Alþýðublaðið - 21.03.1945, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 21. marz 1945.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
Sýning íslenzkrar ullar — Handbragð íslenzkra kvenna
. .— Málblær íslenzkra námsmánna erlendis — Bréf úr
Skerjafirði um strætisvagnana.
SÝNING sú, sem íslenzk ull hef
ur nú í salarkynnum sínum í
Suðurgötu 22 er fyrir margra hluta
sakir athyglisverð. Á sýningunni
er mikill f jöldi muna víðs vegar að
af landinu og sýna þeir hið fagra
og myndarlega handbragð ís-
lenzkra kvenna. Er starfsemi, eins
og sú, sem íslenzk ull heldur uppi,
mjög góð og mikil hvatning fyrir
bættan og vaxandi heimilisiðnað
í landinu. Vil ég hvetja fólk til að
#sækja þessa sýningu. Hún verður
að eins opin þessa viku.
EINN, SEM EKKI Á EINKABÍL
skrifar: „Það má kalla, að verið
sé að toera í bakkafullan lækinn,
að skrifa þér bréf um hina „enda-
lausu“ endastöð Skerjafjarðar-
strætisvagnsins, því bæði Morgun
blaðið og Vísir hafa undanfarið
birt mótmælagreinar þessu viðvíkj
andi. Engu að síður læt ég þessi
orð fara frá mér. Daginn eftir að
fyrri aðfinnslugreinin birtist, kom
svar frá forstjóra strætisvagnanna,
þar sem hann afsakaði hina ó-
hyggilegu breytingu endastöðvar-
innar með, vægast sagt, lélegum
rökum. Kom þá í Vísi allítarleg
grein frá „Skerjafjarðarbúa“, þar
sem hann færði fram mörg rok
fyrir máli sínu og hrakti afsakan-
ir forstjórans. Skyldi maður nú
hafa haldið, að eitthvað yrði gert
í málinu, en það var öðru nær, og
nú er liðin vika síðan síðari grein-
in birtist.
ÞA9 ER ÞVÍ engu líkara en að
forstjórinn ætli að þegja af sér
þessi réttlátu aðfinnsluorð, bæði í
orði og verki. Er það óneitanlega
hálfleiðinlegt, að þessi firra með
endastöðina skuli vera eitt af fyrstu
verkum hins nýja forstjóra í starf
inu. Einkum þegar tekið er tillit
til þess, að nóg var af verkefnum,
sem þörf var á að leysa notendum
til hagsbóta.
ÞAÐ MÁ og heita kaldhæðni ör
laganna, að snjórinn skyldi næst-
um vej^a búinn að taka fram fyrir
hendurnar á forstjóranum og
teppa allar ferðir um hinn þveng-
mjóa Baugsveg, sem nú ef allt í
einu notaður fyrir heimferðina.
Vonandi verða örlögin ekki svo
kaldhæðin, að til þess þurfi að
koma að slys verði þarna á Baugs
veginum, en eins og kunnugt er,
hefur Baugsvegurinn verið nokk-
urs konar barnaleikvöllur hérna
í Skerjafirðinum og er það enn. —-
Og svo að síðustu þetta:
FORST JÓRINN má gjarna
halda áfram að hafa þetta svona, t
fyrst hann endilega vill, og sér
ekki þær leiðir, sem hægt er að
fara í þessu efni, en eitt vil ég þó
biðja hann um að gera, og það
er að láta það hvergi heyrast, að
ferðirnar í Skerjafjörðinn séu
gerðar fyrir fjöldann, sem þar býr.
Slíkt gæti hæglega valdið mis-
skilningi.“
ÞAÐ ER einkennilegt, að þurfa
alltaf að vera að gagnrýna mól-
far íslenzkra námsmanna, sem hafai
leitað vestur um haf. Menn eru
mjög misjafnlega móttækilegir
fyrir blæbrigði erlendra tungu-
mála, sumir geta dvalið með er-
lendri iþjóð svo árum skiptir, án
þess að ná blæbrigðum máls þeirr
ar þjóðar, aðrir tileinka sér það
svo að segja undir eins. Og í flest-
um tilfellum eru þeir síðartöldu
betri málamenn.
MARGIR ÁGÆTIR MENN, sem
dvalið hafa erlendis við nám, eða
við önnur störf, hafa lengi haldið
blæ málfars þeirrar þjóðar, eftir
að þeir komu heim. En hanh hef-
ur smátt og smátt horfið með
öllu. Málblsér sumra þjóða er á-'
kaflega líkur málblæ okkar, en
annarra gjiörólíkur. Málblær Ame
ríkumanna er mjög ólíkur málblæ
oikkar. 1 Þess vegna veitum við
honum svo mikla athygli. Menn
eru að gagnrýna málblæ þeirra
pilta og stúlkna sem hafa talað í
þáttunum „Kveðjur vestan um
haf“. En þeir minnast ekki á mól-
blæ ánnarra. Hvers vegna?
EN HVAÐ ÞÝÐIR eiginlega
þessi gagnrýni? Við vitum að unga
námsfólkið missir hinn erlenda
hreim er það kemur heim, tekur
þá upp okkar málblæ, enda reyn-
ir það eins og því er unnt að
ihalda sínum eigin málblæ er það
talar sitt mál. Ungt fólk tileinkar
sér hinn erlenda hreim miklu fyrr
en eldra fólk. íÞetta nöldúr út í
unga fólkið er hundleiðinlegt —
og til skammar.
skemmfilegastar sögur
fái fiér í
SísniS í 4S®0 ©g gerist áskrifandi.
Bezf að auglýsa í Álþýðublaðinu.
Þegar Roosevelf vann forsetaeið í fjórða sinn
Þess mymd var tekm Æyrir framan „hivít-a lhásið“ í Washington í janúar, þegar Robsevelt
vann forsetaeið sinn í fjórða sinn og fjórða kj'örtímabil h’ans hófst. Forsetinn stendur á sVöl-
um hússins, ásamt ráðherrum og hæstaréftard'ómurunum; en fjlöldi tiginna gesta, fulltrúar
erlendra ríkja og þingmenn, stnda í snjónum fyrir framan húsið til þess að horfa á athöfnina.
ry»f 0 fl B ri B
lETT-A var óivinum Werg-
llandls ærið -ef-ni til þes,s að
be-ra Ibomum á brýn, hivað þeim .
þótti við eiga. Þeir réðust nú
að honum sem mest þeir máttu
og nefndu hann „hirð-launþeg-
ann“, — 'hann, sem jafnan hefði
verið lýðveldisma^ur að na-fn-
inu til. Wergeland var sjálfum
ljóst ,að hugur hans og skoð-
anir varðandi stjórnmál höfðu
ek-ki hið minnsta ráskazt. Kon-
ungdæmið var enginn gimsleinn
í augum hans, — aftur á móti
bar hann virðingu fyrir konung
inum persónulega, sem staðið
hafði gegn Napóleon, er hann
átti í sínu gengdarlausa yfir-
ráða'brölti á sínum tíma. Aftur
á móti leið Wergeland ekki sem
bezt um þessar mundir. „Hér
er kvalastaður fyrir skáld að
dvelja í,“ skrifar hann árið
1839.
En einmitt um þessar mundir
birti til í Mfi hans. Þetta ár
gifti hann sig og fluttist 1 Dam-
stræti 1.
Ári seinna varð hann rfkis-
skjalavörður. Hann var nú ný-
giftur og hafði ágæta stöðu. Nú
hefði hann að öllum likindum
átt góða daga, lifað hamingju-
sömu lífi og verið í oddborgara
röð, hefði hann lcært sig um.
og lánið leikið við honum -r-
En slíkl átti ekki fyrir 'honum
að liggja.
Hann þurfti ekki að hafa á-
hyggjur út af allt of löngum
góðviðriskafla. Innan skamms
sáust ský á lofti; — og þau færð
ust nær. Það var óveður í vænd
um. Og árið -eftir, — árið 1841
— varð eitthvert erfiðasta ár
Íífs hans.
Launin, iseim Kar.l J-óhann
veitt' íhomum, inotaði hann að
miklu levti til þess að styrkja
miennjtunarviðléitni fátækra til
sjiáivar cg sv-eita. E-n launaveit-
ing þieslsi olli iþvií, að ý-msir sner-u
við hloinum -ba-kiniu, þ. á. m.
b'eztu v-iinir hainis í þeirr-a- aug-
uim voru -launin noikikiurs-konar
mútur „Ég er álirtinn föðurllands
siviicani'*. er fyirirsögnin í kapí
tula þeim í ,,Hadiseilhödder“
hvar ræði-r um þetta.
Ednis oig áður hefur verið
mimnzt á, var Luriivig Daa einn
þeinr-a, er állitu Wergsland und
irlægju ikonung'sinfe oig varð
ein-na hartramimasitur mótstöðu-
miaður Wergialainds. Auk þess
fyllitist Lud'vdg Daa öfundsýki,
þeigair Werg-eland fétok; skj-ala-
variðaramibiæt-tið. Hanin hafði
só'tt 'uim srtöðuna etn takið um
sé'kn 's'íua iaiftar. Hann ivar end-
unsikoðandi rtikÍKrieikni-nganna
oig Ihiafði uim Eikeið ætlað sér að
gagina jþvlí eimibærtti átfr-am, en-da
þóitt hauuim yrði v-eitt skjaRa-
vairz*ltan.
Daa v-ar þieirrar skoðunar, að
Wergelan-d væiri ekfci. fær ,um a-ð
gegna ©mlbætrtiniu og skrilfaði
gagn ihionuim í , .Mcrgenhl adat“.
Wergajiand tók þ-assiu mjög
létt, a. m. k. rtiil að 'byrja með;
svaraði þó að einhverju ieyti
sfcriífluim Da-a og geirði jafnvel
grín að hionuim,. Aiftur á mó-ti
varð LiUidvi-g Baa -siíat vægari í
ainidrló-ðri siínu-m vi.ð lunddirrt-ektir
Wiergeliandis. , ,MiorigenlMadet“
og Daa- lögðust á eirtt on-eð að
reyna að ikveða Wergtslar.d í
kútin-n.
Wergeiia'nd fan-n siig tiin-eydd
an að toirta sérstakar tiilfcynnmig
•ar þa-r að lúitandi, að honum
ha-fi aldrei fcoimið ti-1 hu-gar að
skipta um skoðun v'arða-nd-i
atjórnimiál cg róghur-ðiur and
stæðiiniga hans væri því algj'ör-
1-eg-a lástæðiulaus. Hamn sa-gðj m.
a.:
„Þegar ailllt fc-emuir til allls hafa
fáir -verið isjálfum -sér j-afn -sam
kvæmir og *éig lí þeisisum efnum.
Engin-n mun igeta be-nt á -neitt
það, isfcrifað, aif imér, isem gefi
ti-1 kyn-na, a-ð éig hafi isvdkið föð
urila-nd mit’t, -eikiki gert Eikyldur
miín-ar isem þjófÉélagjþ-egray —
eða hafi rey-nzt málstað fjöld-
anis ótr-úr.“
En honum fiinnisrt isiem flestir
h-afi snúið við isór baiki. „Hin-n
ban-nfæirða“ n-efinir hann s-i-g í
skrifiu-m ©ínuim um þær mnn-dii:.
Srtiundum notaði. ha-n-n það se-m
diulnefni undir grei-num sín-um
(„Der Geáchrtete“).
Hvarvetn-a riey-ndu andistöðu-
menn Wiecngelandis að vinna
gegn honum sem mest þeir
máttu. -Hiann sótti um inntöbu í
lestrarifélagið „Athe-raæium“, en
Ludvig Daa otg Welh-aven fcomu
í veg Ifiyrir að umsióikn hainis yðri
teikiin rtiil -greina. Wengeland
fanrast haran vera orði-nn æru-
laus, — horauim fa-nmst inóg k-om
ið, þegar honum, — ríkisskjala
verði-n-um, v-ar n-eitað um inn-
gö-n-gu í félags'skap s-líkain sem
„ Athen-æum“. var.
O'g raú skrfaði Wegeland al-1-
raeyðarlegan sikopíleik, —• „Vin-
ægers Fjeilidiventyir." 1 ileikriti
þess-u er Dudivig Da-a „hi.nn mein
yr-ti, hæðni, kalldraraaleigi, ill-
gj-arni og þrái Vi-næiger -blaða
máður“. iHa-n-n isafcar haran -um
að vera s-vo ágjarnain, að haran
sié fáanlegur til hvers eins fyrir
fá'eiraa koparlhlunka.
Og Wergeland héit áfram á
rásum is-íin-um á Daa. Hann
r-eyndi ihivað íhiaran gait tii þ-ess
að útilofca það, a-ð Daa yrði stór-
þiragismðaur og islkrifaði harð
líiga igegin hioraum, m ja. bæld-
i-nig eirara, -er ha-nin lét dr-eifa út
í kjördæmi Ludiviigs Daa. Werge
larad var svo isvæsinra í sfordífum
sínium, að Daa höfðia-ðii. imál igegn^
horaum og har sigur úr býtum.*
Wergelan-d var gert að borga
út 50 spiaslíudalii.
*
Flest blaðan-na -neituðu um
þassar mundir að ibirta svo mifo
ið se-m staf-brófo eftir Wergela-nd,
o-g var „Monigenbl-adet“ þar
fresmis’t f iflliokfoi. lEirnistöfousiranum
fékfc hanra þó að 'birta -e'insdálfos
gr-einar í „Dem Conistitution-
elle“. — (blaði, is-em þó hafði j-afn
a-n verið ho-num frefcar óvin-
veirtt.Ajranars varð hann a-ð leita
á raáðiir afisfciefctra -sveitablaða
og tímarita, -einfcum hiras rót-
tæfca blaðs „Cristiansandpost-
en.“
Um þesar mundir var lífs-
_ líömgun W-ergelandls iharla liítil
á situindum. Dagiran eftir afmæli
sitt ynkir hainn iljóð, þar st-e-nd-
ur, að han-n vilji drekfca mirani
Framh. á 6. sí5u.