Alþýðublaðið - 11.07.1943, Qupperneq 3

Suiinutlagur 11. júlí 1843
ALPVÐ.UBLAPIÐ
REIN sú, sem hér fer á
J eftir og er um Wavell
hershöfðingja, sem fyrir
skömmu var skipaður vara-
konungur Indlands, er þýdd
eftir enska stórblaðinu The
Observer.
ÞAÐ lýsir vel persónuleika
Wavells, að hann skyldi,
sextugur að aldri, taka við hinu
geysilega ábyrgðarmikla em-
bætti varakonungsins á Ind-
landi, en það embætti hefir síð-
ustu mánuðina staðið mörgum
til boða, en þeir hafa ekki treyst
sér til að taka við því.
Líklega hafa fáir herforingj-
ar í þessu stríði hlotið jafn-
mikla aðdáun og Wavell hlaut
á hinum stutta, en sigursæla
tíma, sem hann hafði á hendi
herstjórnina í Egyptalandi. Og
nú, þegar hann hefir dregið sig
í hlé frá herstjórn, býður hann
birginn örðugleikum, sem
margt þrekmennið hefir gugn-
að á.
Það er ekki auðvelt að hefja
persónuleika hans til skýjanna
um verðleika fram. Yfirlætis-
laus framkoma hans, skarpar
gáfur, rithöfundarhæfileikar
hans og herkænska skipa hon-
um virðulegri sess en venju-
legum sigursælum hershöfð-
ingja. Hann er oft nefndur átta-
tíu-bóka-Wavell, vegna bóka-
safnsins, sam hann flytur með
sér, hvert sem hann fer. Marg-
ar þeirra bóka eru ljóðabækur.
Uppeldi hans sem hermanns
hófst fyrir alvöru, þegar hann
var formaður herforingjaráðs
Allenbys í Palestínu, og þar
þroskuðust foringjahæfileikar
hans. Hann lagði líf og sál í
starf sitt þar, var mjög hand-
genginnn yfirmanni sínum,
braut til mergjar skoðanir hans
og vinnubrögð, enda runnu hern
aðaraðferðir Allenbys honum í
merg og bein.
Af þessum sökum urðu árin
milli styrjaldanna, sem nefnd
hafa verið glötuðu árin, honurn
hinn mesti þroskatími. Meðan
aðrir hershöfðingjar heimskuðu
sig á þululærdómi og úreltum
kennslubókum, þá rannsakaði
Wavell og gerði sér allt far um
að skilja hið breytilega eðli
stríðsinis. Hann las mikið og
gaumgæfilga. Hann var ekki
einn þeirra, sem telja fáfræðina
eitt af skilyrðum fyrir her-
kænsku. Hann las um herferðir
og lagði stund á sögu, en um-
fram allt lagði hann sig í líma
um að kynnast mönnum, sem
höfðu forystu fyrir öðrum.
Hann fór sér að engu óðslega.
Honum lá ekkert á að ryðja út
bókum eftir sig, meðan hug-
myndir hans voru að ná þroska.
Það var ekki fyrr en tíu árum
eftir sigurinn í Palestínu, að
Wavell setti á sig rögg og gaf
út bók eftir sig. Frásögn hans
um herferðina í Palestínu, sem
út kom árið 1928, er á margan
hátt miklu læsilegri bók en aðr
ar bækur, er seinna náðu hylli.
Andríki hans og hnitmiðaður
skýrleiki spegluðust í stíl hans.
Hann hafði efnið fullkomlega
á valdi sínu. Hann vissi, hvað
hann ætlaði að segja og hann
kunni að koma orðum að hugs-
unum sínum.
,,Reynsla hernaðarins í Pal-
estínu,“ skrifaði hann, „sýnir
vel, hvers virði hraðinn á víg-
vellinum er til þess að árangur
náist og komið verði í veg fyrir
óhöpp og slys. Því miður er
hraðinn útgjaldafrekustu þæg-
indin, hvort heldur í hlut eiga
orustuskip, bifreiðar, veðreiða-
hestar eða konur. Lítið eftt auk-
inn hraði einhvers hlutar getur
aukið verðgildi hans um helm-
ing.“ Getið þið hugsað ykkur,
að menn eins og Clausewitz eðá
von Rundstedt skrifi á þennan
hátt?
Meðal hinna fyrstu, sem
lærðu að meta hinn nýja braut-
ryðjanda á sviði hernaðarmála
var F. E. Lawrence. Hann
sendi Wavell ofursta þessa
stuttu og skorinorðu athuga-
semd.
„Mér er það gleðiefni, að þér
skulið gera yður ljósa þýðingu
vélanna í harnaði. Vélar munu
í framtíðinni gjörbreyta öllum
hernaði að mínu áliti. Það er
til dæmis' ekki alveg ónýtt að
losna við riflana fyrir fullt og
allt.“
Árið 1930 var honum *falin
yfirstjórn sjötta fótgönguliðs-
stórfylkisins í Aldershot. Það
merkilega við starf hans þar,
voru nýjar kenningar um þjálf-
um hermannanna. Þær brutu
mjög í bág við ríkjandi skoðan-
ir í þeim efnum á þeim tímum.
Hann gerði grein fyrir þessum
kenningum sínum í fyrirlestri,
sem hann flutti árið 1933.
Leggja ber áherzlu á að
þjálfa herinn fyrir stríð yfir-
leitt, var röksemdafærsla hans.
Það er ekki rétt að þjálfa her-
inn fyrir sérstakt stríð, því að
þetta sérstaka stríð kemur
Wavell.
aldrei.
í stuttu máli eru kenningar
hans um sigursæld fólgnar í
eftirfarandi atriðum: Undirbún
ingnum verður að halda strang
lega leyndum. Skipulagið þarf
að vera fullkomið. Gefa verður
undirmönnunum mikið frelsi
til þess að framkvæma áætlan-
irnar. Koma verður óvinunum
á óvart. Hreyfingar hersins
verða að vera víðtækar, og um-
kringja verður óvinaherinn um
leið og ráðizt er hann framan-
verðan og á hlið.
Það er rétt að líta nánar á
þessa aðferð hans til sigurvinn-
inga, því að hún felur í sér
vísinn til ósigra Wavells ekki
síður en til sigra hans.
Wavell hefir ávallt reynt að
hugsa í hugtökum fólksins,
þegar hann hefir skrifað um
hernað. Tileinkið ykkur hold og
blóð hernaðarins, sagði hann,
en látið ykkur ekki tæknina
nægja. Það hefir lítið gildi að
vita það, að Napoleon vann
sigra sína inni á milli óvina-
herjanna. En það er nauðsyn-
legt að gera sér þess fulla grein,
hvernig ungar og lítt þekktur
maður gat blásið eldmóði í illa
búinn, uppreisnargjarnan og
hálfsoltinn her.
Þarna er Wavell lifandi kom-
inn. í Albertshot lék allt í lyndi
fyrir honum, því að þar þekkti
hann hvern mann, sem var í
stórfylkinu. Sama er að segja
um dvöl hans í Pelestínu.
En þegar hann kom til Cairo
árið 1940, sá hann, að hann
stóð ekki augliti til auglits við
við illa búinn og uppreisnar-
gjarnan her, sem þurfti að blása
eldmóði í, hldur heljarmikla ó-
persónulega vél„ sem gerði sér
ekki grein fyrir markmiði sínu.
Að vísu hafði, Wavell yfirstjórn
hersins á hendi, en'á milli hans
og hersins voru aðalbækistöðv-
arnar í Cario, þar sem unnu
hundruð manna * fullskapaðar
venjur cg skrifstofueinkenni.
En þrátt fyrir allt var það
eitt af mestu þrekvirkjum, sem
Wavell hefir afrekað, að honum
skyldi takast að hefja sókn
gegn ítölum. En hann varð að
treysta á herforingjaráð sitt, en •
það reyndist ekki því trausti
vaxið. Almennt var honum
núið því um nasir, að hann
hefði ekki séð fyrir hina skyndi
legu sókn Rommels, eftir að
Benghazi hafði verið tekin her-
skyldi í fyrsta sinn. Hann sagði,
að hann hefði ekki búizt við
honum fyrr en mánuði seinna.
Njósnardeildin hafði gefið hon-
um villandi upplýsingar. En
hann gerði það ekki uppskátt.
Sök Wavells var sú, að hann
gekk ekki nógu hart eftir dug- 1
lausum undirmönnum sínum,
sem ekki voru starfi sínu vaxn-
ir. Ef hann hefði gert það,
hefði saga hernaðarins í Egypta
landi orðið allt önnur, og spá-
dómur Wavells um það, að
styrjöldin í Afríku gæfi stytt
stríðið í • Evrópu um marga
mánuði, mundi hafa rætzt
miklu betur en raun varð á.
Ástæðurnar, sem færðar hafa
verið frarn fyrir flutningi
Wavells til Indlands hafa aldrei
verið ljósar eða sannfærandi. j
Það heíir verið hlutskipti hans,
sem hann hefir hlotið lítið þakk
læti fyrir, að vera brautryðj-
andi í hernaði, að leita rósa
sigursins meðal þyrnanna. Og
þetta hefir ef til vill gert hann
vinsælli meðal brezks almenn-
ings heldur en auðunnir og
skjótir sigrar mundu hafa gert.
En allar líkur benda til þess,
að sagan muni dæma Wavell
eftir síðustu stöðu hans. Á liðn-
um öldum hafa hershöfðingjar
— um það er Wellington gott
dæmi — stundum sýnt meiri
skilning á indverskum sjónar-
miðum heldur en stjórnmála-
mennirnir. Það er vel trúlegt
að Wavell feti þar í fótspor
hinna miklu hershöfðingja,
sem hann hefir lagt sig svo
mikið eftir að kynna sér.
Þegar hann kemst í kast við
Gandhi og Nehru mun hann
kynnast mönnum, sem eru gjör-
ólíkir þeim mönnum, sem hann
er vanur að fást við. Þar hann
er sem æðsti stjórnandi ábyrg-
ur fyrir öryggi Indlands hefir
hann tekið ákveðna og ósveigj
anlega andstöðu gegn indverska
Þ j óðer nisf lokknum.
En vel getur verið, að Wavell
fari sem varakonungur hinar
venjulegu leiðir, sem áður hafa
farið hershöfðingjar þeir, sem
hann hefur mest dálæti á —
Belisarius, Wellington, Scipio
og Marlboraugh. Líklega gerir
hann sér far um að fást við
menn en ekki vélar, eins og
hann gerði. Skaplyndi hans er
þannig farið, að það mundi
hæfa varakonunginum Wavell
eins vel og það hæfði hermann-
inum Wavell. Ef hann verður
ekki borinn ofurliði af skrif-
finnsku Stjórnkerfisins í Ind-
landi er ekki ólíklegt, að ferill
hans vrði glæsilegri í Delhi en
raun varð á í Cairo.
I fjaryern minnl
til næstu mánaðamóta gegnir
hr. læknir Björgvin Finnsson
störfum mínum.
Alfreð Gíslasoo,
læknir
Karol og frá Lupescu
Karol Rúmeníukonungur og hjákona hans, frú Lupescu,
sluppu til Spánar skömmu áður en Þjóðverjar hertóku
Rúmeníu. Þau eru nú 1 Mexikó og þar var þessi mynd tek-
in af þeim. Frú Lupescu er Gyðingur að ætt og heitir réttu
nafni Magda Schneider. Það mátti ekki seinna vera að hún
slyppi undan Gyðingaofsóknum nazista því að auk þess að
hún er Gyðingur var hún þeim þyrnir í augum eftir að hún
hafði náð ástum Karols Rúmeníukonungs. Hann kynntist
henni ítFrakklandi fyrir mörgum árum.
Þegar Stalin hélt Josel
%
Davies veizln i Moskva
IjNk AÐ þótti tíðindum sæta,
þegar Joseph Davies, fyrr-
um sendiherra Bandaríkjanna í
Moskva, kom ausíur þangað
fyrir nokkru í erindum Roose-
velts, að Josef Vissarionovitch
Stalin hélt honum veizlu eina
mikla í Kreml.
Rússneska ritskoðunin leyfði,
að allítarlegar lý-singar á hófi
þessu væru sendar til Bandaríkj
anna, og fer hér á eftir stutt frá-
sögn af því eftir fregnum hinna
áreiðanlegu ameríksku frétta-
stofa, AP og UP:
„Stalin var í ljósgráum föt-
um, sem voru að nokkru leyti
einkennisbúningur, hann var í
svörlum stígvélum og með heið-
urspening þann, sem sovét-
stjórnin veitir þeim, sem hún
kallar „hetjur hinnar sósíalist-
isku vinnu“, á brjóstinu, þegar
hann tók á móti gestum sínum
í Katrínarsalnum, sem var bú-
inn hvítum húsgögnum og
klæddur dökkgráu silki, en
upplýstur af stórum kristalljósa
stikum.
Lljtarh'íkisráðherrann, Viach-
eslav M. Molotov, byrjaði á því
að drekka skál „hinna þriggja
leiðtoga lýðræðisríkjanna, Stal-
ins, Churchills og Roosevelts“,
eins og hann orðaði það. Eftir
það var skálað 19 sinnum. Síð-
an þurfti að þýða tilefni skál-
anna 18 sinnum, og var því
glösunum alls lyft 37 sinnum.
Borinn var fram 18 rétta
kvöldverður og var þetta meðal
kræsinganna: Kavíar (styrju-
hrogn), þurrkaður styrjuhrygg-
ur með álagi, steikt nautakjöt .á
enska vísu, kalt svínakjöt,
hlaupréttir, ólívur, vorslöt,
hreðkur, agúrkur, margs konar
ostar, villtir fuglar, kjúklinga-
súpa, síbiriskur lax, smáfuglar,
franskar kartöflur, kalkún og
blómkál. Á eftir þessu voru fram
bornar jarðarberjatertur, van-
illaís, sae'lgæti hnetur og líkjör.
Með matnum voru rauðvín og
hvítvín, en Georgíu-rauðvínin
eru eftirlætisdrykkur Stalins,
auk þess vodka (rússneskt
brennivín) með heitum pipar og
kampavín.
Átið hófst kl. 7 og var lokið
um miðnætti. Að borðhaldinu
loknu gengu gestir Stalins inn
í hið skrautlega kvikmyndahús
í Kreml og sáu ameríksku kvik-
myndina „Sendiför til Moskva“,
sem Davies færði Stalin að gjöf.
Hver gestur sat í risastórum
hægindastóli, klæddum hvítu
leðri. Við hvern stól var borð
með flösku af kampavíni og
glasi.“
Þetta hefði nú þótt sæmileg
veizla í „auðvaldslöndum“.
iVinnuföt!
Samfestinoar,
Sloppar,
Shyrtur.
Vettlingar.
VZRZL