Alþýðublaðið - 16.11.1947, Blaðsíða 7

•titraubu'f

Sutmudagur 16. nóv. 1947
ALÞÝPUBLAÐIÐ
Helgidagslæknir er Karl Sig.
Jónsson, Kjartansgötu 4, sími
3925.
Næturlæknir er í læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Næturvörður er í Lyfjabúð-
inni Iðunn, sími 1911.
Ljósatími ökutækja
er frá kl. 15,55 til 8,25. —
Ökuhraða bifreiða skal ávallt
stilla svo, að komizt verði Kjá
slysum, og þannig, að umferð
um götuna sé ekki trufluð, og
má ökuhraðinn aldrei viéra
meiri en 25 kílómetrar á
klukkustund.
(Lögreglusamþ. Rvík.).
Útvarpið á morgun.
20.30 Útvarpshljómsveitin:
Amerísk alþýðulög. 20.45 Um
daginn og veginn (Baldur
Pálmason). 21.05 Einsöngur (Ó1
afur Magnússon frá Mosfelli):
a) Gissur r'íður góðum fáki
(Bjarni Þorjst.). b) Vor og haust
(Sami.) c) Fallin er fegursta
rósin (Árni Thorst.). d) Hrafn-
inn (Karl O. Runólfsson). e)
Hirðinginn (Sami.) 21.20 Er-
indi: Hvar er íslenzkur iðnaður
á vegi staddur? (Sveinbjörn
Jónsson byggingameistari). ■—
21.45 Tónleikar (plötur). 21.50
Spurningar og' svör um náttúru-
fræði (Ástvaldur Eydal). 22
Fréttir. 22.05 Búnaðarþættir:
Hirðing og fóðrun hænsna
(Gísli Kristjánsson ráðunaut-
ur). Létt lög (plötur).
Eimreiðin,
júlí—septemberheftið 1947,
er nýkomin út og flytur meðal
annars þetta efni: Ævintýrið um
Indland, með 9 myndum, eftir
ritstj., Jökullinn hleypur, grein
frá svaðilförum í Grænlandi,
■eftir Vigfús Sigurðsson Græn-
landsfara, ísland — Eyland eft-
ir Egil Hallgrímsson, sem legg-
ur til að nafni íslands verði
breytt, kvæði eftir Pál skáld
Ólafsson og Þorstein skáld Erl-
ingsson, sem ekki hafa áður
birzt í útgáfum af ljóðum
þeirra, Félagshugsjónirnar og
valdsóknin, grein eftir Halldór
Jónasson, Steinkopfhjónin eftir
Helga Konráðsson, söguna Bylt-
■ingamaður eftir Hákon stúdent
og kvæðin Hafmær og Brotnir
vængir eftir Jónatan Jónsson.
Enn fremur er í heftinu sönglag
eftir Baldur Andrésson, Úr safni
Magnúsar Einarsson eftir Karl
Einarsson, Bónorð, gamalt
kvæði, Forboðinn ávöxtur, grein
eftir ritstj., kvæði eftir Stein K.
Steindórs, nýjar verðlaima-
spurningar og svör við verð-
launaspurningum síðasta heftis,
niðurlag á greininni Töfrar eft-
ir Alexander Cannon, um leik-
listarmál eftir Lárus Sigur-
björnsson, um ættfærslu Einars
H. Kvaran eftir dr. Stefán Ein-
arsson, Raddir, Ritsjá o. m. fl.
Bókin um Hallgrím Pétursson
Vararæðismaður
Á ríkisráðsfundi í
fyrradag var Jean Bellamv
skipaður vafaræðismaður
íslands í La Rochelle.
Á sama fundi staðfesti
forseiti íslands lög um breyt-
ingar á lögum nr. 20, 26.
ifebrúar 1943, um búfjár-
tryggingar.
(Frh. af 3. síðn.)
Pétursson og Haraldur Niels-
son, liklega ekki bara að
ahdlitsfalli, heldur einnig á
velli. Um margt armað eru
þeir undarlega líkir. þótt
hér verði eigi gerður sam-
anburður til hlítar. Báðir
eru þeir í senn alvörumenn
og gleðimenn, og það sýna
prédikanir Haralds, hvílíbt
skáld hann var, þótt eigi
setti hann hugsariir sinar í
ljóð. Samlíkinga- og mynda-
auðlegð þeirra beggja er
mikil Cig mjög er andinn
hinn sami. Við Passíusálm-
ana. og efalaust einnig við
hin önnur meiriháttar .rit
sín, hefur Hailgrímur haft
sömu starfsaðferð og kunn-
ugt er að Haraldur hafði við
prédikanir sínar. Hann þaul
hugsaði efnið langan tíma,
en það ætla'ég að hann hafi
verið fljótur að skrifa pré-
dikanir sínar, þegar hann
settist niður til þess. Annars
væri það æskilegt, að kona
hans, sem var honum svo
innilega samhent, vildi
skrifa endurminningar sínar
um þessi efni. Sú frásögm
gæti orðið fróðleg og mundi
aldrei varða vefengd.
Enda þótt bók Magnúsar
sé stór Oig laus við ónytju-
mælgi, lætur hún margt ög
mikið ósagt. eins og höfund-
urinn sjálfur tekur fram og
skilur óefað manna bezt.
Hann má því með engu móti
láta hér staðar numið. Þá er
mjög öðru vísi en vera ber
um íslenzka þjóð, ef ekki
verður innan fárra ára i að
prenta rit þetta í nýrri út-
gáfu. Hana þyrfi að aúka
stórlega. Því ex það, að höf
undurinn má ekki víkja
þessu starfii frá sér.
En svo er annað. Það er
von min og trú, að hér hafi
nú verið lagt í vogarskálina
það lóð, sem nægi til þess að
hafizt verði handa um vis-
indalega útgáfu af öllum rit-
um Hallgríms Péturssonar
með þeirri óstjórnlegu hand
ritarannsókn, sem hún út-
heimtir. Er þá þvegið af
þjóðinni það vansæmdar-
merki, sem vöntun slíkrar
útgáfu er lengii þúin að. vera.
Við héldum einu sinni, að
komin væri endanleg útgáfa
af Passíusálmunum, en þá
sýndi dr. Páll Eggert Ólason
fram á það, að svo væri ekki.
Enn frekari sannanir færir
nú Magnús Jónsson fyrir
þessu. Útgáfa af ritum HaU-
gríms er eitt hið sjálfsagð-
asta verkefni, sem nú liggur
fyrir í íslenzkum bókmennt-
um. Það er kunnugt að í
seinni tið hefur Fræðafélag-
ið haft hug á að ráðast í
þetta stórvirki. Það væri
hlutverk félaginu samboðið
eftir hina miklu jarðabóka-
útgáfu. Getum við nú ekki
orðið samtaka um að skora á
það, að hefjast þegar handa?
Það skal sannast, að ekbi
mun standa á alþingi að
styðja fyrirtækið með viðun
andi fjárframlagi og nú virð
ast einmitt margir uftgir
efnismenn vera að koma til
vinnu í víngarði íslenzkra
fræða. Eigum við ekki að
þvo af okkur smánarblett-
inn?
Árið 1947 er orðið merkis
ár í sögu íslenzkra bók-
mennta. Þegar bað kveður,
erum við orðnir einu af-
burðariti auðugri en þegar
það heilsaði. Hamingjan gefi
að nú verði starfið ekki lát-
ið niðuf falla.
„Þakklæti fyrir góðgjörð
gjalt“. Þökkum ekki aðeins
höfundi bókar þessarar held
ur og einnig þeim, er komið
hafa henni út og fengið
henni þann búning, er henni
hæfði. Er það þá fyrst for-
leggjarinn (Leiftur hf.), en
líka prentarinn. snillinigur-
inn Hafsteinn Guðmundsson
og bókbandsstofan (Bókfell
h.f.). Nú virðist loks íslenzk
bókagerð vera að færast í
áttina til þess að verða sóma
samleg. Fallega prentaðar
bækur koma nú úr ýmsum
prentsmiðjum, t. d. fornsög-
ur Menningarsjóðs úr Al-
þýðuprentsmiðjunni, Hug-
vekjur og Olgeirsrímur úr
ísafoldarprentsmiðju Guð-
fræðingatalið og fleira úr
prentsmiðju Leifturs; vel
bundnar bækur frá Akureyri
og ísafoldarprentsmiðju.
Aldrei hejnrði ég að Magn-
ús Jónsson væri syndugri en
aðrir Adajnssynir og munu
þó margir lesendur hinmar
nýju bókar telia það nálgast
synd gegn heilögum anda að
sá maður, er hana skrifaði,
skuli hafa varið aldarfjórð-
ungi af ævi sinni í pólitískt
argaþras og loks í elli sinni
skrifað bók þessa.* En hverj-
ar sem syndir hans kunna að
yera, veit ég bað, að sæti ég
á páfastóli mundi ég af heil-
um hug veita honum aflausn
þeirra allra fvrir bað gjald
er hanrn hefur nú greitt guði
og föðurlandi sínu. Og séð
befur hann nú fyrir því, að
seint mun týnast búfan hans.
Margt og mikið mun enn
verða skrifað um Hallgrím
Pétursson og lengi mun hans
minnzt verða. En vandalaust
er nú að segja það fyrir, að
á meðan hans er getið, mun
mun einnig verða getið þess-
arar bókar Magnúsar Jóns-
sonar. Hún týnist samtímis
nafni Hallgríms, en ekki
fyrr.
SnJ.
* (Þetta eru hans eigin orð,
því hann hefur nú náð þeim
aldri, sem Hallgrímur hafði
við andlát sitt).
Aukaþing Alþýðu-
sambandsinj.
Frh. af 4. síðu.
Uppbygging , atvinnuveg-
anna.
Aldrei
leysi“.
NÝTT. ^ I r NÝTT. ■ r || j /Af
Drauogeroðrnus og mjoiKurouo verður opnuð í dag (suxmudag) undir nafninu
HLÍÐARBAKARÍ að Miklubraut 68.
Virðingarfyhst.
EDVARD BJARNASON. - SIGURÐUR JÓNSSON.
framar atvinnu-
hlutinn þess. að ályktanirn-
ar væru báðar bornar upp í
heild, en forseti þingsins
neitaði þeim sjá'lfsögðu til-
mælum. Var ályktun komm-
únistameirihlutans borin upp
lið fyrir lið. Um fyrsta lið
hennar, sem mestum ágrein-
ingi olli, féllu atkvæði
þannig, að 118 kommúnistar
greiddu henni atkvæði, en 57
andstæðingar þeirra á móti
og um 30 fulltrúar voru fjar-
staddir. Hið eina úr ályktun
minnihlutans, sem kom til
atkvæða, var liðurinn um
stórátak það, sem ríkisvaldið
yrði að gera til mikillar
lækkunar dýrtíðarinnar, svo
að útflutningsatvinnuvegir
okkar gætu orðið samkeppn-
isfærir við aðrar fiskveiða-
þjóðir, en hann var felldur
með 115 aitkvæðum gegn 52,
og liðurinn um kjörorð þinigs-
ins, sem var samþykktur með
samhljóða atkvæðum.
Afgreiðsla þingsins á þess-
um málum var því sú, að við
atkvæðagreiðslur um megin-
greinar ályktananna komu
fram 118 og 115 atkvæði
kommúnista gegn atkvæðum
57 og 52 andstæðinga þeirra.
Það er því öðru nær, en að
heimskutillögur kommúnista
hafi verið samþykktar sam-
hljóða eins og Þjóðviljinn vill
vera láta.
Nýja vitahúsið við
Gerræði þing-
forseta.
Kommúnistar héldu upp
sex klukkustunda málþófi
um tillögur meirihlutans og
minnihlutans hersýnilega í
því skyni, að sem flestir full
trúar minnihlutans vikju af
fundi fyrir atkvæðagreiðsl-
una. Þegar umræðunum
lauk svo loksins. fannst kom
múnistum bekkir andstöð-
unnar ekki nógu þunnskipað
ir til að atkvæðagreiðslan
mætti fara fram. Frestaði þá
forseti þingsins, Þóroddur
Guðmundsson, atkvæða-
greiðslunni og tók á dagskrá
12 önnur mál, sem miklar
umræður urðu um. Að lokn-
um atkvæðagreiðslum um
þau var Ioks gengið til at-
kvæða um atvinnu- og dýr-
tíðarmálin. Krafðist minni-
Framh. af 5 síðu.
manna, sem var í því fólg-
inn, að þessar 90 milljónir
manna voru ekki indverskur
minnihluti, heldur sjálfstæð
þjóð með þjóðarréttindum.
Hafa þeir því kröftuglega
ráðist á einingaráætlun Kon
gressflokksins og borið fram
kröfu um að stofnað verði
sérstakt ríki Múhameðstrú-
armanna, það er að segja
Pakistan. Þessa kröfu hefur
Múhameðstrúarsambandið
haft á oddinum, en það var
stoínað 1906, og foringi þess,
Jinnah er orðinn æðsti mað-
ur Pakistan. Á umliðnum ár-
um vísaði hann á bug öllum
tillögum um lausn Indlands-
málin öðrum en þessari.
Framhald.
HANNES A HORNINU.
Frh. af 4. síðu-
þegn skilur, að það er ekkert
rúm milli fylkinganna, þá er
tími kommúnista liðinn. Og síð-
ustu mánuðina hafa þúsundir
landsmanna skilið þetta. í því
efni er þróunin ákaflega hröð
þessa dagana.
Hannes á horninu.
NÝTT VITAHUS hefur
verið reist í Gróttu og er
vitinn þar nú tekinn til
starfa.
Blaðið hefur fengið eftir-
farandi upplýsingar frá vita
málaskrifstefunni um þenn-
an nýja vita.
Grótta. Nýtt vitahús.
Gróttu viti hefur verið
endurbyggður um 95 m,
053° frá gamla vitanum.
Staður: 64° 09' 53" n. br. og
22° 01' 33" v. lg. Ljósein-
kenni, ljóshorn og logtími er
hið sama og áður. Sjónar-
lengd: 13,5 sjóm. Ljóshæð:
23,0 m.
Vitahúsið er 19,2 m. hár
sívalur, hvítur turn með 4,3
m. háu ljóskeri.
Mæld vegalengd við Reykja--
vík.
Til þess að hægt sé að á-
kveða gang minni skipa og
báta með sem mestri ná-
kvæmni. hefur verið mæld
ákveðin vegalengd á ytri ,
höfninni í Reykjavík. Vega-
lengdin liggur í miði milli
tveggja þvermiða, og er 2570
m. eða 1,3877 sjómílur (sjó-
míla = 1852 m.).
Gangur báitsins er fundinn
þannig, að siglt er í miðinu:
„Litli tuminn á Sjómanna-
skólanum ber í reykháfinn á
mjólkurstöðinni11 milli þver-
miðanna: „Turninn á ka-
þólsku kirkjunni ber i eystri
hafnarvitann“ og Gróttuviti
ber í steinvörðu á Akurey“.
Siglingaitímin milli þvermið
anna er mældur í sekúnd-
um (S). Hraða bátsins í sjó-
mílum á klukkustund má
svo reikna út eftir jöfnun-
um.
Sjómílur á klst. = (3600
+ 1,3877): S — 4996 : S.
Vík í Mýrdal. Öldutíðni ra-
díóvita breytt.
Vegna truflana frá radíó-
vitanum í Vík í Mýrdal, (sbr.
T. t. s. Nr. 25—1947) hefur
öldutíðni radíóvicáns verið
breytt í 300 k. riö (1000 m.)
í 365 k. rið (822 m.).
Lesið Áiþýuubiaðið
AÐVENTKIRKJAN.
Fyrirlestur í dag kl. . 5.
Efni: Hvað boðar núverandi
ástand heimsins ? Allir vei-
Oromndr. Johannes Jensen.
I