Tíminn - 22.04.1964, Side 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Hélgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Stuttur frestur
Um síSastliðna helgi héldu fulltrúar verkalýðsfélaga
á Norður og Austurlandi ráðstefnu, þar sem ákveðið var
að félögin myndi eina sameiginlega samninganefnd, sem
afli sér umboðs til verkfallsboðunar strax og núgildandi
samningar renna út 20. maí næstkomandi, ef ekki hefur
tekizt að ná samkomulagi um nýja samninga fyrir þann
tíma. Sést á þessu, að ekki er nem^i tæpur mánuður þang-
að til stórfelld verkfallalda getur hafizt hér að nýju.
Hér er því stuttur frestur, sem fyrst og fremst stafar
af því, að undanfarnir mánuðir hafa ekki verið notaðir
til samninga, eins og Framsóknarmenn hafa lagt til.
Miklu skiptir, að þessi tími verði því notaður vel
og binda ménn ekki sízt vonir í þeim efnum við þau
tilmæli stjórnar Alþýðusambands íslands, að ríkisstjórn-
in hefji viðræður við launþegasamtökin um þessi mál.
Enginn getur láð verkafólki, þótt það beri fram kröf-
ur um kjarabætur, eins og ástatt er. Það fékk nokkra
kauphækkun í desember til að vega gegn þeim verð-
hækkunum, sem þá voru orðnar. Síðan hefur dýrtíð-.
in aukizt svo mjög, að þessi kauphækkun er að mestu
horfin. Öfugþróun þessara mála á undanförnum árum
má bezt ráða af því, að síðan í marz 1960 hefur dagkaup
verkamanna aðeins hækkað um 55% meðan vísitala
verðlags og þjónustu hefur hækkað um 84%.
Hitt er svo annað mál, að mörg atvinnufyrirtæki,
einkum á sviði útflutningsframleiðslunnar, geta illa risið
undir miklum kauphækkunum.
Hér verður því ríkisstjórnin að koma til sögunnar. Með
breyttri stjórnarstefnu má bæta bæði hlut atvinnuveg-
anna og launþeganna, svo að kjör þeirra síðarnefndu
geti batnað, án þess að atvinnuvegunum sé ofþyngt.
Vaxtalækkun og aukið lánsfé, myndi mjög bæta hlut
útflutningsframleiðslunnar, og skapa getu til að greiða
hærra kaup. Sama gildir um lækkun tolla á vélum og
efni til útflutningsframleiðsluhnar, en kísilgúrmálið hef-
ur nýlega varpað ljósi á hve óeðlilega háir þessir tollar
eru. Ef ríkisstjórnin skilaði svo aftur með einum eða
öðrum hætti þeim 300 millj. kr., sem hún lagði óþarf-
lega á landsmenn með hækkún söluskattsins, gæti það
mjög greitt fyrir kjarabótum. Þetta mætti gera með
ýmsum hætti.
Ríkisstjórnin hefur þannig mikla möguleika til að leysa
þessi mál giftusamlega, ef vilji er fyrir hendi. Hér verð-
ur að láta fastheldnina á ranga stjórnarstefnu víkja
fyrir þeirri höfuðnauðsyn, að vinnufriðurinn sé tryggð-
ur og láglaunafólk fái kjarabætur, sem vel eru mögu-
legar, ef rétt er á málum haldið.
Mikíl meinsemd
Einar Ágústsson upplýsti það í umræðum á Alþingi í
í fyrradag, að frysta spariféð í Seðlabankanum næmi nú
orðið 785 milljónum krórna.
Það er þessi frysting, sem nú er einn aðalmeinvaldur
íslenzkra efnahagsmála. Vegna hennar búa búa atvinnu-
fyrirtækin við stórfelldan lánsfjárskort og veldur það
margsvíslegum truflunum í starfi þeirra.
Þessi frysting leikur viðskiptabankana einnig mjög
grálega. Vegna hennar geta þeir ekki haldið uppi eðli-
legri lánastarfsemi. Menn fara því krókaleiðir til að ná
sér í lánsfé utan við bankana.
En samt finnst ríkisstjórninni ekki nóg aðgert. Fryst-
ing skal verða enn meiri.
Meðan svona er stjórnað, stefnir ekki nema í eina átt.
Ferrantimáliö er Home örðugt
Ferranti græddi 63% á samningi við flugmálaráðuneytið
NÝTT MÁL er komið til sög-
unnar í Bretíandi, sem getur
orðið íhaldsflokknum þurigt í
skauti í kosningabaráttunni,
ijema forsætisráðherranum tak-
ist að halda sérstaklega vel á
því.
Þetta mál er í fáum orðum
sagt þannig vaxið, að fyrir
nokkrum misserum, samdi flug-
málaráðuneytið við fyrirtækið
Ferranti Limited um smíði
vissrar tölu flugskeyta, sem
gefið hefur verið nafnið Blood-
hound. Samið var um, að fyr-
irtækið fengi 11 millj. sterlings-
punda fyrir þetta, og var þá
reiknað með því, að hagnaður
þess yrði ekki öllu meiri en
7%. Nú er hins vegar upplýst,
'að smíði þessara skeyta hefur
ekki kostað fyrirtækið nema
6.848 millj. sterlingspunda, og
hagnaður þess hefur því orðið
4.252 millj. sterlingspund eða
um 63%. Þessum hagnaði vill
félagið ekki að neinu leyti skila
aftur þótt farið hafi verið
fram á það, né taka tillit til
þess í nýjum samningum, sem
stjórnin hefur viljað gera við
það um önnur verk.
AF HÁLFU ríkisstjórnarinn-
ar er það fært fram til afsök-
unar fyrir þessum óhagstæða
samningi, að hann hafi verið
byggður á útreikningum, sem
hafi verið gerður af föstum
starfsmönnum í flugmálaráðu-
neytinu og eingöngu vinna að
slíkum útreikningum fyrir ráðu
neytið. Enginn kunningsskap-
ur, persónulegur eða pólitísk-
ur, hafi hér komið til greina.
Hér sé eingöngu um að ræða
mistök embættismanna. Þá
benda stjórnarsinnar mjög á
það, að það hafi verið stjórnin
sjálf, sem varð fyrst til að upp-
lýsa þetta mál og gert það
meira að segja heyrum kunn-
ugt áður en blöðin fengu
nokkra nasasjón af því.
Ætlun stjórnarinnar með
þessu er bersýnilega sú, að láta
málið gleymast. Stjórnarand-
staðan er hins vegar á öðru
máli.
ÞAÐ ER hins vegar enn ekki
fullljóst, hvernig Wilson, sem
nú ræður mestu um málflutn-
ing stjórnarandstöðunnar,
hyggst taka á málinu. Fyrir
Verkamannaflokkinn er það
veruleg freisting að gera flug-
málaráðherrann að skotmarki.
Flugmálaráðherrann er Julian
Arnery, sem er tengdasonur
Macmillans og var einn af
helztu fylgismönnum Homes
lávarðar, er barizt var um það
á síðastl. hausti, hver ætti að
verða eftirmaður Mácmillans
sem forsætisráðherra. Vegna
tengsia sinna við Macmillan og
Home, er Amery talsvert um-
deildur í íhaldsflokknum, og
getur það gert árás á hann
meira freistandi. Hins vegar
gæti sú árás misheppnazt, ef
Amery tækist að sýna, að hann
hefði ekki nálægt þessu máli
komið, og samkvæmt starfs-
venjunni heyrði slík samnings-
gerð ekki beint undir ráðherr-
ann, heldur væri ábyrgð hans
eingöngu formlegs eðlis.
Þá getur það einnig verið
freistandi fyrir Verkamanna-
flokkinn að fá það rannsakað,
hvort einn af þingmönnum
íhaldsflokksins, sem er ná-
tengdur Ferranti-fyrirtækinu,
hafi nokkuð nálægt þessu máli
•komið. Hann var um skeið að-
stoðarráðherra í flugmálaráðu-
neytinu, en hefur nú hætt því
starfi og mun ekki heldur gefa
kost á sér til þingmennsku
aftur. Þingmaður þessi, Basil
de Ferranti er bróðir fram-
kvæmdastjóra Ferrantifyrir-
tækisins.
ÝMSAR líkur benda til þess,
að Wilson muni velja þann
kost að gera málið ekki að
beinu persónulegu árásarmáli.
Hann muni hins vegar stefna
að því að fá það rætt í þinginu
og upplýst frá öllum hliðum.
Komi það fram í þessum um-
ræðum, að Amery verði ekki
beint áfelldur fyrir samning-
inn af pólitískum eða persónu-
Amery
legum ástæðum, muni Wilson
segja, að málið sé dæmi um
þá stirðnuðu skrifstofu-
mennsku, er jafnan fylgi langri
valdasetu eins og sama flokks.
Þetta sýni, að það þurfi nýtt
loft og nýjan anda inn á stjórn-
arskrifstofurnar til þess að
hressa upp á störfiri þar. Þar
sé þörf víðtækra endurbóta og
endurskipulagningar, sem að-
einS ný ríkisstjórn geti gert.
Ekki er ósennilegt, að slíkur
málflutningur Wilsons geti
fundið góðan jarðveg, þar sem
sú skoðun hefur jafnan átt
imikið fylgi í Bretlandi, að
nauðsynlegt sé að skipta um
ríkisstjórnir öðru hvoru.
EINS OG áður hefur verið
sagt frá, hefur stjórnin nú end-
anlega ákveðið að láta þing-
kosningarnar ekki fara fram , j
fyrr en í haust. Þessi ákvörðun
er vafalítið byggð á því, að
stjórninni var ljóst, að hún
myndi tapa á kosningunum, ef
þær færu fram nú. Hún hefur
því frestað þeim til hausts í
von um, að hlutirnir breytist
henni í hag á þeim tíma. T.d.
gerir hún sér vonir um, að
efnahagsaðstaðan batni heldur
á þessum mánuðum, og bendir
ýmisiegt til að svo geti orðið.
En stjórnin má þá ekki heldur
á þeim tíma fá mörg Ferranti-
mál, sem ýta undir þá skoðun,
að heppilegt sé að breyta tíl
Þrátt fyrir þessar vonir stjórn-
arinnar, virðist sú trú samt
styrkjast, að Verkamannaflokk-
urinn muni vinna kosningarn-
ar Þetta sést kannske ekki sízt
á því, að ýmis stórfyrirtæki,
sem eru að hefja meiriháttar
framsvæmdir, leita nú að sögn
meira til Wilsons en stjórnar-
innar eftir fréttum um, hvaða
stjórnaraðgerða megi vænta í
framtíðinni, er geti haft áhrif
á framkvæmdir þeirra. Þ.Þ.
T í M I N N , miðvikudaginn 22. apríl 1964 —
z