Alþýðublaðið - 15.12.1944, Blaðsíða 4

ALÞYPUBLAÐHE)
Ffitstudagur 15. desemher 1&4&

Ctgefundi: Alþýðunokkurinu
Etitstjóri: Stefán Pétuísson.
EUtstjóm og afgreiðsla í A1
^ýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4nZl og 490J
Símar aíe^iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuorentsmiðjan h.f.
Hve lengi ællar Fram-
sóknarflokkurinn að
blekkja sjálfan sig!
HVE LENGI ætla forystu-
menn Framsóknarflokks-
puns að haMa áfram að bleikkja
sjálfa sig?
Þessa spumingu mimu ærið
inargir hugsandi menn — og
ekki aðeins í stjómarflokkun-
um — leggja fyrfr sig, þegar
þeir lesa Tímann í seinni tíð.
Þar endurtekur sig tvisvar sinn
um í viku stöðugt sami sónn-
inn: Það er ekkert nema hruin
fram undan svo framarlega, að
ekki sé farið eftir kokkabókium
Framsóknarflokksins og 'kaup-
gjaldið í landiinu lækkað; þetta
íhefir Framsóknarflakkurinn all
taf sagt, og það er hinum flokk
unum að bemna., hvemig komið
er. Hér væri engin dýrtíð, ef
farið hefði verið að ráðum
Framsóknarflokksins 1941 eða
1942!
Þetta er sá texti, sem endur
tekinn er í hverju einasta tölu
blaði Tímans í seinni tíð.
Það er stórfurðulegt, að
nokkur flokkur skuli geta geng
ið upp í annand eins sjálfs-
blekkingu; og það því fremur,
siem Framsófcnarfl. er nú bú-
inn að reka sig svo rækilega á
með offorsi sínu og sérdrægni
á ófriðarárunum, að honum
hefði átt að vera það vanda-
laust, að vera farinn að sjá að
sér.
Það er náttúrlega ágætt út
af fyrix sig, að þrástagast á
þeim erfiðleikum, sem við eig
um nú við að stríða af völdum
dýrtíðar í lándánu, og Hfa í
endurminningum um gerðar-
dóm og annán vísdóm Her-
manns Jónassomar frá ánumum
1941 og 1942. En viii ekki
Framsóknarflokkurinn að
minnsta kosti xeyna að gera
sér: eánhverja grein fyrir þvý
hverjum það var að kenna, að
allur sá visdómur varð til einsk
is og raunar miklu verra en
einskis?
Það var engum öðrum eins
mákið að kenma og Framsókn-
arflokknum sj álfum, sem magn
að hafði dýrtíðina með ábyrgð
arlausum verðhækkunum á inn
lendum lífsnauðsynjum fólks-
ins, löngu áður en kaupgjald
var nokkuð verulega farið að
hækka, og bætti síðan gráu of-
an á svart með því að gera til-
raum tii þess að svipta verka-
lýðinmn með þvingunarlöigium
möguleikanum til þess að rétta
hlut sinn með því að knýja
fram nokkra kauphækkun! Það
var þessi staurblindni Hermanns
Jónassonar á árunum 1940 til
1942, þessi þröngsýni sérhags-
munapóMtík fyijir hændastétt-
ipa, isamifara algeru skilniin,gs!-
leysi á högum og hugsunar-
hætti verkafólksins, sem varð
Framsóknarflokknum að falli,
svo að hann hefir ekká eimþá
rétt við eftir það.
Katrín—
y
Alþýðusaga frá Alandseyjum
Reykjavík — Sandgerði
Suöurnesjamenn!
Munið breytinguna á morgunferð okkar fró
Sandgerði kl. 9,30 árdegis, Garði kl. 10 árdegis
Keflavík kl. 10,30 árdegis.
Frá Reykjavík kl. 6 síðdegis
Steimdór.
Sally Salminen: Katrin.
Saga frá Álandseyjum.
Skálholtsprentsmiðja
1944.
ÞAÐ VAKTI mikl'a athygli
á Norðurlöndum, þegar ó-
þekkt, finnsk stúlka sigraði í
skáldsagnasamkeppni', er til var
efnt nokkru fyrir stríð og marg
ir beztu rithöfundar Norður-
landaþjóðanna tóku þátt í. Þessi
finnska stúlka var Sally Salm-
inen, og bókin hennar, sem
reyndist svo sigurstrangleg, var
Katrín.
Nú er Katrín komin út í ís-
lenzkri þýðingu, myndarlega úr
gerði gerð, og munu margir
fagna því, enda þótt bók þessi
sé ýmsum íslenzkum lesendum
áður kunn. Hún hefur verið hér
á lesmarkaðinum frá því fyrir
verkfall prentara og bókbind-
ara á liðnu hausti og mun þegar
hafa hlotið miklar og góðar við-
tökur íslenzkra lesenda sem við
var að búast. Mun mega segja,
að senn sé hver síðastur að afla
sér þessarar bókar, því að hún
selzt efalaust upp á hinum
nfiklu kaupdögum fyrir jólahá-
tíðina.
Það er sízt að undra, þótt
Katrín verði vinsæl á landi hér.
íslenzkir lesendur munu einmitt
margir hverjir gera þær kröfur
til bóka, sem þetta rit uppfylHr.
Allir, sem Katrínu lesa, munu
á einu máli um það, að hún sé
prýðilega rituð og samin eftir
ströngum reglum Hstarinnar
• eins og vænta má um bók, sem
'sæmd hefir verið verðlaunum í
samkeppni, er fjölmargir merk
ir rithöfundar tóku þátt í. En
við þetta bætist svo það, að bók
in fjailar um efni, sem íslenzkir
lesendur bera gott skyn á, og
hún gerist í umhverfi, sem
þeim er engan veginn framandi.
Þessi saga frá Álandseyjum
hefði vel getað gerzt í íslenzkri
verstöð, og’feögufólkið gæti flest
eða allt eins verið íslenzkra
ætta og álenzkra. Þetta veldur
því, að íslenzkir lesendur kunna
betur að meta bókina en ella
væri. Þeir finna til þessa skyld
leika, sem til kemur vegna þess,
að bókin gerist í umhverfi, er
minnir um margt á íslenzkar að
stæður, og þar er greint frá kjör
um og háttum, sem um margt
gætu átt við um íslendinga.
Katrín verður svo sem ekki
talin til skemmtibóka. Hún er
fyrst og fremst baráttusaga.
Hún greinir frá baráttu alþýðu
fólks, sem leggur hart að sér
til þess að sjá sér og sínum far-
borða, bíður marga ósigra á leik
sviði lífsins en vinnur og nokkra
sigra. Barátta þess er marg-
þætt eins og barátta alþýðu allra
landa er og hefur verið. Og lýs-
ingar höfundarins á sögufólki
og söguatburðum eru slíkar, að
enginn efast um það, sem bók-
ina les af kostgæfni, að þær séu
sannar. Sally Salminen þekkir
til hlítar þessa syni og dætur al-
þýðunnar, sem hún tefMr fram
á svið sögu sinnar. Hún þekkir
Það er emginjn maðiur með
pólitíiska ábyrgðartiMininiinigu,
sem óskar þess, að Framsóknar
f-lokkuirinn einangrist eða að
hann dagi uppi eins og nátt-
tröll þar sfem hann er nú kom-
inn fyrir skammsýna pólitík
forystumanna sinna. En haldi
þeir áfram að blekkja sjálfa sig
um það, sam varð þeim
að falli, iberja sér á
forjóst og ibelja sjálfum
sér trú um, að ekkert sé hægt
góðs. En mest er þó snilld henn-
ax og frásagnargleði, er hún lýs
is Álandseyjum, átthögum sín-
um, hvort heldur er í blíðalogni
eða ofviðri. Frásaga hermar er
jafn markviss og snjöll, hvort
heldur hafið er lognkyrrt eða
hrannað, hvort heldur léttar bár
ur kveða ljúflingsljóð við strpnd
ina eða brimaldan rís, æðir og
brotnar.
Ég hygg, að Katrín verði sér
í lagi vinsæl meðal íslenzks al-
þýðufólks. Þannig hefur verið
komizt að orði um þessa bók, að
hún sé líkleg til vinsælda vegna
þess hve Katrín eigi margar
systur í lífinu sjálfu. Sú um-
sögn er vissulega rétt. Og
Katrín mun hljóta miklar vin-
sældir hér á íslandi, því að í
hópi íslenzks alþýðufólks á hún
margar systur og marga bræður.
Hún er í ætt við allt það fólk,
sem orðið hefur að leggja hart
að sér í baráttu lífsins og syrgja
marga fagra drauma, en aldrei
gefizt upp, þrátt fyrir mótgang
inn, heldur horft djarft fram á
leið, þraukað og sigrazt á þraut
unum.
Jón Helgason blaðamaður héf
ur þýtt bókina, og farizt það vel
úr hendi sem vænta mátti. Skál
holtsprentsmiðja hefur gefið
bókina út, myndarlega eins og
skylt var.
Helgi Sæmundsson.
Saga Kristínar Svía
drolfningar
Frederick Dunbar: Krist-
ín Svíadrottning. ísafold-
arprentsmiðja. 1944.
IGURÐUR GRÍMSSON lög
fræðingur las fyrir nokkru
kafla úr bók Fredericks Dunbars
um Kristínu Svíadrottningu í
ríkisútvarpið. Nú hefur hann
sent frá sér þýðingu þessa eða
endursögn í bókarformi, og er
þar um allstórt rit að ræða.
Þessi saga Kristínar Svía-
drottningar mun að aðalefni
byggð á sönnum heimildum,
þótt á henni sé blær skáldsög-
unnar. Sagan er hin læsilegasta,
og lýsingar hennar á fólki því,
sem teflt er fram á svið hennar,
skilmerkilegar. Frásagan er víða
hröð, sem við er að búast, þegar
að því er gætt um hvaða efni er
f jallað, og hvergi er bókin leið-
inleg eða hvimleið í kynningu.
Lýsingar hennar eru víða góðar
og bera þess vitni, að höfundur-
inn hefur lagt nokkra rækt við
að búa bókinni það svið, sem
henni hæfði.
Bækur, sem fjalla um líf og
störf merkisfólks og þjóðhöfð-
ingja, eiga miklum vinsældum
að fagna með íslendingum. Það
er líka sízt að undra, því að ís-
lendingum mun flestum öðrum
þjóðum, fremur fróðleiksþrá í
blóð borin, en bækur þessarar
að gera nema hiorfið sé afitur
að hinium órviitiurlegn ráðum
FrattnsókinaitELokibsins frá 1941
og 1942, þá er ekki á góöu voin.
En leiðiinleigit væri að horfa
upp á FramsólknarfLokkinin
verða að póHjtiMium steingerv-
ingi, á sama tíma og hinn
gamli íhaldsflokkur landsins
sýnir þó að minmfiitia kpsti noick
uim lit á því að reyna að laga
sig að kröfum þeirra miMu um
ibnoitatínaa, sem mú eru byrjaðir.
undunum takist að sjálfsögðu
misvel að leysa starfa sinn af
hendi. Sagan af Kristínu Svía-
drottningu er vissulega fróðleg
og verð athygli um margt. Sér
í lagi ér hún merkileg fyrir það,
að hún greinir frá mjög við-
burðaríku tímabili í stjómmála-
sögu Norðurálfunnar. Norður-
lönd koma þar að sjálfsögðu
mjög við sogu beint og óbeint,
en Svíþjóð sér í lagi sem gefur
að skilja. Þrjátíu ára stríðið,
sem faerði Svíþjóð lönd og mik
ið herfang, en taHnn mun ein-
hver hinn ógnlegasti hildarleik
ux, sem farið 'hefur eldi sín-
um um Norðurálfu, er bak-
grunnur bókarinnar í upphafí.
hennar og áhrifa þess gætir
raunar í henni allri. Og Kristín
Svíadrottning, sem varð mjög
að reyna fallvaltleik valdanna,
lagði víðlendux að foaki og
reyndi margt á lífstíð sinni, en
það veldur því að sjálfsögðu,
að í sögunni er víða komið við
og frá mörgu greint, en það
gefur henni aukið fróðleiks-
gdldi, þó að ekki sé allur sá
fróðleikur jafn gagnmerkur.
Ég hygg að margir íslenzkir
lesendur muni finna fróðleik,
er ,þeár hefðu ekki viljað fara
á mis við, í þessari bók um
, Kristínu Svíadrottningu. Hún
■ ar margþætt að efni, en þar
BLAÐIÐ SKUTULL á ílsa- !
firði skrifar 6. þ. m. um hið
mýafstaðina Alþýðusiamibainidis-
(þing oig fer hörðum orðum um
framkomu: bottnmúniisita í því.
Skutiulil skrifar:
„Þess er ekki langt að minn-
ast,! að ,„sósíalistar“ töluðu fag-:
urlega um óháð, þ. e. a. s. stjórn
málalega óháð, Alþýðusamand.
Var þá sífelt hamrað á „sam-
vinnu“ og ,,samfylkingu“ og „ein
ingu“ hina vinnanda stétta og loks
ins fór það svp, að á 17. þingi
Alþýðwsambaindsins 1942 voru
sambandið og Aliþýðuflokkutónn
algjörlega aðskilin. Áttu þá allir
flokkar að hafa þar jafna aðstöðu,
og ef treysta hefði mátt öllum
íagurgala „lýðræðisvinanna“ þá
hefði þessi skipulagsbreyting
fyrst og fremst átt að vera til þess
að tryggja starfsfriðinn innan
sambandsiins milli hinna ólíku
stjórnmálaflokka, og eiiímitt í
trausti þess samjþykktu Alþýðu-
flokksmenn skipulagsbreytinguna
En til þess að friðurinn geti hald-
ist, er augljóst, að hver flokkur
verður að hafa aðstöðu til að láta
til sín taka um stjórn sambands-
ins í hlutfalli við styrkleika sinn,
og þrátt fyrir ofbeldisbrölt „sósí-
alista“ til að ná meirihluta á ný-
afstöðnu þingi, var þeim boðið
upp á áframhaldandi samvinnu í
stjórn. Alþýðusambandsins þann-
ig, að reynt yrði með kosningu
er frá ýmsu greint, sem gerír
ævisögur þjóðhöfðingja læsir*
legar og verðar nokkuirrar ai-
hygli.- Og þó að Kristín Svía-
drottning komi þar mest vi@
sögu, er miklum fjölda manns
og kvenna teflt fram á svið sög
unnar og viðhorfum margr®
landa og þjóða á dögum Krist-
•ínar lýst. Suimt það fólk og
sum þau viðhorf, sem þarns.
er frá grednt, mun íslenzkum
lesendum að nokkru kunnugfc
áður, en þó er þessi bók mjög
líkleg til þess að glöggva skilrt
ing þeirra á mörgu því, er hin-
ir sögulegu tímar, sem sag®
þessi gerlist á, báru í skauti
sínu. Þess vegna hygg ég, að ó-
hætt sé að mæla með henni við
fróðleiksfúsa lesendur, sem
afla sér eigi bóka fyrst og
fremst til þess að hafa þær sér
tál dægrastytföngar. Og engumv
ættí að leiðast lesturinn, sem
á annað borð hefur áhuga fyrír
því efni, sem hér um ræðír.
Sigurður Grímsson getur þess
í formála bókarinnar, að hún
verði mun fremur talin endur
sögn en þýðing. En hvað sem
um það er, hygg ég, að flestir
muni á einu máli um það, a®
honum hafi vel tekizt að búffi
henni íslenzkan búnling, svo að
hans hlut megi vel una.
Helgi Sæmundsson.
forseta að skera úr því, hvorcr
megin hreinn meirihluti þing-
fulitrúa væri. Síðan kysi meiri-
hlutinn í forsetavalinu 4 stjórnar
merrn, en minnihlutimi 4. Þessffi
tilboði höfnuðu „sósíalistar“ nems
því aðeins,, að þeir fengju að ráð*
hvaða menn yrðu í sitjórninni a£
hálfu Alþýðuflokksiins! . . .
Allt þetta sýnir Ijóslega, að
flokkurinn, sem nefnir sig ,,Sam-
einingarflokk alþýðu — Sósíal-
istaflokkinn“ og lofsyngur „lýð-
ræði“ og „einingu“ allra flokka
hæst, er ekkert ahnað en gamlí
ofbeldis- og einræðisflokkurinn.
sem álltaf hefir unnið að því a®
kljúfa og sundra verkalýðnum og
skapa glundroða á öllum sviðuna
þjóðlífsins, kommúnistaflokkur!
inn, sem stefnir markvíst að valdet
töku með byltingu, þegar allt er
komið á ringulreið í innanlands-
málum.“
Það er að miimista kostí.
igru!nin,t á götmlu oifbeildijs- og
•eiinræðiisilíniuniai hjá toammiúnr
istium, þráfö fyrir allain faigux-
igaiattin um lýðræði. Swo mikið,
læitlti mjsnn að hafa lært af fram
boami þeirra á Alþýðusamband*
þiinginju.
*
Víisir mintniist í aðalriitstjóra-
igrein siinini í fynradag á árásir
ÞjóQlviljans á GLmirdhilI sam-
Frh. á 7. síöu
og fyrirfólkið, sem þar kemur j tegundar eru einmitt allajafna
mjög við sögu og ekki alltaf til girnilegar til fróðleiks, þótt höf-