Alþýðublaðið - 09.12.1948, Qupperneq 3

Fimmudagur 9. des. 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
GUÐMUNDUR GÍSLA-
SON HAGALÍN ler óumdeil-
anlegur forustumaður á sviði
íslenzkrar smásagnagerðar.
Hann hefur áorkað meiru' en
nokkur rithöfundur ar.nar
hér á Jandi við að kenna
alþýðu manna að meta góðar
smásögur. Vinsældir sínar á
hann að sjálfsögðu fyrst og
fremst því að þakka, hversu
sögur hans eru sérstæðar og
skemmtilegar- En listrænt
gildi smásagna hans er jafn-
framt óvefengjanlegt. Engum
dómbærum og óhlutdrægum
manni mun koma til hugar
að ineita honum þejrrar viður
kenningar, að hann sé sá ís
lenzkur rithöfundur, sem
skrifað hafi flestar góðar smá
sögur.
Síðasta smásagnasafn Haga
líns, Gestagangur, kom út í
filefni af fimmtugsafmæli
höfundarins nú í haust og er
fyrsta bindið af ritsafni hans
í útgáfu Kaldbaks, sérstaks
félags, stofnuðu í þessu skyni-
Flytur safnið fimmtán smá-
sögur. Nokkrar þeirra hafa
birfct í blöðum og tímaritum
á liðnum árum, en ýmsar
þær beztu eru þó prentaðar
hér í fyrsta sinn. Bókin er
mikil að vöxlum, og kaup-
endur ritsafnisins þurfa á
reiðanlega ekki yfir útgáfu
þess að kvarta, ef svo heldur
áfram sem horfir-
Það er vandsagt, hver sé
bezfa smásaga Guðmundar
Gíslasonar Hagalíns, og ekki
skal hér neitt um það full-
yrt, hvort hana muni að finna
í þessari nýju bók hans, þó að
ekki sé fjarri lagi að til-
nefna afbragðssögur á borð
við Drengskap, Fornar dyggð
ir og Undarleg er manneskj-
an í því sambandi. Hitt virð
ist augljóst, að Gestagangur
sé, þegar á allt er litið, heil-
steyptasta og samfelldasta
smásagnasafn Hagalíns. Auk
hinna þriggja smásagna, sem.
þegar hafa verið nefndar-, er
sérstök ástæða til að benda á
EÖgurniar Maðurinn, sem eng
inn vildi dæma, Öllu breyta
þeir, Snúran og Strandið á
heiðinni- Enginn skyldi held
ur láta sögurn.ar Fordæmi og
Staddur á Lágevri framhjá
sér fara, svo snilldarlega sem
þær eru gerðar og sagðar, þó
að þær láti ekkí mikið yfir
sér við skjótan leslur. Ifin
síðarnefnda hefur raunar
vcrið fordæmd í þvi dagbla'ð
amna, sem aldrei lætur það
henda sig að unna andstæð
jingi sannmælis. En bágilega
tókst-sú á:rás, því að ritdóm-
arinn dæmdi aðeins sjálfan'
sig, þar eð honum lá svo mik
íið á til flónskuverksins, að
hann skrifaði grein sína áður
en honum hafði unnizt timi
'íil bess smáræðis að nema allt
og óbjagað heiti hlutaðeig'-
andi sögumanns!
Fröken Bakke, Módell ‘42,
Svipvindur, Jéiliagjafir barn-
an.ma og Sjómaður snýr heim
eru allt vel gsrðar sögur,
persónulegar og sérstæðar,
hver á siinn hátt. Síðasta saga
bókarinnar, Brennið þið vit-
ar, virðist að vísu mjög á
Guðm. Gíslason Hagalín.
mótum þess að vera ritgerð
og smásaga, en hún er eigi
að síður skýr mynd úr lífi
og starfi vestfirzku sjómann-
asnna, sem Hagalín dáir og
þekkir.
Gestagangur sannar betur
en nokkur önnur bók Haga-
líns, hversu fjölhæfur smá-
sagnahöfundur , hainn er-
Hann hefur hér enn fært út
ríki sitt, sem þó var ærið víð
lent og kostamikið fyrir. En
það er öðru r.ær en hann van
ræki sínar fyrri lendur. Hann
er enn sem fyrr trúr uppruna,
eðlí og sérstöðu, er hann kaus
sér ur.gur .að grundvelli sem
rithöfundur- En sögur eins
og Drengskapur, Fornar
dyggðir, Maðurinn, sem eng-
inn, vildi dæma, og Fordæmi
vitna um fjölbreytni, sem
r.aumast mun á valdi nokki-
urs aninars hérlends smá-
sagnahöfundar. Hliðstæð þró
un hefur raunar átt sér stað í
skáldsögum Hagalíns, en hér
eru merkjalinur eninþá skýr-
ari og einkenni mótaðri. Bak
við liggur alvacra og festa
ilistamanns, sem á sér mark-
mið, veit áttir og þekkir leið
ir-
Það vax Hagalín líkt að
láta ekki við það sitja að
þiggja gjafir á fimmtugsaf-
mæli sí-nu. Auðvitað þurfti
hann sjálfur eitthvað að gefa,
og þá var sizt við því að búast
að hann, yrði smátækur. Við
tökur þær, sem Gestagangur
hefur þegar fengið, tala sínu
máli- Gjöfin er móttekin og
þökkuð.
Helgi Sæmundsson.
og menn í starfi og leik
Kviður Hómers. Svein-
björn Egilsson þýddi. II.
bindi: Odysseifskviða-
Kristinn Ármannsson og
Jón Gíslason bjuggu til
prentunar. — Bókaútgáfa
Menningarsjóðs, Reykja-
vík.
HÓMERSÞÝÐINGAR
Sveinbjarnar Egilssonar hafa
nú um hríð verið í fárr.a
manna höndum, svo að segja
má, að þessi útgáfa Menn-
ingarsjóðs bæti úr brýnni
þörf, bví að vér höfum ekki
ráð á því að láta slíkar bók-
menntaperlur liggja geymdar
og gleymdar í stað þessi að
vera lesnar iðulega til bóta
muna og máli, sem sízt veitir
af á þessum síðustu tímurn.
Er ætlazt til, að I. bindi,
Ilíonskviða, komi út að ári,
fella þetta í samræma heild,
án þess að samskeyti sjáist
eða sundurleitt verði- Og ó-
þreytandi natni hans og stöð
ugar endurbætur eiga sin-n
drjúga.þátit í árangrinum. Það
væri fróðlegt verk að rekja
nákvæmlega áhrif Sveinbjarn
-ar á ís-lenzkt ritmál fram til
vorra daga og verður sjálf-
sagt einhvern tíma gert-
Það er heill heimur, sem
birtist oss í Hómerskvæðum,
fjölbreytt samsafn guða og
manna í starfi og leik, vin-
áttu og bardögum, gleðí, sorg
og sárri raun. Þau standa
nærri upptökum vestrænnar
menningar. Og á þessari öld
hinna ráðríku, skefjalausu
istórveilda má það vera oss til
hugarhægðar að minnast
þess, að hinar þrjár ,.heilögu
ritn-ingár“ vestrænnar menn
e-n Odysseifskviða er aðgengi ingar, — fornbókmenntir
legri og öllu skemmtiiiiegri, J Framhald á 6. síðu
þot t ogleymanlegir kaflar seu i
og í Ilíonskviðu, svo að sjálf
s-agt hefur veriði rótt að láta
II. bjndið koma út fyrst- Er
þar skemmst -af að segja, að
útgáfa þessi er hin prýðileg
asta með mynd af Svein-
birn-i, rækilegum inngangi út
gefendanina um HómerS-
kvæði frá ýmsum hlið-um,
fróðlegum skýringum og fjöl
mörgum mýr.dum og kortum.
Nokkrar prentvillur koma
fyrir, einkum í ir.nganginum,'
en eru meinliítlar, þótt leiðin
legar séu, og er erfitt að forð
ast ’slíkt gersam-lega.
Eins og útgefenduir taka
fria-mi, jós Sveinbjörnj aðal-
1-ega úr tveimur brunnum, —
máli Eddu og íslendinga-
sagna- annars vegar, án þess
þó að fyrn-a um of, og hins
vegar úr bezta og hreinasta
alþýðumáli sinnar tíðar, en
sniild hansy er í því fólgin,
hversu' vel honum tókst að
Tvœr íslenskar
baranabækur:
BJARNI M. JONSSON:
Kónasdófíirin faara
Álfagu
Fyrir um tuttugu árum gaf Bjarni M. Jóns-
sno námsstjóri út þessi indælu barnaæfin-
týri og unnu þau strax hug og hjarta ungra
lesenda og seldust upp. Munu margir full-
orðnir minnast þeirra frá bernskudögunum.
Efni æfintýranna er tekið úr hinum litríka
íslenzka þjóðsagnaheimi. í þeim er samofin
fjörug og ímyndunarrík frásögn, holl Iífs-
sannindi og fjölbreytt og auðugt íslenzkt
málfar.
Uppeldisfrömuðir þjóðarinnar hafa mælt
með þessum bókum handa börnum, og for-
eldrar og aðrir vandamenn barna geta ekki
valið þeim skemmtilegri og hollari gjöf úr
bókaheiminum.
Teikningar eftir Tryggva Magnússon.
Vísnabók Símonar
með teikningum Halldórs
- var gefin út af forlagi voru
og fæst nú aftur hjá bóksöl-
um.
Það er frægasta barnabókin.
Hlaðbúð
Gullfall-eg heildarútgáfa af kvæðu-m þessa mikilhæfa
skál-ds. Óvenju fallegur frágan-gur. Örfá eintök I afburða
'VÖnduðu -handunnu -skinnbandi. Ó.svikin prýði í hverj-
lum bókaskáp.
Þetía er jólagjöf handa vandiátiun liókamömuun, en
það er vissara að kupa hana í ’tíma.
Iðunnarútgáfan
■i t imWHr r ií—„aM-Xlaihfr