Tíminn - 01.05.1963, Blaðsíða 14

nokkrum að nafni Ott, sem Schleic
her hafði sent til hans, að ráð-
leggja hershöfðingjanum ag taka
ekki að sér kanslaraembættið, en
það var um seinan.
Papen hafði verið algjörlega ó-
vitandi um klækjabrögðin, sem
Schleicher var að vefa að baki
hans. Hann hafði fullur öryggis,
skýrt frá framtíðaráætlunum sín-
v.m á fundinum með forsetanum
1. desember. Hann færi áfram með
embætti kanslara, stjórnaði með
lagasetningum og þingið yi'ði lát-
ið taka sér hvíld um tírna,, þar
til hann gæti „bætt stjórnar-
skrána.“ í rauninni vildi Papen
„breytingar,1' sem myndu færa
landið' aftur til dagá keisaradæmis-
ins og koma aftur á stjórn íhalds-
fiokkanna. Hann viðurk.enndi í
Numberg-réttarhöldunum og í
minningum sínum, eins og hann
reyndar gerði líka á fundinum með
forsetanum að uppástungur hans
líefðu í för meg sér „brot forset-
ans á núverandi stjórnarskrá lands
ins,“ en hann fullvissaði Hinden-
burg um, „að réttlæta mætti gerð
ir hans með því, að hann setti vel
ferð þjóðarinnar ofar eiði sínum
við stjórnarskrána,“ eins og Bjs-
marck hafði eitt sinn gert „vegna
landsins.“
Papen til npkillar undrunar
anótmæl'ti Schleicher. Hann not-
færði sér greinilega tregðu for-
setans til þess ef hægt væri að
komast hjá því að brjóta í bága
, við eiðinn, sem hann hafði svarið
um að virða stjórnarskrána — og
hershöfðinginn hélt, að það væri
■ hægt. Hann áleit, að hægt væri
| að mynda stjórn, sem hefði fylgi
| meirihlutans, svo fraimarlega sem
fhann færi með kanslaraembæftið.
1 Hann var viss um, að hann gæti
| skilið Strasser og að minnsta kosti
j sextíu nazistafulltrúa frá Hitler.
| Við þennan flokk nazista gæti
! hann bætt miðstéttaflokkunum og
sósíaldemokrötum. Hann hélt jafn
| vel, að verkal’ýðsfélögin myndu
styðja sig.
Hindenburg varð skelfingu lost-
inn yfir slíkri hugmynd og sneri
| sér þegar að Papen og bað hann
1 á sömu stundu að hefjast handa
í um að mynda nýja stjórn. „Schlei-
cher“, segir Papen, „virtist' hissa“.
; Þeir deildu lengi, eftir að þeir
Jfóru frá forsetanum, era komust
i ekki að neinu samkomulagi. Þegar
þeir skildu, sagði Schleicher hin
frægu orð, sem eitt sinn höfðu
verið sögð við Luther: „Litli
munkur, þú hefur valið þér erfiða
leið“.
Papén hafði komizt að raun um,
hversu erfið hún var, þegar næsta
morgun klukkan níu á ráðuneytis-
fundi þeim, sem hann hafði kallað
saman.
— Schleicher reis á fætur (seg-
ir Papen og l'ýsti því yfir, að það
væru engir möguleikar á því að
framkvæma þær ábendingar, sem
hann hefði féngið frá forsetanum.
Allar tilraunir Ul þess að gera
það, myndu leiða til algerrar ring-
ulreiðar í landinu. Lögregla og
her vj'ldu ekki tryggja það, að
hægt yrði að halda uppi flutning-
um i— og sjá fyrir birgðum ef til
allsherjarverkfalls kæmi, og þeir
myndu heldur ekki geta haldið
uppi lcgum og reglu kæmi tii borg
, araatyrjaldar. ' Herforingjaráðið
hafði gert athuganir í sambandi
við þetta, og hann hafði komið
því svo fyrir, að Ott majór (höf-
undur þeirra) væri reiðubúinn til
þess að gefa ráðuneytinu skýrslu.
Því nafcst kom hershöfðinginn
með majórinn. Ef orð Schleichers
höfðu komið illa við Papen, þá
fór þessi. skýrsla, er kom á svo
1 nák'væmlega útreiknuðum tíma,
alveg með hann, skýrsla Eugen
Ott majórs, sem átti eftir að verða
'Sendiherra Ilitl'ers i Tckio Ott
sagði einfaldlega, að „varnir
laodamæranna og það, að halda
uþpi reglu gegn bæði nazistum og
kommúnistum, væri algerlega of-
viða þeim liðsafla, sem sambands-
stjórnin og sömuleiðis sljórnir
hvers einstaks ríkis hefðu yfir.'að
ráða. Því væri til þess mælzt, að
stjórnin létj hjá líða að lýsa'yfir
neyðarástandi“.
Papen til sárra vopbrigða var
þýzki herinn, sem eitt sinn hafði
sent keisarann á brott og fyrir
skemmri tíma hafði að undirlagi
SChl'eichers losað sig við Gröner
hershöfðingja og Briining kansl-
ra, að dæma hann sjálfan úr leik.
Hann fór þegar í stað til Hinden-
burgs cg sagði honum fréttirnar,
og vonaðist eftir því, að forsetinn
myndi reka Schleicher úr embætti
varnarmálaráðherra og láta Pap-
en fara áfram með embætti kansl-
arans — og reyndar stakk hann
! einmitt upp á þessu
„En kæri Papen“, svaraði hinn
i feitlagni gamli forseti, „þú mynd-
ir ekki virða mig mikils, ef ég
skipti um skoðun, en ég er orðinn
of gamall, og ég hef gengið í gegn
um of margt til þess að gcta t.ekið
á mig ábyrgðina á borgarastyrjöld.
Okkar eina von er að leyfa Schlei
cher að reyna, hvað honum tekst1'.
Papen sver, að „tvö stór tár“
j hafi runnið niður kinnar Hinden-
:burgs. Tveimur stundum síðar,
I þegar kanslarinn, 'sem orðið hafði
; að láta af embættl, var að losa
skrifborðið sitt, barst honum mynd
af forsetanum með áletrúni'nni:
, Ich hatt’ einen Kameraden!“
Næsta dag skrifaði forsetinn hon-
um með eigin hendi, og sagði hon-
um, hversu „þungt honum væri
um hjartaræturnar“ yfir að hafa
þurft að láta hann fara frá og end
urtók, að traust hans á honum
„váeri enn óbreytt". Þetta var satt
og átti eftir að koma í ljós innan
skamms.
Kurf von Schleicher var gerður
að kanslara 2. desember og var
hann fyrsti hershöfðinginn, sem
farið hafði með þetta embætti frá
því greifinn og h'ershöfðinginn
Georg Leo von Caprivi de Caprara
de Montecuecoli hafði tekið við
því af Bismarck árið 1890. Hin
flóknu klækjabrögð Schleichers
höfðu komið honum í þessa hæstu
stöðu.'einmitt þegar kreppan, sem
hann sikildi svo litið í, hafði náð
hámarki sínu, þegar Weimarlýð-
N° Tib
lyftiduft
Mary Richmond
hennar skylda var að gera það,
sem hún megnaði fyrir England.
Dorothy og börnin . . . en hún
mátti ekki hugsa um þau núna.
Hún deplaði augunum til að; leyna
tárum, hún hafði ekki tíma til' að
syrgja þau núna, nú varð hún að
vera skjótráð. John tækist aldrei
að komast á eigin spýtur til Hong
Kong, jafn taugabilaður og hann
var. Einhver varð að fara með
honum — einhver, sem gat verið
kaldur og rólegur, ef eitthvað al-
varlegt kæmi fyrir. Og um hverja
var að ræða? Engan nema hana
sjálfa.
— John, sagði hún. — Hertu
þig upp, Hlustaðu á það, sem ég
segi. Þú verður að ná stjórn á þér,
ef við eigum að komast heil á húfi
til Hong Kong.
— Við? át hann upp eftir henni
sljólega.
— Já, ég skal koma með þér.
25. KAFLI.
— Geturðu ekki ekið hraðar?
hrópaði John biðjandi. Hann leit
órólegur um öxl. — Eg er hrædd-
ur um, að okkur sé veitt eftiför.
Eg geri hvað ég get, svan
Blanche. — En þetta er gam;
bíll og ég þori ekki að aka
hratt.
Hún hafði tekið við stjórnin
þvi að hún hafði strax séð,
John var engan veginn fær i
að aka. Ef hann sæti við stýr
tækist þeim aldrei að komast
Kowl'oon heil á húfi, þess veg
hafði hún talið hann á að láta í
taka við, Og hún var vi'Ss um,
hann var því feginn,
Þau voru komin út úr borginni
og voru nú úti á opnu landi, en
hann hvatti hana stöðugt til að
aka hraðar. En hún vildi ekki láta
hann gera sig taugaóstyrka.
— Það er enginn á eftir okkur,
sagði hún.
— Nei, ég sé engan.
— Hvers vegna ertu þá hrædd-
ur? Við ættum að vera í Kowloon
eftir eina og hálfa klukkustund.
Láttu fara vel um þig og reyndu
að sofna dálítið.
— Blanche, ef þú bara vissir . .
— Eg veit. En þú veizt sýnilega
ekki, að' þú gerir mig óstyrka og
ég get ekki einbeitt mér að akstr-
GERIÐ BETRI KAUP EF ÞID GETIÐ
VREDESTEIN HOLLENZKIHJOLBARÐINN
inum. Það er langt siðan ég hef
'snert á bíl og það er ekki sérlega
auðvelt að keyra þennan bíl.
— Fyrirgefðu, sagði hann stutt-
ur í spuna. — En ég hef einhvern
veginn á tilfinningunni, að ein-
'hver sé að elt'a okkur . . . Þessi
náungi, hann Petrov . , .
Blanche ætlaði að segja. — Eg
vildi bara óska, að það værl hann,
sem kæmi á eftir okkur, þá skyldi
ég neyða hann til að leyfa þér
að halda áfram tii Hong Kong. Eg
gæti orðið eftir hjá honum, þar
| til ég vissi fyrir víst, hvað orðið
jhefur um Dorothy og börnin, Hún
j vildi ekki viðurkenna, að það yrði
ihenni léttir að fá að verða eftir,
jað hún hafði ekki minnstu löngun
til að fylgja Jo'hn, en hún var bara
vi'ss um, að eittbvað hroðal'egt
hefði komið fyrir, ef hún hefði
neitað að fylgjast með honum.
Sennilega hefði hann ekið út af
veginum, eða guð veit hvað .
Upphátt sagði hún:
— Það var sem betur fór eng-
inn í skúrnum, þegar þú tókst bíl-
inn. Þú varst heppinn að hafa stol-
ið lyklinum áður og nóg benzín
er á bílnum og ég er viss um, að
enginn sá okkur aka út úr skúrn-
um. Þegar við erum komin út á
götuna veitir enginn okkur eftir-
tekt. Auk þess er merki kínversku
leynilögreglunnar á bílnum, svo
að ég held að þú þurfir engu að
kvíða, John.
— Eg vildi óska, að mér liði
eins vel og þér, tautaði hann.
Það var orðið aldimmt og
Blanche kveikti l'jósin. Það var
lítil umferð um vegi-nn, þau mættu
aðéins örfáum bílum. Þeir, sem
komu á móti þeim, hægðu ekki á
sér og hún varð ekki vör við nein-
ar bílaferðir að baki þeirra. Hún
var viss um, að þeim John myndi
takast að ná Kowloon og finna bát,
jSem gæti flutt þau yfir til Hong
i Kong.
i Henni var ljóst, að John var
veikur maður og hún vonaði bara
að hann missti ekki vald á sér,
áður en þau næðu til Hong Kong.
Ef hann yrði veikur og færi að
rausa og bulla í hitasóttaræði, þá
myndu brezk yfirvöld varla trúa
henni, þegar hún segði, að hann
hefðj mikilvægar upplýsingar í
fórum sínum. Svo flaug henni í
hug, að ef hann missti meðvitund,
þá hefði hún ekki hugmynd um,
hvar hann leyndi skjölunum .
Því að hann hlaut að hafa einhver
skjöl meíj sér tj'l að sanna orð sín.
Og það voru einmitt skjölin, sem
gátu bjargað honum frá handtöku.
Hún varð því að vita, hvar þau
voru.
— John, viltu hlusta á mig,
sagði hún biðjandi. — Segðu mér
um þetta leyndamál, út á hvað
gengur það — og hvar hefurðu
falið skjölin?
— Nei, sagði hann aðeins.
— En ég verð að vita það.
Mundu, að þú ert veikur maður,
Eg gæti talað við yfirvöldin fyrir
þína hönd,'imeðan þú ert að ná þér
eða ég verð að minnsta kosti að
geta sannað, að þetta sé ekki ein-
tómur heilaspuni. Geturðu ekki
sagt mér, hvar skjölin eru?
— Eg hef engin skjöl, anzaði
hann. — Eg hef þetta allt í höfð-
inu. — Og ég gef engar upplýsing.
ar um neitt fyrr en ég næ tali af
réttum aðilum. Þeir geta sent mig
til Englands, þar skal ég leysa frá
skjóðunni.
— En skilurðu ekki, hversu þýð
ingarmikið er að ég viti eitthvað,
sagði hún. — Ef þú ert veikur —-
og þú lítur mjög veikindalega út,
John — hver mun þá trúa okkur?
— Eg er kannski veikur, en ég
skal áreiðanlega standa mig, þegar
við komum til Hong Kong. Þú
þarft engu að kvíða. Og ég ætla
ekki að segja þér neitt, Blanche.
Það er ekki vegna þess að ég van-
treysti þér, en þetta mál verð ég
að útkljá sjálfur,
Það var sama hversu innilega
hún bað, honum varð ekki þokað.
Hún fór að hugsa um, hvort hann
væri kannski orðinn brjálaður,
kannski var þetta ekkert leyndar-
mál þegar öllu var á botninn
hvolft, kannski hafði hann ímynd-
að sér allt saman. Og ef svo var,
gerði hún rangt í því að fylgjast
með honum. En hvernig hefði hún
T f MIN N , miðvikudaginn 1. maí 1963 —
14