Tíminn - 14.01.1964, Síða 6

3
TÓMAS KARLSSON RITAR

■ ÞIN jYiYii'-'-i'.'i' i' 'i'íi'l'• GFR | JGF •pEryyiP . ^
Athugun á auknum iðnrekstri
í kaupstöðum og kauptúnum
Bjðrn Pálsson flytur á-
samt þeim Gunnari Gísla-
syni og Benedikt Gröndal
tillögu til þingsályktunar
um athugun á auknum iðn-
rekstri í kauptúnum og
kaupstöðum þar sem at-
vinna er ónóg. Tillagan er
svohlióðandi:
Alþingi ályktar að fela 5
manna nefnd að athuga, hvað
hægt sé að gera til að auka iðn-
að í þeim kauptúnum og kaup-
stöðum úti á landi, þar sem ó-
nóg er atvinna. Alþingi kýs
tvo menn í þessa nefnd, en rík-
isstjórnin skipar þrjá, og skulu
þeir vera sérfróðir í iðnaðar-
málum. Störf nefndarinnar
skulu vera:
1. Ahugun á því, hvar mest er
þörf fyrir aukinn iðnað vegna
ónógrar atvinnu.
2. Athugun á því, hvaða iðn-
greinar er hagkvæmast að
starfrækja á hverjum stað.
3. Að gera tillögur um, á hvern
hátt eigi að útvega fjármagn,
svo að hægt sé að starfrækja
iðnfyrirtækin.
4. Að gefa upplýsingar um þá
faglegu þekkingu, sem nauð-
synleg er, til þess að hægt
sé að starfrækja þau iðnfyrir-
tæki, sem nefndin leggur til
að stofnuð verði.
í greinargerð segir:
Þess hefur gætt nokkuð und-
anfarin ár, að atvinna hafi ver-
ið misjöfn hér á landi. Á Faxa-
flóasvæðinu hefur atvinna ver-
ið nægileg og jafnvel vantað
vinnuafl. Hins vegar hefur ekki
verið nægileg vinna allt árið í
vissum kauptúnum og kaup-
stöðum úti á landi. Víða er að-
alatvinnan sjósókn og vinna við
sjávarafla í landi. Þegar afli
bregzt, myndast meira eða
minna atvinnuleysi. Atvinnuör-
yggið er of lítið. Til að bæta úr
því verður að gera atvinnulífið
fjölbreyttara, og yrði þá eink-
um um aukinn iðnað að ræða.
Til þess að hægt sé að auka iðn-
aðinn, þarf fjármagn og tækni-
kunnáttu. Nauðsyn ber til, að
undirbúningurinn sé sem bezt-
ur, svo að um sem minnst mis-
tök verði að ræða. Þörf er því
á, að skipuleg og fagleg athug-
un fari fram á því, hvaða iðn-
greinar sé hagkvæmast að starf
rækja á hverjum stað og hvar
þörf á aukinni atvinnu sé mest,
til þess að vlnnuafl þjóðarinn-
ar nýtist sem bezt og atvinnu-
öryggi borgarinnar sé sem jafn-
ast og tryggast. Hráefnafram-
leiðsla íslenzku þjóðarinnar
byggist á sjávarútvegi og land-
búnaði. Iðnaðurinn er að
minnsta kosti enn að mestu
leyti miðaður við að vinna úr
íslenzkum hráefnum. Sjávarafl-
inn er breytilegur. Síldin hefur
einkum haldið sig úti fyrir
Austfjörðum tvö síðastliðin
sumur, en ekki er víst, að svo
verði um alla framtíð.
Kauptún og kaupstaðir úti á
landsbyggðinni hafa þýðingar-
miklu hlutverki að gegna í lífs-
baráttu þjóðarinnar, svo að
hægt er að nýta auðlindir sjáv-
ar og sveita. Til þess að fólkið
vilji og geti búið þar og unga
fólkið flytjist ekki burt, um leið
og það er vinnufært, þarf að
auka atvinnuöryggið og gera at-
vinnulífið fjölbreyttara. Það
tekst ekki, nema iðnaðurinn sé
aukinn. Ýmiss konar iðngreinar
geta komið til greina, svo sem
skipasmíði, yfirbygging bíla,
fatagerð, sælgætisgerð, ullar-
iðnaður, sútun skinna, hús-
gagnasmíði, efnaiðnaður, smíði
á síldartunnum, aukin nýting
sjávarafurða o. fl. Meiri til-
færsl'a á fólki og fjármagni i
landinu en þegar er orðin er
meir en vafasöm. Frekari þróun
í þá átt ber að hindra með því
að efla atvinnulífið þar, sem
þess er þörf. Það verður tæpast
gert, nema þjóðfélagið í heild
stuðli að því með útvegun fjár-
magns og tækniaðstoð.
Skriðbíl á Skeiðará rsand
Þeir Jónas Péturssson, Páll
Þorsteinsson, Ragnar Jónsson
og Sverrir Júlfusson flytja í
sameinuðu Alþingi tillögu til
þingsályktunar um tilraun til
að hefía skipulagðar ferðir
með skriðbí! yfir Skeiðarár-
sand. Tillaga þeirra kveður á
um að slfkar tilraunaferðir
hefjist á næsta sumri yfir
Skeiðarársand milli Lóma-
gnúps og Öræ'a. í greinargerð
með tillögunni segir þetta:
Við afgreiðslu fjárlaga á Al-
þingi 20. des. 1962 var samþykkt
að heimila ríkisstjórninni: „Að
festa kaup á skriðbíl, sem hentað
gæti til ferða um torleiði á landi
og sem ferja yfir vötn, og reyna
slíkt tæki á jökulvötnum og aur-
um Skaftafellssýslu til þess að fá
úr því skorið, hvort á þann hátt
yrði opnuð samgönguleið fyrir
Skaftfellinga og ökufært yrði á
léttum bílum umhverfis landið“.
Tilefni þessarar samþykktar var,
að fyrir lá tilboð frá Bergi Lárus-
syni frá Kirkjubæjarklaustri um
útvegun á vatnadreka frá Ameríku,
sem hægt væri að fá með hagstæð
um kjörum- Samgöngumálaráð-
herra ákvað að nota þessa heimild,
og var Innkaupastofnun ríkisins
falið að annast um kaup á tækinu.
Vatnadrekinn kom til landsins 24.
maí s. 1. Nokkrar breyíingar þurfti
að gera á honum, og eftir það var
hann síðan reyndur á Skeiðarár-
sandi seint í ágúst og aftur á hon-
um í september í reynsluferð.
Sú reynsla, er fékkst af vatna-
drekanum í þessum ferðum, var
í skemmstu máli mjög góð, hvað
hina tæknilegu hlið snertir. En
það er aðeins annar þáttur þessa
máls. Hinn er sá fjárhagslegi. —
•Nauðsynlegt er að fá hið fyrsta ,úr
því skorið, hvort fjárhagsgrundvöll
ur er fyrir að reka slíkan vatna-
dreka á þessari leið til flutninga
á vörum og til að flytja smærri
fólksbíla, en til þess virðjst vatna-
drekinn mjög hentugur. Á því leik
ur tæpast vafi, að ef takast má að
opna á þennan hátt hringleið um
landið fyrir venjulega fólksbila,
cnundi verða að sumrinu mjög mik
ill straumur ferðafólks þessa leið.
En enn eru þó fleiri þröskuldar
á vegi, til þess að ökufært verði
um Skaftafellssýslu. Er þar fyrst
Bðrn
Unglingar, efta fólk óskast til að
bera blaíií út í eftirtalin hverfi:
6 LINDARGATA
€» SKIPHOLT
Afgreiðsla
Bankastræti 7
Símar: 12323—18300
um að ræða Jökulsá á Breiðamerk
ursandi. En svo skammt virðist
nú í, að sú torfæra verði brúuð,
að það mál mun verða skjótlega
leyst, ef Skeiðarársandur;,og tótn-
in þar verðá yfirstígin. Fleiri ar en
,Jökulsá eru enn.;óbrúaðac:,aifctan
Skeiðarársands. Unnið er að fram
kvæmdum við Steinavötn á Suð-
ursveit, og verða þau brúuð á ár-
inu 1964. Þrjár ár aðrar eru all-
mikiar torfærur á Öræfum, Svína-
fellsá, Kotá og Hrútá, og í Suður-
sveit er Fellsá, sem brú vantar á.
Þessar ár eru þó oft færar tveggja
drifa bílum. Nokkrar smærri ár
er enn um að ræða, en þær eru
| fæstar nokkur farartálmi nema í
j vatnavöxtum. Engin þessi brú er
i mikið mannvirki. Teljum við flutn
1 ingsmenn vafalaust, að sá þungi
j fjölmennisins, sem þrýsti á þetta
mál vegna sumarferðalaganna, eft-
it.að Skeiðarársandur væri sigrað-
ur, mundi á skömmum tíma leysa
þær brúargerðir, sem óhjákvæmi-
legar eru austar í Skaftafellssýslu.
Öræfingar hafa nú um árabil
r.otið flugtækninnar til lausnar á
samgönguvanda sínum að verulegu
leyti. Má þar einkum nefna, að
sláturafurðir þeirra hafa verið
fluttar með flugvélum, í því fólst
stórkostleg umbót og öryggi. Hinu
ber ekki að neita, að sú lausn hlýt-
ur að vera allkostnaðarsöm. Það
er því hagsmunamál Öræfinga,
jafnt setn þjóðarinnar í heild, að
tálmunarlitlar samgöngur á landi
opnist við Öræfin. Öræfinga
sjálfra vegna er meiri nauðsyn að
opna landleiðina austur til Hafnar
í Hornafirði. En engin framkvæmd
mundi hrinda því máli örar áleið-
is heldur en einmitt sú,-sem opn-
aði þessa höfuðtorfæru í sam-
göngumálum landsins, sem vötn-
in á Skeiðarársandi eru. Sá mögu
leiki, sem nú virðist fyrir hendi
með vatnadrekanum til lausnar á
þeim vanda, getur verið úr sög-
unni fyrr en varir. Þess vegna telj
um við flutningsmenn nauðsyn-
legt, að fast og örugglega sé fylgt
cftir að gera til fulls þá tilraun,
sem hafin var með vatnadrekanum
s. 1. sumar.
Bíkissjóður beri kostn-
að af landamerkjadómum
Ólafur Jóhannesson hefur
fluft frumvatp um breyting
á lögum um landamerki o. fl.
Frumvarp Ólafs er svohljóð-
f*ndi:
1. gr. 8. gr. laganna orðist svo:
Nú fær héraðsdórúari áreiðanlega
vitneskju um, að ágreiningur, er
hann telur máli skipta, sé um
Jandamerki eða ítak, eða merkja-
skrá er eigi afhent til þinglýsing-
ar samkvæmt fyrirmælum iaga
þessara, og kveður dómari þá að-
ila þeirrar sakar á dómþing, er
haldið skal í þinghá, þar sem bæði
löndin eða annað hvort þeirra ligg-
ur. Á því þingi skulu aðilar lýsa
kröfum sinum, og skulu þær bók-
aðar. Síðan skal dómari leita sátta
með aðilum. Nú kemst sátt á, og
skal þá bóka hana, enda skulu
landamerki þar tilgreind, og skal
sáttinni síðan þinglýst lögum þess-
um samkvæmt.
Ef lönd liggja hvort í sínu lög-
sagnarumdæmi, ákveður dómsmála
ráðherra, í hvoru þeirra skuli far
ið með málið.
2. gr 9. gr. laganna orðist svo:
Ef sáttatilraun samkvæmt 8 gr.
verður árangurslaus, þá skal hér-
aðsdómari þegar nefna í dóm 4
lögráða óvilhalla og valinkunna
menn. Ryðja aðilar sínum hvor
‘•úr dómi, en hinir 2, er eftir
verða, skipa merkjadóm með hér-
aðsdómara, er stýrir dóminum. Nú
ryður aðili eigi dóm að sínum
hluta, og skal þá héraðsdómari
gera það í hans stað.
Nú kemur krafa um það, að dóm
andi víki úr dómsæti, eftir að dóm
ruðning hefur farið fram, og skal
þá dómstjóri úrskurða þá kröfu.
Nú missir meðdómanda við síð-
ar, og skal héraðsdómari þá nefna
3 menn í hans stað í dóm, enda
fer um ruðning sem áður greinir.
Ef meðdómanda verða forföll, þá
skal hann skýra dómstjóra frá því,
svo fljótt sem unnt er.
Hverjum manni, sem er yngri en
60 ára og sjálfum sér ráðandi, heill
og hraustur, er skylt að taka sæti
í merkjadómi.
Um viðurlög og bætur fyrir af-
brot merkjadómenda fer eftir
scmu reglum sem um afbrot em
bættis- og sýslunarmanna.
Kaup meðdómsmanna í merkja
dómi og ferðakostnaður dómenda
greiðist úr ríkissjóði.
3. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi.
I greinargerð segir:
Samkvæmt núgildandi lagaá-
kvæðum, sbr. 1. mgr. 8. gr. og 7.
og 8. mgr- 9. gr. laga nr. 41/1919,
greiða málsaðilar kaup og ferða-
kostnað merkjadómstnanna. Það
er ósanngjörn regla, og í algeru ó-
samræmi við almennar reglur um
dómgæílu nú á dögum, en samkv.
þeim eru laun dómenda greidd af
almannafé. í frumvarpi þessu er
lagt til, að núgildandi skipan í
landamerkjadómsmálunn sé breytt
og að ferðakostnaður og kaup
merkjadómsmanna verði hér eftir
greitt úr ríkisjóði. Ákvæði um
kostnaðargreiðslu eri því felld nið
ur úr 1. mgr. 8. gr. landamerkja-
laganna, og í stað 7. og 8. mgr. 9.
gr. laganna kemur 8. mgr. í 2. gr.
frv., er mælir svo fyrir, að kaup
meðdómsmanna i landamerkja-
dómi og ferðakostnaður dómenda
greiðist úr ríkissjóði. Auk þess
eru í frumvarpinu gerðar nokkrar
smávægilegar breytingar. aðallega
orðalagsbreytingar, á 8. og 9 gr.
landamerkjalaganna Verður gerð
grein fyrir þeim í framsögu.
6
T í M I N N < þriðjudaginn 14. janúar 1964 —