Alþýðublaðið - 06.10.1951, Blaðsíða 6

AI ÞYÐURLAÐIB
Laugardagur 6. október 1951
ff*
í'rú DiríSui
[Oulbelnui:
'A ANDLEGUM
OKURVETTVANGI
%
Það er mikið talað um vöru-
okrið þessa dagana, og það er
sízt að undra. Það er ekki neitt
smáræði að láta hafa sig að
fífli og féþúfu upp á fleiri þús-
und krónur. Það er ekki von að
almenningur taki því með
Ísökkum. Og í raun réttri eigum
við, sem svona hefur verið far-
ið með, heimtingu á að fá þetta
endurgreitt einhvers staðar að.
Að minnsta kosti væri e'kki
nema fyllilega réitmætt og
sjálfsagt, að þeir, sem hafa
stungið þessu á sig ólöglega,
verði látnir skila því aftur.
En þá kemur annað til at-
Iiugunar, sem ékki er hægt að
ganga fram hjá, bví að öllum
verður maður nú að sýna sann-
girni. Og það er það. að margir
munu líklega eiga örðugt með
að skila þeim gróða aftur. Eftir
í>ví, ssm viðskiptamálaráðherr-
ann okkar sagði, Hessaður. þá
Jiafa það víst einkum verið blá-
fátækir heildsalar, sem féllu
fyrir þessari ólukkans freist-
íngu, og enda þótt það sé, því
miður, ekki enn viðurkennt í
landslögum og stjórnarskrá, að
fátækt réttlæti óvöndugheit. þá
finnst mér ekki nema sjálfsagt,
að eitthvert tillit sé tekið tií
hennar, þegar þess er gætt, að
yið lifum. á menningar- og
xnannúðartímum. Það er ekki
•gaman að vera fátækur og héf-
or aldrei verið, og það er áreið-i
ðnlega ógaman að vera fátækur
heildsali og eiga engan að. Mér
finnst því. að enda þótt ekki sé
nema sjá’fsagt, að við sýnum
|>essum breysku og brotlegu
fcræðrum fyllstu alvöru, þá lít-
Uim við og um leið á hrösun
J>eirra ir.eð mildi og mannúð. Á
fiessum óróa- og umbrotatím-
tim veit enginn örlög sín nema
(íil næsta dags og ekki þáð, og
Siver getur f.ullyrt nema hann
iverði sjálfur orðinn heildsali
$yrr en varir, og þá getur hver
Ög einn sagt sjálfum sér sína
afstöðu. Nei, mér finnst að öllu
athuguðu ráðlegast að fara var
Sega með þessi mál.
! Og svo eru margir, sem endi-
fega vilja birta nöfn þessara ó-
gæfusömu manna á prenti, rétt
Jeins og um einhverja ótínda
Strákagemlinga væri að ræða,
$em hafa misséð sig á nokkrum
Itrónum. Þetta nær að mínu
íáliti engri átt. Enda þótt ein-
fivers staðar standi, að ailir eigi
ftS vera jafnir fyrir lögunum,
pro forma, — og sem
auðvitað út áf fyrir sig er nauð
synlogt ákvæði, ■— þá ber okk-
ur að taka á öllu svona með
skilningi. Við verðum að að-
gæta, að það er dálítið annað að
birta nafn á ísinhverjum strák-
pésa, sem fáir nannast við,
nema hans nánustu, eða að gera
heilt firmanafn alþjóð kunnugt
að óheiðarleik. Og svo má þess
utan gera ráð fyrir, að þétta
séu menn af öllum flokkum!
Nei, — við skulum athuga okk-
ar gang! Það gerir ekkert til,
þót't við krefjumst þess að nÖfn
séu birt, ef við gerum svo ekk-
ert meira. . . .
En hitt finnst mér eklti nsma
sjálfsagt, að við samþykkjum
opinberlega, að annað eins og
þetta -megi ekki endurtaka si?.
Og með tilliti til msp.nlegrar
náttúru verðum við að búa svo
um hag vorra breysku bræðra,
að þeir þurfi ekki framvegís,
fjárhags síns vegna, eða öllu
heldur fátæktar, að falla í slíka
freistni. Tryggjum hag þeirra,
— þá tryggjum við um leið
bezt okkar eigin hag!
í andlegum friði!
Dáriðui' Dúlheims.
GENGIÐ UNDIR LEKA
Eins og kunnugt er orðið, þé,
unnum vér íslenzkir hina sam-
norrænu sundkeppni með giæsi
legum yfirburðum, og er.urn
þar með orðnir mesta sundþjóð
heimsins á-Norðurlöndum, sem
er mikið íþróttaafrek. Þessi sig-
ur hefur nú samt komið forráða
mönnum vorum 1 nokkurn
bobba. Við unnum nefnilega
um leið til fullrar oignar og af
nota silfurbikar mikinn og fagr
an, sem Hákon Noregskonur.g-
ur gaf til verðlauna, og þykjast
forráðamennirnir ;iú ekki haíu
hugmynd um hvar þeir eigi að
geyma gripinn. Er .úíkt úrræðu
leysi heldur þokkalsgt til af
spurnar, eða hitt bó heldur. og
munu Danir nú ekki verða í
vandræðum með átyllu til að
halda handrltunum, — því að
hvar skyldurn vér finna beim
öruggt húsrúm, fyrst vér getum
hvergi holað niður einum koii-
ungsbikar? Leyfum vér oss að
gera það að tiilögu vorri til
lausnar þessu vandamáli, að
bikarnum verði valinn staður í
alþingishúsinu, og gæti han i
um leið verið þeirri stofnun
þörf og hughreystandi áminn-,
ing þess, að ,,flýtur á meðan
ekki sekkur. . . .“
ÚtbreiðiS
'Framhaldssagan 74'
H e I g a M o r a y
Saga frá Suður-Afríku
búinn til að hef ja viðskipti við j
hana. Ekki höfðu þeir samt all
ir gullklumpa meðferðis, þar
eð sumir voru ættingjar
þeirra, er gjaldmiðilinn höfðu
og í fylgd með þeim; ýmist
þeim til halds og trausts eða í
því skyni að njóta góðs af
verzluninni. Sumir höfðu jafn
vel konur sínar og börn með-
ferðis; báru konurnar börnin í
skinnpoka á baki sé>, og var
auðséð, að þær álitu þetta hina
merkilegustu skemmtiíerð.
Þær voru klæddar hinum kyn-
legustu spjörum, eða að þær
notuðu venjulegar spjarir á
'mjög óvenjulegan hátt, og
þekkti Kátie þar aftur margt
af þeim flíkum. er hún hafði
áður selt þeim í skiptum fyrir
gullgrýtið. Hún gat ekki að sér
gert áð brosa, er hún sá ung-
linga bera gömlu hetfurnar og
háttana hennar, eða konur,
sem báru gamla sþari skó af
henni á fótum sér; ’ hins vegar
var ekki laust við að það ylli
henni nokkurrar liryggðar, er
hún sá höfðingja þeirra og fyr-
irmenn skarta í gömlum fötum
af Sean, en hún huggaði sig
við það, að ekket myndi hafa I
glatt Sean meira en það, að!
hún gæti komizt yfir nægilega
■mikið af gulli til þess að henni
mætti auðnast að hverfa á
brott úr nýleridunni og setjást
að í Höfðaborg.
„Góðan dag,“ sagði hún vin-
gjarnlega við fólkið; hún hafði
aldrei tekið upp þann sið Bú-
anna að öskra fullum hálsi í
hvert skipti, sem 'alað var við
Kaffa, og á stundum sagði hún
við sjálfa sig, að því væri ef
til vill að finna orsök þess,
hversu vel henni gekk að eiga
skipti við þá. Þeir sýndu ekki
nein óttamerki. þegar þeir sáu
hana, heldur hlógu og gerðu að
gamni sínu og spjö luðu hverir
við annan á sinni eigin tungu.
Jantse steig upp á dyraþrepið
og leit yfir hópinn, en hann
var sjálfsagður verzlunartúlk-
ur. Kaffarnir báru fullt traust
til hans; meðal annars. vegna
þess, að hann hafði tekið
stúlku af kynþætti þeirra sér
fyrir konu. Og Katie hafði gef
ið þeim eina af beztu mjólkur-
kúm sínum í brúðkaupsgjöf,
en meðal Kaffanna var álitið,
að enginn gæti hafið búskap,
án þess að eig;a að minnsta
kosti eina mjólkandi kýr.
Sá Fjalla-Kaffanna, er
fremstur stóð, hellti nú úr
poka sínum við fætur henni.
Hún og Jantse tóku hvern gull
klump upp og skoðuðu hann
gaumgæfilega. Það hafði nefni
lega komið nokkrum sinnum
fyrir, að Kaffarnir, nem í raun
réttri nenntu alls ekici að grafa
gullhnullungana úr jörðu, þótt
þeir gerðu það vegna væntan-
legs ábata, höfðu reynt að
laurna með nokkrum steinum,
er ekki höfðu neitt gull að
geyma, í þeirri von, að ekki
yrði tekið eftir því, en slíkir
Steinar teknir sem góð og gild
greiðsla fyrir varnmgínn.
Þegar Katie hafði sannfærzt
um, að allir hnuHungarnir
væru ósvikinn gjaldmiðill,
seildist hún ofan í poka sinn
og dró upp úr honum silfraðan
ljósmyndaramma. Hún gæ.tti
þess að halda honum þannig,
að sólin skini á hanh, og þegar
Kafíarnir sáu hvernig glitraði
og skein á silfrið, litu þeir hver
á annan og tuldruðu eitthvað
sín á milli, sem Katie skildi
ekki að vísu, en svipur þeirra
og raddblær gaf ótvírætt til
kynna aðdáun þeirra.
,,Þetta er gripurinn, sem ég
býð í skiptum fyrir gullklump
ana, er í pokanum voru,“ sagði
hún, og Jantse þýddi .pað í
skyndi á tungu Fjalla-Kaff-
anna. En Kaffinn, sem pokann
átti, var ekki með öllu hneydd-
ur verzlunarviti: hann hristi
höfuðið, hreyfði til fæturna,
leit í átt til fjallannu og benti
og pataði, en þetta táknmál
átti að merkja, að “Kaffarnir
hefðu gengið langa ieið og tór-
færa með gullhnullungapöka
sína.
En Katie þekkti xærzlunar-
háttu þeirra. Hún vissi, að þeir
höfðu hið mesta gaman af að
þrátta og þrasa um verðið; það
var að þeirra áliti ;á þátturinn,
sem gerði viðskiptin skemmti-
leg, og því var það ekki nema
réttmætt, að þeir fengju að
njóta þeirrar Skemmtunar.
Hún lék eftir beztú getu þann
látbragðsleik, er til heyrði;
barði sér á brjóst og lézt yfir-
komin af örváentinug og
hryggð ýfir ósanngirni Kaff-
ans; þétta hafði Jantse sagt
henni að væri nauðsynlegt, ef
verzlunin ætti að verða henni
hagstæð. Og þegar sá leikur
hafði stáðið haefilega lengi og
hið i’étta augnabiik til að af-
gera kaupin var upp runnið,
brá hún hendinni niður í poka
sinn og dró upp úr honum
sápuskál úr gleri, sem hún
bauð eins og uppbót á ramm-
ann; Kaffinn gekk með mestu
ánægju að kaupunum og taldi
?ig vitanlega hafa borið sigur
úr býtum í vlðureigmnm. Og
nú tók að færast íjör í við-
skiptin af beggja hálfu, og að
þrem klukkustundum liðnum
var aðeins éin skjóða af gull-
klumpum eftir í höndum
Fjalla-Kaffanna, og stóðst það
á endum, því að þá hafði Katie
látið allt úr poka sínum, að ein
um grip undanskildum.
Og andlit hennar Ijómaði af
sto’ti, er hún dró upp úr hon-
um náttpott úr gleri, skrevttan
fagurlitu rósaflúri.
Fjálla-Kaffarnir handléku
náttpottinn með undrun og
lotningu og höfðu aldrei séð
jafn fagran grip. Leizt þeim
hann þess utan í meira lagi
dularfullur og -óvist til hvers
hann gæti verið nytsamur, unz
einurn þeirra hugkvæmdist
það snjallræði að setja hann á
höfuð sér eins og hjálm, og
vakti það mikla riðdáun og
1 gleði allra viðstaddra. Urðu þá
aðrir líka að reyna djásnið. Að
síðustu reis upp þræta meðal
þeirra um gripinn, svo að
, Katie fór að óttast að hann
j kynni að verða fyrir hrijaski,
' og bað Jantse að segja þeim að
' enginn einn mætti njóta þeirr-
j ar vegsemdar að bera slíkan
' skartgrip, héldur yrðu þeir að
1 skiptast á um það eftir röð.
.Henni til mikils hugarléttis
firtist þeim þetta aðeins sjálf-
sögð lausn á málinu- það tók
ekki langan tíma að ganga frá
kaupunum, og þar með var við
j skiptunum lokið í bili. Jantse
j bauð öllum hópnurn til snæð-
, ings úti í kofa sínum; þar sátu
1 þeir víð mat og drykk og mös-
í uðu og hlógu allt til kv.Ölds. Og
j þegar kólna tók af riótt, lögðu
i þeir af stað aftur til heim-
kyrina sinna uppi í fjöllunum.
Aldrei ■ gat Katie varizt því,
að hún fann til samvizkUbits,
þegar slíkri verzlun var lökið.
Henni var það fyllilega ljóst,
j að hún gábbaði og blekkti
jþessa fáráðliriga í viðskiptum
i sjálfri sér til ábata. Hins veg-
ar fann hún sjálfri sér þær
1 málsbætur, að þeir voru jafn
! sólgnir í þá muni, er hún bauð
I þeim í skiptum fyrir gull-
j klumpana og hún sjálf var í
t þeirra gjaldmiðil. Og í hvert
j skipti, sem verzluninni íauk,
j voru þeir ekki aðeins harðá-
nægðir með viðskiptin, heldur
jvoru þeir og vissir Um það, að
I þeim hefði tekizt að hafa stór-
i kostlega af henni í viðskiptun-
! um. Og fyrst báðir aðilar Voru
I harðánægðir, — hvað var þá
að þessum viðskiptum að
finna? Og ekki gat gullið kom-
ið að neinum notum, lægi það
kyrrt Uppi í fjallaskriðunum,
eins og það myndi óhjákvæmi-
lega hafa gert, ef enginn hefði
líafizt handa um slík viðskipti.
Sól var komin hátt á loft.
Hún varð að safna gullhnúll-
ungunúm saman í skyndi og
hraða sér í skó.lann, því að
ékki var vert að láta nemend-
urna bíða.
Þegar hún leit ýfir békkinn,
mættu sjónum hennar glaðleg,
hraustlég, sólbrennd börn með
ljósa lokka Og blá, skær augu,
á aldrinum sjö til tólf ára. Þau,
sem eldri voru orðin, urðu að
hjálpa til heima, telpurnar við