Tíminn - 12.12.1961, Blaðsíða 8

8
T í MIN N , þriðjudaginn 12. desember 1961
Her'mann Jónsson, hreppstjóri á
Yzta Mói í Fljótum er sjötugur í
dag. Hermann á Mói, en svo er
hann venjulega kallaður heima í
Fljótunum, er Vestfirðingur að ætt
og uppruna, Hann er fæddur á
Bíldudal 12. desember 1891. Voru
foreldrar hans Niels Jón Sigurðs-
son, verkstjóri á Bíldudal, og kona
hans Halldóra •Magnúsdóttir. Verð
ur ætt Hermanns hér eigi rakin að
öðru leyti, enda brestur mig til
þess þekkingu. Á æsku- og upp-
vaxtarárum Hermanns var mikið
athafnalíf á Bíldudal. Hinn kunni
athafnamaður Pétur J. Thorsteins-
son, rak þá útgerð í stórum stíl og
hafði umfangsmikinn atvinnurekst
ur. Var Bíldudalur að mörgu leyti
sérstæður staður á þeim árum. Hef
ur það umhverfi efalaust sett sitt
svipmót á Hermann á Mói.
Hermann fór ungur að heiman
til náms og lauk prófi úr Verzlun-
arskólanum vorið 1909. Gerðist
hann siðan verzlunarmaður um
skeið, og fluttist þá norður til
Skagafjarðar, þar sem hann festi
ráð sitt og hefur átt þar heima síð-
an. Var hann um hríð búsettur á
Hofsósi og fékkst þar við verzlun-
arstörf. Þar kvæntist hann árið
1912 Elínu Lárusdóttur, sem það-
an var ættuð. Vorið 1914 hófu hin
ungu hjón búskap í Máimey á
Skagafirði og bjuggu þar í 4 ár eða
SJÖTUGUR:
HermannJónsson,
Yzta-Mói
til ársins 1918, en það ár keyptu
þau jörðina Yzta Mó í Fljótum og
hafa búið þar alla tíð síðan. Hinn
vestfirski kvistur festi rætur í
Fljótunum. Og það var vissulega
góð sending, sem Fljótamönnum
þar barst frá Vestfjörðum.
Hermann hafði ekki lengi dval-
ið í Fljótunum, er alls konar opin-
ber störf tóku að hlaðast á hann.
Hefur hann gegnt fjölmörgum trún
að.arstörfum fyrir sveit sína og
sýslu og ýmis félagasamtök. Þann-
ig var hann strax árið eftir, að
hann flutti í Fljótin kjörinn í
hreppsnefnd Haganeshrepps, og
hefur átt sæti í henni síðan nær
óslitið að kalla. Lengst af hefur
hann jafnframt verið hreppsnefnd-
aroddviti. Sýslunefndarmaður hef-
ur hann verið óslitið frá því 1924,
og hefur um mörg undanfarin ár
verið varaoddviti á sýslunefndar-
fundum. Hreppstjóri í Haganes-
hreppi hefur hann verið frá því
SJÖTUGUR:
Þorvaldur Jónsson,
Hjarðarholti
Þorvaldur Jónsson í Hjarðarholti
er sagður vera sjötíu ára á morg-
un. Ekki ber þó útlit hans né
staifsorka vott um það, að Elli
kerling sé að koma honum á kné,
því eián er hann léttur í spori sem
ungurjværi, og hugur og hönd verk
fær í bezta lagi. Er ánægjulegt að
vita til þess, að jafnvel bændur,
sem alltaf vinna hörðum höndum,
halda nú starfsorku sinni litt
skertri langt fram á þann aldur,
sem áður tilheyrði gamalmennum
einum.
Fyrir rúmum áratug þekkti ég
Þorvald í Hjarðarholti lítið sem
ekkert. Ég hafði oft setið með hon-
um á fundum, og drepgilegt yfir-
bragð hans og prúðmannleg fram-
koma vakið eftirtekt mína. En á
slíkum mannfundum lærir maður
lítið í því, að þekkja Þorvald, til
þess þaif nánari kynni. Hann er
ekki svo skapi farinn að hann setji
þar á langar ræður, og virðist eng-
an áhuga hafa á því, að láta á sér
bera, eða að trana sér fram.
Ég vissi að vísu að hann bjó
myndarbúi á einni fegurstu jörð-
inni i Borgarfirði, og að á heimili
hans og í umhverfi þess ríkti
snyrtimennska, svo að til fyrir-
myndar var. Og ég vissi líka, að
hann hafði efnazt sæmilega, á
bænda vísu, sem vitnaði um það
að hann væri búmaður góður.
Síðar lágu leiðir okkar Þorvalds
í Hjarðarholti meira saman, og við
höfum átt samstarf í ýmsum grein-
um. Til dæmis höfum við um mörg
ár starfað að því í félagi að endur-
skoða reikninga Kaupfélags Borg-
firðinga, og vinnum því saman
lengri og skemmri tíma hvern vet-
ur. Við það starf hefur Þorvaldur
reynzt mér frábær félagi. Ég þyk-
ist oft og tíðum eiga illa heiman-
gengt á veturna, og fer þá oftast
svo, að ég sting upp á því hvenær
við skulum vinna verkið, og fer þá
eftir hentugleikum mínum. Og
aldrei hefur það brugðizt að hann
hafi vikizt vel við, og látið sína
hentugleika víkja, ef svo hefur
staðið á. Það er gotl að eiga sam-
starf við siíka menn, og á ég Þor-
valdi mikia þakkarskuld að gjalda
þess vegna.
Þorvaldur er líka ágætur starfs-
maður og það gerir sérlega ánægju
legt að vinna með honum að hvaða
máli sem er. Starfsþrek hans er
mikið, glöggskyggni hans og iétt-
sýni bilar ekki og hann er fljótur
að átta sig á mönnum og málefn-
um. Og hann er öruggur í ályktun-
um sínum, þó hann haldi ekki
skoðunum sínum að mönnum með
fremur afskekkt. Þar hefur hann
unnið mikið og gott starf, og
standa sveitungar hans við hann í
mikilli þakkarskuld. Það er auð-
vitað mjög mikils virði fyrir sveit-
arfélag að eiga innan sinna vé-
banda mann eins og Hermann Jóns
son. En ég held, að það hefði verið
alveg sama, hvar svarssvið Her-
manns á Mói hefði verið; hann
hefði alls staðar verið i fremstu
röð.
Hermann á Mói hefur um langt
skeið verið einn af aðalforustu-
mönnum Framsóknarmanna í
Skagafirði, var m. a. nokkrum sinn
um í öðru sæti á lista Framsóknar-
flokksins við alþingiskosningar. Er
hann góður fundarmaður, skýr í
hugsun og rökfastur,_ stefnufastur
en þó sanngjarn. Á flokkurinn
honum miklar þakkir að gjalda.
Þegar Hermanni á Mói eru þökk-
uð vel unnin störf, má sizt af öllu
gleyma eigirikonu hans, Elínu Lár-
usdóttir. Hún hefur verið manni
sínum styrk stoð. Vegna starfa
sinna hefur Hermann oft þurft að
vera að heiman. Hefur þá auðvitað
ýmis's konar umsýsla á heimilinu
mætt meir á húsfreyjunni. En frú
Elín er einstök dugnaðarkona.
Þau Móshjón hafa átt miklu
barnaláni að fagna. Eru börn
þeirra níu, þrjár dætur og sex
synir, allt myndarfólk. Eru þau
þessi: Halldóra, frú á Siglufirði,
Láius, verzlunarmaður í Reykja-
vík, Níels, múrari á Hofsósi, Rann
veig, frú á ísafirði, Sæmundur,
sjúkrahússráðsmaður .á Sauðár-
ÍEkráki; Hrefna, frú á Siglufirði, Har
áiið 1924. Kaupfélagsformaður hef
ur hann verið í nær aldarfjórðung.
Póstafgreiðslumaður í Haganesvík
hefur hann verið lengi. Hann hefur
auk þess gegnt mörgum öðrum
nefndar- og trúnaðarstörfum, sem
hér yrði of langt mál upp að telja.
Enn er það ótalið, að jafnframt
búskapnum var Hermann kaupfé-
lagsstjóri í Haganesvík frá 1922
til 1936. Öll þessi ár var hann yfir-
leitt eini starfsmaður Samvinnufé-
lagsins. Varð hann því að vera þar
allt í öllu, hvort heldur var við af-
greiðslustörf, innkaup eða bókhald.
Kom það sér þá vel, að hann var
hamhleypa við verzlunarstörf. Er
mér í barnsminni hve ég dáðist að
flýti hans við afgreiðsiustörfin, er
ég sem drengur kom í kau^staðinn.
Voru þóaðstæður JS& uj h ofl ]duri bóndi á Yzta M6i Gébrg, bif
i-'.l reiðarstjóri á Yzta Mói og Bjöm,
vera kaupfélagsstjóri á þeim árum,
ekki sízt í harðbýlum útsveitum,
þar sem aðstaða öli til verzlunar-
roksturs var erfið. Efnahagur
Fljótamanna var þröngur á þessum
árum. Það fór því svo, að skulda-
söfnun átti sér stað hjá kaupfélag-
inu, enda var annað en gaman að
ioka fyrir úttekt hjá bjargþrota
mönnum. Kaupfélagið komst því í
fjárhagsörðugleika, svo sem reynd-
ir mörg önnur kaupfélög á þeim
árum. Þegkr svo vill til, hættir
sumum til að skella skuldinni á
kaupfélagistjórann að órannsck-
uðu máli. Það er oft óréttmætt. Og
hér voru það vissulega syndir ann-
arra heldur en kaupfélagsstjórans,
sem erfiðleikunum ollu. En því
rifja ég þetta upp, að mér finnst
Hermann naumast hafa fengið rétt
mæta viðurkenningu fyrir kaupfé-
lagsstjórastarf sitt, hvorki hjá sveit
ungum sínum né öðrum. Að mín-
um dómi vann hann í rauninni stór
virki með því að fleyta kaupfélag-
inu yfir þessi vandræðaár. Og um
það atriði tel ég mig vel dómbær-
an.
stjórnarráðsfulltrúi í Reykjavík
Barnabörnin eru einnig orðin
mörg. Er oft fjölmennt á Yzta Mói
á sumrin, ei börn, tengdabörn og
barnabörn koma í heimsókn. Er
það myndarlegur hópur.
Eg held, að Hermann Jónsscn
verði að telja mikinn gæfumann.
Hann nýtur trausts og virðingar
allra, er hann þekkja. Honum hef-
ur auðnazt að vinna að framgangi
margra góðra mála. Hann hefur
séð stórfelldar framfarir gerast í
sveit sinni, enda þótt margt sé þar
að vísu enn ógert. Hann hefur átt
góðan lífsförunaut og á marga
mannvænlega niðja. Ilann valdi
sér ungur hlutskipti bóndans. Eg
hygg, að hann uni því hlutskipti
vel, og ég veit, að hann ber í
brjósti hollan metnað fyrir hönd
þeirrar stéttar.
Ef samgöngur hefðu verið greið-
ar, hefði áreiðanlega orðið mann-
margt á Mói í dag. Þangað munu
margar hlýjar kveðjur berast. Eg
sendi Hermanni og fjölskyldu hans
innilegar árnaðaróskir í tilefni sjö
ræðuhöldum, og heldur fast á sínu
, máli á sinn hógværa hátt.
Þessi fáu orð eiga ekki að vera
nein afmælisgrein um Þorvald í
Hjarðarholti ne ævisaga, þvi á því
efni kann ég ekki skil. Ekki verða
heldur raktar hér ættir hans, það
' munu aðrir gera, sem til þess eru
'betur færir. Ég vildi aðeins nota
! tækifærið og senda honum nokkur
j þakkarorð fyrir samstarfið, sem
við höfum átt nokkur undanfarin
ár, og óska honum og fjölskyldu
hans allra heilla á ókomnum árum.
Og'það er trú mín að þó Þorvaldur
í Hjarðarholtj hafi nú sjö áratugi
, að baki, muni bæði sveitungar
^hans og Borgfirðingar í heild,
kveðja hann til ýmissa starfa enn
um sinn eins og áður fyrr, í þeirri
löruggu vissu að þau mál sem hon-
um eru falin, séu í öruggum hönd-
um.
i Þórir Steinþórsson.
Hermann á Mói hefur verið sann tugsafmælisins. Um leið og ég
kallaður sveitarhöfðingi. Hann hef
ur um langt skeið verið mestur
ráðamaður í sveit sinni, verið í fyr-
irsvari fyrir hreppsfélagið út á við,
og sveitungar hans hafa jafnari sótt
til hans ráð og aðstoð i hvers kon-
ar vandamálum. Hann hefur verið
framfaramaður í búskap, byggt
upp á jörð sinni mjög myndarlega
og bætt hana stóilega með ræktun.
Mun þó efnahagur hans lengi vel
hafa verið fremur óhægur, enda
heimilið lengst af stórt.
Starfssaga Hermanns á Yzta Mói
ber með sér, að hann hefur notið
mikils trausts, bæði sveitunga
sinna og annarra samferðamanna.
Það traust er verðskuldað. Hann
er greindur maður, vel menntaður
og starfhæfur svo að af ber. Starfs
vettvangur hans hefur fyrst og
fremst verið í fámennu byggðar-
lagi, sem lengst af hefur verið
þakka honum vel unnin störf og
góð samskipti, gömul og ný, óska
ég þess, að honum megi enn um
langa hríð auðnast að vinna að
framfaramálum Fljótamanna.
^Ólafur Jóhannesson.
í dag er einn mætasti og virðu-
legasti maður í Skagafirði sjötug-
ur, Hermann Jónsson bóndi O'g
hreppstjóri á Yzta-Mói í Fljótum
Hermann er Vestfirðingur að
ætt og uppiuna, fæddur á Bíldu-
dal 12. desember 1891, og voru
foreldrar hans Níels Jón Sigurðs-
son verkstjóri þar og kona hans
Halldóra Bjarney Magnúsdóttir.
Hermann ólst upp í foreldrahús-
um og mun í uppvexti sínum hafa
gengið að ýmiss konar störfum,
svo sem tí-tt var á slíkum stöðum
i þá tíð. Snemma mun hafa borið
á góðum gáfum Hermanns, því
að hann var ungur sendur í Verzl-
unarskóla fslands, og brautskráð
ist hann þaðan vorið 1909. Hann
skaraði þar fram úr og mun hafa
verið einn af snjöllustu nemend-
um skólans. Sama ár gerðist hann
verzlunarmaður á Sauðárkróki og
vann við verzlunarstörf þar og á
Hofsósi til ársins 1914. Það ár
gerðist hann bóndi í Málmey og
bjó þar til ársins 1918, er hann
fluttisj að Yzta-Mói í Haganes-
hreppi, og þar hefur hann búið
síðan. Örlögin hafa valdið þv£ að
Vestfirðingurinn Hermann Jóns-
son hefur gerzt Skagfirðingur og
unnið þar sitt ævistarf, og mega
Skagfirðingar vissulega una því
vel, að svo fór.
Árið 1912 kvæntist Hermann
Elínu Lárusdóttur útvegsbónda Ó1
afssonar og konu hans Margrétar
Jónsdóttur í Hofsósi, hinni mæt-
ustu konu, sem jafnan hefur ör-
u.gglega staðið við hlið manns
síns / með festu og skörungsskap.,
Þeim hjónum Hermanni og Elínu
hefur orðið 9 mannvænlegra barna
auðið, sem öll eru á lífi, og eru
þau eftirtalin: Halldóra, gift Friðr
iki Márussyni verkstjóra á Siglu-
firði; Lárus nú á Yzta-Mói, ókvænt
ur; Nfels smiður í Hofsósi, kvænt
ur Stéinunni Jóhannesdóttur;
Rannveig á ísafirði, gift Jóni Jóns
syni frá Hvanná; Hrefna, gift Jón
asi Björnssyni vigtarmanni á Siglu
firði; Sæmundur tollvörður á Sauð
árkróki, kvæntur Ásu Helgadóttur;
Öaraldur bóndi á Yzta-Mói, kvænt
ur -Guðmundu Hermannsdóttur;
Georg bifreiðarstjóri á Yzta-Mói,
ókvæntur, og Björn lögfræðingur,
fulltrúi í fjármálaráðuneytinu,
Reykjavík, kvæntur Rögnu Þor-
leifsdóttur. Þau hjón Hermann og
Elín eiga því barnaláni að fagna,
cð þau eiga nú 34 barnabörn og 7
barnabarnabörn. Á helmili þeirra
ólust enn fremur upp að mestu
leyti stúlkurnar Helga Baldvins-
dóttir og Bára Sveinbjörnsdóttir.
sem nú eru báðar búsettar á Siglu
firði.
Hermann Jónsson hefur jafnan
látið félagsmál mjög til sín taka
og ginatt beitt sér af einurð og
festu fyrir því, sem hann á því
sviði hefur talið rétt og gott mál-
efni Af þeim sökum og svo vegna
forystuhæfileika og góðra gáfna
hafa hlaðizt á hann trúnaðarstörf
mörg og margvísleg, Skal hér það
helzta talið:
Hann var einn af forystumönn-
um að stofnun Samvinnufélags
Fljótamanna ái'ið 1919. og fyrstu
16 árin var hann kaupfélagsstjóri
þess félags, og formaður félags-
stjórnar hefur hann verið í 25 ár
Hann hefur verið póstafgreiðslu-
maður í Haganesvík frá 1924, sýslu
nefndarmaður Haganesshrepps
síðan 1923 og á lengsta setu allra
núlifandi manna í sýslunefnd
Skagafjarðarsýslu. Hreppstjóri
Haganesshrepps hefur hann verið
síðan 1924. Hann hefur átt sæti
í hreppsnefnd Haganesshrepps í
38 ár, þar af verið 25 ár oddviti
hreppsnefndarinnar. Hann var í
framboði til Alþingis í Skagafjarð
arsýslu fyrir P’ramsóknarflokki'nn
í 2. sæti á lista hans árin 1946 og
1953. Hann- var formaður fjár-
skiptanefndar Skagafjarðar og
Eyjafjarðar árið 1949. Auk alls
þessa hefur Hermann gegnt ýms-
um öðrum trúnaðarstörfum en hér
eru nefnd, þótt við framangreinda
upptalningu verði hér látið sitja
Svo sem af framanrituðu má
ráða, er hér um að ræða mann,
sem um munar og hefur áunnið
sér traust og trúnað annarra
manna i ríkum mæli. Það er líka
svo, að Hermann á Yzta-Mói er
um margt óvenjulegur maður
Eg hef átt því láni að fagna að
kynnast Hermanni allvel eftir að
ég kom í þetta hérað fyrir tæpum
4 árum. Hann hefur setið með mér
4 sýslufund) og verið þá sem iengi
áður varaoddviti sýslunefndar. Við
höfum þvi þurft að hafa allnána
samvinnu á sýslufundum, auk þess
sem við höfum unnið saman ýmis