Tíminn - 19.05.1963, Side 14

milljónum atvirmiilausra eitbhvað
a5 gcna; að fá því framgengt á
afw^nnmarfáífetesfinmni í Genf,
að l?ýzkaland feagi að hervæðast
til jaftda rvíð örannr 10n,d og Ihraða
leyríííegfi endmiherviæféngu rfkis-
ins, sem byrfað hafði verið á fííð-
ustu ár Íýðvdcfísíns; og taka
ábvörðun um það, Irver skyldi
taíca við af Hiwden'burg, þegar
hann félli frá.
Það var Böhm, yfirmaður S.A.,
sem fyrstur kom upp með „aðra
byltinguna", og heimtaði, að hún
yrði framfcvæmd. Göbbels fyl'gdi
honum að málum, og í dagbók
Sinni 18. aprR 1933 segir hann.:
„Fólkið talar allt um aðra bylt-
ingu, sem hljóti að koma. Það
þýðir, að fyrstu byltingunni er
ekki lofcið. Nú verðum við að gera
upp við afturhaldið. Byltingin má
hvergi stöðvast.“
Nazistar höfðu eyðilagt vinstri-
mennina, en hægrisinnamir voru
enn eftir: stórkaupsýslumenn og
fjármálamenn, aðallinn, Junfcara-
landeigendur og prússnesfcu hers-
höfðingjamir, sem héldu fast um
taumana innan hexsins. Röhm,
Göbbels og aðrir ,,radifcalar‘' hreyf
ingarinnar vildu einnig losa sig
við þá. Röhm kom með aðvörun-
ina í júní, en í stormsveitum bans
voru nú um tvær milljónir manna
— tuttugu sinnum fleiri en í hem
um.
Einn sigur hefur verið unninn
á vegi þýzkrar byltingar . . . S.A.
og S.S., sem bera þá mifclu ábyrgð,
að hafa komið af stað þýzku bylt
ingunni, munu ekki leyfa, að hún
verði eyðil'ögð áður en komizt hef
ur verið hálfa leið . . . Ef Filiste-
arnir trúa því, að þjóðbyltingin
hafi staðið of lengi . . . þá er vissu
lega kominn tími til þess að henni
Ijúki og í staðinn komi þjóðerni'S-
sósíalfetabylting . . . Við munum
halda áfram baráttu okkar — með
þeim eða án þeirra. Og ef nauðsyn
krefur, á móti þeim . . . Við erum
hinir staðföstu verj^r uppfylling-
ar þýzku byltingarinnar.
Hann bætti svo við í ræðu í
ágúst: „Enn eru menn í opinber-
um stöðum, sem hafa efcki allra
minnstu hugmynd um anda bylt-
ingarinnar. Við munum miskunn-
arlaust losa okkur við þá, ef þeir
leyfa ðér að reyna að koma aftur-
haldshugmyndum sinum í fram-
kvæmd"..
En Hitler var á annarri skoðun.
Fyrir honum höfðu nazistaslagorð-
in ekki verið annað en áróður, að-
ferð til þess að vinna fjöldann á
sitt band um leið og hann brauzt
til valda. Nú, þegar hann hafði
náð völdunum í sínar hendur,
hafði hann ekki lengur áhuga á
þeim. H.fnn þarfnaðist tíma til
þess að styrkja aðstöðu sína og
landsins. Að mrnnsta kosti um
sinn varð að koma á ró í ríkinu
— viðskiptaheiminum, hernum og
róa forsetann. Hann hafði ekki í
hyggju að láta Þýzkaland verða
gjaldþrota og stefna með því í
hættu tilveru stjórnar sinnar. Það
mátti ekki verða önnur byl'ting.
Hann gerði S.A. og S.S. foringj-
unum 'Sjálfum þetta Ijóst í ræðu,
sem hann flutti þeim 1. júlí. Það,
sem Þýzkaland þarfnaðist nú,
sagði hann, var regla. „Ég mun
hæla niður sérhverja tilraun til
þess að raska þeirri ró, sem ríkir
nú, jafn miskunnarlaust og ég
mun fást við hina svokölluðu aðra
byltingu, sem gæti aðeins leitt til
ringulreiðar". Hann endurtók við-
vörun sína við nazistaríkisstjórana
þar sem þeir voru samankomnir í
kanslarahöllinni 6. júlí.
Byltingin er ekki varjgnltgl
ástand, og hún má efcki fá t*ki-
færi til þess að vexða það. Bylt-
ingunni sem sett var af stað, verð
ur að beina inn á hina öruggu
braut framþróunarinnar . . . Þar
af leiðandi megum við, ekki losa
okkur við kaupsýslumann, sé hann
góður kaupsýslumaður, enda þótt
hann sé enn ekki orðinn góður
þjóðernissósíalisti, og sérstaklega
ekki ef þjóðernissósíalistinn, sem
koma á í staðinn fyrir kaupsýslu-
manninn, veit ekkert um kaup-
sýslu. í viðskiptum verður hæfn-
in að vera eini mælikvarðinn . .
Sagan mun ekki dæma okkur
eftir fjölda þeirra hagfræðinga,
sem við 'höfum losað okkur við
eða fangel'sað, heldur eftir því,
hvort okkur hefur tekizt að útvega
atvinnu . . . Hugmyndir stefnu-
skrárinnar gera okkur ekki skylt
að haga okkur eins og fífl og
steypa- öllu í glötun, heldur koma
hugsjónum okkar í framkvæmd á
viturlegan hátt og með varfærni.
Þegar til lengdar lætur, verða
póli'tísk völd okkar þeim mun
tryggari, sem okkur heppnast bet
ur að tryggja þau efnahagslega.
Ríkisst'jórarnir verða því að sjá
til þess að enginn flokkur taki
að sér starf stjórnarinnar, segi
upp einstaklingum og skipi í emb-
ætti eða geri annað það, sem rík-
isstjóminni — og þegar um við-
skiptamál er að ræða, efnahags-
mál'aráðherranum — ber að fram-
kvæma samkvæmt lögum.
Það var aldrei gefin gildari yf-
irlýsing um það, að nazistahylting
in væri stjórnmálalegs eðlis, en
ekki efnahagslegs. Til stuðnings
orðum sínum losaði Hitler sig við
nofckra „radikal“mazista, sem
gert 'höfðu tilraun til þess að ná
yfirráðum yfir samtökum atvinnu-
rekenda. Hann setti þá Krupp von
Bohlen og Fritz Thyssen aftur í
fyrri stöður sínar sem leiðtoga
innan samtakanna, ldysti upp bar-
áttusamtök millistétta-verzlunar-
manna, sem höfðu verið stóru
verzlunarhúsunum til óþæginda,
og í stað Hugenbergs skipaði hann
dr. Karl Schmitt efnahagsmálaráð
herra ríkisins. Schmitt var einhver
rétttrúaðasti kaupsýslumaðurinn,
aðalforstjóri Allianz, stærsta
tryggingafélags Þýzkalands, og
hann lét engan tíma fara til spillis
við að hrinda í framkvæmd áætl-
unum þjóðernissósíalistanna, sem
höfðu verið nógu barnalegir til
þess að taka stefnuskrá flokksins
alvarlega.
Vonbrigði hinna óbreyttu naz-
ista, 'sérstaklega S.A. stormsveitar
mannanna, sem voru aðalkjarninn
í fjöldahreyfingu Hitlers, voru
94
mi'kil. Flestir þeirra höfðu tilheyrt
tötralegum her hinna snauðu og
óánægðu. Þeir voru and-kapital-
istar af langri reynslu og þeir
trúðu því, að byltingin, sem þeir
höfðu tekið þátt í með því að fara
með hávaða og látum um göturn-
ar, myndi færa þeim arð og at-
vinnu, annaðhvort í viðskipta-
heiminum eða á vegum stjórnar-
innar. Nú voru vonir þeirra að
engu orðnar, eftir hinar miklu öfg
ar vorsins. Gamla klíkan, hvort
sem hún tilheyrði flokknum eða
ekki, át'ti að sitja áfram að atvinn-
unni og stjórna því, hverjir fengju
vinnu. En þetta var ekki eina
ástæðan fyrir þeim óróa, sem
ríkti innan S.A.
Gamla dellan milli þeirra Hitl-
ers og Röhm um stöðu og tilgang
S.A. hafði skotið upp kollinum
að nýju. Allt frá fyrstu dðgum
Nazistaflokksins hafði Hitl'er kraf-
izt þess, að stormsveitirnar væru
stjórnmálalegt en ekki hernaðar-
legt afl. Þær áttu að sjá um líkam
lega ofheldið, hermdarverkin, sem
gerðu flokknum kleift að ryðja
sér veginn til valda. Röhm leit
svo á, að S.A. hefðu ekki einungis
verið máttarstoðir nazistabylting-
arinnar, heldur væru þær einnig
kjarni uppreisnarsinnahers fram-
tíðarinnar, sem yrði Hitler hið
sama og frönsku herirnir, sem
neyddir höfðu verið til herþjón-
ustu, voru Napóleon eftir frönsku
byltinguna. Tími var til kominn
að sópa burtu hinum afturhalds-
sömu prússnesku hershöfðingjum
— þessum „gömlu bjánum" eins
og hann kallaði þá með fyrirlitn-
ingu — og byggja upp uppreisn-
arsinnaðan bardagaher, þjóðher,
undir stj’órn hans og hinna harð-
gerðu aðstoðarmanna hans, sem
höfðu horið 'sigur úr býtum á stræt
um Þýzkalands.
hann orðið fyrir skyndilegri árás.
Árásarmaðurinn reyndis't pervis-
inn, il'la klæddur maður og lét
hann nú hnefana ganga á breiðu
brjósti Don Willies, en sýnilega
án tilætlaðs árangurs. Don Willie
hafði í fyrstu starað furðulostinn
á manninn, en siðan stokkið á fæt-
ur og hlaupið eins og fætur tog-
uðu yfir torgið og niður strætið
að hú'Si sínu, svo að leðurfrakka-
löfin stóðu eins og stél aftur úr
honum, en feitt andl'itið afmyndað
af skelfingu. Þegar sama kvöld
flaug hann í skyndingu til Madrid
í einkaflugvél sinni og dvaldi þar,
það sem eftir var sumars við að
sinna braski sínu í Barcelona og
Valeneia.
Lögreglan hafði hins vegar hand-
tekið litla manninn. Hann hélt því
fram, að Don Willie hefði myrt
konu hans og toörn í fangabúðum,
á meðan á stríðinu stóð. Hann
var Tók'ki. Að sjálfsögðu var ekk-
ert í málinu að gera. Þeim litla
var sleppt með áminningu. Hann
dvaldi í þorpinu alllangan tíma
eftirþetta, hjálparvana vesalingur,
örvæntingin uppmáluð. Frönsk
fjölskylda varð til þess að rétta
honum hjálparhönd. Hann sat til
borðs með þeim grátandi og reykti
ódýrar sígarettur. Þau sögðu hon-
um, að ekkert væri hægt að gera
í málinu. Þau ráðlögðu honum að
gleyma þessu öllu. Hann fór úr
þorpinu viku síðar og öllum létti,
er hann hvarf á braut, jafnvel
frönsku fjölskyldunni.
Þegar þeir nálguðust gististað-
inn Loríta, sagði Lynch: „Það er
furðulegt, hvernig tímanum tekst
að eyða sárasta broddinum úr end
urminningum stríðsins", og það
var eins og hann hefði lesið hugs-
anir Beechers. „Ef við nú athugum
nánar þenman náunga, Don Willie.
Hann var áreiðanlega einn af uppá
haldshundum Hitlers og fyrír tíu
eða tólf árum hefði ég ekki fyrir
nokkurn pening viljað taka í lúk-
una á honum. En nú finnst mór
þetta vera fyrírtaks náungi. Hann
, hefur þurft að hlýða sínum skipun
! um eins og við hinir. Það er í raun
inni ekki hægt að áfellast menn
fyrir að berjast fyrir land sitt og
þjóð“.
( „Ef til vill ekki“, sagði Beecher.
„Tókuð þér ekki þátt í því líka?“
I „Ég var i flughernum".
„Það var hættuspil". —Lynch
brosti hlýlega. „Þér voruð heppinn
! að sleppa heill á húfi úr því. Jæja,
kærar þakkir fyrir golfleikinn. Eg
naut hans í fyllsta máta.“
„Það var ekkert".
„Já, meðal annarra orða“, sagði
Lynch, um leið og hann opnaði
bíldyrnar. „Það var stúlka í fylgd
með Don Willie. Dökkhærð, lítil
hnáta, anzi geðþekk stúlka, en
einhver fjárans drungi yfir hnni.
Þekkið þér hana?“
„Já, hún heitir Ilse. Hún er
austurrísk".
„Býr hún með honum". Svipur
Lynch lýsti áhuga.
„Já“.
„Viðhaldið hans, ekki satt. Mað-
ur hefði getað getið sér þess til.
Mér var sagt að hún væri kölluð
svarta dúfan. Viti'ð þér hvers
vegna?"
Beecher velti því fyrír sér, hvers
vgna Lynch spyrði hann svo ákaft,
þegar augljóst var að hann hafði
þegar fengið allar upplýsingar hjá
öðrum. En hann sagði: „Þetta er
orðaleikur. Spánverjarnir eru mjög
hrífnir af slíku. Á þennan hátt
geta þeir rætt samtímis um heimili
og ástmey Don Willies, og haft
mikið gaman af“.
„Yður lízt sem sagt ekkert á
hana?“
Til þess að komast hjá frekari
orðræðum, setti Beecher bílinn í
gír. „Ég þekki hana aðeins lítil-
lega“, sagði hann.
„Nú þakka ég yður kærlega fyrir
skemmtuniná", sagði Lynch um
leið og hann steig út úr bílnum.
„Við sjáumst seinna, vinir“!
Beecher horfði á eftir honum
þar sem hann arkaði rakleitt upp
pálmatrjágöngin, sem lágu upp að
gistihúsinu Lorita. Hann teygði
úr skönkunum eins og fjallgöngu-
maður og það glitti á bláröndótta
húfuna eins og flögrandi fugl milli
trjágreinanna. Beecher brosti í
kampinn, sneri við o.g ók niður
í þorpið.
' . .
Beecher hafði tekið sér sæti við
borð á gangstéttinni framan við
, Bar Central og pantað koniak og
| vatn. Veitingahúsið var þéttskip-
1 að fólki og samtalskliðurinn steig
jupp frá borðunum. Þjónar og skó-
burstarar hröðuðu sér á milli borð
anna til að sinna ásfcum viðskipta-
| vinanna. Á götunni blandaðist
j hrin asnanna ópum happdrættis-
salanna: Hay venti-dos, Hay venti-
dos
un numero suerte
un
numero sucrte!1,
Beecher sneri þannig, að hann
gat haft augun á torginu. Fjær
blöstu við skrautleg, litskrúðug
•stórhýsi á bak við hvítkalkaðar
sölubúðir og kaffihús. Honum á.
hægri hönd var þunglamalegt og
ljótt ráðhús. Þar hafði öryggislög-
reglan aðsetur og sömuleiðis vin-
ur hans, Don Julio Casana lög-
reglustjóri.
Hópur af ösnum var rekinn inn
á torgið. Við enda götunnar var
brunnur, þar sem þeim var vatn-
að. Beecher keypti sér dagblað
og lyfti glasinu að vörum.
Frá því að hann kom fyrst til
Spánar, hafði honum alltaf l'íkað
bezt við þennan tíma dags. Siest-
an var úti, andvarinn gerðist sval-
ur og al'lt var fullt spennandi eft-
irvæntingu eftir því, sem kvöldið
bæri í skauti sér. Og hér hafði
hann átt mörg yndisleg kvöld,
hugsaði Beecher með sér og lagði
blaðið til hliðar. Alls kyn.s fólk
var að finna í Mirimar og hér var
auðvel't að afla sér vina. Maður
fylgdist með hópnum. Allt var
svo innilega laust í reipum. Maður
tók þátt í gleðskap, þar sem allir
drukku rauðvín eða spánskt koní-
ak og venjulegast hafði^ einhver
með sér gítar og söng. Á daginn
flatmagaði maður niðri við strönd
ina og sleikti sólskinið og renndi
niður nokkrum bjórum til að slæva
verstu timburmennina, sem jafn-
framt voru vinsælasta umræðu-
efnið í þorpinu. Fólk ferðaðist.
Til Gíbraltar að skipta peningum.
Til Tangier að snæða couscous og
hlusta á djass og horfa á ítur-
vaxna pilta dansa á túristakrán-
um. Eitthvað á bak við fjöllin að
sjá nautabana, sem menn líktu við
Manolete og Belmonte.
Beecher hafði komið þessu öllu
í verk. Stundum nagaði samvizk-
an hann fyrir að sóa svo tíma sín-
um. Eða honum fannst hann vera
'fífl. En þá kom alltaf eitthvað
nýtt — nýir vinir, nýjar skemmti-
reisur, ný stúlka og um stund
gleymdi hann öllu öðru. En upp
á síðkastið hafði hann forðazt út-
Lendinganýlenduna í bænum.
Hann forðaðist að koma á manna-
mót og baðaði sig í sjónum í átta
kílómetra fjarlægð frá bænum,
þar sem hann hafði fundið fcyrr-
láta vík. Hann fór einn á nautaats-
sýningar í Malaga, í stað þess að
fara með hóp af sfceggjuðum, ung
um Ameríkönum með vínsekki úr
geitarskinni um öxl og reiðubún-
um til að rífast við hvern sem
væri um corridainn.
Beecher var hættur að botna í
sjálfum sér. Að vísu var hann orð
inn þreyttur á fólki, sem var að
kafna úr annríki. Raunar þjáðust
fæstir útlendinganna af slíkum
sjúkdómi. En ef ekki var heiðar-
legri atvinnu til að dreifa voru
þeir önnum kafnir við að hnýsast
í annarra hagi. Honum líkaði bet-
ur við Spánverjana. Don Julio,
lögreglustjórinn, átti það til að
koma í heimsókn til hans. Þá spi’l-
uðu þeir dómínó og hlustuðu á
óperur. Og hann hafði kynnzt all-
mörgum spönskum fjölskyldum á
golfvellinum, og hann naut þess
að eyða kvöldinu í kyrrð og næði
á heimili þeirra 1 Malaga. Þessi
vináttubönd voru ekki nein órjúf-
andi tengsli, enda hafð hann ekk-
ert að láta í té nema eigin tóm-
og einmanaleika. í staðinn fékk
hann vináttu, — ekki af því að
hann ætti það skilið, heldur af því
að hann þarfnaðist hennar.
14
T f M T N N. sunnudagurínn 19. maí 1983.