Alþýðublaðið - 26.11.1927, Blaðsíða 3

§6. nóv. 1927.
Á fj i-' VoiJ W L, Á t) l tJ
3
Hvað gerir Þjóðabaitda-
lagið?
Þjóðabandalagið hélt áttunda
fiimcnnan fnnd sinn í Genf. Þar
komu saman fulltrúar fimmtíu
rikisstjöma, nógu margir me'ð hin-
um útlendu ráðherrum. I petta
sinn var andrúmsioftið dáiítið á
annan veg en þar tíðkast venju-
lega. Nú mátti jafnvel heyra ögr-
andi skipanir: „Burt með hræsn-
iskurteisina!" Smáþjóðirnar á-
ræddu að bera sig- mjög' skýrt og í
skorinort upp undan stórveldun- 1
um, jafnvel mæla þungum orð-
um í þeirra garð.
Hér koma nýjungarnar. Norsk-
ur fulltrúi Iýsti yfir því með dá-
lítið óhefíuðu orðaíagi og hoi-
lenzkur fulítrúi tók í sama streng-
5nn í fínni tón, að hin ríkln hefðu
tapað þolinmæðinni og vildu ekki
siíja áfram í Genf ár eítir ár og
bíða þar árangurslaust eftir því,
að þeirra hátign gerði svo vel
og tæki sér fyrir hendur verk-
efni það, sem ritað væri x lögum
bandalagsins. Stórveldin með ó-
vigan ber og flota álitu, ef til
vildi, að þau væru vernduð frá
styrjaldárhættu með þessu hátta-
lagi. En smáríkin þjást einmitt
á milli þessara vopnabúra nábúa
sinna. Þau þarínast og krefjast
alþjóðlegs fyrirkomulags, er
tryggi þeim frið og ró. Ef Þjóða-
bandaiagið gerir þetta ekki, —
hvers vegna eigum vér þá að vera
að taka þátt í þvi?
Síórveldin þóttust vera saklaus.
Það var nógu auðsæ sjón. Nú
urðu frægir stjórnmálamenn vold-
ugustu rikjanna að skálma upp á
ræðupallinn og gefa skýringu á
framferði sínu, þó ekki frammi
fyrir sínum eigin þingheimi, held-
xir í augsýn útlendra sendimanna,
þar sem sátu jafnvel fulltrúar
smáríkja svo sem Luxemburgar
og Dominika-lýðveldisins.
,,Vér vildum leggja niður vopn-
in og reiða oss á alþjóðlegt rétt-
læti," mælti fulltrúi voldugasta
keisaradæmisins, ,,en vér erum
ekki einir. Vér erum þjóðabanda-
Jag í sjálfu keisaradæmi voru og
höfum ekki rétt til að ákveða neitt
án samþykkis bandaríkja vorra."
DauðaþÖgn svaraði.
Þá kvaddi fulltrúi Kanada sér
hljöðs: „Vér sjálfir höfum engan
her, næstum enga tolia. Vér vilj-
um ekki stemma stigu fyrir al-
heimssamkomulagi." Mikil fagnað-
arlæti. Dálítil undrun og vand-
ræði.
Geysirpæískur .og frægur stjórn-
málagarpur hóf þá máls: „Vor
stóra þjóð hefir ávalt barist fyrir
hugsjón. Vér vildum leggja frá
oss vopnin. Vér vildum færa alt
í lag með dómstóii. En vér höf-
um þolað þungax þrautir. Vér höf-
um ekki rétt til að stofna oss í
hættu. Þjóð vor heimtar var-
færbx."
En rétt áðan gekk á milíi ráð-
herra stærsta sigxaða keisarádæm-
isins, sem nú er lýðveldi: „Hvern
óttist þér þá? Þér sviftuð oss
vopnunum. 1' dag undhritum vér
eins og þér nauðungargeröardöm
í öllum ágreiningsmálum. Vér lýs-
um hátíðlega yfir því, að vér viij-
um ekki framar beita styrjöld-
um, jafnvel ekki til þess að bæta
úr óréttlæti."
Hinn mælski svarar nxeð var-
færni: „En eftir yður koma ef til
vili aðrir menn með annan hugs-
unarhátt, ófriðvænlegri, Vér þökk-
um. Vér gleðjunxst af heiti yðar.
En vér þörfnumst tryggingar."
Hvers konar tryggíngar? Frakk-
land og Þýzkaland undirrita nú
bæði nauðungargerðardóm. Það
vantar inikilsverða undirskrift,
undirskriít Breta. Myndu rnenn á-
reiðanlega ieggja niður vopnin, ef
þeir skrifuðu undir?
Pólland stakk upp á að iör-
dæma hátíðlega hvers konar styrj-
aidir. Þessi uppástunga var feng-
in í henriur hæfustu lögíræðmg-
urn stórveldanna. Þegar hún kom
aftur frá umboðsnefnd og undir-
umboðsnefnd var búið að bæta
„árásar" við orðið „styrjaldir".
Við vissum nú reyndar lengi, að
allar styrjaldir skoðaðar innan að
eru alt af varnarstyrjaldir. Það
' hafa nýlega staðfest frægir hers-
höfðingjar og ríkisforsetar beggja
megin sömu landamæra.
Samþykt pólsku ályktunarinnar
„leiðréttu" fullnægir því ekki al-
þjóðatakmarkinu. Það nægir ekki
að fordæma allar árásarstyrjald-
ir. Nauðsyn ber til að fyrirgiröa
það með Iagalegum ákvæðum og
útrýmángu hergagna, að styrjald-
ir geti átt sér stað. Mælskar yfir-
lýsjngar á millx húsa, sem eru full
af dýnamiti, hrökkva skamt til
fað tryggja ibúunum ró og næði.
Friður krefst aivopnunar annata
landa sams konar og fram fór x
Þýzkalandi. Ef þau néita af of
miklum ótta, er xxauðsynlegt að
finna úriausn, sem íætm- þeim í
té trygging-u. Það er líka hægt
með almennri ábyrgð. Að því
miðar hin fræga „ProtokoMa", sem
útbúin var 1924. Holland báð um,
að horfið væri að henni. England
néitaði.
Þéssi nýafstaðna samkoma
Þjöðabandalag-sins ákvað því, áð
afvopnunaiumboðsnefndin veldi
lögfræðinganefnd til þess að finna
eitthvað annað, sem Englendingar
gætu samþykt. Gott og vel. En
Þjóðábandaiagið ætti áð gæta
þess að steincíreþa ekki að fullu
traust og von þjóðaxxná með of-
miklum fexðalögum umboðs-
nefnda og nefnda og undirneímda
og undirumboðsnefnda.
Nú sku'um við auðvitað vera
réttlátir. Þjóðirnar eru sjálfar
einnig sekar. Þær ættu að hafa
það hugfast, að Þjóðabandalagið
endurspeglar þeirra eigixx ríkis-
stjórnir. Ef þær vilja, að myndin
bneytíst, verða þær að vinna að
því sjálfar, hver x síixu Iandi. Þeg-
ar þeim tekst að serxda til Genf
fulltríia með öðrum fyrirskipun-
um, þá verður Þjöðabandalagið
einnig alt annað.
LiiAg-chit-naj.
(Þ. Þ. þýddi úr timáritinu
„Esperantö".)
Bréf til liðWaupa.
Fyr'ir nokkrum dögúm fékk ég
bréf frá einum góðkunningja múx-
um í Barðastrandarsýslu. Snýst
bréf það um síðustu alþingiskosn-
rngu vestur þar og samtal, er
við áttum nokkru seinna. Að lokn-
unx lestri. bréfsins tók ég penna
í hönd og hripaði þessum kunn-
ingja mínum nokkrar línur, en
sá svo eftir á, að ég gæti slegið
tnaígar flugur í einu höggi með
því að biðja AÍþýðublaðið fyrir
bréfið til birtíngar. Mér er svo
hermt, að þeir „jafnaðarxnenn" í
Barðastrandarsýslu, er snéru
snældu sinni við síðustu kosn-
ingar á sarna háít og bréfritari,
beri ’til -mín „þungan hug", og er
því ekki nema sanngjamt, að ég
láti þá eitthvað til mín 'heyra,
ef þetð kynni að verða þeirn nokk-
ur hugaxléttir.
Þetta bréf, er'hér fer á eftir, er
því í raun og veru tii allra þeirra
sýslunga minna, er burðast með
„þungan hug" til mín, þótt ég birti
það eins og ég skrifaði það í
byrjxxn að öðru Ieyti en þvi, að
nafn bréfritarans hefi ég felt úr,
— kalla hann hér S.:
Kæri S.!
Ég var núna að enda við að
lesa skammabréfið þitt, og ég
ætla að svara |)vi strax; annars
gleymi ég þvj ef til vill eða nemd
þvi ekki
Þú ert gramur við mig út af
því, er ég sagði við þig eftir
kosningar í sumar. Ég bjóst við
því. Ég dirfðist ekki að. vona, að-
þú þyldir að heyra sannleikann
sagban upp í opið geðið á þér
án þess að móðgast. Þú segist
vera jáfnaðarmaður. Gott og vel!
Þá ætlé ég að tala við þig unx
stund sem jafnaðarmarm. Ég
sagði við þig, er við áttum síð-
ast tal saman, ab þú og þínir and-
legu fóstbræðúr i Barðastrandar-
sýslu hefðu'ð svikið jafnaðarstefn-
una við kosnmgarnar i sumar.
Ég endurtek það hér. Þegax kom
til tals um framboð mitt í fyrra-
vetur, — én til þess framboðs
var ég hvattux af ,hægfara jafn-
aoarmömmim" efcki síbur en hin-
um, og þú telur þig til þeirra
„hægfara" —, þá var um það
rætt, hverjir það væru í Barða-
strandarsýslu, er við mættum ör-
uggir treysta. Þá varst það pú,
er varsí efstur á blaði hjá mér.
Það gat ekki komið til mála, ab
þú færir að svíkja háleitasta mál-
eínið, ex þú hefir nokkum tíxna
komið auga á. En hvað skeður?
Efcki einungis þú, heldux og marg-
ir aðrir „jaínaðarmenn" gerast lið-
hlaxxpar og fýlkja sér með „Fram-
sókn". Skilurðu ekki, hve hreklega
þið farið með sjáíta ykkur á
þessu? Þið haíið galað úm það
ár eftir ár, að þið væruð jafn-
aðarmenn, og að þið vilduð svo
hjartans fegnir verða jafnaðar-
stefnunni að liði. En — þiÖ getiö
svo lítið, segið þið. Jú; einu sinni
á hverjum fjórum árurn gefa
stjómarskipuxxarlög landsins ykk-
tur kost á að leggja lóð ykkar á
hina pólitísku metaskál. . Og er
það þá ekki grátlega auðnuleýsis-
legt að hafa átt þetta tækifæri
og nota piib ekki? — Já; þið
gerið nieira en að Iáta þetta tæki-
færi ónotaö; þið leggið lóðið á
skál arinars stjórnmálaflokks, sem
berst á móli þeirri breytingu á
þjóðskipulaginu, er við jafnaðar-
menn vinnum að. Skilurðu ekki,
hve eymd ykkar er Stór? Skilurðu
eldíi, ab þið hafið svívirt helgustu
hugsjónina, er nokkurn tíma hef-
ir varpað Ijóma yfir vesalt líf
ykkar? Skiiurðu ekki, hve mikill
andlegur kotungshátíur það er að
renna frá fögru nxálefni einungis
af því, að það er í minni hluta?
Skilurðu ekki, að þið eruð sams
konar „hugsjönamenn" og Júdas,
er sveik meistai'a sinn fyrir 30
silfurpeninga, er hann sá, , að
kenning bans vax fyrirlitin af
burgeisum og „betri borgurum"?
Skilurðu ekki, að héðan af kann-
ast axginn jafnaðarmaður við
ykltur sem flokksmerm, og að
ykkur verður aldrei treyst fraxn-
ar? Ég er ykkur eklii reiður; —•
ég kemii í brjósti um ykkur. Ég
hefði un.t ykkur — og þá fyxst
og fremst þér — betri örlaga.
Nei, S. mihn! Þú ert enginíx
jafnaðarmabur, og þú skalt því
óðara hætta að flagga nxeb því
nafni. Þú ért bara „Tíma"-maður
eða eins konar jafningur úr „só-
cíal-demókrat“ og „framsóknar-
manni", exxda kaHnastu \dð það
síðast x bréfi þínxx.
Ég held, að ykkur, sem búið
imxi til dála, sjáist ofí yfir eitt.
a. m. k„ og það ex, að þið éruð
afskektir og lángt frá hinúm lif-
andi mennnxgarstraumum. Ykkur
hættir því \ið að verða kyrstæðir
og „forpokást", þótt gott efni hafi
í ykkur verið. Ef {>að er nokkuð,
sem þlð þúríið að hafa sterkar
gætur á, þá ér það þetta, að
láta ekki hugsxmarhátt yitkar
verða aðkreptan og þröngan eins
og dalina, sem þið búið í. Bless-
aðir dalirniF ge-ía svo sem verið
nógu notalegir og hlýir, en viljir
þú njóta vjðsýnis, verðxxrðu áð
„brjófast upp á fjallið og upp á
hæsta tindinn". — 1 gærkveldx
fékk ég bréf frá aldraðri, ís-
lenzkri konu, er dvelur úti í lönd-
uxxi, þar sem hin pólitísku vötn
falla með meiri krafíi en í af-
ekektu dölunum okliar. Hún minn-
ist á siðustu alþingiskosningar og
furðar sig á þvi, h\re jafnaðar-
stefnan eigi enn lítil ítök í Barða-
strandarsýslu; — hún er ætíuö
þaðan. Hún segir m. 8.: „Hveraig
stendur é því, að fólkið er svona
akilningssljótt? Vantax það bæði