Alþýðublaðið - 12.05.1943, Qupperneq 5

Miðvikudagur 12. maí 1943.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
s
í smiðju sigursins.
Hin ægilegu verksmiðjubákn Bandaríkjanna í Norður-Ameríku vinna nú nótt og dag að þvi að smiða vopnin, sem eiga
að ráða niðurlögum Hitlers i styrjöldinni: Myndin er úr einni vopnaverksmiðjunni i Pittsburgh, Pennsylvanía. I>að er
verið að hola risavaxið fallbyssuhlaup, um 70 fet á lengd, að innan.
ÞIÐ megið kalla þennan
sjúkdóm hvaða nafni, sem
ykkur þóknast, en eitt er víst,
að leiksviðshrollurinn getur
þjáð leikara árum saman, jafn-
vel alla ævi. Cornelia Skinner
spurði eitt sinn föður sinn, Otis
Skinner, hversu lengi leikari
væri að yfirbuga leiksviðs-
hrollinn. — Alla ævi, sagði
hann. — Ég hefi verið á svið-
inu í meira en fimmtíu ár og
ég hefi aldrei verið laus vi.ð
hann.
Alfred Lunt segir, að „hann
gangi alltaf með leiksviðshroll
fyrir hverja sýningu, jafnvel
þótt hann sé oft búinn að leika
hlutverkið. Og þvi eldri sem
hann verði,' þvi nöturlegri
verði hrollurinn.“
Og kona hans, Lynn Fon-
tane, segir: „Ég er alltaf
taugaóstyrk, en ég man ekki
eftir, að ég hafi nokkru sinri
lagt árar í bát. Það er ef til vill
vegna þess, að ég vilji ekki
muna það.“
Helen Hayes segir, að j hún
hafi aldrei unnið bug á leik-
sviðshrollinum, og hann sé
heiftúðugastur á frumsýning-
um.
Eftir að Toscanini hefir stað-
ið yfir fimmtíu ár á hljóm-
sveitarstjórapalli, segir hann, að
hann hafi aldrei getað losað sig
við hinn óþægilega kviðahroll,
sem\fylgir því að koma fram
fyrir fjölda manns.
Leiksviðshrollur getur gert
vart við sig á ýmis konar hátt,
og stundúm allóþægilegan.
Bing Crosby fékk hinn ó-
notalegasta liroll áður en hann
kom fram.í útvarp í fyrsta sinn.
Hann hafði af'lað sér geysivin-
sældá sem hljómsveitarsöngv-
ari með 'hljómsveit Paul
Whitemans og átti að syngja í
útvarpið i New Yorlc með að-
stoð hljómsveitarinnar. Tíminn
var kominn, en Bing var ekki
kominn. í stað þess sendi hann
bréfmiða með eftirfarandi orð-
um: ,,Geng frá öllum mínum
samningum. Er enginn maður
tíí að takast þetta á hendur.“
Þrjú Vitvarpskvöld varð þulJ
Leik5uið5hrollur
Eftirfarandi grein,
sem er eftir Howard
Taubmann*, fjallar um þá,
hina mörgu listamenn, sem
Itvíða jafnan fyrir því, ef
þeir þurfa að koma fram op-
inberlega.
uriim að tilkynna: „Þvi miður
getur ungi maðurinn frá Kali-
forniu ekki sungið í kvöld.“ Ef
spurt var um ástæðuna, voru
svörin ógreið og tómir útúr-
snúningar. Bræður Bings, sem
voru ráðsmenn hans og sáu um
fjárhag hans, fundu hann loks
i New York. Hann hafði kom-
ið frá Kaliforníu til að syngja í
útvarp frá New York, en falið
sig i New York. Þeir reyndu að
liughrevsta hann. Móðir hans
sendi honum skeyti og reyndi
að hughreysta hann, og loks
var hægt að fá hann til að koma
fram fyrir hljóðnemann.
Nýlega kom það fyrir, að
tveir þaulvanir útvarpsgæð
ingar, Jaek Benny og kona
hans, Mary Livingstone, lentu
í slæmri klípu. Þau voru að
leika saman litið atriði, þegar
frúin varð allt í einu skjálf-
rödduð, augnalokin fóru að
titra og skjálfti kom í hnés-
bæturnar. Jack kreisti hand-
ritið og hugleiddi, skelfingu
lostinn, hvort hún myndi kom-
ast fram úr atriðinu. Mary gat
með herkjubrögðum skilað
hlutverkinu, en að því loknu
leið yfir hana.
Á sýningu á leikritim: „Band-
inginn“ eftir Bourdet á Broad-
Way, varð Basil Rathbone, hinn
þaulvani og þekkti leikari, einu
sinni gripinn óþægileguin hrolli.
Hann varð þurr í hálsinum og
gat ekki komið upp orði. Leik-
sviðsmaðurinn varð var við,
hvað mn var að vera og hvísl-
aði markorðinu hvað eftir ann-
að og loks allri setningunni, en
það koma að engu haldi. Rath-
bone gekk út af sviðinu og
tjaldið féll. Aftur var tjaldinu
lyft og atriðið var leikið aftur
frá upphafi, Rathbone herti upp
hugann og sýningunni var hald-
ið áfram.
Paderewski hætti við að
verða viðkvæmur og jafnvel
uppstökkur, rétt áður en hann
átti að halda hljómleika. Hann
hafði því þann sið, að sitja
grafkyrr og einn sér i búnings-
klefanum sínum í tíu mínútur,
áður en hann byrjaði. Ritara
hans og ráðsmanni var þetta
ljóst, og gætti hann því ýtrustu
varúðar. Eitt kvöldið var hann
að fylgja honum til sviðsins,
en kom þá auga á hleraop rétt
fyrir framan þá. — Gættu að,
meistari! hrópaði ráðsmaður-
inn. Paderewski fór að titra,
starði á félaga sinn, en snéri.
svo inn aftur og sat í tíu mín-
útur enn þá, meðan hann var
,að jafna sig.
Enda þótt Lily Pons sé
heimsfræg jafnt sem óperu-
leikkona, söngkona, kvik-
myndadís og útvarpsstjarna,
þjáist hún álltaf af leiksviðs-
hrolli í hvert skipti, sem hún
á að koina fram og verður að
liggja í rúminu í fáeina klukku-
tíma, áður en hin mikla stund
rennur upp. í sumar sem leið
þoldi hún hræðilegar þjáning-
ar, áður en hún söng í Lewisohn
Stadium.
Ekki þjást þó allir leikarar
af leiksviðshrolli. John Barry-
more var ekki sérlega kviðinn,
að minsta kosti ekki á seinni
áruni.
Caruso gamli var ekki heldur
mjög smeykur. Hann var vanur
að ganga inn á sviðið eins og
knattspyrnumaður, sem hlakk-
ar til a§ taka þátt í landsmóti.
Listamenn og þeir, sem
gaman hafa af að rannsaka sál-
arlíf manna, segja, að bezta að-
ferðin til þess að venjast leik-
sviðinu sé sú, að koma sem oft-
ast fram opinberlega, únz
kviðinn sé með öllu horfinn.
Þannig sé hægt að ráða bót á
þessu böli, svo framarlega sem
það sé ekki ólæknandi. Svo
langt hefir meira að segja
gengið, að stofnað hefir verið
„Félag feiminna sálna“, senst
hefir það hlutverk með hönd-
mn að reyna að veita hroli-
sæknum tónlistarmönnum hug-
styrkingu og lækningu.
Félag þetta hefir komizt aS
raun um, að leiksviðshrollurinm
getm- verið ýmissa tegunda.
Samkvæmt því eru og læknÍB”
aðferðirnar margvislegar.
Óttinn við að gleyma. Sjúk»
lingurinn er látinn hætía að
J syngja eða leika i miðju kafi.
/ Allir viðjstadifir gera athuga-
] semdir, en svo á hann að byrj*
þar, sem frá var horfið.
Óttinn við að fá slæma á-
heyrn. IJm leið og hinn hroll-
sækni listamaður byrjar á lag-
inu, segja allir viðstaddir: —
Þei, þei! Og aHir stara á lista-
manninn og einbeita huganum
að honurn. Sumir meira að
segja nálgast hann með hægð
og hafa aldrei af honum augun,
uúz þeir eru búnir að um-
kringja hann.
Ótti við hávaða. Það er stein-
liljóð, þegar listamaðurinn
byrjar. En allt í einu er gerður
mikiH hávaði, hurðum er
skellt, blásið er í flautur og lát-
ið ýmsum illum látum. Stund-
um tekur einn félagsmanna að
þylja Faðir vor hástöfum.
Ótti við- að eitthvað, sem fyr-
ir augu ber, valdi truflun.
Þegar listamaðurinn byrjar,
er fánum veifað kringmn hann,
bókuin fleygt, blöðum flett og
menn ganga kringum hann.
Þessi sjúkdómur er ekki ó-
venjulegur, þótt lækningin sé
það. Frægur píanóleikarri
truflaðist á hljómleik í Car-
negie Hall, þegar hann sá frú
eina vera að veifa blævæng sín-
um.
Óttinn við áheyrendur. Sjúk-
lingurinn er hughreystur á aH-
ar lundir. Honum er sagt, að
hann sé meðal vina, að allir viti,
að hann sé sniHingur o. s. frv.
Vel má vera, að félagskapur
þessi geti komið einhverjum að
gagni. En svo lengi sem mann-
legar verur halda íinyndunar-
afli sinu, munu menn þjást af
leiksviðshrolli, sem stundum
getur komið illgjörnum áhorf-
endum til að brosa.
Enginn minntist á 10. maí, einn sögulegasta daginn í
sögu okkar. — Hvað stendur styrjöldin lengi? — Margt
hefir breytzt. — Þýðing íslands í styrjöldinni.
ÞRJU AR eru liðin síðan iand-
ið var hernumið. Engir mint-
ust pessa afmælisdags að þessu
sinni opinberlega. Líklegt er að
Holíendingar og Belgir hafi minst
árásarinnar á þeirra land meira
en við minnumst landgöngu brezka
hersins hér, enda var ólíku saman
að jafna þó að þessir atburðir gerð
ust allir sama daginn, 10. maí
1940. Þjóðverjar þorðu ekki ann-
• að að þessu sinni en að lýsa yfir
hernaðarástandi í HoIIandi í fyrra
dag og skal það ríkja í nokkra
daga, engum Hollendingi er leyft
að fara út fyrir húsdyr frá kl. 8
að kvöldi til kl. 8 að morgni.
ÞRÁ HINNA herteknu lýðræðis
þjóða á meginlandinu eftir JErelsis
deginum er rík. Þeir hafa fengið
að reyna það að hverfa ur frelsinu
og birtunni í ófrelsi ðog myrkrið
og enginn veit hvað það er nema
sá sem reynir. — Þó að ólíku sé
saman að jafna, kjörum okkar,
sem verðum að búa við erlendan
her í landinu og hinna hersetnu
þjóða á meginlandinu, þá þráum
við þann dag, þegar hinir erlendu
hermemi fara héðan. Okkur þyk-
ir þröngt um okkur. Við getum
ekki hagað okkur eins og við gerð
pm fyrir hernámið og það eigum
við vont með að þola. Ég hygg
líka að ef við yrðum að búa við
kúgun, eins og þjóðirnar á megin
landinu, þá myndum við ekki
verðá friðsamari en þær eða hatur
okkar minna.
MIKIÐ HEFIR GERST á þessum
þremur árum. I maí 1040 voru þeir
ekki margir, sem trúðu á sigur
Bandamanna — þó að .þeir yrðu
enn færri eftir fall Frakklands og
Dunkirk-flótta Breta. Þá var hróp
að að Bretar gætu ekki barizt og
flestir trúðu því að Hitler myndi
snæða miðdegisverð í London í
ágúst, eins og hann hafði sagst
ætla að gera. Nú er tónninn ann-
ar og þykjast menn nú sjá fyrir
endann á styrjöldimii, enda hefir
Churchill, sem hefir reynst ótrú-
Flb. á tí.