Alþýðublaðið - 12.10.1946, Qupperneq 3

Laugardagur 12. okt. 1946.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Amaldur Jónsson:
FLESTIR ÍSLENDINGAR
munu hafa heyrt getið hins
mikla flugvallar, er Banda-
ríkjamenn létu gera á Reykja
nesskaga, en færri munu hins
vegar hafa gert sér grein fyr-
ir hvers konar risamannvirki
þetta er.
í stuttu máli má segja, að
fiugleiðir ur öllum áttum
mætist á þessum flugvelli.
Með öðrum orðum, á flugvell
inum eru krossgötur Norður-
Atlantshafsins. Þegar minnzt
er á flugvöllinn sjá flestir í
huga sér steinsteyptar braut-
ir, sem notaðar eru til að láta
flugvélar lenda á eða hefja
sig til flugs, en flugvöllur er
í sjálfu sér miklu meira. Um
flugvöllinn við Keflavík má
segja, að hann sé ein stórkost
leg vélasamstæða, þar sem
hundruð sérfróðra manna
vaka yfir hverjum hlut nótt
og dag. Hvergi má vera autt
rúm, til þess að hið mikla
bákn geti gegnt því hlutverki
sínu á hvaða tíma sólar-
hrings, sem er, að taka við
flugvélum, sem koma svíf-
andi utan úr himingeimnum
úr öllum áttum eða leggja
þaðan til flugs til fjarlægra
landa handan við höfin. Við
skulum nú litast um á flug-
vellinum og í nágrenni hans.
Völlurinn og umhverfi hans.
Flugvöllurinn liggur á
Keflavíkurheiði. Ná sumar
brautirnar nálega þvert yfir
Reykjanesskagann, milli
Keflavíkur og Hafna. Braut-
irnar eru 4, og skerast þær
allar nær öðrum endanum,
nokkru utan við miðju. Vísa
brautarendarnir í allar höf-
uðáttir, svo að unnt er fyrir
flugvélar að lenda og taka sig
upp á vellinum í hvaða vind-
átt, sem er. Er þetta einn höf-
uðkostur flugvallarins, en
auk þess er þarna mjög rúm-
gott, líti.ð um fjöll í næsta
nágrenni og því auðvelt fyrir
flugvélar að ná eðlilegri hæð,
á þess að tefla í nokkra tví-
sýnu.
Lengd hverrar brautar er
geysi.mikil. Ti'l samanburðar
fyrir þá, sem þekkja flugvöll-
inn við Reykjavík, munu
brautir þessa vallar vera að
minnsta kosti helmingi
lengri. Utan með því svæði,
sem sjálfar rennibrautirnar
liggja á, efu flugvélavegir í
hálfhring kringum völlinn.
Báðum megin við þennan veg
eru upphlaðnar tóftir fyrir
um 80 flugvélar af stærstu
gerð og auk þess allmargar
tóftir fyrir minni vélar. Þess-
ar tóftir munu aðallega hafa
verið gerðar fyrir styrjaldar-
þárfir, þégar fjöldi risaflug-
véla var geymdur á vellinum
vikum saman í margs konar
tilgangi, en auk þess er mjög
hentugt að hafa þessi. byrgi,
hvenær sem þörf er á að
KEFLAVÍKURFLUGVÖLLURINN hefur undan-
farna daga og vikur verið á hvers manns vörum hér á
landi, þó aðeins fáir Islendingar hafi nokkru sinni litið
þetta mikla mannvirki augum. Mun marga því fýsa
að fá nokkurn fróðleik um þennan flugvöll, sem við
eigum nú innan skamms að taka við.
Fer hér á eftir stórfróðleg grein um hann, sem
birtist í febrúarheíti tímaritsins „Samvinnan“ s. 1.
vetur, og er eftir Arnald Jónsson blaðamann.
og
GARÐASTRÆTI 2,
4. hæð.
geyma margar flugvélar á
vellinum, t. d. fyrir nætur-
sakir. Sjálfar eru rennibraut-
irnar steinsteyptar, og ofan á
steininn hefur veri.ð sett
mjúkt malbikslag. Undir-
staða vallarins er traust —
hin aldagömlu brunahraun
Reykjanesskaga.
I „turninum".
„Turninn" er eins konar
heili þessa mikla mannvirk-
is. Þaðan er allri umferð á
vellinúm stjórnað. Frá hon-
um er haft samband vi.ð veð-
ur og loftskeytastöðvar vall-
arins. Þaðan er enn fremur
haft stöðugt þráðlaust sam-
band við flugvélar, sem eru
á leiðum sínum einhvers stað
ar í loftinu. Sumár eru vest-
ur á Atlanthsafi, á miðri lei.ð
milli íslands og Ameríku, aðr
ar eru suður við Skotland og
enn aðrar austur við Noregs-
strendur. Flugvélunum eru
gefnar leiðbeiningar um veð-
ur og önnur flugskilyrði, og
jafnframt fá þeir, sem í „turn
inum“ vinna, vitneskju um,
hvernig flugvélunum gengur,
í hvaða hæð þær fljúga og
hverni.g veðrið er á þeirra
slóðum.
Mest af þeim byggingum,
sem tilheyra þessum hluta
flugvallarins, eru neðanjarð-
ar, aðeins ,,turninn“ sjálfur
er ofanjarðar. í þessari bygg-
ingu eru margbrotnar vélar
sem tugir sérfræðinga vinna
við allan sólarhringinn.
í miðri turnbyggingunni er
talsvert stór salur. Á veggj-
unum hanga stór landabréf.
Sum eru af íslandi, þar sem
svæði.ð kringum Reykjavík
er sérstaklega merkt, en það
er raunverulega það veður-
svæði, sem sérstáklega kem-
ur flugvellinum við. Einnig
eru þar veðurkort af norðan-
verðu Atlantshafi, og sýna
þau lægðir þær, sem daglega
eru að sveima á hafinu hér
fyrir vestan og austan land-
ið.
Að öðru leýti er þessi sal-
ur notaður til að gefa flug-
mönnum, sem leggja frá vell-
inum, leíðbeiningar. Áður en
þeir leggja af' stað, safnast'
þeir sarnan í þéssum sal. Þeir
skoðá veðurkortin óg setja
sig inn í veðurskilyrðin. Síð-
an eru þeim gefnar fyrirskip-
anir um, í hvaða hæð þeir
eigi að fljúga. Er þeim gefin
mismunandi hæð, sem þeir
verða að halda sig í alla leið-
ina, til hvaða lands, sem þeir
kunna að fara. Er þetta gert
til að forðast árekstrarhættu
á leiðunum. Að öðru leyti eru
þeim gefnar fyrirskipanir og
upplýsingar, sem allar mi.ða
að sem mestu öryggi flugvéla
og farþega á leiðinni.
Yeðurstöðin.
Ekkert er eins mikilvægt
fyrir flugmanninn og ná-
kvæmar upplýsingar um veð
ur á þeim leiðum, sem hann
flýgur. Veðrið er hans aðal
glímunautur, hvort sem flog-
ið er að nóttu eða degi, yfir
haf eða land. Af þessum sök-
um hafa allir fullkomnir flug
vellir á að skipa færustu
mönnum í veðurfræði, sem
vinna til skiptis nótt og dag.
Meeks-flugvöllurinn hefur
mjög fullkomna veðurstöð.
Þar eru tugir veðurfræðinga
að störfum nætur og daga að
reikna út og fylgjast með
hinu breytileva o^ duttlunga-
sama veðri Norður-Atlants-
hafsins o« í ^"^a ná""°nni
flu«vs>Hari^'’ ,r'',*'nr"'öð:n er
í s+öðuvu sa’ ' v'ð ..turn
inn“, sem e’rs og áður er
sagt, sendir stöðugar fregnir
um veður og veðurhorfur til
ótölulega margra flugvéla,
og veðurstöðva á ströndum
meginlandanna be^vja rre«.in
Atlantshafsins. Er b°ssi þátt-
ur í rekstri hins mikla flug-
vallarmannvirkis einn sá
mikilvægasti, enda krefst
hann mikils fjölda sérfræð-
inga og stöðugrar árvekni.
Miðunarstöðvar.
Vi.ð flugvöllinn eru tvær
mjög fullkomnar miðunar-
stöðvar, sem eru báttur í hinu
margbrotna leiðsögukerfi
flugvallarins. Einnig við þess
ar stöðvar vinna eingöngu
sérfræöinpar. Verður að vera
þar á varðbergi allan sólar-
hringinn.
Starfræksla þessara tækja
er mjög mikilvæg ekki síður
en annarra þátta þess marg-
brotna vélakerfis, sem ti.l-
heyrir flugvelMnum. Mjög er
algengt nú orðið að fljúga fyr
ir ofan veður og ský. Það
hjálpar þó ekki, þegar lenda
skal á flugvellinum. Þessar
stöðvar eru því ómissandi á
flugvellinum til að hjálpa
flugmönnunum til að finna
völlinn og rennibrautirnar.
Stundum er skýjahæðin lítil
og skammt niður í gegnum
diromviðrið, niður á völlinn.
í öðrum tilfellurh er skýja-
hæðin mikil og erfitt að kom
ast í höfn. Verða þá mennirn-
ir, sem stjórna miðunarstöðv-
unum, að vera þeim vanda
vaxnir að leiða flugvélarnar
farsællega gegnum dimmviðr
ið .inn á flúghöfnina. Það er
í alla staði ábyrgðarmikið
starf. Getur þar oft verið um
líf eða dauða að tefla.
Viðgerðarverkstæðin.
Þær byggingar, sem hæst
ber á flugvellinum, eru hin
risavöxnu verkstæði, þar
sem fullkomnustu tæki eru
til að gera við flugyélar og
allt; sem þeim ti'Iheyrir. Verk
stæði þessi eru tvö, og vinna
tugir manná í hvoru fyrir sig.
Eru þeir allir sérfræðingar,
hver á sínu sviði. Þar á með-
al eru vélaviðgerðarmenn,
menn, sem gera við móttöku-
og loftskeytatæki og sérfræð-
ingar í mörgum öðrum grein
um. Öryggi loftflutninganna
hvílir ekki hvað sízt á starfs-
mönnum þessarar deildar
vallai'ins. Mikið er undir því
komið, að vélar og skeyta-
tæki flugvélanna séu í ör-
uggu lagi. Á því byggist líf
og afkoma flugáhafnar og far
þega.
Ranða-krossstöðvarnar.
Vilji svo illa til, að ein-
hvað beri út af hjá flugvél,
sem annað hvort er að lenda
eða að hefja sig til flugs. er
nauðsynlegt að vera við slík-
um óhöppum búinn, þótf þau
komi nú sialdan fyrir. Fvrir
þessu er líka vel séð á flug-
vellinum. Á stað, þar sem
komast má svo að segja að
hvaða rennibraut vallarins
sem er, á broti úr mínútu, hef
ur hjálparstöð vallarins bæki
stöð sína. Þar eru læknar og
hjúkrunarkonur til taks all-
an sólarhringinn. Ennfremur
sjúkrabifreiðar með sérstak-
lega æfðum mönnum, sem
hafa mikla leikni í því, að
komast örskjótt á slysstað-
inn. Þetta er mjög nauðsyn-
legt af þeim sökum, að slík
slys ber venjulega að hönd-
um með ofsahraða, og eina
lífsvonin getur oft veri.ð sú,
að unnt sé að koma þeim, sem
í slysinu hafa lent, til hjálp-
ar um leið og það á sér stað.
Eins og áður er sagt, eru slík-
ir atburðir orðnir mjög fátíð-
ir nú, en fullkomin flughöfn
•Nokkrir duglegir, lag-
tækir menn, óskast á
verkstæði vort við tré-
smíðar, réttingar, bif-
vélavirkjun o. fl.
Upplýsingar gefur
Gunnar Vilhjálmsson.
H.f. Egíll
hjálmsson,
lætur á ekkert skorta til að
gera öryggið fyrir loftfarend
ur sem mest að öllu leyti.
Birgastöðvar.
Hin stóru flugvélabákn,
sem fljúga yfir heimshöfin,
þurfa auðvitað mikið elds-
neyti. Það segir sig hins veg-
ar sjálft, að því meira elds-
neyti sem vélin hefur meðferð
is, því minna getur hún flutt
af öðrum þunga. Flugvöllur-
inn við Keflavík hefur ómet-
anlega þýðdngu í þessum efn-
um. Vegna þess, að unnt er að
koma við á íslandi og taka
þar forða á leiðinni yfir
heimshöfin, geta flugvélarn-
ar flutt fleiri farþega og
meirli farangur, og um leið
Framhald á 7. síðu.
Söngvakvöld Einars Krisfjánssonar
EINAR KRISTJÁNSSON,
óperusöngvari hefur sýnt það
ljóslegar en aðrir söngvarar
hinnar yngstu kynslóðar, að
hann ber hag íslenzkrar tón
lifetar fyrir bi'jósti og flytur
örvandi strauma til allra
þeirra sem henni eru að
smáu eða stóru handgengnir.
íslenzk tónskáld eru nú
stödd á mjög merkum tíma-
mótum þjóðlegrar vakning-
ar, og er þess að vænta, að
upp úr þeim umbrotum skap
! ist sérstæð grein íslenzkrar
tónlistar, sem borið geti
nafni landsi.ns fagurt vitni í
framtíðinni. Einar er tilval-
inn fulltrúi slíkrar brautryðj
andastarfsem sökum listrænn
ar nærfærni. sinnar við hina
nýsköpuðu fyrirmynd. Með
glöggrj innsýn tekur hann
’ verkefni.ð föstum og óskeik-
! ulum tökum, án hinnar
minnstu löngunar til þess að
leggja annað til túlkunar
sinnar en það sem þrautslíp-
uð rödd og fyrirskrifaður
vegur býður. Páll ísólfsson
hefur í lagi sínu, Frá li.ðnum
dögum, náð að heilla fram
sérlega hugstæða endurminn
ingu með tilfinningaríku
hljómspili og lireinni og vel
mótaðri laglínumyndun. Hins
vegar er Heimir ekki eins
þéttur í sessi og stendur að
baki, hinum frísklega seið í
Söng völvunnar. Þórarinn
Jónsson er enn allt of lítið
þekktur fyrir tónsmíðar sín-
ar, sem anda innborinni söng
kynngi og hljómauðug lag-
sæld, svo sem Nótt gefur
skýrt til kynna. Karl Runólfs.
son fer stundum nýstárlegar
leiðir og hallast jafnvel að
frönskum impressionisma;
Söngur bláu nunnanna með
ostinato klukkuspili í diskant
og sterkri heiltónahreyfingu,
er ágæt tilbreyting frá i.nn-
fjálgri mótmælendramúsík
Einar Kristjánsson.
og bregður yfir sig leyndar-
dómskenndri helgiskikkju ka
þólsks óttusöngs. Á allt öðru
sviði stendur Markús Krist-
jánsson með heilsteyptri ljóð-
rænni. skapshöfn og átaka-
miklum móði biturrar lífs-
beizkju í lögum sínum Minn-
ing og Bikarinn, sem Ei.nar
fiutti með afbrigðum skil-
merkilega, með öruggum ,til-
þrifum og öflugri stígandi
hvarvetna á hámörkum. Leilc
arahæfileika sína og léttleika
í óperublöndnu parlando
sýndi söngvarinn í fjörlegu
kímnilagi Árna Thorsteins-
sons, Meðalið, og sindrandi
raddstyrk í hetjulegri hæð
Flamraborgarinnar eftir Sig-
valda Kaldalóns. Victor von
Urbantschitsch lék undir af
næmri smekkvísi.
Salargestir tóku söngnum
með ríkum fögnuði, klöppuðu
óperusöngvaranum óspart
geipilof í lófa og tjáðu hug-
heilar þakkir sínar með mörg
um fögrum blómvöndum.
Hallgrímur Helgason. j