Alþýðublaðið - 17.12.1949, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÖ
Laugardagur 17. des. 1949
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndai.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Affsetur: Alþýffuhúsiff.
Alþýffuprentsmiffjan h.f.
Er ahrinnuleysJ
óumflýjanlegti
VÁGESTUR ATVINNU-
LEYSISINS er farinn að gera
vart við sig hér á landi. Fyrir
nokkrum dögum voru 95 manns
skráðir atvinnulausir á Siglu-
firði; og nú er einnig upplýst,
að um 100 vörubílstjórar séu
atvinnulausir hér í Reykjavík.
Slíkar tölur atvinnulausra
manna munu ekki hafa heyrzt
hér síðan fyrir stríð; og þær
ættu að vera okkur alvarleg á-
minning um þá hættu, sem yfir
okkur 'vofir og fyrr eða síðar
getur orðið að veruleika, ef við
höfum ekki fyrirhyggju og
manndóm til þess að gera við-
eigandi ráðstafanir til að af-
stýra því.
Það eru að vísu ekki allir,
sem myndu harma það, að vá-
gestur atvinnuleysisins settist
að hér á landi á ný. Til eru
þeir atvinnurekendur, sem ekk-
ert hefðu á móti því, að nýtt
atvinnuleysi hjálpaði þeim til
< þess að lækka laun verkalýðs-
ins. Og um kommúnista þarf
ekki að tala. Þeir eiga sér enga
ósk heitari en þá, að þúsund-
ir manna gengju hér atvinnu-
lausar, mánuðum og helzt ár-
um saman. Á slíkt ástand eru
þeir stoðugt að kalla í dagr
draumum sínum um nýja
kreppu, sem dálkar Þjóðviljans
endurspegla dag eftir dag og
viku eftir viku. Það telja þeir
ókjósanlegastan jarðveg fyrir
kommúnismann; enda hafa þeir
árum saman beðið fullir eftir-
væntingar eftir kreppunni,
sem þeir hafa sagt vera eins ó-
umflýjanlega í öllum löndum
vestan járntjaldsins og þeir
telja hana óhugsanlega austan
þess, þótt hinn kreppulausi
heimur þar byggist að vísu
ekki á neinu öðru en því, að
milljónum manna er stungið
þar inn í þrælkunarvinnubúðir,
þegar þörf gerist, og þær látn-
ar vinna þar við miklu hörmu-
Iegri kjör en nokkrir atvinnu-
leysingjar verða að þola annars
staðar. Það er satt, að sá hópur,
tem gekk atvinnulaus í Vestur-
Evrópu og Norður-Ameríku
fyrir styrjöldina, var oft ægi-
íega stór. En í engu landi var
hann þó nokkru sinni neitt
nándar nærri eins fjölmennur
og sá, sem þá þegar var látinn
vinna fangavinnu austur í
Rússlandi!
*
En þótt til séu þeir menn,
sem sagt, sem ekkert hefðu á
móti því, að atvinnuleysi héldi
innreið sína á ný hjá okkur; og
þótt bæjarstjórnaríhaldið hér í
Reykjavík virðist taka því með
tiltölulegri ró, að um 100 vöru-
bílstjórar eru nú atvinnulausir
hér í Reykjavík rétt fyrír jólin,
telur Alþýðuflokkurinn þá al-
vöru hér á ferðum, að bæði
skjótra og skynsamlegra úr-
ræða sé þörf. Var á það bent af
fulltrúum hans í bæjarstjórn
Rejkjavíkur í fyrradag, er at-
vinnuleysi vörubílstjóranna var
rætt þar, að nauðsyn beri til að
bæxúnn láti nú þegar hefja
vinnu, sem hvort sem er verð-
ur að láta vinna fyrr eða síðar,
en nú á þessu augnabliki getur
að minnsta kosti dregið mjög'
verulega úr atvinnuleysi vöru-
bílstjóranna.
Alþýðuflokkurinn lítur yf-
irleitt svo á, að með skynsam-
legum ráðstöfunum hins opin-
bera, bæði ríkis og bæja, sé
alltaf hægt að koma í veg fyrir
atvinnuleysi. Þetta sýndi sig
og greinilega á árum heims-
kreppunnar miklu milli styrj-
aldanna, er milljónir manna
gengu atvinnulausar í auð-
valdslöndunum, en jafnaðar-
mannastjórnin í Svíþjóð sigr-
aðist á kreppunni með skyn-
camlegum og framsýnum ráð-
stöfunum á skömmum tíma,
eftir að hún hafði tekið við
völdum. Sænska jafnaðar-
mannastjórnin varð þá fræg
um allan heim fyrir þetta af-
rek sitt; en það var í raun og
veru ekki í neinu öðru falið en
því, að láta hið opinbera, ríki
og bæi, auka framkvæmdir og
atvinnu á sínum vegum að
sama skapi og hið marglofaða
einstaklingsframtak dró ham-
an seglin. En það var og er
skoðun sænsku jafnaðarmann-
anna, að á sama hátt ætti hið
opinbera að draga úr fram-
kvæmdum sínum, þegar nóga
atvinnu er að hafa hjá öðrum.
Hin fræga kreppuvarnapóli-
tík sænsku jafnaðarmanna-
stjórnarinnar færði þjóðunum
heim sanninn um það, að
kreþpa og atvinnuleysi eru
engir óumflýjanlegir náttúru-
viðburðir í nútímaþjóðfélagi,
þó að kommúnistar haldi því
fram og lifi stöðugt í voninni
um nýja kreppu. Það er, hve-
nær sem er, hægt að afstýra
atvinnuleysi með skynsamlegri
og framsýnni atvinnumálapóli-
tík og auknum framkvæmdum
hins opinbera. Og til slíkra ráð-
stafana á hið opinbera að grípa
hvar og hvenær, sem vágestur
atvinnuleysisins gerir vart við
sig-______________
Þriðja Jóabókln
komln úf_
ÞRIÐJA JÓA-BÓKIN, eftir
Knud Meister og Carlo Ander-
sen er komin út og nefnist
hún „Jói safnar liði“. Frey-
steinn Gunnarsson skólastjóri
hefur þýtt bók þessa eins og
íyrri Jóa-bækurnar, en útgef-
andi er Bókaútgáfan Krummi
h.f.
Fyrri Jóa-bækurnar, sem út
hafa komið á íslenzku, heita
„Ungur leynilögreglumaður“
og „Jóhannes munkur“, og
eiga þessar bækur miklúm
vinsældum að fagna meðal
drengja.
morgun
HNEFALEIKAMEISTARA-
MÓT ÍSLANDS fer fram í í-
þróttahúsi Jóns Þorsteinsson-
ar við Lindargötu á morgun kl.
4 e. h.
' ***.
TÍMINN hefur reiðzt mjög
þeirri röksemdafærslu Al-
þýðublaðsins, að ekki sé að
vænta vinstri stjórnar í bráð,
þar eð Alþýðuflokkurinn sé
eini vinstri flokkurinn, og því
fari fjarri, að hann geti tek-
izt á hendur stjórn landsins.
Finnst Tímanum, að ráðið við
þessu muni vera það að við-
urkenna Framsóknarflokkinn
sem vinstri flokk og láta
hann mynda stjórn með kom-
múnistum. Eru skriffinnar
Framsóknarflokksins stórlega
undrandi yfir því, að Alþýðu-
flokkurinn skuli ekki taka
þessu góða boði fegins hendi.
Það stendur sem sé hvorki á
Hermanni Jónassyni né kom-
múnistum!
SATT AÐ SEGJA er þessi mál-
flutningur Tímans ekki alvar-
lega takandi. Ef Framsóknar-
flokkurinn, vildi vera vinstri
flokkur, hefði hann ekki
markað þá stefnu undanfarin
ár að berjast gegn hvers kon-
ar framfaramálum og félags-
legum umbótum. Þessar stað-
reyndir breytast ekki hætis-
hót við það, þó að Hermann
Jónasson langi til að verða
forsætisráðherra og kommún-
istar séu reiðubúnir að styðja
hann til þess frama. Það er
ekkert mark takandi á flokk-
um, sem vilja vera „vinstri
flokkar11, þegar þeir telja sig
geta komizt í stjórn undir því
yfirskini, en þjóna annars
alltaf málstað afturhaldsins.
Þess vegna er Alþýðuflokk-
urinn vonlaus um heillavæn-
legan árangur af stjórnarsam-
starfi við Framsóknarflokk-
inn, nema hann gerbreyti um
stefnu og hverfi aftur til upp-
hafs síns. Um kommúnista
þarf ekki að ræða í þessu
sambandi. Alþýðuflokkurinn
hefur lýst yfir því, að hann
vilji enga samvinnu við þá
eiga. Meirihluti Framsóknar-
flokksins hefur gefið sams
konar yfirlýsingu. En Her-
mann Jónasson hliðrar sér hjá
því að svara nokkru þeirri þó
tímabæru spurningu, hvort
hann geti hugsað sér sam-
vinnu við kommúnista eða
ekki. Það gefur líka að
skilja, þegar tillit er tekið til
makks hans við rússneska
útibúið. Þögn hans er þess
vegna sama og svar.
TÍMINN reynir að öðru leyti
að drepa þessum umræðum á
dreif með því að rekja synda-
sögu Sjálfstæðisflokksins.
Það er gott og blessað út af
fyrir sig. Sannarlega má
finna Sjálfstæðisflokknum
margt til foráttu. En það
breytir engu um það, að
Framsóknarflokknum er hollt
ao athuga vel sinn gang.
Hann ætti að minnast þess,
að erlendis hafa flokkar hon-
um sambærilegir lent á glap,-
stigum með starf sitt og
skoðanir. Gleggsta sönnunin
um þetta er þróunarferill
vinstri flokksins í Danmörku,
Framsóknarflokksins þar í
landi. Hann var í upphafi
frjálslyndur umbótaflokkur.
En nú er hann afturhalds-
samasti flokkur Danmerkur
og stendur enn lengra til
hægri en nokkurn tíma í-
haldsflokkurinn, sem þó hef-
ur fátt til síns ágætis. Fram-
sóknarflokkurinn hér ætti að
reyna að forðast þau dapur-
Bréf frá Vífilsstöðum. — Kvartanir, sem bev að
athuga hið bráðasta.
EFTIRFARANDI BRÉF fékk ]
ég nýlega frá sjúklingi á Víf-
ilsstöffum: — „Vífilsstaðahælið (
ejálft er nærri 40 ára gamalt,
cg þar sem engin gagnger við-'
gerð hefur fariff fram á því síff-,
an þaff var byggt, er ekki að
undra þó þaff sé fariff að láta á
cjá. Þess vegna væri ekki úr
vegi aff hresst væri upp á hælið.
í tilefni af fertugsafmælinu,1
því þaff hefur staffiff vel í stöffu
dnni viff útrýmingu herkla-
veikinnar á íslandi. j
1
AÐ VÍSU befur verið unnið
mjög mikið hér, en ekki við að-
albygginguna, byggð ný hús
fyrir starfsfólk og sjúklinga,
miðstöðvarhús reist o. fl. Ýms-
ar sögur ganga hér um kostnað
við þessar byggingar, t. d. að ^
nýja miðstöðin hafi kostað 1/10
hluta af hitaveitu Reykjavíkur.
Veggir voru steyptir hér í eld-
húsinu í fyrra, nú hefur verið
unnið með loftpressu í ca. 3
vikur við að brjóta þá aftur nið-
ur. Enn fremur er talað um að
eitthvað hafi ruglazt illilega
saman fjárfesting eða efni til
Vífilsstaða og annarra opin-
berra bygginga.
Iegu örlög að lenda hægra
megin við Sjálfstæðisflokk-
inn. Til þess er honum ekki
nóg að sjá flísina í auga þessa
bróður síns, ef hann hyggur
ekki í tíma að bjálkanum í
auga sjálfs sín.
SÚ ÁSÖKUN Tímans, að Al-
þýðuflokkurinn berjist ekki
fyrir rétti fátækrar alþýðu,
er auðvitað ekki þess virði, að
um hana sé fjölyrt. Meðan
Alþýðuflokkurinn berst fyrir
málum eins og launalögunum,
almannatryggingunum, lög-
unum um opinbera aðstoð við
íbúðarhúsabyggingar og upp-
bót á laun opinberra starfs-
manna og tryggir framgang
þeirra, þegar Framsóknar-
flokkurinn berst gegn þeim
af oddi og egg, getur Alþýðu-
flokkurinn látið sér það i
léttu rúmi liggja, þó að Fram-
sóknarflokknum finnist hann
ekki nógu róttækur. Sama er
að segja um samvinnuna við
Sjálfstæðisflokkinn. Alþýðu-
ílokkurinn telur ekki ástæðu
til þess að skipta skapi, þó að
Framsóknarflokkurinn beri
hann sökum í því efni. Þjóð-
inni er sem sé«í fersku minni,
þegar Framsóknarflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn settu
gerðardóminn í togaradeil-
unni 1938 og tóku höndum
saman um lögfestingu gerð-
ardómslaganna illræmdu
1942. Það er rétt, að Alþýðu-
flokkurinn hefur haft sam-
vinnu við Sjálfstæðisflokk-
inn, en hann hefur ekki borið
hag og rétt alþýðunnar fyrir
borð í þeirri samvinnu. En
slík samvinna við íhaldið er
einmitt efst á syndareikningi
Framsóknarílokksins.
HÉR Á HÆLINU er staður,
nem nefnist dagstofa og er þar
frekar fátæklegt inn að líta. Oít
hefur átt að bæta úr þessu og
loks rak að því að það fréttist
að maður nokkur væri farinn i
piglingu á kostnað ríkissjóðs og
væri förinni heitið til Svíþjóð-
ar til húsgagnakaupa. Svo
komu húsgögnin, 1 borð, 2 sóff-
ar og líklega 12 stólar. Allt á-
gætis húsgögn í sjálfu sér, en-ég
á hálf erfitt með að greina
hvaða flokki húsgagna þau til-
heyra. Því miður mundi ég
helzt kalla þau garðhúsgögn
(sbr. garðstóla). Dagstofan er
ætluð fyrir þá, sem eru á fót-
um. Ekki veit ég hvað þeir eru
margir, en í borðstofunni borða
um 100 sjúklingar, en miklu
fleiri hafa fótavist og gætu því
haft not af dagstofunni, en það
er ekki hægt eins og nú er. Hér
hefur stundum verið tekið eftir
all einkennilegum vinnubrögð-
um, t. d. þegar vinnumennirnir
á búinu voru að sækja ofaní-
burð til að setja kringum fjósið
og sóttu hann í þjóðveginn, sem
figgur hingað til Vífilsstaða.
Einnig er kátlegt að sjá mann
vinna úti í garði við að binda
upp sumarblóm síðast í septem-
ber.
SJÚKLINGUNUM kemur í
sjálfu sér ekkert við hvaðá að-
ferðir né hve miklu fé er varið
til framkvæmda liér, en gamah
væri að sjá á prenti kostnaðinn
við nýju miðstöðina og nýju
húsgögnin í dagstofunni okkar.
Hér hefur staðið til lengi að
lagfæra baðherbergi, sem 78
sjúklingar nota, en ekkert orð-
ið úr framkvæmdum enn, og á
hverjum fundi í félagi sjúk-
iinga hér er því lýst yfir hátíð-
lega, að þeir hafi talað við
|;ennan og hinn og nú sé baðið
að koma. Strax í næstu viku.
En ekki bólar á baðinu enn.
HÉR NOTA um 35—40
manns hvert salerni og vill þvi
oft myndast biðröð. Því er það
stundum haft í flimtingum, að
salernissetan sé mðe 37 stiga
hita vegna þess hve sjaldan hún
befur tækifæri til að kólna. En
„skolin“ eins og þau eru kölluð,
verða óvistlegri með hverju ár-
inu sem líður, ef ekkert verður
að gert. Fleira mætti benda á
og ég veit að félagið Sjálfsvörn
mun rsiðubúið að benda á það
sem betur mætti fara, þó að
etarfskraftar þess fari mest í
það að vinna fyrir Reykjalund.
ÞETTA SNERTIR MIG per-
sónulega kannske ekki eins
mikið og þeir ágallar sem ég
ætla að nefna hér á eftir, því
þó maður fái mjög góða lækn-
ishjálp hér, þá er það ekki allt
og meðan ríkissjóður borgar að
fullu með manni, þá á mað\jr
að fá þá þjónustu, sem borguð
i er fyrir mann, þannig lít ég á,
og tel mig ekki vera að setja
mig á háan hest þó ég nefni
það.
HÉR ERU MARGIR mjög
lystarlausir, en berklaveikum
ríður á að borða, og vill það oft
ganga illa og ekki bætir það
matarlystina þegar menn fá
(Frii. á 7. síðu.)
v