sterkari á fundin- 1
um en ella. |
Þá mun og afstaða de Gaulle =
markas't nokkuð af því, áð |
hann telur Breta og Banda- |
ríkjamenn hafa gert hlut §
Frakka minni á albjóðlegum |
vettvangi en þeim ber. Hann ■=
mun því gjarnan vilja sýna |
þeim, að þeir komizt ekki hjá |
því að taka vaxandi tillit til =
Frakka. \
AÐ SJÁLFSÖGÐU má um \
það deila. hvort brezka stjórn- |
in eða franska stiórnin hafa 1
réttara fyrir sér í viðhorfi sínu \
til fundar æðstu manna. Hitt í
virðist hins vegar ljóst. að af \
forvígismönnum Vesturveld- |
anna er de Gaulle líklegastur \
til bes's að geta staðið Krustjoff |
á snorði. Hann er líka sá =
þeirra, sem getur átt það til að =
koma með jákvæðastar og rót- E
tækastar tillögur. Það hefur \
hann sýnt með framgöngú |
sinni í nýlendumálum Frakka f
og viðurkenningu sinni á
Neísser-Oder landámærunum |
milli Þýzkalands og Póllands. |
Hvorki Eisenhovver eða Mc- |
millan eru likleair t.il að gera I
neina stóra hluti eða vænleg;r f
til að ná miklum árangri. Á |
fundi æðstu manna eru beir |
Krustjoff og de Gaulle líkleg- |
astir til þess að verða hinir 1
„stóru“. |
Það hefur nú verið ákveðið, I
að æðcf'H menn væst.urveld- =
anna, Eisenhower, Macmillan, i
de Gaulle og Adenauer hittist =
í París rétt fvrj- jólin. Þar i
verður revjit að jafna ágrein- =
ing Ve«turveldanna varðandi i
fund æðstu manna. Fyrir Ves't- i
urveldin er það mikil nauð^vn, =
að þessi ágreiningur jafnist, |
því að hann veikir bau í tafl- |
inu við Rússa, ef hann helzt |
til langframa. Sá niaður. sem i
hefur bezta aðstöðu til að íafna |
hann, er Eisenhower. Miklar 1
líkur. eru til þess. að honum 1
takist bað, enda hefur hann §
péða aðt'föðu t.il þess. En vafa- 1
lítið verður þó ekki sætzt á i
öðrum grundvelli en þeim, að |
áhrif de Gaulle munu verða |
meiri eftir en áður. Þ. Þ. i
íslenzkur skipstjóri veiðir risa-
hákarl í Arabíska hafinu
jjón dvelur nú í bænum Manga-j gríðarstórum hákarli,“ segir Guð-
Guðión lllugason
Þetta er saga um íslenzkan
sjómann og indverska félaga
hans,'sem áttu viðureign við
risahákarl 1 Arabiska hafinu
fyrir skömmu. Viðureginin
stóð í 7 klukkustundir. Þegar
fiskurinn var veginn og mæld-
ur reyndist hann 5 smálestir
á þyngd og 10 metra langur.
Það var íslenzki fiskiskipstjór-
inn Guðjón S. Illugason, sem
stjórnaði þessari sögulegu viður-
eign við stórfiskinn og sem minnir
einna helzt á sögu Hemingways
um gamla manninn og hafið. Guð-
lore á Indlandi, þar sem hann
j kennár indverskum fiskimönnum
nýtízku veiðiaðferðir á vegum Mat-
væia og landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna (FAO). —■
Það var einn sólríkan morgun
fyrir ekki löngu, að Guðjón Illuga-
son lagði í róður með 13 læris'veina
og tvo aðstoðarmenn á tveimur
bátum. í þau fimm ár, sem Guðjón
hefur dvalið í Mangalore hefur
hann lagt í marga slíka róðra og
gerði hann ekki ráð fyrir, að þessi
yrði efni í sögu til næsta bæjar
frekar en þeir fyrri. En er Guðjón
Illugason og félagar hans voru
komnir 8 mílur norður fyrir
Mangalore dró allt í elnu til ó-
væntra stórtiðinda.
„Allt í einu sáum við bakugga á
jón í skýrslu sinni, ,,og þar sem
enginn félaganna hafði séð slíka
skepnu fyrr sigldum við í áttina
að stórfiskinum."
Einasta verkfærið um borð, sém
hægt var að nota sem ífæru var
járnkrókur einn, tæplega einn
meter á lengd og agnúalaus'. Man-
illa kaða.1,1, tveggja tommu, var
festur við krókinn og Guðjón
ákvað að leggja til atlögu vi3
risafiskinn.
„Við sigldum með hákarlinum
um hríð og ég beið eftir tækifæri
til að færa króki-nn í bakuggann.
Tækifærið bauðst þegar hákarlinn
reyndi að synda undir bátinn. Þá
tókst mér að færa krókinn, í miðj-
(Frarahald á 11. aiðu)