Tíminn - 11.05.1962, Blaðsíða 8

a þarf framtak hinna mðrgu einstaklinga
iægja öidur stéttarbaráttu og sundrungar
Frysting sparifÉáriims
Herra forseti.
Það kom greinilega fram hjá
hv. þingm. Jóhanni Hafstein, að
stjórnarliðið er svo skelkað orðið
út af frystingu sparifjárins, að
það er farið ag halda því fram,
ag eiginlega hafi ekkert fé verið
úr umferg dregið, allt haft í velt-
unni. Um þetta þarf ekkert að
þræta, því ag í skýrslu Seðlabank-
ans, sem er fyrir tvö ár samfleytt
er stjórnarstefriunni fært það
mest til gildis, að mörg hundruð
millj. hafa verið dregnar inn úr
bankakerfinu til Seðlabankans,
það heitir að bankar og ríkis-
stofnanir hafi bætt aðstöðu sína
gagnvart Seðlabankanum, þar er
frysta spariféð stærsti þátturinn
og svo minnkuð lán út á afurðir.
Þannig segir á bls. 11 í skýrslu
Seðlabankans fyrir 1961: Aðstaða
banka og sparisjóða batnaði um
294 millj. kr. á árinu, og á bls. 12,
að „staðan á reikningi ríkisins
hafi batnað um 83 milljónir“.
Þetta er allt dregið úr bankakerf
inu og frá rikinu og úr veltunni
og verður þess vegna atvinnulíf-
inu ekki að neinu gagni
HesífongS skynsem!
Annar af ræðumönnum Alþfl.,
Jón Þorsteinsson, gerði sér mjög
tíðrætt um þá setningu Ásgeirs
Bjarnasonar, að valdafíknin dræpi
alla heilbrigða skynsemi. Það er
ekki undarlegt, þó að þeis Alþýðu
flokksmenn staldri vig þessa setn
ingu. Sú var tíðin, að fáir voru
betri talsmenn heilbrigðrar skyn-
semi en einmitt forustumenn Al-
þýðuflokksins. Þá stóð Alþýðufl.
fast við hlig Framsóknarmanna
og barðist fyrir bættum kjörum
alþýðunnar í landinu. Nú er þetta
gerbreytt. í dag stendur Alþýðu-
flokkurinn fast vig hlið íhaldsins
og gengur jafnvel fram fyrir
skjöldu til að verja óhæfuverk
gegn alþýðu landsins. Vissulega
er það rétt, að valdafíknin drep-
ur heilbrigða skynsemi.
í ársiok 1958
Hv. talsmenn stjórnarflokkanna
hafa með forsætisráðherra í far-
arbroddi, mjög sungig þann brag,
að hér hafi verig allt í rúst, þeg-
ar þeir komu til valda í árslok
1958. Þeir hafa hins vegar varazt
að lýsa því nokkuð hvernig þess-
ar rústir voru. Ég skal hjálpa
þeim nokkuð til að gera það.
Gjaldeyrisstaða bankanna í árslok
1958 þegar lausaskuldir eru með-
taldar var svo að segja nákvæm-
lega hin sama og í árslok 1961.
en stjórnarsinnar segja hana að
hafa verið mjög góða. Erlendar
skuldir til langs tíma voru hins
vegar um 600 milljón krónum
lægri í árslok 1958, en í árslók
1961, reiknað með núv. gengi.
Ríkissjóður skilaði miklum
greiðsluafgangi á árinu 1958 og af
koma landbúnaðar og sjávarút-
vegs var með allra bezta móti, t.
d. munu togararnir aldrei hafa
borið sig betur síðan í stríðslok
en þá. Útreikningar hagfræðinga
sýndu, að hægt er að tryggja
þessa blómlegu afkomu þjóðarbús
ins, ríkisbúsins og atvinnuveganna
áfram, ef kaupmáttur launa yrði
festur um sinn eins og hann var
í október 1958, en hann var þá
liðlega miklu meiri en nú. Þetta
staðfestu hagfræðingar Sjálfstæð
isflokksins er þeir gerðu eins kon
ar úttekt við stjórnarskiptin í des
Þess vegna er það þjóðarnauðsyn að ríkjandi stjórnarstefnu verði hrundið.
Ræða Þórarins Þórarinssonar í eidhúsumræóunum
ember 1958. Um þessa festingu
kaupmáttarins náðist hins vegar
ekki samkomulag í vinstri stjórn
inni, og því hlaut verðbólgualda
að rísa. Framsóknanmenn vildu
ekki bera ábyrgg á slíku, því að
þeir eru ófúsir að fella gengi krón
unnar árlega eða gera aðrar álíka
gagnslausar hálmráðstafanir, eins
og hv. stjórnarflokkar víla ekki
fyrir sér. Af þessu sundraðist
vinstri stjórnin. en ekki vegna
þess að afkoma þjóðarbúskaparins
eða atvinnuveganna stæði illa En
mjög mega nú verkamenn og aðr-
ir láglaunamenn 'iarma það, að
ekki var fallizí trllögu.r Fram-
sóknarflokksins um sama kaup-
mátt launa og í okt. 1958, því að
þess vegna hafa þeir orðið að búa
vig miklu minni kaupmátt launa
tvö seinustu árin.
Kaupmáttur launa nú og í
okte 1958
Hæstvirtur viðskiptamálaráðh.
tók það að sér, að minna menn
hér á sannsögli, en hann gleymdi
þó sjálfur þessari viðvörun sinni
æði oft og ekki sízt þegar hann
var að bera saman kaupmátt
launa nú og í okt. 1958. Tímakaup
Dagsbrúnarmanna er nú kr. 22,78
en var í okt. 1958 kr. 21,85 eða
Þórarinn Þórarinsson
ins, bætt við tveimur mönnum í
Síldarútvegsnefnd, bætt við ein-
um manni í Húsnæðismálastjórn,
bætt vig nýjum ráðuneytisstjóra
og nýju óþörfu ráðuneyti efna-
hagsráðuneytinu. sett upp emb-
ætti saksóknara án þess að nokk-
uð væri sparað mannahald í dóms
málaráðuneytinu. er fór meg þessi
mái áður Þannig mætti lengi
herrar og hagfræðingar þeirra,
eru á allt öðru máli, þvi að á sein
asta landsfundi útvegsmanna var
hafnað ag þakka ríkisstjórninni
fyrir gengisfellinguna.
AukRar þjóðartekjur
Meira en þrjú ár eru nú liðin
síðan núv. stjórnarflokkar tóku
höndum saman um stjórn lands-
ins. Það er óumdeilanlegt, að á
þessum 3 árum, hafa þjóðartekj-
urnar vaxig verulega, og kemur
þar sitthvag til greina sem stjórn
arstefnan hefur ekki haft nein
áhrif á, eins og bætt aflabrögð,
af völdum útfærslu fiskveiðiland-
helginnar, ný tæki vig síldveið-
arnar og hækkandi verðlag út-
flutningsvara á s. 1. ári og það
sem af er þessu ári. Þessi aukn-
ing þjóðarteknanna hefði þó get-
að orðið stórum meiri ef stjórnin
hefði ekki meg stórhækkun vaxta
og frystingu sparifjár skert og
lamað framtak fjölmargra ein-
staklinga og fyrirtækja, sem að
framleiðslu vinna. Með fullum
sanni má því segja, að þjóðar-
tekjurnar hafi aukizt, þrátt fyrir
stjórnarstefnuna. en ekki vegna
hennar,
Sú spurning sem hlýtur að
vera ofarlega í hugum manna, er
þessi: Hvernig hafa hinar auknu
télja áfram, hvernig hæstv. núv
ríkisstjórn hefur fjölgag embætt-) þjóðartekjur skipzt? Það er svar-
um og þá alveg sérstaklega þit)- ið við þessari spurningu öðru
hefur hækkað um 4,5%. Fram-' inSum handa gæðingum sínum. | fremur, sem sker úr_ um það, hve
færslukostnaðurinn er hins vegariÞannig hafa á milli 15“20 nefnd; st.iornarstefnan er rettlat og he.ð
17% hærri nú en í okt. 1958, og ir undirbúið þau mál, sem hafa arleg.
er þá byggt á vísitöluútreikning- verið A1þing' 1 vetur
um Hagstofunnar, sem birtir eru i .alUaf fengið nfiega borgun.
í Hagtíðindum. Kaupmáttur tíma-1 P-1kisut.g,ioldin hafa heldur aldrei
kaupsins hefur því alltaf rvrnað hækkað hraðar en 1 valdatiS núv'
um 12-13%. Eftirvinna hjá verka f.tlornar- Þott dregls hafi ur fram
mönnum er sízt meiri nú en haust ^°®um 111 ve^hte5ra fffmkvæmda'
ið 1958 Samt heldur hæstv. við
skiptamálaráðherra því fram, að
verkamannakjörin séu yfirléitt
betri nú en 1958 og þykist ekk-
ert segja nema hreinan sannleik-
ann.
Nokkur sparnaðardæmi
Hæstv. fjármálaráðherra gum-
aði mjög af sparnaði ríkisstjórn-
arinnar. Hann nefndi sem dæmi,
ag miilj. króna hefðu sparazt við
hið nýja efnahagskerfi, vegna nið
urfellingar innflutnigsskrifstof-
unnar bankarnir annast nú fram-
kvæmd hins nýja efnabagskerfis
og vilji menn fá réttan saman-
burð verður að taka annars veg-
ar samanlagðan rekstrarkostnað
ríkisbankanna og innflutnings-
skrifstofunnar 1959 og hins veg-
ar samanlagðan rekstrarkostnað
ríkisbankanna 1961. Slíkur saman
burður mun vissulega leiða í ljós,
ag hér hefur enginn sparnaður
átt sér stað, en fyrst hæstv. fjár-
málaráðherra er farinn að nefna
dæmi um sparnag stjórnarflokk-
anna, skal ég nefna nokkur til við
bótar.
Síðan núv. stjórnarflokkar
komu til valda í árslok 1958, hef-
ur þetta m. a. verið gert:
Alþingismönnum fjölgag um
8, bætt við einum ráðherra, bætt
við einum bankastjóra við Seðla-
bankann, bætt við einum banka-
stjóra við Búnaðarbankann, bætt
vig tveimur mönnum í bankaráð
Seðlabankans, bætt vig tveimur
mönnum í bankaráð Búnaðarbank
Svo kemur hæstv. fjármálaráðh
og hælir ríkisstjórninni fyrir
sparnað. Hæstv. fjármálaráðh.
sannar það vissulega, að hann er
af skáldum kominn.
Kaupglaldsmálin í
Svíþ;ó$
Hagstv. forsætisráherra gat þess
hér í gærkveldi, að Svíar hefðu
nýlega samið um 2—3% kaup-
hækkun á ári, en Svíar hafa ekki
tvívegis fellt gengið á undanförn
um tveim árum. Svíar eru of mikl
ir fjármálamenn til þess að trúa
á gagnsemi tíðra gengisfellinga,
heldur leggja allt kapp á ag við-
halda sem stöðugustu verðgildi
peninganna. Þess vegna þurftu
launþegar í Svíþjóð ekki að vinna
upp kjaras'kerðingu af völdum
gengisfellingar, er þeir gerðu
kjarasamninga nú og gátu því
samið um miklar kauphækkanir.
Sænskir launþegar fengu líka
kauphækkun á árinu 1959, á árinu
1960 og árinu 1961, en íslenzkir
launþegar hafa engar raunhæfar
kauphækkanir fengig á þessum
árum, þar sem kauphækkunin í
fyrra var strax eyðilögð með geng
isfellingunni.
Útgeróarmenn hckkudu
ekkl
Hæstv. forsætisráðhewa reyndi
helzt að réttlæta gengislækkunina
Þessari spurningu getur hver
og einn svarag bezt með þvi að
skírskota tii eigin reynslu og
reynsla velflestra mun svara því,
ag lífskjörin eru lakari nú en
þau voru í árslok 1958, þegar
núv stjórnarflokkar komu til
valda. Samkvæmt útreikningi,
sem hagfræðingar hafa gert fyrir
Alþýðusamband íslands og ekki
hefur verið véfengdur, er kaup-
máttur timakaups verkamanna nú
16% minni en hann var í febrú-
ar 1960, þegar viðreisnarlöggjöf-
in tók gildi. Þess kjararýrnun er
óumdeilanleg hjá öllum þeim, sem
j ekki njóta fjölskyldubóta. en hjá
þeim, sem njóta bótanna er hún j
nokkru minni. Þetta gildir ekki:
aðeins um verkamenn heldur velj
flesta iðnaðarmenn, opinbera
starfsmenn, verzlunarfólk, skrif-
stofufólk hjá einkafyrirtækjum
og þá síðast en ekki sízt bænda-
stéttina. Þessar stéttir bera nú
óumdeilanlega minna úr býtum en
þær gerðu fyrir tveimur til þrem-
ur árum þegar þjóðartekj-
urnar voru þó talsvert minni.
Ranglátari tekjuskipting
En hvað hefur þá orðið af hin-
um auknu þjóðartekjum? Þær
hafa runnið að mestu í vasa fárra
auðmanna og auðfélaga, sem fást
við milliliðastarfsemi og atvinnu-
rekstur. Þessir aðilar hafa í skjóli
gengisfellinganna, sem jafnan
gera hinn ríka ríkari, og breyttra
skattalaga, náð til sin stórauknum
hluta þjóðarteknanna, miðað við
það, sem áður var. Misskiptingin
í þjóðfélaginu hefur stóraukizt af
þessum ástæðum.
Hér er komið að kjarna við-
í fyrra með því, ag hún hefði ver- reisnarinnar og jafnframt því,
ið nauðsynleg vegna sjávarútvegs sem mest skiiur á milli okkar
ans, bætt við tveimur mönnum í ins. Menn, sem þekkjs miklu bet-j Framsóknarmanna og stjórnar-
stjórn Sementsverksmiðju ríkis-jur til útvegsmála en hæstv. ráð-1 flokkanna. Við Framsóknarmenn
trúum því, ag það sé ekki aðeins
undirstaða réttlátra stjómarhátta,
heldur jafnframt eitt helzta afl
framfaranna, að þjóðartekjunum
sé skipt sem réttlátlegast hverju
isinni, svo að sem allra flestir
einstaklingar séu efnalega sjálf-
bjarga og leggi sitt af mörkum
til framkvæmda og framfara, For
ingjar stjórnaflokkanna trúa því
hins vegar, að _það sé hin bezta
skipan þjóðfélagsmálanna, að aug
urinn skiptist sem mest á fáar
hendur og nokkrir athafnasamir
auðjarlar séu forsjá fjöldans. For
ingjar stjórnarflokkanna trúa því,
að til þess að hinir fáu sterku
athafnamenn eins og Einar ríki
og Axel Kristjánsson vilji leggja
nægilega á sig, verði að skapa
þeim góða gróðaaðstöðu og því
verði komizt hjá því að gera
tekjuskiptinguna stórum ójafnari
| en hún var á meðan Framsóknar
j flokkurinn mótaði sfáórniarfarið.
j Þessi þjóðféla.2)3skoðun hæstv.
! ráðherra, Ólafs Thors, Emils Jóns
I sonar, Bjarna Béhediktssonar og
j Gylfa Þ. Gíslasonar hefur ráðið
! því að seinustu tvö árin hafa kjör
I alls fjöldans versnað, þrátt fyrir
vaxandi þjóðartekjur, en ýmsir
auðmenn og auðfélög lifa meiri
uppgangstíma en nokkru sinni
fyrr.
Það, sem þegar er komið á dag
I inn í þessum efnum, er þó aðeins
| upphaf þess, sem verða mun ef
| viðreisnarstefnan fær að drottna
áfram.
Afger glsindroði í
lauRantálum
Til þess ag koma þessari stefnu
fram hefur ríkisst.jórnin einskis
svifizt og bei-tt óspart valdníðslu
og miklum hroka, en hins vegar
reynzt ráðvillt og lítil fyrir sér,
þegar til átaka hefur komið. Þann
ig réðst ríkistjórnin með miklum
gauragangi í gengisfellinguna í
fyrrasumar og hu.gðist hafa allt í
hendi sér. Hún neitaði meg mikl-
urn steigurlátum ag semja við
verkfræðinga, en verður nú fyrir
hönd ríkisins ag sæta miklu lakari
kjörum en henni buðust í upp-
hafi. Hún lögfestir með skrumi
13% kauphækkun hjá s'amlags-
læknum, en hefur nú fallizt á
36—70% kauphækkun þeim til
handa. Hún hugðist að beygja
kennara með örlítilli kauphækk-
un á s. 1. hausti, en hefur nú boð
ið þeim 10% kauphækkun til við-
bótar, eftir eð þeir hafa hótað
meg uppsögnum. Fleiri og fleiri
bætast nú í þennan hóp, enda nú
svo komið, ag allt launakerfið er
úr böndunum. Hver reynir að
hrifsa það sem bezt hann getur
og flestir launasamningar meira
eða minna sniðgengnir. Stjórnin
sér nú líka það ráð vænst, að
gefa verkamönnum ádrátt um að
fá aftur þá kauphækkun, sem hún
tók af þeim með gengislækkun-
inni í fyrra, enda óstætt á öðru,
eftir að þeir sem betur eru settir,
hafa fengið kauphækkanir.
En með þessu játar ríksstjórn-
in líka bezt hvílík hringavitleysa
og ráðleysi gengislækkunin í
fyrra var, uppskeran er stórauk-
in verðbólga og alger upplausn í
launamálum. En vitanlega geta
þeir ekki setið hjá, sem ekkert
hafa fengið, þegar ríkisstjórnin
(Framhaíd a 7 síðu)
8