Tíminn - 30.12.1962, Page 11

Fyrir mörgum þessara
manna vakir vafalaust, að
innleiða í eitt skipti fyrir öll
stórkapitalismann á íslandi.
Útiloka þannig með einu
„handtaki" hvers konar sér-
vizku þeirra, sem áhuga hafa
á því, að byggja hér upp
framvegis, sem fram að
þessu, þjóðfélag eftir eigin
leiðum. En það er hvorki
byggt eftir leiðum kommún-
isma né „stórkapitalisma“.
íslenzkt þjóðfélag er sér-
kennilegt og einkennist m. a.
af því hve fátt er um auð-
félög, sem setið geta yfir
hlut manna — en að sama
skapi óvenjumargir sjálf-
stæðir atvinnurekendur,
efnalega sjálfstæðir einstakl
ingar og sterk samvinnu-
hreyfing. Lítill stéttamunur,
óvenjumargir, sem eiga
sjálfir sín eigin heimili (íbúð
ir). Það eru sterk öfl, sem
þessu vilja breyta. Telja stór
kapitalismann nýtízkulegri
og vænlegri.
Þá kemur hér til sú múg-
sefjun, sem ætíð verður veru
leg, þegar stórir atburðir
gerast og miklar hræringar
verða — og það jafnvel þótt
minni séu í sniðum en sam-
eining flestra ríkja Vestur-
Evrópu.
Þessi sefjun grípur suma
föstum tökum: íslendingar
verði að vera með, fylgja
þróuninni — annað sé í raun
og verú að bregðast vest-
rænni samvinnu og lýðræð-
inu, það dugi ekkert hik né
hálfvegja o. s. frv.
Það er þáttur í þessari
sefjun, að aðalmálgagn rik-
isstjórnarinnar Mbl. fæst
ekki til að ræða þessi mál
með rökum en kallar þess í
stað kommúnisma, að Fram-
sóknarmenn vilja leið tolla-
og viðskiptasamninga. sem
er þó önnur þeirra leiða,
sem rikisstjórnin telur færa.
Minnir allur þessi mál-
flutningur ónotalega á áróð
ur þann, sem sögur fara af
fyrir mörgum öldum, þegar
það var kölluð óhæfa. að ís-
lendingar þjónuðu ekki und
ir konung, sem aðrir menn,
og bornir fyrir m. a kardinál
ar úr öðrum löndum Þá
mun heldur ekki hafa skort
menn, sem því héldu fram.
að Tslendingar gætu ekki
staðið á eigin fótum Þá var
vist óspart talað um skipa-
skort. Nú eru það tollmúrar
og viðskiptahöft.
Reynzla íslendinga
Allar þessar bollaleggingar
um að íslendingar geti ekki
staðið á eigin fótum og hljóti
að græða á því að sameinast
öðrum þjóðum og verða hluti
af þeim, fara gersamlega i
bága við aldalanga reynslu
íslendinga sjálfra og reynslu
þá, sem blasir við allt í
kringum okkur.
Framtíðarmöguleikar þjóð
anna verða ekki til neinnar
hlítar reiknaðir út á töflum
hinna reikningsfróðu, að
þeim ólöstuðum. Ástæðan er
einfaldlega sú, að menn eru
ekki vélar.
Það er andlega orkan, sem
með þjóðunum býr og lausn
hennar úr læðingi, sem
mestu skiptir, og því hefur
mörgum smáþjóðum vegnað
allra þjóða bezt, þótt það
komi ekki heim við reiknings
töflurnar.
Missi þjóðin þá tilfinningu,
að hún ráði sínum málum
sjálf, slaknar á driffjöðrinni
og þá er hnignunin vís. Hverj
ir ættu að vita þetta betur en
íslendingar og hverjir hafa
fremur en þeir ástæðu til að
fara varlega í öllu, sem snert
ir fullveldi landsins.
Um þetta segir Jón Sig-
urðsson:
„Veraldarsagan ber ljóst
vitni þess, að hverri þjóð
hefur þá vegnað bezt, þegar
hún hefur sjálf hugsað um
stjórn sína, og sem flestir
kraftar hafa verið á hrær-
ingu“. (Jón Sig. í ræðu og
riti, bls. 47).
Viturlegt væri að hafa
þetta í huga, þegar „reikn-
uð“ er staða íslands i þeim
heimi, sem nú er að mótast
í kringum okkur.
Sennilega verður eitthvað
reynt að kalla svona hugsun
arhátt einangrunarstefnu.
En ekki er það í góðum til-
gangi gert, ef reynt verður.
Samvinna þjóða og samein-
ing þjóða er sitthvað, og
engum greiði gerður með því
að þykjast ekki kunna skil
á því tvennu, eða blanda því
viljandi saman, eins og nokk
uð bólar raunar á.
Framsóknarmenn eru ekki
einangrunarsinnar, þótt þeir
telji ekki fært fyrir ísland
að ganga í Efnahagsbanda-
lag Evrópu
Vestræn samvinna
Framsóknarflokkurinn er
hiklaust fylgjandi samvinnu
við vestrænar þjóðir og þá
báðum megin Atlantshafs-
ins. Flokkurinn er t. d. fylgj
andi því, að ísland taki þátt
í varnarsamtökum þessara
þjóða. þótt hann jafnframt
haldi fast á þvi sjónarmiði
að íslendingar eigi sjálfir að
hafa um það úrslitaorð
hvort varnarlið sé í landinu
sjálfu og hvers konar varn-
arbúnaður.
í samræmi við þessa
stefnu vilja Framsóknar-
menn áfram sem nánast sam
starf við þjóðir Vestur-Evr-
ópu og það engu siður þótt
bær sameinist í bandalag,
sem þróaðist í Bandaríki
Evrópu, og þá jafnframt við
lýðræðisþjóðir N-Ameríku.
Framsóknarmenn vilja
með öllu skynsamlegu móti
tryggja sem mest samskipti
við þjóðir Vestur-Evrópu og
Efnahagsbandalagsins og
telja að markmið íslendinga
eigi að vera að ná tolla- og
viðskiptasamningi við Efna
hagsbandalagið. Þeir treysta
á velvild þessara þjóða og
skilning þeirra á algerri sér-
stöðu íslendinga, sem veld-
ur þvi að þeir geta ekki sam-
einazt öðrum þjóðum í Efna
hagsbandalaginu.
Öfgarnar
Það væri óskynsamlegt að
gera sér ekki grein fyrir því,
að hættulegra öfga gætir hér
verulega varðandi utanríkis
mál og stöðu landsins.
Á öðru leitinu eru komm-
únistar. Þeir telja sig vilja
hlutleysi og samninga við
Efnahagsbandalagið. En
raunverulega vilja kommún-
istar samband við Sovétrík-
in, hliðstætt því, sem þjóð-
um Austur-Evrópu hefur ver
ið þröngvag til, og mundu
hiklaust ganga í Efnahags-
bandalag Austur-Evrópu, ef
um slíkt væri að ræða. Þá
mundu þeir einnig vilja
sams konar hlutleysi og lönd
Austur-Evrópu fylgja í fram
kvæmd á vegum Sovét-
manna.
Á hinu leitinu eru svo öfga
mennirnir, sem engin úr-
ræði virðast sjá önnur en
þau, að íslendingar kasti sér
í þjóðahaf Vestur-Evrópu,
en um þá og þeirra hugsun-
arhátt hef ég lítillega rætt
hér að framan.
Framsóknarmenn vilja
móta stefnu í utanríkismál-
um og fullveldismálum lands
ins, sem beint er afdráttar-
laust gegn þessum háskalegu
öfgum, — sem byggð er á
vestrænni samvinnu fyrst
og fremst, en hafnar innlim-
un og fullveldisafsali í hvaða
mynd sem er.
Að lokum þetta varðandi
Efnahagsbandalágsmálið:
Það hlýtur að hryggja
menn, að ekki einu sinni það
mál skuli fást rætt með stil)
ingu og rökum. En engum
'dylst. að það fæst ekki þeg
ar aðalmálgagn rikisstjórn-
arinnar hefur nú um hríð
ekki haft að ráði annað ti!
þess að leggja en
brigzl í garð Framsóknar-
manna um, að þeir láti
kommúnista ráða afstöða
sinni, þegar um er að tefla
sjálfan grundvöllinn að
framtíð þjóðarinnar í land-
inu.
Þetta tal skaðar ekki
Framsóknarflokkinn. Þetta
er of mikil fjarstæða til að
valda honum tjóni. En það
dregur þjóðina niður og tor-
veldar mjög nauðsynlegar
rökræður, að útbreiddasta
málgagn landsins skuli telja
sér sæma að draga jafnvei
þetta mái með þessu móti
niður i svaðið
Sterk andúð almennings á
þessari vinnuaðferð gæti
sennilega bætt hér nokkuð
úr.
Straumhvörf
Úrslit bæjarstjórnarkosn-
inganna í vor sem leið urðu
langstærsti stjórnmálavið-
burður innan lands á árinu.
og þótt lengra væri leitað
aftur í tímann.
Framsóknarflokkurinn
vann einn hinn glæsilegasta
kosningasigur, sem hann
hefur nokkru sinni unnið. í
höfuðborginn: og 7 kaupstöð
um, þar sem framboð voru
hrein 1958 og 1962, jók Fram
sóknarflokkurinn fylgi sitt
um 47,5% frá því, sem var
1958. Svipuð þróun kom í
ljós í kauptúnunum. Margt
bendir og til, að flokkurinn
hafi enn aukið fylgi sitt í
sveitunum.
Skýrslur hagstofunnar um
kosningaúrslitin sýna, að
Framsóknarflokkurinn er
orðinn næststærsti stjórn-
málaflokkurinn í kaupstöð-
unum og kauptúnunum.
Á örfáum árum hafa þvi
orðið straumhvörf í stjórn-
málum landsins.
Úrslit bæjarstjórnarkosn-
inganna urðu þungur dómur
um stjórnarstefnuna, enda
hafa stjórnarflokkarnir bor
izt lítt af síðan.
Margt væri ástæða til að
rita um þessi nýju viðhorf,
þegar þessara atburða er
minnzt. Mun ég þó fátt eitt
nefna nú.
Áreiðanlega kemur hér til,
að margir mega ekki til þess
hugsa, að búið verði hér
fyrst og fremst við kommún
isma annars vegar og kjara-
skerðingarbandalag stjórn-
arflokkanna hins vegar.
Ég hef hér að framan rætt
um stjórnarstefnuna og þá
um leið stjórnarflokkana og
hvað til tíðinda hefur orðið
á þeirra snærum. Endurtek
ég það ekki.
En um kommúnista er það
að segja, að frá því um bæj-
arstjórnarkosningar hafa
ekki þeir atbúrðir gerzt á
þeirra vegum. að líklegir séu
til að bæta beirra hlut.
Á Alþýðusambandsþingi
lögðu þeir ofurkapp. á að
dómurinn um L.Í.V vrði að
engu hafður oer mundi það
vafalaust hafa orðið til þess
aö óvinir verkalýðssamtak-
anna hefðu komið þvi fram
að kljúfa Alþýðusambandið
Framsóknarmenn. sem
mættir voru á AlbÝðusam-
bandsþ-'neri beittu sér fyrir
því. að farið var að lögum og
dómsniðurstöður virtar og
björguðu með því samtökun-
um.
Nv áætlun
Á flokksþingi Sósialista-
flokksins nú i haust virðist
bað hafa verið eitt aðalvið-
fangsefnið að samþvkkia i
aðalatriðum áætlun um
hvernig á verð: komið sósial-
isma (kommúnisma) á ís-
iandi Upplýsir Þjóðviljinn,
að þessi áætlun hafi verið
samin af niu manna nefnd,
en í henni hafi Brynjólfur
Bjarnason haft forustuna.
Segir Þjóðviljinn einnig.
að þessi .áætlun" um að inn
leiða sósíalisma á íslandi
verði síðar send inn á hvert
heimili í landnu.
Fátt sýnir betur, hve for-
ustul'ð kommúnista er ger-
samlega rígbundið kreddum
sínum og með öllu óliklegt til
nokkurrar nýtilegrar forustu
í málefnum almennings á
íslandi en þessir atburðir á
flokksþingi þeirra.
Kommúnismann vilja
menn yfirleitt hvorki heyra
né sjá. Samt situr þetta
flokksþing við að samþykkja
og setja í „áætlun“ hug-
myndir forustumanna sinna
um framkvæmd kommún-
ismans á íslandi. Þetta á
síðan að vera aðalkosninga-
málið og höfuðmarkmiðið.
Jafnframt kalla þeir sig
Alþýðubandalag og afneita
kommúnismanum í öðru
hverju orði.
Er nokkur furða þótt
traust almennings á þvílík-
um samtökum fari minnk-
andi?
Sagt er, að einn þáttur
þeirrar áætlunar, sem á blað
hefur verið sett á vegum
kommúnista, fjalli um nauð
syn þess, að ná samstarfi
við ýms stéttasamtök í land
inu um að koma kommúnism
anum á, og svo við stjórn-
málaflokka í sama skyni.
Það er hægt að segja skýrt
í eitt skipti fyrir öll, að þetta
lið verður til annarra að
leita en Framsóknarflokks-
ins, til þess að koma draum
órum sinum um sóslal-
isma eða kommúnisma, í
framkvæmd.
Hvers vegna
breyting?
Ýmislegt bendir til, að
straumurinn liggi í sömu
átt og fram kom í bæjar-
stjórnarkosningunum. Kem-
ur þar fleira til en hér verð
urtalið.
Áhrif Framsóknarflokks-
ins á þjóðmálin og málefn:
almennings til sjávar o
sveita á sðustu áratugur
blasa nú miklu. skýrar viö
en áður, þegar stjómarflokl:
arnir hafa þetta kjörtimabil
getað farið sínu fram, án
þess að þurfa að semja við
Framsóknarflokkinn Eu
sliku hefur lítt verið til að
dreifa fyrr siðan 1997, þv
^ram sókn ar f lokkur inn
hefur átt þátt i rikisstjór
í 26 ár af 33 fró 1927—1959.
Þegar samsteypustjórn'
eru dylst mönnum nokkuo
sem vonlegt er hverju flokk
arnir koma tiJ leiðar hver
um sig, og hvað komið er í
veg fyrir að nái fram að
ganga Er þvi likast,. að þoku
hafi létt, þegar í Ijós kemur
hver brevtingin varð, og
hvað þeir gátu gert þegar
þeir voru Jausir við Fram-
sókn“ Hefur mörgum
hnykkt við umskiptin, þvi aö
flest hefur snúizt i óhag al-
menningi, en þeim i hag,
sem fyrir fjármagni ráða
mest.
Áreiðanlega hafa líka
margir gert sér gleggri grein
fyrir þvi nú siðustu misser-
in en áður, að Framsóknar-
flokkurinn er langsterkasti
andstæðingur íhaldsaflanna
í landinu, og rekur jákvæða
pólitik, hvort sem hann á
þátt í stjórn eða er í stjórn-
arandstöðu.
Ennfremur gera fleiri og
fleiri sér þess fulla greín,
að einmitt þess háttar flokk
ur er öflugasta vígið gegn
Framh. á 13 síðu
T í MIN N , sunnudaginn 30. desember 1962
11