Alþýðublaðið - 05.02.1943, Qupperneq 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fö&tudagur 5. íebrúar 1943,
Sén Kristinn Panielsson:
Svik ógilda ekki sannanir.
.... ♦
I
Máf urinn
Jólabækiriar eru að verða uppseldlr ea <
s
\
V
I
v
V
v
V
l
i
l
V
V
S
s
s
i
Ein bezta saga, sem þýdd
hefur verið, af léttari bók~
unt, fæst ennpá á afgreiðslu
Alþýðublaðsins.
Hringiði sima 4900 og bókin
verður send yður um hæl.
Munið, að góða bók er gott
að lesa, á hvaða tima árs-
sins semer.
fUþijðiibla&tft
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Mannkærleiki
eða pólitík?
KOMMÚNISTAR ' hafa á-
kveðið að hefja hér fjár-
söfnun handa Rússum. Við því
er út af fyrir sig ekkert að segja,
ef það er gert í þeim góða til-
gangi, að hjálpa bágstöddum.
Það er aldrei nema gott og fal-
legt, að taka á einhvern hátt
þátt í þjáningum annarra.
En nú eiga margir bágt —■
ekki aðeins Rússar. Löngu á
undan þeim og miklu lengur en
þeir hafa margar aðrar þjóðir
orðið að þola hörmungar stríðs-
ins og hinnar nazistisku kúgun-
ar: Tékkar, Pólverjar, Norð-
menn, Hollendingar, Belgíu-
menn, Frakkar, Jugóslavar og
Grikkir eiga í því efni engu
síður bágt en Rússar. En kom-
múnistar hafa aldrei stungið
upp á að rétta þeim neina
hjálparhönd.
Þegar fyrir þremur árum
,áttu Finnar einnig bágt. Þá
höfðu Rússar ráðizt á land
þeirra með sáma virðingarleys-
inu fyrir frelsi og rétti smæl-
ingjans, eins og þýzku nazist-
arnir, þegar þeir hafa ráðizt á
lönd hinna. Finnar voru fyrsta
þjóðin á Norðurlöndum, sem
varð að þola þjáningar styrj-
aldarinnar. Þess vegna var haf-
in fjársöfnun handa þeim hér á
landi fyrir þremur árum. En
það fannst kommúnistum ekki
aðeins óþarfi, heldur gerðu þeir
allt, sem þeir gátu til að spilla
fyrir Finnlandssöfnuninni. Þeir
kölluðu það Finnagaldur, að
vilja hjálpa bágstöddum á Finn-
landi. Finnar áttu að vera rétt-
dræpir og réttsveltir, af því að
það voru Rússar, sem höfðu ráð-
izt á þá.
Norðmenn voru önnur þjóðin
á Norðurlöndum, sem varð að
þola þjáningar ófriðarins, þeg-
ar Þjóðverjar réðust á þá, rétt
eftir að styrjöld Rússa og
Finna lauk. Þess vegna var Nor-
egssöfnunin, sem enn stendur
yfir, hafin hér á landi. Við vild-
um aftur hjálpa lítilli nágranna-
þjóð í neyð. Finnlandssöfnunin
og Noregssöfnunin sýna það, að
hér hefir ekkert tillit verið tek-
ið til þess, hvert árásarríkið var
— það var í fyrra tilfellinu
Rússland, í hinu síðara Þýzka-
land. Það er aðeins vegna þess,
að Norðmenn og Finnar standa
okkur næst sem Norðurlanda-
þjóðir og eru þar að auki smá-
þjóðir, að fj ársöfnun var hafin
sérstaklega handa þeim hér á
landi.
En hvernig brugðust komm-
únistar við Noregssöfnuninni?
Forystumenn þeirra neituðu
þegar í upphafi að skrifa ásamt
öðrum undir ávarp til íslenzku
þjóðarinnar, þar sem hvatt var
til fjársöfnunarinnar fyrir hina
norsku bræðraþjóð okkar. Þeir
fundu enga hvöt hjá sér til þess
að hjálpa bágstöddum Ncrð-
mönnum.
En Rússuan! Þegar 'þeir sjá sér
færi á að hefja fjársöfnun fyrir
þá, — þá finna þeir allt í einu
mannúðarskylduna, að hjálpa
bágstöddum meðbræðrum í
zieyð; þá eiga allir að safna og
HERRA KARL ÍSFELD
skrifar á ný í Alþýðublað-
inu 24. jan. svar við grein minni
í sama blaði 20. jan. og hefir nú
fyrirsögn með feitu letri: ,,Sann
anirnar innan um svikin“. Ef
það er ætlunin, að þessi setn-
ing, sem ég mun hafa gefið til-
efni til, skíni við augum les-
andans sem einhver fjarstæða
(paradox) að sannanir geti kom-
ið hjá svikamiðli, þá er það
alls engin fjarstæða. Eg minn-
ist ekki að hafa lesið eða heyrt
borið á neinn miðil, að öll fyrir-
brigði hans væri svik, þótt hann
'hafi fallið fyrir freistingunni,
að beita brögðum, er hann fann
kraftmn ætla að þrjóta, en
vildi uppfylla vonir fundar-
manna. Líklegt er, að því aðeins
reyni miðill ag framleiðia fyr-
irbrigði með brögðum, að hann
og aðrir hafa áður komizt að
því, að hann hefði þessa hæfi-
leika og er þá engin fjarstæða
að orða svo, að hvað verði inn-
an um annað. Eg nefni aðeins
hinn fræga máðil Eusaoiu Pala-
dino. Hún var rannsökuð af
mörgum vísinda- og.vitsmuna-
mönnum og ritaðar um hana
margar bækur. Hún varð ber að
því, ^ð hjálpa sjálf við sum fvr-
irbrigði, en þó viðurkennd að
hafa verið einn mesti miðill,
þrátt fyrir „svik innan um
sannanirnar“.
Því miður hafa þessar blekk-
ingar komið fyrir, eins og á því
nær öllum öðrum sviðum and-
legs og efnalegs eðlis og þeim
verið óspart hampað í andstöð-
unni við málið, en það er nú
orðið minna. Þó koma við og
við nýir menn, sem tala með
gagnrýnandi myndugleika, þótt
þeir hafi lítið kynnt sér málið.
En þetta hefir ekki heft þróun
spíritismans. Hið falsaða breyt-
'ir ekki eðli og þróun hins ó-
falsaða. Frá lítilfjörlegri byrjun
í fátækt og forustuleysi hefir
hann þróazt óðfluga einkum nú
á styrjaldarárunum, er ,,grát-
þögull harmafugl hnipir á hús-
• gafli hverjum“, og fjöldi fall-
inna hermanna hafa sannað, að
þeir eru ekki afmáðir úr tilver-
unni. Sannanir hinna miklu
brautryðjenda og eftirmanna
þeirra enn í dag eru svo traust-
■ar, að hin harðia andspyma hef-
ir ekki haggað þeim; þær eru
jafn sannar þrátt fyrir leiðar en
í sjálfu sér ómerkilegar fals-
anir.
Hafi því höf. með fyrirsögn-
inni og feita letrinu viljað gefa
óbeinit í skyn, að ö'l'l miðlafyrir-
brigði séu svik, þarf ég ekki
frekara um það að ræða. Það
væri aðeins einn votturinn um
þekikingarleysi.
Eg get því komið að grein-
inni sjálfri, og er þar þá fvrst
langur inngangur, gamansaga
um viðtal dansks blaðamanns
við ónafngreindan íslenzkan rit-
höfund, saga sem ekkert á skylt
við umræðuefni okkar, nema
ef það á að vera þetta niður-
gefa og sýna samúð sína í verki.
En þó því aðeins, að féð renni
til Rússa einna; því að þegar
upp á því var stungið að þ'að,sem
safnaðist, skyldi renna jöfnum
höndum til Rússa og NorcS-
manna, iþá neituð-u þeir því. Þeir
vilja aðeins safna handa Rúss-
um o.g skirrast jafnvel ekki við
því að hlaupa í kapp við Nor-
egssöfnunina og reyna að spilla
fyrir henni, svo sem með þvx
að breiða út þau ósannindi, að
henni sé lokið, til þess að skapa
sér svigrúm fyrir Rússlands-
söfnun sína!
Það er óneitanlega dálítið ein-
kennilegur mannkærleiki, sem
kemur fram í slíku háttalagi!
Er það máske nokkuð meiri
lag, að rithöfundurinn segir, ^
eða er látinn segja, í gamni, til ^
þess að losna við blaðamann- •
inn, að full sönnun fyrir fram- ^
haldslífi sé það, að kraftamað- ^
urinn „Gunnar Salómonsson f
hefir staðhæft það“. Við þetta ^
virðst svo höf. vilja líkja því \
og ekki telja meira að marka s
það, að mestu vísindamenn hafa S
staðhæft og fullyrt að líf væri S
eftir þetta líf, auðvitað eftir að $
þeir hafa undirbyggt það með b
vísindalegum rökum og óve- ^
'fengjanlegum sönnunum. Höf. •
leyfir sér að segja, að þeir, sem ^
ég nefndi, „Crookes, Wallace ^
og Oliver Lodge létu að vísu (
undir höfuð leggjast að koma ^
með sannanir fyrir framhalds-
lífi“. Það er þó ekki að „leggj-
ast undir höfuð“, að þeir voru,
eins og höf. sjálfsagt veit, ÍLXgi
ára af æfi sinni — Lodge frá því
að hann var rúmlega þrítugur
fram á níræðisaldur — að koma
með þessar sannanir, rannsaka
og rita um þær margar bækur
í fullri meðvitund um vísinda-
lega ábyrgð sína. Wallace, jafn-
ingi Darwins, sagði (orðrétt eft-
ir haft): „They are proed, qui-te
as well as any facts are proved
in other sciences“, þær (þ. e. nið-
urstöður spíritista) eru fullkom
lega eins vel sannaðar og nokkr
ar staðreyndir ex-u sannaðar í
öðrum vísindgreinum. Þetta er
ekki að leggjast undir höfuð. Þó
að þessir þrír beri líklega af,
þá er sama að segja um fjölda
annara vísdndaimianna, sem voru
jafn-trúverðugir, ekki án þess
þeir legðu fram sannanir —
eins og höf. útlagði orð mín —
heldur af bví að þeir lögðu fram
eins góðar isannamir og unnu eins
áratugum saman.
Og sannanirnar eru óteljandi.
Vitanlega er engum meinað að
meta gildi þeirra fyrir sig. Dóm-
arar eru settir til að meta sann-
anagildi í málum manna, og
þarf til þess nægilegan lærdóm,
vitsmuni og samvizkusemi.
Hverjir skyldu hafa þessi skil-
yrði meiri og betri til þess að
meta vísindalegt sannanagildi
sálarrannsóknanna heldur en
hinir miklu vísindamenn, sem
hafa markað á skjöld sinn: leit
sannleikans, og eiga vísindaheið
ur sinn undir því, að í þeirri leit
telji þeir ekki neitt fundið, sem
er á sandi reist. Þess vegna er
það fjarstæða hjá höf. er hann
segir: „Þeir þurfa ekki að
leggja fram sannanir, heldur
aðeins að vera „trúverðugir“
„staðhæfa“ og fullyrða". Þegar
sagt er. að Russel Wallace stað-
hæfi, þá þarf ekki að taka
fram, að á uindan er genigin sú
rannsókn, sem vísindin gjöra
kröfu til. Annars er mikill hlu.ti
sannananna þannig, að ekki
þarf vísindi til að skilja þær
og kanniasit við, heldur að einis
■heilbrigða skynsemi, en þó
það er ölíu þessu máli, að mestu
er auðskiilið, hver stuðningur
mannúðarskylda að hjálpa
Rússum en Norðmönnum? Og
eru ekki töluvert meiri líkindi
til þess, að fjársöfnun meðal
okkar geti orðið hinni litlu, 3ja
milljóna frændþjóð okkar í Nor-
egi að liði, en 170 milljóna stór-
þjóðinni austur á Rússlandi?
Það skyldi þó aldrei vera, að
Rússlandssöfnunin væri til
komin af einhverju öðru en ein-
skærum mannkærleika? Til
dæmis bara blátt áfram af kald-
riíj-aðri pólitík — og að hennl
væri satlað að verða komnaúnist-
um sjálfum til öllu meiri fram-
dráttar em Rússum, sem að isjálf-
sögðu væru litlu bættari fyrir
það 'líti'lræði, sem hér yrði safn-
að.
ljá því hiklaust og ákveðið
fylgi sitt og „fullyrða". Þess
vegna er það rétt, sem höf. seg-
ir, og hefir víst eftir mér, að
„gagnrýni hinna tortryggnu
hefir gjörsamlega verið hrund-
ið“, en ég sagði ekki af því að'
það heyrist oft í útvarpinu,
heldur — að ég hélt í skiljan-
legu og meinlausu gamni —
eins og nú heyri$t oft í útvarp-
inu. Allir sjá mismuninn, en
ég kannast við yfirsjón mína,
að vera að beita gamanyrðum,
sem geta orðið misskilin jafn-
vel af greindum manni, því að
ég vil ekki ætla höf. vísvitandi
útúrsnúning.
Höf. ber mér á brýn „rang-
færslur", því að hann kannast
r¥,‘ ÍMINN er mjöig hneykslað-
*• ur á heildsölunum, gróða-
-aðferðum þeirra og annarri
hegðxm, og skal honum ekki láð
það. Segir svo í forystugrein
hlaðsins í -gær:
„Nýlega birtu blöðin þá fregn,
að einn þekktasti heildsali lands-
ins hefði verið úrksurðaður gjald-
þrota. Maður þessi mátti þó muna
tvenna tímana, því að fyrir
skömmu síðan voru tekjur hans
áætlaðar það miklar, að honum
var gert að greiða hálfa milljón
kr. skatt á einu ári.
Þessi frásögn mun vafalaust
hafa slegið óhug á marga. Hún er
svo átakanlegt dæmi um þá ófremd
arskipun, sem enn er á meirihluta
islenzkrar verzlunar. Alls konar
menn geta leikið þar lausum hala,
grætt milljónir króna eitt árið og
farið með það allt í súginn og
meira til næsta árið. Þeir geta
eytt dýrmætum gjaldeyri í. léleg-
asta ,,skran“ og óþarfa og vakið
aumustu eyðsluhneigð fákæns
fólks. Það er eins og verzlunin sé
til fyrir þessa fáu menn, en ekki
þjóðarheildina.
Það er kunnara en frá þarf að
segja, að heildsalastéttin hefir
tekið örara gorkúluvexti á stríðs-
árunum en ‘nokkurt annað fyrir-
hafa keppzt við að gerast heild-
salar. Þeir hafa flutt til landsins
óþarfar vörur og dýrar vörur, án
nokkurs tillits til -þjóðarhags. —
Flestir hafa þeir grætt of fjár. Sú
upphæö, sem þeir háfa grætt á
stríðsárunum, nemur áreiðanlega
mörgum tugum millj. króna.
Er ekki ástæða til þess fyrir
ekki við að hafa gjört árás á
„sálarraiinisókn-i!m-ar“ og vili
ekki nota orðið sálarrannfeóknir
um fundi „andatr-úarimann'a“. Eg
tók fram, að hann nefndi ekki
sálarrannsóknir né spiritisma,
en eins og hann sjálfur veit, átti
hann við það. Hins vegar bland-
ar hann saman sálarrannsókn-
um (psychical research) og sál-
arfræði (psychology), sem er
sitt hvað. Sálarrannsóknamenn
rannsaka miðlastarf allt og
sannanir fyrir framhaldslífi og
fást ekki um hvað sálarfræð-
ingar telja „fullgilt laboratori-
um“, þeir aftur rannsaka allt
hugarástand mannsins og fyrir-
brigði þess og gjöra ekki meira
Frh. á 6. síðu.
þjóðina að staldra v.ið og athuga
örlítið nánar, hvort hún þurfi að
greiða slíkan skatt til þessara
manna?
Slík athugun myndi ekki aðeins
leiða það í ljós, að þessi blóðuga
skattgreiðsla er óþörf, heldur jafn
framt, að heildsalarnir eru óþörf
stétt, sem verður að hverfa úr
sögunni. Það þarf ekki slíka stétt
til að annast innflutninginn og
þeim mönnum, sem skipa hana nú,
ber að beina að öðrum gagnlegri
og -þjóðhollari störfum eu að okra
á löndum sínum.“
Ektki er ilýsixiigin fögur. En
samt hefir jafnan farið svo, að
þeg-ar ihefir áitt að taka fyrir
spillinguna í fjármálaiífmu,
ein-s -o-g til dæmis hér á árúnum,
iþegar A'lþýðufilokíkíurinn vildi
útrým-a Kvöldúlf-shneykslinu,
þá hafa Framsóknarforingj'aimir
snúið við 'blaðinu og haldið
hlífiskildi yfiir brösikuriuinuin,
sem þeir skömmuðust mest yfir
áður. Menn trú-a Tímanum því
vairilega, þátt hátt láti í tálkn-
unum á honum ain-nað veifið.
*
Ku'ldaleg^ iskrif enskra blaða
um oklkur ís'lendinga undanfar-
ið hafa að vonum va-kið mikla
gre-mju hér. Morgunhlaðið gerir
legu skrif í okkar garð, sem birst
hafa í nokkrum enskum blöðum
undanfarið í samhandi við fisk-
sölumálin bitna á brezku þjóðinni.
Hún á áreiðanlega engan þátt í
þéim skrifum. Og ef brezka þjóðin
vissi almennt um þær miklu fórn-
ir, sem hin fámenna íslenzka þjóð
Frh. á 6. sJðxi.
vísi-ndamen-n og djúphugsuðir
brigði í þjóðfélaginu og hefir hó
þróunin verið skjót á mörgum
sviðum. Menn af öllum tegundum
þessi skrif að uimtalsefni í -gær:
„Við skulum 'forðast það, íslend
ingar, að láta þau miður vingjarn