Alþýðublaðið - 09.01.1941, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLA*MÐ
FIMMTUDAGUR 9. JAN. Mtí
■---------- áLÞÝÐUBLAÐIÐ --------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
; Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau' >a
AI, Þ Ý Ð UPRENTSMIÐJAN
♦--------------------------------------------♦
Veiting hinna nýja prest kalla
AÐ eru ákaflega ófýsilegar
iumræðiur, sem fram hafa
farið í einst'ök'um blö'ðum und-
amfarið Wm veitingu hinna nýju
pTestakalla í Reykjavík og nú
TÍrðast vera að ná hámarki, eftir
-«ð ákvarðanir kirkjuimálaráðherra
:Mfrðu kunnar í fyrraidag.
Það voru íhaldsblöðin, Morgun-
'blaðið og Vísir, sem byfjiuiðu
þessar uimræður, strax eftir að
koimið hafði í ljós, að ekkert
■prestsefnanna náði kosningu. En
Timinn hefir heldur ekki látið
sitt eftir liggja. Verður það að
teljast mjög óviðeigandi, að
nokkurt blað reyni þannig fyrir
'firam a.ð hafa áhrif á veitingár-
valdiö.
En út yfir tekur þó nú, þegar
bæði ihaldsblöðiu rjúka upp mieð
sfeöimmum út af ákvörðunum
Idrkjumálaráðherra og ásaka
hann fyrir það, að hann skuli
®kki í v*ýt’ingu hinna nýju pnesta-
Kalia hafa farið eftir sjónarmið-
um, sem veitingarvaldið á lögum
ísaimkvæmt að vera alveg óbund-
Ið af, þegar eins stendur. á og í
þvi tilfelli, sem hér er um að
ræða.
( iSé flett upp í gildiandi 1-ögum
um veitingu prestakalla, getux
eíkká verið um neitt að villast:
l>egar prestslkosning hcfic. orðið
ólögmæt, eins og hér í Reytkjiavík
i mánuðinum sem lejð, þ. e. a. s.
þegar það hefir kiomilð i Ijós, að
annaðhvoirt helmingur Ikjósenda
hefir ekki greitt atkvæði, éða
tafekert prestsefnið fengið helming
gneiddra atkvæða, hefir kirkju-
jnálaráðherra ósfeorað vald til
þess að skipa í pnestsembættm
þá umsækjendur, sem hann sjálf-
ur telur bezt til þess hæfa, án
nokkurs tillits til þess, hvaða at-
kvæðamagn þeir hafa fengið við
koshinguna. Þannig er bókstafur
laganna.
Það má vitanlega deila um
það, hve nærri slílk lög séu anda
lýðræðisins. En það er ekki hægt
að deila um hitt, að samkvæmt
þeim hafði kirkjumálaráðherra
fulla heimild til þess, að veita
hin nýju prestakiöll hér í Reykja-
vík þeim af umsækjendunum,
sem hoinum sýndist, án alls tillits
til þess, hve mörg atkvæði þeir
fengu við kiosninguna í id(asember,
því að enginn þeirra féfek neitt
nálægt því helming greiddrá at-
kvæða. Og úr þvi að íhaldsblöð-
in bafa bingað til efeki fundið
ueina ástæðu til þess ab berjast
fyrir afnámi slifcra laga um veit-
imgu prestakalla — þiað væri þó
að minnsta kosti einhver grund-
völlur til þess að standa á —
vierður efeki séð, með hvaða sið-
férðislógum rétti þau geta mælt
I móti því, að kirkjumálaráðherr-
ann skuli hafa farið eftir þeim
(og valið í embæt'tiin þá
unmsækjiendur, sem hann taldi
bezt hæfa, í stað þess að fara
eftir afkvæðamagrti prestsefn-
anna, sem hann samkvæmt ó-
tviræðu orðalagi laganna er ó-
bundinn af.
Etv það er líka ákaflega lélegt
yfirvarp fyrir áfóður íhalds-
fblaðanúa í samfcandi við vertingu
hinna nýju prestakalla, að þaiu
séu; að berjast fyrir máistað lýð-
Hve margar enduðulþannig ?
Um leið og það var viðurkennt í Rómaborg, að þýzkar flugsveitir væru komnar til ít-
alíu, var tilkynnt, að ítölsku flugvélarnar, sem sendar voru til Þýzkalands í haust til að taka
þátt í loftárásunum á England, hefðu verið kallaðar heim. En hve margar þeirra koma til
baka? Og hve margar hafa orðið eftir norður á Englandi á sama hátt og þessi? Það er
ekki sagt. í fyrstu loftárásinni, sem ítalir gerðu með Þjóðverjum á England, voru 26 ít-
alskar flugvélar. En aðeins af þeim voru 13 skotnar niður. Myndin sýnir flakið af einni þeirra.
ræðisins með þvi að krefjast
þess, að atkvæðatala prestsefn-
anna væri látin ráða þvi, hverjir
skipaðir værU' í embættin. Því
að enginn umsækjandinn fékk
neitt nálægt því helming greiddra
atfevæða, og það lýðræði, sem í-
haldsblöðin, éru í þessu itilfelli að
tala tim, hefði þvl ekki verið í
öðru falið en að einn mmnihlut-
inn væri tekinn fram yfir aranan
lítið eitt minni. Enda er það
sannast að segja, ab enguan heil-
vita mainni diettur í hug, að þaö
hafi verið af umhyggju fyriir lýð-
ræðinu, að íhaldsbliöðin kröfðust
■ þesis, að séra Jóin Auðuns væri
skipaður, en ekki séra Jakiob
Jónsson. Ástæðan var allt önnr
ur, nefnilega sú, að séra. Jón
Auðuns er iihaldsimaður1, en séra'
Jakob Jónisson „bróðir Eysteins
Jónssonar viðskiptamálaráðherra“
eins og svo oft hefir verið tekið
fram í íhaldsblöðunium.
Þau hafa ekki tieyst sér til
þess að gagnrýna skipun séra
* Jakobs Jónssonar út frá neinu
hæfileikasjónarmiði eða verð-
leika til þess að gegna þvi emb-
æ.ti, sem honum hefir nú verið
falið. Enda myndi þeim sennilega
i’crynast það erfitt. Ef til vill er
þeim helidur ekki ök'unn'ugt um
það, að hiiinn nýi biskup lands-
áns. er sagður hafa hvatt séra
Jakiob mjög eindaegið til aðkoma
heim og sækja um Hallgríms-
prestakall. Það myudi hiarm vissu-
lega ekki hafa gert, ef ekki væri
vitað og viðu'rkennt, að séra Ja-
fcob er mikill hæfileifcamaður á
sínu sviði. Og er síðar en svo,
aö þaö sé biskupi til vanisæmdar,
að hafa þannig viljað dnaga að
kirkjunni kraft, sem hann álítur,
að henni geti orðið mifcið lið
aði. En fyrir ílialdsblöiðin skift-
ir slikt borsýnilega litlu máli.
Þeim nægir alveg að vita, að
*
hann er „bróðir Eysteins Jóns-
sonar viðskiptamálai'áðherm“!
Hversu ómerkilegur málfluín-
ingur í sambandi við veilángu
prestsembættis!
Myndin,
sem Nýja Bíó sýnir núna, Juar-
ez, er með beztu myndum, sem hér
hafa verið sýndar um lengri tíma
bæði sakir efnis og efnismeðferð-
ar. Br það söguleg kvikmynd um
frelsisstríð Mexíkómanna og sýn-
ir þætti úr ævisögu Benito Juarez,
forseta og frelsishetju Mexíkó-
manna. Aðalhlutverkið leikur éin-
hver frægasti skapgerðarleikari,
sem nú er uppi í kvikmyndaheim-
inum, Paul Muni, en kvenhlut-
verkið leikur Betty Davis, sem oft
hefir fengið verðlaun fyrir kvik-
myndaleik.
Glímufélagið Ármann!
Handknattleiksæfing karla kl. 7
í kvöld í barnaskóla Austurbæjar.
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
vald vort eigi sér miðkjarna,
barðan' og þéttan sém stál. Kjama
sem myndaður er úr áttatíu til
hundrað milljónum þýzkfa land-
uámsmanna! Fyrsta verk mití
verður því að mynda þennan
fcjama, sem eigi mun gera oss
ósigramdi, heldur tryggjia oss yf-
irburði meðal Evrópuþjóðanna í
eitt skipti fyrir öll. Þegar það
hefir tekizt, mun oss feynast allt
annað tiltölulega aiuðvelt.
: Austurriíki er hluti af þessum
fcjama. Því náum vér orðalaust.
En Bæheimur og Mæri eru líka
hlutar af bonium og eins vestur-
héruð Póllanids, þegar við það er
miðað, hvaða lianidiamæri séu eðli-
leg frá hersitjómarsjónarmiði“.
Þessi hluti áætluinarinnar hefir
fcomið til framkvæmda, eins og
vér þekkjum, og tekizt að fiuillu.
En önniur stefnuskráratriði,‘ senl
látin voru luppi við sama tæki-
færi, hafa valdiið niazisitum meiri
örðugleikium. Þannig varð um
Eystrasaltsríkin, þar sem „þunn
sbel þýzkrar' menningar“ átti að
hafa „haldizt á yfirborðinu unr
aldaraðir“. Sama er að segja um
Elsass Lothringen, sem tilheyröi
Frakklandi. Um þau sagði „foP
inginn": „Vér munum aldhei
sleppa tilkalli til þeirra.“ Því var
lýst yfir, að aðrir óskyldir kyn-
flokkar, sem byggju í smnum
þessum löndum, skyldu verða
þaðan á brott, ien Þjöðverjar
skyldu fluittir inn í staðinn. Þetta
hafa nazistar verið að fram-
fcvæma í hinum siavnesku hlutum
Póllands og Tékkóslóvakíu síð-
Ustiu missirin. „Það verðiur að
reka Tékkana á brbtt úr Mið-
Evrópu," hrópaði Hitler. Nú er
fyrst hægt að skilja viö hvað
hann átti í h.inum frægu orðum
á Múnohen-ráðstefnunni: „Við
viljU'm ekki hafa neina Tékka.“
Mr. Chaimb'erlain og aðrir álika
skammsýnir menn skildu þetta
sem ioforð um að innlima ekki
Bæheim og Mæri. Hitler getur
með néttu haldið þvi fram, að
hann hafi ekkert 1-oforð gefið nreð
þessum orðutn. 1 rauninnii átti
hann við það, að auðvitað bæri
að innlima tékknesku löndin í
Þýzkalanid, og að því loknu að
hrekja Tékka á briott hið snar-
asta.
Á viðræðufundi snemnia árs
1934 gerði ríkiskanzlarinn þáver-
andi nánari grein fyrir fyrirætl-
unum sínum í utanríkismálum.
Þær yfirlýsingar varpa skýr-
Ijósi yfir síðustiu viðburði. „Kg
get foomizt að samningum við
Sovét-Rússland hvenar sem er,“
sagði hann. „Ég get skipt Pól-
landi hvenær og hvertrig sem ég
kæri mig um.“ En þá kvaðst
hann ekki kæra sig um þaö. Að-
almarkmið Þýzkalanids vav styrj-
öld vestur á bóginin, -en hana átti
helzt ekki að heyja með vopwurn
heldur átti hún að vinnast með
árásUm að innan, en þær aöferðir
hælir Hitler sér oft af að haía
fuindið upp, og óneitanlega hafa
þær borið góðan. árangur viiða
Hann var siannfærður um,
England nnmdi aldrei frai w
stianda við hlið Frakkliands í
styrjöld. Rauisehning varð oft var
v'ið, að þessi sannfæring einræð-
isherrans var mjög sterk. En ef
íii þess kæmi, að Enigland dræg-
ist inn í striðið, þá var hann
temgan veginin í vafa um sigurinin:
„Það sem Napöieon misheppn-
aðist skal mér heppnast. ... Ég
mun gera innrás í England. Ég
mun eyða borgum þess frá stöðv-
um mímum á meginlandinu.“ En
ef svo skyldi fara, þfáitt fyrir
ail't, að s'igu'riinn brigðist — „þá
munum' vér draga hálfa veiöldina
niður i djúpin með okkur, og
enginn skal fá ástæðu til áð
hæliast Um yfir ösigri Þýzka-
lands.“
Eiims' og áðuir gat Um, hafði
Hitter talað úm „stálkjama"
þýzka heimsveldiisims strax '1932.
Undir þer.nain kjaroa áttu hin
sigruðu niágrannal'önd áð lúta, en
samkvæmt upplýsingum friá 1934
eiga þau síðar að mymda með sér
eins toonar samhr id, en verða þó
eigi að siöu- iíram réttlaus léns-
ríki 1' smárikjanma er að
ain. ... Allt hlutteysi
| er ú- söguníni. Hlutlausu ríkin
sogast inn á áhrifasvæÖi stór-
'/eldanna. Þau verða gleypt með
húð og hári.“
í bók þessari er ftett ofian af
teyndustu lyrirætlunum Hitlers
við Moskóvíta, en þojr komu í
dagsljósið í ágústmánuði 1939,
eins O'g menu muna. í löjhgiu sam-
táli 1934 sagði Hitler, áð þiað
væri „fteira, sem temgir oss við
bolsévismriin en skilur oss frá
homum ...“ og að hann hefiði
giefið skipanir Um, að fyrrver-
andi kommúnistar skuli fá inn-
göjnigu í flokkinn þegar í stað.“
Ef til viH kemst ég ekki hjá því
að gera bandalag við Rússland,“
segir hann enn fremiurl „Ég
geymi mér það, eins og hveft
annað trojmpspil. Ef til vill verð-
ur það úrsiitaispilið í lífi mín,u.
... En þótt svonia færi, myndi
það ekki hindra mig í því að
snúa hiklaust við aftar og ráðast
á Rússland, þegar ég hefi náð
markmiðum mínium að vestan-
verðu.“ Slík eta heilimdim í
samningUm eiinræðisherra'nna. Og
enginn efast um það, að eitthvlað
svipað sé á bomi'ð um heiðar-
leikann hjá glæframanninum í
Moskva.
Þessi bók Hermanns Rausch-
nings fjallar um marga hluti í
stjörnmálas'ögu Evrópu á síðari
árum — og um margt, sem nú
fyrst er að koma fram. Hún
bnegður ljósi yfir margt, sem
meðal annars olii þeim hildar-
leik, sem nú stendur yfir. Hún
er því athyglisverð og verð þess,
að sem ftestir lesi hana.
Magnús Ásgeirsson, hinn þekkti
þýðandi, hefir snúiö bókiunli á
ístenzku. Senwilega hefir hún
Frh. á 4. síðu.