Alþýðublaðið - 03.08.1945, Qupperneq 6

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fostudagur 3. ágúst 1945
6
Frægt hús.
í»etta er iðnskólinn í Rheims á 'Noi'ður-Frakklandi. Þar hafði
Eisenhower hersihöfðingi aðalbækistöð sína í stríðslokin á meg-
inlandi Evrópu, og þar undirskrifuðu Þjóðverjar hina skilyrðis-
lausu uppgjöf sína 7. naaí.
At&ræður í dag:
Jón Pálsson, fyrrv. bankaféhirðir.
Oslo eftir fimm
44 TTRÆÐUR ER í DAG
Jón Pálsson, fyrrverandi
bankagjaldkeri.
Jón Pálsson hefur gegnt
anargvíslegum störfum um
dagana og lagt á flest gerva
hönd, en þjóðkunnur er hann
einkuim af starfi sínu í þágu
ýmissa mannúðarmála, sem
hann hefur lagt lið af ósér-
plægni og höfðingslund. Væri
oflangt mál að rekja hér hinn
margþætta starfsferil Jóns
Páissonar, enda brestur mig
kunnugleika til að gera því efni
skil. Eg vildi einungis við
þetta tækifæri minna samborg-
ara hans á hið mikla og óeig-
ingjarna starf, sem hann hefur
á efri árum unnið í barna-
verndarnefnd Reykjavíkur.
Jón Pálsson hefur verið for-
maður barnaverndarnefndar
Reykjavíkur frá því lög^ um
barnavernd voru sett hér á
landi árið 1932. Var það
barnaverndarmálum höfuð-
staðarins mikið happ, að svo
fágætur og hleypidómalaus á-
hugamaður valdist þá í for-
mannssætið, maður, sem gat
helgað þessu starfi mikinn
tíma og var öbilaður að heilsu
og andlegum kröftum. Þar sem
ég hef verið ráðunautur og
starfsmaður nefndarinnar síðan
árið 1937, veit ég hve ýmis
barnaverndarmál eru tímafrek
og krefjast skilnings og sann-
gimi þeirra, sem um þau fjalla.
Sum þessara mála eru svo við-
kvæm og torleyst, kapp og
kergja deiluaðila svo mikil, að
óhugsandi er að ráða fram úr,
þeim á þann veg, að öllum
þyki vel;. Við þessi vandasömu
störf hafa mannkostir Jóns
Pálssonar notið sín vel: hin
góða greind hans, skírð í langri
lífsreynslu, velvild hans í garð
barna og umkomuleysingja og
síðast en ekki sízt, hin næma
réttlætisvitund hans. Mér
finnst orðtækið: „Ger rétt, þol
ekki órétt,“ lýsa Jóni Páls-
sy*i betur en flestum öðrum
mönnum, sem ég hef kymmst.
Eg hef aldrei vitað hann víkja
hársbreidd frá því, sem hann
taldi rétt, og jafnan vera
reiðubúinn til sóknar gegn
ranglæti og hlutdrægni í öllum
þeirra myndum, Slíkt víðsýni
og sjálfstæði eru ekki ýkjatíð
nú á dögum — og hafa lákleg-
ast aldrei verið —1 þegar mestra
launa og lofs má vænta af því
að vera þægur ljár í þúfu ein-
hve.rra pólitískra valdamanna.
Eg vil á þessum degi þakka
Jóni Pálssyni ánægjulegt sam-
starf undanfarin ár og óska
gengis þeim mörgu góðu mál-
eínum, sem hann hefur beitt
sér fyrir. Verði ellin honum
mild eins og heiðríkt og kyrrt
haustkvöld.
Símon Jóh. Ágústsson.
Tilkyiining:
6295
er símanúmer mitt fram-
vegis.
Fatapressan
P. W. Biering
Afgreiðslan: Traðakots-
sundí 3
(tvílyfta íbúðarhúsið).
Hyndaspjald
Hallveigarstaða
af hinni fögru höggmynd
,VERNDIN“ eftir Einar Jóns
5on fæst í bókabúðunum.
Sömuleiðis í skrifstotfu
KVENNFÉLAGASAM-
BANDS ÍSLANDS, Lækjarg.
14 B og hjá fjáröflujnaímefnid
Hallveigarstaða.
Framh. af. 5. síðu
andi „Þjóðverjaskækjurnar“
reis upp í Osló og úti um allt
land. Eg hefi séð sumar af þess
um ógæfusömu stúlkum. Þær
eru nú flestar settar á heilsu
hæli eða komið fyrir á vinnu-
heimilum.
Við inngang Holmerikoll-járn
brautarinnar stóðu jafnan fjór-
tán og fimmtán ára stúlkur,
sem seldu sig býzkum hermönn
um fyrir nokkrar sígarettur eða
súkkulaðimola. Það voru
hvorki til sígarettur né súkku
laði meðal norskrar alþýðu.
Þjóðverjar höfðu nóg til af
öllu. Á uppgjafardaginn var
3000 sígarettum úthlutað til
hvers einasta þýzks hermanns
frá hernaðaryfirvöldunum
þýzku. En þegar þýzku her-
menni.rnir yfirgáfu Akershus,
fengu þeir ekki að taka birgðirn,
ar með sér. Þá söfnuðu þeir
saman í einn haug öllum sígar
ettunum, súkkulaðinu, ávöxtun
um og sultutauinu og öðrum
kræsingum sem þeir höfðu yfir
að ráða, hrærðu því öllu sam
an á miðju gólfi og köstuðu
af sér vatni yfir al'lt saman.
Norsk húsmóðir varaði vinnu
konuna sína við Þjóðverjunum
og sagði:
— Þeir hugsa einungis um
bað holdlega.
Stúlkan:
— Það er nú einmitt það sem
maður sækist eftir.
Annarri stúlku, vinveittri
Þjóðverjum, varð að orði:
— Áður en Þjóðverjarnir
komu, var ekkert ástalif til
hér í Noregi.
Þegar maður sér 'herbúðirn
ar með hinum 200.000 þýzku
hermönnum í grænu búningun'
.um, sem enn eru í Noregi, undr
ast maður ekki. Þeir hafa ver
ið útilokaðir frá öllu samneyti
við fólkið. Þeir hafa oröið að
skemmta sér við það, sem hefur
larnað vitsmuni þeirra, en gert
þá tryllta.
Mæður þeirra stúlkna, sem
lent hafa á glapstigum með Þjóð
verjum hafa reynt mikið til
þess að beina dætrunum á rétta
braut, — en árangurslaust. Þeg
ar stúlkurnar hafa verið með
barni, hafa Þjóðverjar séð þeim
fyrir dvöl í beztu sjúkrahúsun
um. En aðrar norskar konur
hafa undir sömu kringumstæð
um orðið að líða neyð og búa
við óteljandi örðugleika. Þjóð
verjum var sannarlega annt um,
afkvæmi sín.
í Trandumskógi hefi ég séð
hóp af Þjóðverjaskækjum, sem
látnar voru ganga framhjá gröf
unum undir lögreglueftirliti,
imeðan verið var að grafa upp
lík þeirra, sem skotnir voru.
Þær sýndu engan mótþróa gegn
því.
Trandumskógurinn er það ó-
geðslegasta, sem ég hefi séð í
Noregi. Margir af þessum
skotnu Norðmönnum, er myrtir
voru með hendur bundnar á
bak aftur, höfðu verið ákærð-
ir fyrir Þjóðverjum af norsk-
um Þjóðverjaskækjum.
Fyrst eftir uppgjöfina tóku
heimavarnarliðsmenn hinar
þýzku skækjur höndum og
klipptu af þeim hárið. Norsku
blöðin mótmæltu þessari að-
ferð og kröfðust þess, að tar-
ið væri eftir lögunum. Hárklipp
ingunni. var hætt.
I Norður-Noregi hafa Þjóð-
verjaskækjurnar verið öllu '
verri viðureignar. í smábænum
Narvík hefur orðið að einangra
100 norskar stúlkur, s.em alíar
höfðu kynsjúkdóma. Þær höfðu
all'ar smitazt af þýzkum her-
mönnum. Um 6000 börn af
þýzku faðerni eru nú í Noregi
eftir hernámsárin.
V.
Hvernig er svo . umhíorfs í
Osló nú í dag? Það er undra
verð sjón. Tvö hús hafa verið
sprengd í löft upp. í dinum
crjágarðinum höfðu trén verið
höggvin upp til þess að gefa
betri yfirsýn ef til þess kæmi
að þyrfti að skjóta. Þar úði og
grúði af 'hverskyns rusli. Húsin
eru Ijót >á að sjá og í megn-
ustu niðurníðslu.
Allir bera norskt fánamerki
á fötum sínum. Það má sjá fjöld
ann allan af einkennisbúning-
um. Norðmenn eru aftur frjáls-
ir. Hér sé ég fjölmarga ganga
um með poka á baki, sem e. t.
v. aleiga þeirra er geymd í.
Það vekur eftirtekt manns,
hversu norskar stúlkur eru vel
klæddar. Stærstu blöðin hafa
tekið sér fyrir hendur að um-
breyta' tízkunni. Skorturinn á
silkisokkunum hefur valdið því
að margt kvenfólk gengur í síð
um buxum sem karlmenn.
Það hefur verið talað um að
setja silkisokka norsku stúlkn-
anna á söfn. Þetta gefur að sinu
leyti hugmynd um áhrif stríðs-
áranna á Norðmenn. FóIIkið hef
ur farið eftir tízkublöðum frá
árinu 1939. En margir hafa líka
farið eftir eigin hugmyndaflugi,,
hvað tízkuna snertir.
í öHum þessum niðurníddu
og ljótu húsum hefur um fimm
ára skeið búið fólk, sem stöð-
ugt hefur yerið hrætt um líf
sitt og sinna.
Á hverri nóttu hefur hræðsl
an gripið um sig meðal þess,
er það hefur heyrt bifreið nema
staðar skammt frá húsunum.
Gestapó hefur oft látið til sín
taka klukkan þrjú á morgn-
ana.
Ég stóð ásamt ungum pilti og
stúlku fyrir neðan allaufgaða
bjarkarkrónu.
■— Þú sérð björkina hérná?
— Já.
— Þessa björk höfum við
ekki séð í fimm ár. Hún hefur
(þó verið kyrr á sínum stað, —
en við höfum ekki séð hana.
í hugum o'kkar hefur hún verið
sem banvænn hlutur allan þann
tíma. En við komum aftur auga
á hana þann 7. maí.
Gjörvallur Noregur hefur
verið eins og þetta einmana
birkitré. Hann hefur verið sem
hið forboðna tré. '
Morgunblaðið og
brezku kosnhtgamar.
Framhald af 4 sdðu.
um brezka Alþýðuflokkinn. og
raun varð á, þegar kosningasig-
ur hans varð kunnur? Ætli
Morgunblaðið hefði þá ekki líkt
brezka Allþýðuflokknum við
Framsóknarflokkinn hér, talið
hann hafa rofið þjóðareiningu
ó hættunnar stund og brugðizt
því að sýna ábyrgðartilfinningu
°g heyja kosningabaráttuna af
frjáislyndi og víðsýni?
Morguniblaðið gerir heimsku-
lega tilraun til þess að halda
því fram, að Alþýðublaðið hafi
brugðið tryggð við Winston
Churehill, sem það hafi talið
mikinn stjórrimlálas'körung og
lofað fyrir afrek sín. Alþýðu-
blaðið ‘hefir aldrei tengzt
tryggðaböndum við Winston
Churchilli, þótt það hafi alla-
ja'fna unnað honum sannmæl-
is fyrir hetjulega forustu sína
sem þjóðarleiðtoga Breta í
heimsstyrjöldinni, og geri enn.
Þeir, sem fylgzt hafa með kosn
ingáfoaráttunni á Bretlandi, vita,
að brezki Alþýðuflokkurinn og
aðrir andstæðingar Churdhills
og brezka íhaldsflokksins í
þeim átökum, bar aldrei brigð-
ur á það, að ChurchiH hefðá.
verið Bretum 'giæsilegur þjóð-
arleiðtogi í raun styrjaldarinn-
ar. En Ibrezku kosningarnar
Minningarspjöld
Barnaspítalasjóðs Hrings
ins fást í verzlun frú
Ágústu Svendsen, Aðal
stræti 12
snerust um önnur málefni. en
stríðssæmd Churéhills. Alþýðu
flokkurinn gekk til kosninganna
með frjálslynda stefnuskrá, en
án öfga, éins og Morguriblaðið
komst að orði, og vann sigur
sinn á grundvelli hennar. íhalds
f'lokkurinn gekk ’hins vegar til
kosningábaráttunnar án stefnu
skrár og tengdi aHar sigurvonir
s’ínar við hinn glæsilega leið-
toga Isinn. En stníðssæmd
Churchills entist honum ekki
til sigurs, því að kjósendur á
Bretlandi mátu stefnuskrá Al-
þýðuflokksins meira en glæsi-
leika leiðtoga íhaldsflokksins.
*
Það fer óneitanlega vel á því,
að Morgubliaðið skrifi forustu-
greinar um kosningasigra Al-
þýðuflokkanna erlendis. En
vissulega færi betur á því, að
forustugreinar þess um þau
efrii í framtíðinni yrðu skynsam
legri en skrif þess um kosn-
ingasigur brezka Alþýðufl'okks-
ins að þessu sinni. Og margar
mega forustugreinar Morgun-
blaðsins verða, ef því á að tak-
ast að telja lesendum sínum
trú um, að málstaður Alþýðu-
flokkanna sé mláilstaður þess og
Sjiálfstæðisflokksins hér á landi.
Morgublaðinu væri sæmst að
hætta slikurn tilraunum, en gera
sér þess í stað far um að láta
Víti brezka íhaldsflokksins,
samherjaflokksins, sem það nú
afneitar, en lofaði áður, sér og
flokki sínum að varnaði verða.
Það blæs ekki það byrlega fyrir
íhaldsstefnunnj í heiminum um
þessar mundir, að það taki því
fyrir Morgun'blaðið að vera
kampakátt.
Öryggisieysi á vegunt
og brúm.
Prh. af 2. síðu.
isleysis á vegunum. Sérstaklega
útaf slæmu ástandi á nokkram
brúm, sem ýmist eru með brot-
in handrið, eða akstur svo erf-
iður að þeim, að búast má við
slysum af þeim ástæðum. Bif-
reiðastjórar og bílaeigendur
stöðvuðu stundum starfsmenn
Slysavarnafélagsins og báðu
þess að félagið beitti áhrifum
sínum til þess að fá komið á
nauðsynlegum umbótum. •
Þær brýr sem einkum eru at
hugaverðar eru þessar: Bru við
Höfn í Melsveit, við Árdal, brú
yfir síkið vestan Hvítárbrúar,
brú hjá Borg á Mýrum og síð-
ast en ekki sízt ibrúin yfir Haf
ursfjarðará, sem verður að telj
ast mjög viðsjárverð vegna þess
bvað vegurinn er þverbeygður
og mjór að henni, en ginandi
gljúfrið tekur við ef eitt'hvað
ber útaf. Handriðið sem að
gLjúfrmu snýr, er brotið, en það
er haft éftir bílsLjórum, að til-
gangslítið sé að setja upp hand
ráðið, nema aðkoman að brúnni
verði bætt. Munaði minnstu að
stórslys yrði við brú þessa fyr-
ir nokkru síðan, er við lá að
bilfreið með 30 manns innan-
borðs lenti þarna fram áf.
Það eru eindregin tilmæli
Slysavarnafélags Islands, að
vegamálastjórnin láti fara fram
athugun á þessum stöðum, en
síðan verði hafizt handa um
umhætur.
ÚfbreiSiS áibfðubialfil.