Alþýðublaðið - 30.12.1943, Blaðsíða 4

ALÞYPUBLAÐIP
Fimmtudagur 30 des. 1943
«
fUþijðttbUMð
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Nýr flokkur?
ÞA'Ð hefir, eins og allir vita,
vérið grunnt á því góða
milli Hermanns Jónassonar og
Ólafs Thors síðan gerðardóms-
stjórn þeirra, sællar minningar,
gliðnaði sundur á kjördæma-
breytingunni. Framsóknarflokk
urinn varð þá í fyrsta sinn um
langan aldur að hverfa úr stjórn
landsins. En Sjálfstæðisflokk-
urintn varð heldur ekki langlífur
í henni. Og síðan sitja báðir
hinir nefndu foringjar þessarra
tveggja flokka með sárt ennið
og saka hvor annan um það,
hvernig fór.
*
En þó að hin sameiginlega
stjóm Framsóknarflokksins og
Sjáifstæðisflokksins færi út um
þúfur og foringjarnir beri hvor
annan brigslyrðum, hefir sam-
vinnan milli -þeirra haldið áfram
í flestum þeim óþurftarmálum,
sem nú eru uppi á baugi með
þjóðinni. Sameiginlega hafa þeir
tþanmig staðið að því að ausa
miljónum á mi'lljónir ofan úr
ríkissjóði í hina botnlausu hít
verðuppbótanna á landbún-
aðarafurðir, sem og um það að
halda vásitölunni niðri til þess
að snuða verkafóikið um nokk
urn hiuta þeirrar dýrtíðarupp-
bótar á kaupið, sem því ber.
Að slíkum hugðarefnum hafa
stfíðsgróðamenn og stórbænda-
fulltrúar SjáMstæðisflokksins
vel -getað unnið saman við
Framsóknartflokkinn. Um hags-
muni og vilja hinna óbreyttu
liðsmanna flokksins í bæjunum
hefir ekki verið spurt.
*
En stórbændafulltrúarnir í
FramBÓknarflokknum og Sjálf-
stæðisflokknum eru nú komnir
upp á lagið við ríkisj-ötuna og
vilja tryggj-a sér áfram þá að-
stöðu, sem þeir hafa fengið við
hana. O-g þá nægir vitanlega
ekkert -minna, en að þeir geti
myndað 'stjóm saman. Þess
vegna er nú róið að því í báð-
um flokkum, að mynda nýjan
flokk, -sem ætlunin er augsýni-
lega, að Framsóknarflokkurmn
-gangi allur upp í svo og bænda-
fulltrúar -Sjálfstæðiisflokksins,
ef ekki fleiri framleiðendur og
atvinnurekend-ur úr þeim
flokki. H-efir þegar verið byrj-
að að gefa út sérstakt blaði með
-þetta fyrir augum og er Jónas
frá Hriflu bersýnilega innsti
koppur í búri í öl-lum þeim bolla
leggingum.
*
Það þarf ekki að spyrja að
því, hver áhugmál slíks flokks
yrðu, ef til kæmi. Það yrðu,
í tveimur orðum sagt, verðupp-
bsefur og fcaupkúgun, eða
sömu hugðarefni og alltaf hafa
sameinað forráðamenn Fram-
sóknarflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins á iþingi undanfarið,
þegar á hefir hert, þrátt fyrir
allan persónulegan meting og
ríg. Það yrði sótsv-art afturhald,
sem með slíkri flokksstofnun
héldi innreið sína í stjórn
Xandsins, blind eigingirni og al-
gert skilningsleysi á öllu því,
sem til framtíðarv-elferðar hins
vinnandi fólks í bæjunum og þar
Jónas Lúðviksson:
Aþingi alþýðuflokks-
INS því sem nú er ný-
lega lokið, voru gerðar ýmsar
samþykktir, sem sérstaklega
varða mál æskunnar í landinu
og marka eiga stefnu flokksins
í þeim.
Ég mun hér á eftir gera
grein fyrir nokkrum þessara
mála, sem varða allan æskulýð,
og skýra þau nokkuð frá mínu
sjónarmiði um leið.
Flokkurinn telur að áherzlu
beri að leggja á að búa svo í
haginn með atvinnumálin að til
þess þurfti ekki að koma eftir
stríðið að -neitt atvinnul-eysi
verði ríkjandi meðal æsku'lýðs-
ins, fremur en annarra þegna
þjóðfélagsins. Til -þess að slíkt
megi takast þarf að sjálf-sögðu
hið allra fyrsta að gera ýmsar
ráðstafianir er miða í þessa átt
og hefir þegar verið bent á ýms
ar leiðir til þess að viðhalda
og au-ka atvin-nuna eftir stríðið.
Þó er það ein leið, sem ég tel
einna athyglisverðasta og sem
ég jafnan hef í huga, þegar rætt
er um þessi mál, en það er aukin
ræktun landsims.
Fyrir rúmum sjö árum síðan
skrifaði ég grein í Alþýðublað-
ið þar sem ég benti á þessa leið,
jafnframt nokkrum fleiri, sem
úrlausn í atvinnumálum æsk-
unnar. Ég benti þar á, hvort
atvinnulausum ungu-m mönnum
atvin-nu við að rækta upp lönd
sem hentug væru talin til ábúð-
ar, og selja þau síðan að miklu
leyti ræktuð; í annan stað að
v-eita atvinnulausum -ungum
mönnum sérstakan styrk til
slíkrar ræktunar, og í þriðja
’lagi, að veita sérstök lán til
slíkra framkvæmda með afborg-
unum eftir getu ábúa-ndans.
Síðan hefir þessi leið verið
all mikið rædd og flökksþingið
nú nýlega gert samþykt þar að
lútandi.
\
Um það hvernig fyrirkomulagi
slíks neksfurs verði bezt hagað,
er að sjálfsögðu ekki hægt að
ákveða að svo komnu máli. Um
það verður að fara fram ýtarleg
rannsókn, jafnframt ýtarlegri
rannsókn á því, hverjar fram-
leiðslugreinar telja mætti hent-
ugastar og arðbærastar fyrir
slík býli.
Þá hefir í sambandi við at-
vinnumálin verið benl á aulcn-
ingu fiskveiðaflota landsmanna
og m. a. verið flutt á alþingi ti-1-
laga í þá átt af Alþýðuflokks-
mönn-um.
En í sambandi við aukningu
fiskveiðaflotans er ekki úr vegi
að g-era athuganir á því hvort
ekki er unnt og að ýmsu leyti
hagkvæmt og heppilegt að sér-
stök útgerðarsamvi-nnufélög
ungr-a manna fengju ákv-eðinn
hluta aukningarinnar til eigin
umráða.
Það mun nú verða þannig að
umgt fólk í landinu hefir yfir j
meira fjármagni að ráða nú, en
nokkru sini fyrr, og er það að
vís-u vel farið.
En á hvern hátl getur unga
fólkið varið því fjármagni sínu
betur, en að leggja það til auk-
innar framleiðslu á þeim verð-
mætum, sem þjóðin þarf til þess
að geta lifað, jafnframt því, sem
það á þann hátt skapaði sér skil-
yrði til þes-s í framtíðinni, að
geta sem bezt búið að sínu, ó-
háð öðrum?
Raunasaga margs æskumanns
á atvinnuleysisárunum var ein-
mitt sú, að hafa orðið að ganga
miili manna og bjóða starfsorku
sína til kaups, við hörmulegan
árangur. Með þes-sari hugmynd
minni myndi þetta geta breytzt
og mar-gt spor æskumannsims
geta orðið létta-ra.
Ýmislegt fleira hefir og verið
bent á, svo sam aukn-a hagnýt-
ingu a-furðanna, skipasmíða-
stöðvar, rafveitukerfi fyrir allt
landið o. f-1., til atvinnuaukning-
ar og aukinna lífsþæginda fyrir
fólkið.
Hvað viðvíkur hollu og bæt-
andi skemmti- og íþróttalífi æsk
unnar telur flokkurinn að um-
-bótum verði að koma þar á.
Slaðir þeir, sem ungu fólki
-eru ætlaðir til skemmtana og í-
þróttaiðkana hvarv-etna á la-nd-
inu, munu vera næsta lélegir
og ófullkomnir. Staðir sem ætl-
aðir eru til útilífs. annars en í-
þróttaiðkana, harla fáir o-g illa
til hafðir, og íþróttasvæði af
skornum skammti og mjög illa
úr g-arði gerð víðas-t hvar, og
jafnvel ón-othæf sums staðar.
Á iþessu verður að ráða bót
hið aílra fyrsta.
Nýtízk-u íþr-óttasvæði v-erða að
rísa upp, sem menningarþjóð
eru sæmandi. Sérstaka staði
verður að finna sem víðást á
landinu og lagfæra þá eins og
þörf er á, að fólk geti komið
-þar saman t-il hollra og hress-
andi útiskemtana, en þurfi ekki
að loka sig inni við léleg og jafn
v-el heil-suspillandi skiiyrði, og
það ja-fnan á versta og óheppi-
legas-ta tíma.
Sundlaugar þurfa að rísa upp
sem víðast, o-g þar sem hent-
ugt er, þurfa ein-nig baðslaðir
að koma. Þá er það og mjög að-
kall-andi nauðsyn að æskulýs-
höll verði reist í Reykjavík; því
máli mun fyrst hafa v-erði hreyft
opinberlega fyrir nokkru í blaði
S. U. J. „Kyndli“, og hefir nokk-
uð verið umrætt síðan.
Við byggingu slíkrar æsku-
lýðshallar myndi efalaust vinn-
ast stórkostlega mikið á, á sviði
m-enningarmála.
Á slíkum st-að gæti æs-kan sótt
m-eð þjóðarheildariinnar horfir. \
' Og í sjáifu sér þyr-fti slík þró-
un ekki að koma neinum á ó-
vart, þó að vel hefði mátt fara
á allt annan og farsælli veg.
Allir -vita, að einstæðu tæki-
færi var spillt síðastliðinn vet-ur
til þess að mynda vinstri stjórn
í landinu, sem vissulega var
vilji ekki aðeins Alþýðuflokks-
ins, heldur og alls þorra hinna
óbreyf-tu kjÓ9enda Kommún-
istaflokksins og Framsóknar.
Porsprakkar kommúnista sáu
fyrir því með þröngsýni sinni,
óheilindum og ofstæki, að það
var ekki gert og hægri öflumu-m
í Framsókn þar með gefinn byr
undir báða vængi. Það er engin
f-urða, þó að afturhaldið í land-
inu sjái sér því nú leik á borði.
Kommúnistar hafa haldið vel í
ístaðið fyrir það hér, eins og
svo víða annarsstaðar.
Það getur varla verið vafa-
mál, -að sú flokksstofnun, sem
nú er verið að ræða, myndi
hafa í för með sér klofning
íSjálfstæðisflokksins; enda dylst
-eng-um, að þeir sjálfstæðismenn,
'sem þátt tækju í henni, gengju
í berhögg við hagsmuni og vilja
all-s þorra þess fólk-s, sem enn
fylgir flokki þeirra í bæjum og
kauptúnum landsins.
-En hvað skyldu hinir frjáls-
lyndari Framsóknarmenn og
bændur hugsa um slíka sam-
bræðsl-u flokks sín-s við -svart-
asta afturhaldið í Sjálfstæðis-
flokknum? Hvort myndu þeir
vera fúsir til að taka þátt í slík
um leik? Eða -myndu þeir loks-
ins hrista af sér klafann, og
segjast í flokk með þeim, sem
áfram vilja halda uppi merki
lýðræðisins og umbótastefnunn
ar í landinu?
hollair og göfgandi skemmtanir
og fróðleik, í stað þess að þurfa
alltaf að leita eins og nú er til
lélegra skemmtana í dans- og
kvikpnyudahús-um, eða bara
-b-eint út á götuna, þar sem -hvers
konar freistingar og óhollt and-
rúmsloft mætir h-enni. Slík ó-
hamingja verður aldr-ei metin
til f j-ár, né vegin á nokkra voig-
arskál.
Sú æska utan af landi, sem
í Reykjavók dvelur um stundar-
sakir t. d. við skól-anám og ann-
að, og jafnan er heimilis-
laus, gæti í slíkri æskulýðshöll
átt sitt örugga athvarf, sitt ör-
ugga menningar- og fræðslu-
heimili.
Kínverjar
KNÖLL
GRÍMUR
HTJFUR
HATTAR
BLÖÐRUR
SPIL
K. ECnarsson
& Bforiissoia.
Enn er sitt hvað sem má bæ-ta
í þessa átt, en þó verður ekki
talið hér, að svo stöddu.
í fræðslu og skólamálum tel-
ur flokkurinn að gera þurfi gagn
igerðar og stórfeildar br-eyting-
ar.
Barnafræðslu mu-n að ýmsu
leyti vera mjög ábótavant, e-n þó
alveg sérstaklega gætir þess,
þegar kemur til framhaldsskól-
anna.
Flestir gagnfræðaskó'lar og
iðnskólar eiga við algjörlega ó-
viðunandi húsakost að búa, og
það sumsstaðar svo, að skólarn-
ir verða að hrekjast húsa á milli
til þess að g-eta fullnægt þeirri
kennslu, sem lögum samkvæmt
ber að veita. Mér er persónu-
lega kunnugt um tvo slíka skóla
sem eiga við þessi ömurlegu
skilyrði að búa. Hvernig svo
sem veðu-r er, og hv-ernig svo
sem aðrar aðstæður eru, verða
nemendur og kennarar að f'lytja
sig stað úr stað, við kennsluna.
Slíkt er að sjálfsögðu alveg ó-
viðunandi og verður að ráða
bót á, ef til þess er ætla-st, sem
-gera verður krö-fu til, að æskan
geti notið góðrar og fullkominn-
ar menntunar í framtíðinni.
Frumskilyrði til slíks er að
sjálfsögðu það, að reist verði
fullkomin skólahús fyrir þessa
skóla, sem eru á eilífum hrakn-
in-gum, sv-o og fyrir aðra þá skóla
sem of þröngt er um.
Þessar skólabyggingar verða
að vera það fullkomnar,J að þær
fullnægi ströngustu kröfu-m tím
anS, og að engin hætta geti orð-
Frh. á 7. síðu.
UMRÆÐURNAR um aukna
samvinnu Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins eða jafnvel stofnun nýs
flokks halda áfram í blöðum
beggja þessara flokka. Hingað
til hafa það aðailega verið
Framsóknarmenn og Egill í Sig-
túnum, sem hafa haft sig
frammi í þessum áróðri, þó að
undir hann hafi verið tekið af
nokkrum Sjálfstæðismönnum,
þar á meðal Ingólfi á Hellu. En
nú tekur Jón Sigurðsson á
Reynistað alveg í sama streng-
inn í grein um stjórnmála-
ástandið í Morgunblaðinu í gær.
Hann segir meðal annars:
„Við þörfumst, eins og nú hag-
ar hér til, sterkrarríkisstjórnar,
þ. e. stjórnar með öflugan meiri
hluta alþingis að baki sér. Ríkig-
stjórn, sem aðeins styðst við það
sem kalla mætti hlutleysi alþingis,
nýtur sín ekki til hálfs, hversu
góðir menn sem í hana veljast.
Þegar þar við bætist, að hver
höndin er upp á móti annari á al-
þingi, og þingið er án stjórnar-
forustu, þá fer oft svo að smá-
vægilegur ágreiningur um leiðir
eða aðferðir, sem ekki tekst að
jafna, verði hinum þörfustu mál-
um að fótakefli. Afleiðing þessa
ástands verður, að erfiðustu og oft
nauðsynlegustu málin er ekki unt
að leysa meðan svona stendur.
Þær tilraunir, sem gerðar hafa
verið og stefndu að því að koma
á öflugri samvinnu í þinginu, hafa
strandað. Allir kannast við til
raunirnar haustið 1942 til að koma
á fót samvinnu allra flokka og
svo tilraunir Framsóknar og Al-
þýðuflokksins til að fá kommún-
ista til fylgilags við sig.
Árangurinn af öllu þessu varð
harmagrátur einn, og þó mestur
sá, sem kendur er við Eystein.
Það mun líka mála sannast að
kommúnistar vilja ekki og hafa
aldrei ætlað sér að ganga til
stjórnarsamvinnu við nokkurn
flokk, þótt þeir hafi að sögn látið
ekki ólíklega í fyrstu viðræðum.
Eftir virðist þá aðeins ein leið
út úr þessum ógöngum, þ. e. sam-
vinna Sjálfstæðisflokksihs og
Framsóknarflokksins. Þessir fiokk
ar hafa síðustu 20 árin verið stór-
veldin í íslenzkum stjórnmálum . .
Þessir flokkar eiga í sínum kjós-
endahóp samanlagt líklega 80—
90% af öllum atvinnurekendur
þjóðarinnar, auk fjölda annara
kjósenda, sem eiga alla afkomu
sína og sinna undir atvinnurekstri
þessara manna.“
En það er eins og greinar-
höfundurinn hafi ekki allt of
mikla trú á traustri samvinnu
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins með þeirri for-
ystu, sem þeir hafa nú; því
hann segir að lokum:
„Fari svo, mót von minni, að
störf alþingis á árinu 1944 verði
enn mótuð sama markinu og ver-
ið hefir nú um sinn, getur ekki
hjá því farið að aðalflokkar þings-
ins, sem mest ábyrgð hvílir á, biði
við það mikinn hnekki, sem getur
leitt til upplausnar, enda fer þá
að verða ‘fullreynt, að þeir eru
ekki þess megnugir að fullnægja
grundvallarskilyrðum þingræðis-
ins og verðskulda því ekki annað.
Ég drep á þetta, ekki af því, að
ég telji nýja flokksmyndun æski-
lega, heldur þvert á móti, nema
annars sé ekki kostur. Ef tveir
rammstaðir hestar standa þvers-
um á vegi og verður ekki þokað
Framh. á 7. síðu.