Tíminn - 23.02.1963, Blaðsíða 13

MINNING
Guðrún Gisladóttir
Skeggjastööum
í dag verður borin til hinztu
hvíldar að Hraungerðiskirkju í
Flóa, Guðrún Gísladóttir hús-
freyja á Skeggjastöðum, en hún
lézt í Keykjavík 14. febrúar.
Guðrún Gísladóttir er fædd 18.
marz 1888 í Laxárdal í Gnúpverja
hreppi, dóttir hjónanna, Margrét
ar Guðmundsdóttur og Gísla Ein-
arssonar. Þau Margrét og Gísli
voru hin merkustu myndarhjón og
gerðu garðinn frægan á nokkrum
býlum Árnesþings, og veit ég, að
margir Sunnlendingar minnast
þeirra enn í dag fyrir dugnað og
framtakssemi.
Guðrún ólst upp hjá foreldrum
sínum og var snemma bráðgjör
jafnt til vinnu og náms. Hún fór
í Flensborgarskóla, en þá var fá-
títt að sunnlenzkar stúlkui sæktu
nám í skóla. Hún tók þar kennara
próf vorið 1907. Vorið 1908 réðist
hún til kennslu í Selvogi og stund
aði kennslustörf til vors 1912. —
Hún lærði einnig rjómabússtjórn
og var rjómabússtýra í nokkur
sumur, meðal annars norður í
Þingeyjarsýslu.
Mér er minnisstæð saga, er Sig
urður Haraldsson bóndi í Fram-
nesi á Skeiðum, sagði mér. Það
var haust eitt, að Sigurður var á
ieið suður í land og ætlaði að
fara Sprengisand eins og hann var
\anur. Guðrún Gísladóttir var
einnig á leið suður þetta haust,
og réðist því svo til, að hún yrði
samferða Sigurði. Þessi ferð varð
einhver sú erfiðasta, er Sigurður
fór suður yfir Sprengisand, þæði
sakir veðurs og slæmrar færðar.
Hann dáðist mikið að þreki og
dugnaði Guðrúnar, kjarki hennar
og áræði að leggja í ófærur og
tvísýnu í illviðri á haustdegi, ög
taldi að jafnvel fáir karlmenn
hefðu orðið henni íremri. Þegar
þetta skeði, var Guðrún 18 ára.
Skömmu eftir, að hann kom suð-
ur, hitti Sigurður Gísla föður
hennar, og sagði honum frá ferða
volkinu og dugnaði dóttur hans.
Gísli hreifst auðvitað af frásögn
Sigurðar og varð lítt undrandi og
mælti: „Já, var hún ekki dugleg".
Árið 1919, 26. júlí, giftist Guð-
rún Halldóri bónda Jónssyni á
Skeggjastöðum í Flóa og tók þar
við búsforráðum, en Halldór
hafði byrjað búskap vórið 1915.
Skeggjastaðaheimilið var mikið
myndarheimili. Forfeður Halldórs
höfðu búið þar síðan árið 1826,
og voru miklir myndarbændur,
staðfastir og forsjálir í búnaði og
háttum. Það var því ekki vanda-
laust hlutskipti að verða húsfreyja
á Skeggjastöðum, og ekki sízt, þar
eð húsfreyjan un,ga kom úr ólíku
umhverfi, vel menntuð og snortin
af ýmsu því ferskasta í menningar
straumum samtiðarinnar. En
Guðrún Gísladóttir var greind og
hyggin og rasaði aldrei um ráð
fram, enda vann hún sigur yfir
gamla tímanum og veitti nýjum
gróðri vernd og þroska. Hún var
framfarasinnuð, djörf í ætlunum
og skoðunum, jafnt í stjórnmál-
um sem menningarmálum. Eft-
ir að hún varð húsfreyja á
Skeggjastöðum reyndi hún eftir
fremsta megni að fylgjast með,
las allt sem til náðist og mat af
eigin viti. Eg minnist þess, þegar
ég var barn að aldri, að hún hafði
t.d. lesið flesta af yngri rithöfund
um þjóðarinnar og tagði á þá
sjálfstætt mat. Hún er, held ég,
fyrsta manneskjan, sem ég heyrði
dást að Halldóri Kiljan Laxness,
og spáði, að hann ætti eftir að
verða mikið skáld. En annars
hafði fólkið heima í sveitinni lít-
ig álit á skáldskap hans, þótti
hann nýstárlegur og annarlegur
i skoðunum og hugmyndir hans
fjarlægar.
Upp úr 1920 var mikið fram-
faratímabil í sunnlenzkum sveit-
um. Framsýnna og dugmeira fólk-
ió trúði á nýjar stefnur í þjóðmál
um og aukna menntun og verk-
lega menningu. Guðrún á Skeggja
stöðum var þar framarlega í
flokki. Hún tók mikinn þátt í upp
byggingu menningarmála sveitar
sinnar og var þar vabn til trúnað-
ar og forustu. Hún var lengi í
skólanefnd Hraungerðishrepps og
-formaður kvenfélags sveitarinnaB.
t báðum þessum stöðum vann hún
mikið starf, og hvikaði aldrei frá
settu marki, að sækja fram og
vinna gagn þeim hugsjónum, sem
hún hreifst af í æsku. Hún vann
jafnframt að fleiri félagsmálum.
Hún var oft forsöngvari á skemmt
unum í sveitinni og organisti. Hún
var söngelsk og hafði næmt feg-
urðarskyn á lag og ljóð. Sveitung-
ar hennar kunnu vel að meta
hæfileika hennar og völdu hana
því til forustu og starfs, þrátt
fyrir það, að hún var allra kvenna
frábitnust því að trana sér fram
eða láta bera á sér. Guðrún á
Skeggjastöðum er sú húsfreyja í
Hraungerðishreppi á þessari öld,
sem mest hefur komið við sögu
félagsmála, og má þar hiklaust
teljast brautryðjandi.
Halldór og Guðrún á Skeggja-
stöðum bjuggu góðu búi alla tíð.
Þau lifðu mikla breytingatíma og
ekki sízt hvað staðhætti til bú-
skapar á Skeggjastöðum áhrærði.
Eftir að aðalskurður Flóaáveit-
unnar var grafinn niður í Hróars-
holtslæk, én hann var grafinn að
nokkru gegnum túnið á Skeggja-
stöðum, gjörbreyttust aðstæður
þar til búnaðar. En Halldór bóndi
tók breytingunum á þann hátt að
hefja undirbúning ræktunar og
búa í haginn fyrir framtíðina. —
Halldór lézt 13. marz 1946 og
skömmu síðar brá Guðrún búi.
Guðrún og Halldór á Skeggja-
stöðum áttu fimm börn, sem öll
eru á lifi: Gunnar bóndi á Skeggja
stöðum; Gísli í siglingum; Guð-
mundur Helgi rafvirki í Reykja-
vík; Margrét í Kópavogi og Bjarn
heiður í Reykjavík.
Minningin um horfna samtíðar-
menn frá æskuárunum er hug-
þekk, og ekki sízt, þegar séð er,
að þeir gengu götuna til góðs og
skilja eftir minningar, sem eru
bjartar, minnandi á það, sem er
gott og fagurt. Guðrún á Skeggja-
stöðurn er slík kona. Hennar er
gott að minnast.
Jón Gíslason.
Herbúnaöur á Kúbu
Framhald af 7. síðu.
Bandarikjastjórn hefur í
hyggju að beita í þessum til-
gangi öllum efnalegum og
stjórnmálalegum ráðum, sem
hún getur. Hún treystir einn-
ig á aukna óánægju með Kúbu-
búa sjálfra, sem byggist á
fæðu- og frelsisskorti.
Það er rökræn undirstaða
þessarar stefnu, að Kúbumenn
muni einhvern tíma rísa gegn
Castro. Hvað yrði, ef þetta
gerðist? Eru Bandaríkin í raun
og veru undir það búin að
koma þeim til aðstoðar, jafn-
vel þó að það kosti vopnavið-
skipti við þá Rússa, sem stað-
settir eru á Kúbu?
ÞEGAR þeir Krustjoff og
Kennedy ræddust við í októ-
ber sem leið, bar forsetinn
fram þá viðvörun, að Banda-
ríkjamenn myndu aldrei þola
„Budapest“ á Kúbu. Hann átti
við, að Bandaríkin gripu fram
í ef Rússar reyndu að kveða
niður uppreisn gegn Castro,
eins og þeir börðu niður upp-
reisnina í Ungverjalandi.
Sennilega yrðu fyrstu við-
brögð Bandaríkjanna stjórn-
málalegs eðlis. Þau mundu
leggja áherzlu á það við Rússa,
að þeir hefðu hag af því að
hverfa á burt, en stofnuðu sér
í alvarlega hættu með þvj að
vera kyrrir. (Barátta Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna um
Kúbu fer fram með furðuleg-
um hætti eins og nú standa
sakir. Bandaríkjamenn líða
loftvarnavopn á Kúbu, en þess-
um vopnum er aftur á móti
ekki beitt gegn lágfleygum
könnunarflugvélum frá Banda-
ríkjunum).
« | - •' n * —j ...
En raunveruleg uppreisn á
Kúbu yrði ekkert í líkingu við
innrásina við Svínaflóa, sem
styrkt var með fé erlendis frá.
Hún yrði ákall um hjálp, sem
Bandaríkin gætu ekki skellt
skollaeyrum við.
(Úr Time).
MIN NIN G:
Magnús Jðnsson
Sjónarhóli
í dag — 23. febrúar, verður jarð
settur að Kálfatjörn Magnús Jóns
son frá Sjónarhól. Hann var fædd-
ur að Gufunesi í Mosfellssveit 2.
sept. 1881. Aðeins fimm ára gam-
all missti Magnús móður sína, og
svo föður sinn litlu síðar. Þannig
hlaut uppeldið að vera að mestu
hjá vandalausum, sem eflaust olli
óblíðari æskudögum en í foreldra-
húsum væri. Snemma gerðist
Magnús hlutgengur á starfssviðinu
og veittist því ekki örðugt að fá
árvist hjá hagsýnum athafna-
bændum, hvar hann var hjá nokkr-
um slíkum í Borgarfjarðardölum.
Hinn 9. maí árið 1909 kvæntist
Magnús eftirlifandi konu sinni,
Erlendsínu Helgadóttur frá Litla-
bæ á Vatnsleysuströnd. Hófu þau
þá það vor búskap að Þverfelli í
Lundarreykjadal. Bjuggu þar í
þrjú ár, en í'luttu þá á Vatnsleysu-
ströndina og bjuggu lengst af á
Sjónarhól, eða þar til heilsu Magn-
úsar var svo farið að ekki var leng
ur unnt að standa í þeim marg-
þættu og mörgu erfiðu störfum
sem staða bóndans krefst. Seldi
hann þá jörðina ásamt nýlegu húsi
er hann hafði byggt þar og flutt-
ist í Vogana í sama hreppi. Kom
hann sér þar upp litlu íbúðarhúsi,
sem var þeirra hjónanna heimili
síðan, og þau nefndu Sjónarhól,
sem hinn fyrri bústað.
Magnús var viðurkenndur harð
duglegur maður. Enda hentar slíkt
bezt fyrir tiu barna föður, sem,
eins og um hann mátti segja,
aldrei lét skorta björg í bú. Og
ljúft var honum líka að vera veit-
andi þá gest bar að garði. Um
Pósfsendum
hvorugt það spillti heldur sú er
v:ð hlig hans stóð í lífsbaráttunni
um meir en hálfrar aldar skeið.
Af börnunum tíu eru nú fjögur
dáin. Tvö dóu í bernsku en tvö upp
komin. Nú fyrir tæpu ári elzti
sonurinn, Helgi, sem fæddist að
Þverfelli 16 marz 1910. Bróðurson
Magnúsar, Sigurð Guðmundsson,
tóku þau í fóstur, er hann á barns
aidri missti móður sína.
Eins og fyrr getur missti Magn-
ús heilsuna mjög fyrir aldur fram.
En staðið var meðan stætt var.
Síðast, er svo var komið að hann
hvorki greindi stund né stað, varð
lífsförunauturinn, sem helzt hefði
kosið að annast hann til hinztu
stundar, að íela hann þeirri umsjá
sem til staðar getur verið á góðu
sjúkrahúsi. Þar að Sólvangi var
hann svo í tæpan mánuð, unz
hann andaðist hinn 17. þ.m.
Þess biðja nú aliir þínir ástvin-
ir, að sál þína, leysta af fjötrum
hins jarðneska líkama, leiði Guð
alfaðir veitandi himneska blessun
á eilífðarinnar vegí.
J. H.
Enn er tími tii að panta fyrir vorið
GUFFEN
MYKJUDREIFARINN FRÁ
KYLLINGSTAD
heíur reynzt
mjög vel
hér á landi,
og dreifir bæði
þykkri og þunnri
mykju.
Mikill kostur er einnig hve bygging hans er einföld.
Engar keðjur, engin færibelti, — aðeins snigill í botm
kassans og þeytispaðar aftan við snigilinn. — Ökumað-
ur dráttarvélarinnar opnar og lokar fyrir mykjuna frá
sæti sínu.
Með því að taka mykjukassann af, má nota grindina til
heyflutninga með einföldum viðbótarbúnaði, sem hver
bóndi getur gert.
Rúmtak 15 hektólítrar. — Dreifibreidd um 7 m. —
VERÐ um kr. 28.500,—
Sambandshúsinu. Reykjavík
Sími 17080
13
f f M l N N, ’angardagur 23. febrúar 1963.