Tíminn - 21.01.1961, Page 7

7
N, Isugardaginn 21. janúar 1961.
RETTIRIl
sstjómin játar blekkingar
sínar um greiösluhalla við útlönd
Fyrstu umræffu um bráða-
birgðalög ríkisstjórnarinnar
um Stofnlánadeild sjávarút-
vegsins var framhaldið í neðri
fleild í gær. Þeir Gylfi Þ. Gísla
son, viðskiptamálaráðh., Lúð-
vík Jósepsson og Eysteinn
Jónsson fluttu ræður. Umræð
unni var ekki lokið og var
henni frestað að ræðu Ey-
síeins lokinni.
Gylfi Þ. Gíslason sagði að
nauðsynlegt hefði verið að
setja bráðabirgðalög um
þetta, því að málið myndi
hafa tafizt í meðferð þings-
Ins, en talið var nauðsynlegt
að hafa þessi lög í upphafi
vertíðar. Sagðist ráðherrann
rurða sig á því að þingmenn
skyldu ekki vita að reglugerð
ln um lánveitingarnar hefði
verið undirrituð 14 janúar.
Ráöherrann sagði að of
mikið væri talað um og gert
úr vaxtahækkuninni sem
byrði á útveginum. Minna
heyrðist um það hagræði, sem
sjávarútvegurinn hefði af
vaxtahækkuninni. Sagði ráð-
herrann að sér hefðu borizt
I hendur rekstraráætlanir fyr
lr togara og línubát og eftir
þeim næmi 2% vaxtahækk-
un 0.7% af reksturskostnaði
togara á ári og 0,6% af rekst-
urskostnaði línubáts. Fiskiðju
verin yrðu reynda. fyrir tölu- !
vert hærri útgjöldum af þess
um sökum, 2—2,5%, hélt ráð-
herrann. Heildarlán bank-
ama til útgerðarmnar, sagði
ráðherrann að hefðu numið
am 1400 milljónurn í nóvemb
erlok 1960. Eftir því hefðu út-
vi - ,'d útgerðarinnar á siðasta
ár. vegna 4% vaxtahækkun-
r":nnar veriö 47 milljónir kr. |
c~ sæu menn af því að vaxtá!
bækkunin hefoi engin úrslitaj
4'Tif fyrir sjávarútveginn. —
í ár mætti gera ráö fyrir 1500
ili. kr. útlánum og útgjalda
''ningu veo-na 2% vaxtanna
í 30 millj., en r"fra mætti
*ð fyrir 10 millj. iækkun
vegna þessara laga. Þessi út-?
gjaldaaukning nsc’- '• ekki
nema 0.8% af he;V'a-verð-
mæti sjávarafurða.
„Staílreyndir Iífsins“
Ráðherrann sagði að nauð- ,
syr'.’egt væri að hafa stefnu- |
ir: : — og það hefði núver-j
ar-’! stjórn. Hins vegar yrðij
að vikja frá stefnumiáunum
vegna staöreynda lífsins og;
. t.M aö halda atvinnuvcgunum j
gpngandi.
Ráðherrann rædöi all ýtar-
lc-a um hugtakið greiðslujöfn
v' og kvatý þaö hafa verið mis
ootað all injög af þingmönn- Vaxtabyr'ði
um. Það væri notað í belg og
biðu í tveimur a’ls óskyldum
merkingum.
Ýmist væri o ' ð gre'osiu-
halli notað yí'ir hallann á
viðfikipfcum við útiönd í vör-
Frá umræðum um bráðabirgðalögin á Alþingi í gær
um og þjónustu og hins vegar
væri „greiðsluhalli" notað um
þennan halla að viðbættum
afborgunum af erlendum lán
um og fleiri leiðréttingum og
þessi merking var lögð í orðið
greiðsluhalla í grg. ríkisstjórn
arinnar með efnahagsmála-
frumvarpinu. Skýrði ráðherr
ann frá að heildarhallinn
þannig reiknaður hefði á ár-
unum 1959 numið 314 millj.
og 1960 303 millj., reiknað á
gamla genginu eða 730 og 704
millj. — samtals 1434 milljón-
ir á árunum ’59—’60 reiknað
með nýja genginu. Greiðslu-
hallinn skv. hinni merking-
unni hefði hins vegar numið
475 milljónum 1959 og 460
milljónum 1960. Til að fá
rétta mynd af þessum málum
kvað ráðherrann þó nauðsyn-
legt að draga frá innflutning
á skipum og flugvélum.
Endaði ráðherrann mál sitt
með því að biðja þingmenn
að fara ekki of gáleysislega
með tölur, svo almenningi í
landinu yrði ekki torveldað að
fylgjast með þessum málum.
Lúðvík Jósepsson tók næst-
ur til máls. Sagði hann aö
Hagstofan og hagfræðideild
Landsbankans hefðu í fjölda
ára notað orðið greiðsluhalla
um hallann við útlönd á vör-
um og þjónustu. Þingmenn
stjórnarandstöðunnar hefðu
lagt þann skilning í orðið
greiðsluhalla og mótmælt því
er ríkisstjórnin tók að nota
það í annarri merkingu. Ríkis
stjórninni dugði ekki þessi
merking til að koma viðreisn
inni á. Búinn var til nýr
greiðsluhalli, þar sem bætt
var við afborgunum af erlend
um lánum þjóðarinnar. Hag-
stofan eða hagfræðideild
Landsbankans hefur hins veg
ar ekki fengizt til að kalla
það halla, er þjóðin grynnk-
aði á erlendum skuldum sín-
um. Skv. hagtíðindunum var
greiðsluhallinn 90 milljónir
árið 1958. Þá voru útflutnings
birgðir í landinu 90 milljónir
eða raunverulega fullkominn
jöfnuður. 1959 var greiðslu-
hallinn 475 milljónir, en þá
söfnuðust fyrir miklar birgð
ir. 1960 var greiðsluhallinn
460 milljónir, en þá gekk mjög
á útílu+ningsbirgðirnar, þ. e.
út var flutt mikið af vörum,
sem framleiddar voru á ár-
inu 1959. Útkoman er því örn-
urlegri en talan 460 miiljónir
vefur til kynna.
til Jónasar Haralz og í grein-
argerð meö henni gátu þeir
um niðurstöður sínar um á-
hrif vaxtahækkunarinnar á
útveginn-. Þeir komust að
þeirri niðurstöðu að vaxta-
hækkunin myndi svara til
upphæ^ar er jafna má við
20% hækkun vinnulauna
starfsfólks í frystihúsunum,
Pjarstæða væri að telja heild
arlán til útgerðarinnar aðeins
1400 milljónir eins og ráð-
herra gerði. Þar vær miklum
fjárhæðum sleppt. Afurðalán
um, sem væru gífurlega há,
öðrum rekstrarlánum en við-
skiptabankarnir telja, yfir-
dráttarlánum á hlaupareikn-
ingum, stofnlánum öllum, t.d.
stofnlánum til kaupa á tækj
um, og lánum frá viðskipta-
mönnum, t. d. olíufélögum.
Lúðvík sagði að eitt stangað-
ist á annars horn í málflutn
ngi ráðh. Hann gerði mikið
úr hagsbótum og gróða spari
f jáfeígebi^, en teldi hins veg
ahr-ÆÁ þ^ir1(sem greiða ættu
vextina munaði ekkert um
það.
Eysteinn Jónsson sagði að
ráðherra færist illa að vera
að finna að illri meðferð á
tölum hjá þingmönnum stjórn
arandstöðunnar og taldi hon
um hentara að beina slíkum
aðfinnslum í aðra átt, því að
mesti ljóður á framkomu nú-
verandi ríkisstjórnar gagn-
vart þjóðinni væri einmitt
meðferð hennar á tölum, sem
opinberar stofnanir senda frá
sér.
Ólafur Thors hefði sagt
þjóðinni. að greiðsluhallinn
! gagnvart útlöndum hefði num
ið 1050 milljónum á 5 árum
og hann lagði sig fram við
það að telja þjóðinni trú um
að hún hefði lifað um efni
fram sem þvl næmi og það
var forsendan fyrir viðreisn-
inni — hundruð millj óna álög
um, sem steypt var yfir þjóð
ina með blekkingum. í þess-
um tölum væri talið til út-
gjalda og eyðslu á þessum ár-
um efni og tæki Sogsvirkjun-
arinnar, Ábburðarverksmiðj -
unnar og Sementsverksmiðj-
unnar, svo eitthvað sé nefnt,
og.auk þess kaup á skipum og
bátum og öðrum dýrmætum
framleiðslut^kjum. Allt var
þetta ey^la um efni fram.
j Þetta þótti bó ekki nóg. Enn
I var bætt við óskyldum liðum
eins og afborgunum af erlend
um skuldum, þ.e. lækkun er-
lprdra skulda. Svo kemur ráð
herra og biður bingmenn að
fara varlega með tölur.
HÍgerííarmnar
LMvík gat tm a5 á asal-' F!eira matur cn feJu ki5t
fundi LIU hef.ðu t-veir
ugir útgerðar- og Sjálfstæ-Ó'-1 Eftir ’ssari uppgjörsað-
ismenn borið fram fyrirs?.'urrj ferð, s- ríkistjórnin notaði
meðan hún var að læða við-
reisninni yfir þjóð'ina, hefur
hallinn á árinu 1959 numið
730 milljónum og 704 milljón
um á árinu 1960 eða samtals
1432 milljónum á tveimur
árum. Þá kemur ráðherra og
segir að nauðsynlegt sé að
draga stórkostlega frá þess-
um tölum til að fá út rétta
mynd, það verði að draga frá
j kaup á skipum, bátum og flug
j vélum. En það er fleira matur
en feitt kjöt og það er ekki
síður gott að eignast iðjuver
og verksmiðjur eins og skip
og báta. Ekkert af þessu vildi
þó ríkisstjórnin láta draga
frá í fyrra. Það var þá allt
eyðsla um efni fram.
Nú hefur rækilega verið
flett ofan af blekkingum rik-
istjórnarinnar og hún hefur
orðið til þess sjálf og er það
vel. — En blekkingunum er
enn haldið áfram. Gjaldeyris
staða bankanna, sem ekki seg
ir mikið um raunverulegan
þjóðarhag er nú fyrir valinu
sem hagstæð tala. Sá leikur
er hafinn í stjórnarherbúðun
um að beita þessari tölu og
segja að hún þýði það, að
staða þjóðarinnar gagnvart
útlöndum hafi batnað um
milljónatugi. Forsætisráðh.
leyfði sér slíkar blekkingar í
áramótaræðu sinni. Þegar
menn leyfa sér svo að finna
að þessu, þá er óskammfeilnin
slík að aðalmálgagn rikisst'j.-
j arinnar hefur því einu til að
1 svara að um þetta þurfi ekki
að deila, þetta sé frá Hagstof
unni. í fyrra sagði forsætis-
ráðherrann að þjóðin hefði
lifað um efni fram sem næmi
200 milljónum á ári. Nú upp-
lýsir viðskiptamálaráðherra
að „hallinn" eftir reiknings-
aðferð forsætisráðh. hefði
numið samtals 1434 millj. á
árum 1959 og ’60. Því sagði
f orsætisráðherra þj óðinni
ekki frá því núna eins og í
fyrra, hverju hún eyddi um
efni fram?
Ekki einu sinni þatí
Samkvæmt þeim upplýsing
um, sem viðskiptamálaráðh.
lét í té, hefur afkoman á ár-
inu 1960 orðið hörmulega
slæm og allt önnur en þeir
sem fyrir viðreisninni stóðu
ætluðust til. Það er hörmu-
; !egt að eftir allar álögurnar
og kjaraskerðinguna hafi ekki
e’nu sinni tekizt að bæta að-
stöðuna gagnvari útlöndum,
eins og sagt var að markmið-
ið væri.
Rekstursréikningar togara
og báta eins og þeir sem lagð
ir hafa verið fyrir ráðh. hafa
( sáralitia eða enga þýðingu, ef
i komast á fyrir áhrif vaxta-
okursins. Fiskiðjuverin greiða
til bátanna fyrir fiskinn og
kemur ráðh. ekki í hug að
fiskverðið sé all miklu lægra
vegna okurvaxtanna. Þyngsli
vaxtaokursins á fiskverkunar
stöðvunum eru svo mikil, að
víða svarar til 15 — 20% af
launagreiðslum fyrirtækj-
anna. Að útgerðin í landinu
noti ekki meira lánsfé en
1400 milljónir er hrein fjar-
stæða. Lánsfé útgerðarinnar
er miklum mun meira. í tölu
ráðherrans er ekki néma hluti
af lánsfénu. — Ráðherrann
sagði að vaxtahækkunin hefði
ekki neina úrslitaþýðingu
fyrir útgerðina. V)ið höfum
fengið viðskiptamálaráð-
herra, sem telur það síður en
svo erfitt fyrir íslenzkt atv.-
líf að greiða 11%% vexti.
Ráöherran sagði að með
þessum ráöstöfunum ætti
ekki að veita nýju fjármagni
til útvegsins heldur aðeins
breyta lausaskuldum í föst
lán. Það er fjarstæða að ekki
sé nauðsynlegt að veita nýju
fjármagni til útgerðarinnar
vegna hinnar stórauknu
rekstrarfjárþarfar. Spurði Ey
steinn hvort það væri ef til
vill ætlun ríkisstjórnarinnar
að draga úr rekstursútlánum
í staðinn fyrir þesar ráðstaf-
anir.
Brá'ðabirg'Salög
Eysteinn sagði að rökfærsla
ráðherrans fyrir útgáfu bráða
birgðalaga um þessi efni
hefði verið haldlaus. Ráðherr
ann hefði látið sér nægja að
vísa til grg. laganna, þar sem
er að orði kveöið að brýn nauð
syn beri til. — Lögin fjalla
um að breyta lausaskuldum í
föst lán. Enginn hefur enn
fengið úrlausn eftir þessari
löggjöf og reglugerðin hafði
ekki borizt Alþingi, þegar
þessi fundur hófst og ráðherr
ann þarf því ekki að undrast
þótt alþingismenn vissu ekki
um útgáfu hennar. Engin til-
kynning hafði borizt þar um.
— Þá er fjöldi útgerðarmanna
í algjörri óvissu um það, hvort
þeir komi til greina í þessu
skuldauppgjöri útgerðarinn-
ar eftir þessari löggjöf. All
löng bið mun og veröa á þvi
að þessi löggjöf komizt í fram
kvæmd. Viljayfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar um að koma á
slíkri löggjöf hefði þvj átt að
nægja í þinghléi í stað þess
að gefa út bráðabirgðalög rétt
áður en þing skyldi koma sam
an. — Þesar aðfarir eru þó
einn liðurinn í því, sem kalla
mætti blót ríksstjórnarinn-
ar á laun. Hún vill ekki taka
upp beina samninga við út-
gerðina og brjóta þannig
gegn yfirlýstri stefnu heldur
hefur þennan hátinn á —
kýs að blóta á laun. Þcssi
(Framhald á 2. siðuj