Alþýðublaðið - 06.02.1953, Blaðsíða 5

Föstudagur 6. febrúar 1953
ALÞÝÐU5LAÐ1Ð
a
HÁTT hafa þeir iöngum gal- j
að, forvígismenn heildsalanna j
í Revkjavík, um frjálsa verzl-
nn. í tvo áratugi hafa þeir bar- j
5ð sér á brjóst og kvartað yfir ,
xangsleitni þeirra manna, sem
hafa viljað haga innflutningn-
'um til landsins með þióðarhag
fyrir augum, ekki viliað flytja
ínn nema sem allra minnst af
óþaríavarningi og viljað hafa
eftirlit með því, að innfluttur
varningur væri seldur hóflegu
verði: Þessar ráðstafanir voru
'kallaðar fjötrar um fót verzl-
unarinnar og líkt við verzlun-
arháttu Hörmangara.
Að vísu kunnu þó helztu
heildsalagæðingarnir ekki eins
illa við þetta fyrirltomulag og
þeir vildu vera láta. Þeim
tókst nefnilega nokkuð fljótt
að sveigja kerfið sér til hags-
bóta. Fyrir tíu árum tókst
Birni Olafssyni, er þá var við-
skiptamálaráðherra, eins og
nú, að koma hinu svokallaða
„kvóta“-kerfi á, en það var í
því fólgið, að helztu heildsal-
arnir í Reykjavík skyldu sitja
að mestöllum innflutningnum.
— Var þá löggilt cins konar
einokunarsala á þýðingar-
mestu vörutegundunum.
Verzlunarstéttin sem heild
undi að vonum illa við þetta,
en fékk ekki að gert. Þó kom
að því, að þetta fyrirkomulag
var orðið svo óvinsælt, að
Björn Ólafsson og núverandi
ríkisstjórn sá sér þann kost
vænstan að afnema það að
verulegu leyti, og vár þá mikið
talað um frjálsa verzlun. Upp-
hófst þá bátagjaldeyrisbráskið
<og gegndarlaus ir.nflutningur
á postulínshundum og öðrum
glysvarningi, á meðan þjóðina
skorti gjaldeyri til þess að
ílytja inn nauðsynjavarning, t.
d. byggingarefni, enda svo
ströng skömmtun á því, að
iugthússök er að hrófla upp
smáhýsum, svo að ekki sé tal-
að um jnnað stærra. En nú
íyrir skömmu hafa þó þeir at-
burðir gerzt, sem eru alvar-
legri og viðurhlutameiri fyrir
verzlunina hér á landi heldur
en öll þau bellibrögð, sem for-
vígismenn ..frjálsrar verzlun-
ar“ hafa hingað til beitt, en
það er stofnun „íslenzka vöru
skiptafélag'. ins h.f.“ Stofnend-
ur þess eru SÍS, heildsah.rnir ]
Reykjavík og Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna. I upphafi
vár til þess. ætlazt. sð Félag ís-
lenzkra iðnrekenda og Sam-
band smásöluverzlana yrðu
með, en þeim var á síðustu
stundu bolað frá oátttöku af
ástæðum, sem öllum eru ljósar
og síðar verður vikið að.
Það. sem gerði stofnun
þcssa fyrirtækis nauðsynlega,
voru þær ástæður, sem nú eru
fyrir hendi í verziuninni, nefni
lega þær, að óhjákvæmilegt er
í næstu framtíð að eiga aukin
viðskipti við löudin á megin-
landi Evrópu.
Þessi lönd geta ckki átt við-
skipti við okkur ncma á vöru-
skiptagrundvelli. Þeir, sem því
ráða yfir útflutningnum, töldu
sig þurfa að einoka innflutn-
inginn líka, því að á þann hátt
er hægt að haga verðlagningu
hins innflutta varnings eins og
þessum herrum þóknast. Með
öðrum orðum: Sambandið og
sölumiðstöðin selja l’isk til meg
inlands Evrópu og kaupa í
staðinn fullunnar vörur frá
þessum þ.ióðum. Fyrir tilstilli
Björns Ólafssonar er eftirlit
með álagningu á Iiessar vörur
fellt niður og flestar vörurnar
eru á frílista, og þarf því engin
leyfi til innfluitningsins.
íslenzka vöruskiptafélagið
þarf því engan að spyrja um,
hvaða vörur það flyfur inn.
Til þess að eigendur hrað-
frystihúsanna geti fengið það
verð fyrir fiskinn, sem þeim
líkar, er mismuninum á sölu-
verðinu og því ver'ði bætt ofan
á innflutninginn, og íslenzkur
almenningur látinn greiða
hraðfrystihúsaeigendum það
fé, sem þeir óska cftir. Svika-
myllan er þannig fullkomin.
ROfisstjórnin hefur því nú að
fullu fallizý. á hagfræðikenning
ar Finnboga í Gerðum, og
gerði það um leið og heildsal-
arnir sáu sér hag í því.
Já, ástandið er sannarlega
athyglisvert. Enginn fær að
selja frystan fisk, nema SÍS og
sölumiðstöðin, og enginn fær
að flyt.ja inn vörur fyrir and-
virði þessa fisks, noma sömu
aðilarnir að viðbættum nokkr-
um heildsölum í Reykjavík.
I
ií
íl
1
i
íl
S
3
I
I
I
i
3
i
1
I
1
i
í
I
?
i
A f mœliskveðja
til Hólmfríðar Matthíasdóttur sjötíu og fimm ára
ÉG HEF ÞÉR og kostum þínum kynnzt. —
Sú kynning hófst ei fyrst á þessum vetri,
og það er ekkert oflof, að mér finnst,
að ekki séu margar konur betri,
Að „vina“-hópnum kemur stundum styggð;
vér stöndum einir, hlaðnir vorri byrði,
en sá, er glatar þinni tröllatryggð,
mun týna fleiru, sem er einhvers virði.
Þótt aldur hækki, ilma flest þín spor,
og enn er hlýr í brjósti þínu strengur,
og þess vegna áttu að mæðast meðal vor
að minnsta kosti aldarfjórðung lengur.
Gretar Fells.
Og verðlagningunni ráða þeir
sjálfir. Félagi íslenzkra iðnrek-
enda, sem vildi vera með í
þessum samtökum til þess að fá
aðstöðu til að flytja inn hrá-
efni til vinnslu í íslenzkum
verksmiðjum, var á síðustu
stundu sparkað út ásamt smá--
salasambandinu.
Orsökin er augljós: Aðilar
þeir, sem eiga vöruskipfafélag
ið, græða meira á því að flytja
inn fullunnar vörur, og þess
vegna má íslenzkur iSnaður
sigla sinn sjó.
Ef smásalarnir fengju að
flytja inn sjálfir, þvrftu þeir
ekki að greiða heildsölunum
þeirra álagningu, og almenn-
ingur hefði fengið vöruna ódýr
ari, en það var ekki til þess
ætlazt. íslenzka vöruskiptafé-
lagið er sem sé engin góðgerða
stofnun, enda mun það sýna
sig í reyndinni.
Þetta fyrirtæki er stærsta
sporið, sem stigið hefur verið
til þess að hneppa verzlunina
í einokunarf jötra nokkurra
nianna, og það hlýtur að verða
krafa allra þjóðhollra manna,
að félagið verði nú þegar leyst
upp.
Þeim gremst nú mjög, sem
trúað hafa því að SÍS ræki heil
brigðari verzlunarháttu en
heildsalarnir, og óska nú þess
eins, að það gangi út úr þessu
fyrirtæki sem fyrst.
R. P.
RFYKVÍSKíR VERKAMENN
íin fufi fé
í r
KOMMÚNISTASTJÓRNIN í DAGSBRÚN hefur broí
ig rétt á fjölmörgum verkamönnum með því að setja þá á
aukafétagaskrá, þó að þeir uppfylli öll skilyr'ði sem aðalfé-
lagar. Eru Ðagsbrúnarmenn með þessum hætti flokkaS-
ir í tvo hópa, þó að hvergi sé í lögum og reglum Dagsbrún
ar gert ráð fyrir slíkri flokkun á félagsréttindum þeirraf
manna, sem geta verið o'i eiga að vera fullgildir meðlimsr
félagsins. Hér er um að raaða ofbekli, sem verkamenn
verða að rísa gegn í samsíilHu átaki: við i hönd fa'randt
stjórnarkjör.
Tilgangur núverandi Dagsbrúnarstjórnar með
flokkun þessari liggur í augum uppi. Aukameð-
timir hafa aðeins vinnuréttindi næst á eftir aðal-
meðlimum og hvorki kjörgengi né kosningarétt.
MeíS flokkuninni er kommúnistastjórnin í Dags-
brún að koma í veg fyrir, að félagsmerin, sem hún
hefur vanþóknun á, njóti réttinda, sem þeím ber
samkvæmt íögum. og reglum félagsins. Þetta sýnir
ótta Dagsbrúnarstjórnarinnar við verkamennina í
Reykjavík. Hann knýr hana til ofbeldisaðger’ða og
óhæfuverka.
Allir þeir, sem nú eru á aukafélagaskrá í Dagshrún
en eiga skilyrðislausan rétt á að vera þar aðalfélagar, hafá
forgangsréít að vinnu og njóta kjörgengis og kosninga-
réttar í félaginu, verða einum rómi að krefjast þess réítar
síns að verða aðalfélagar. Kommúnisíastjórninni má ekki
Iíðast að beita slíkum og þyílíkum bolabrögðum sem þeim
að flokka Dagsbrúnarmenn í hópa til þess a'ð svipta mik-
inn hluta þeirra félagsréttindum. Og við stjórnarkjörið,
sem fer í hönd, gefst verkamönnum kjörið tækifæri til
þess að koma í veg fyrir, að vinnubrögð ofbeldisseggja séu
höfð í frammi í stærsta verkalý'ðsfélagi landsins.
REYKVÍSKIR VERKAMENNÍ GERIÐ SKILYRBIS-
LAUSA KRÖFU UM FULL FÉLAGSRÉTTINDI f
DAGSBRÚN OG FYLGIÐ HENNI FAST ERTIR.
S
s
V
s
V
s
s
s
V
s
s
s
s
V
7
s
V
s
s
s
s ■
s .
s ,
Á .
s
s:
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
\
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
V
s
s
V
s
s
Ræða forseta tslands í EHiheimHfnu Grund 2k janúar:
Minninaamar er
Forsetahjónin heimsóttu
elli- og hjúkrunarheimilið
Grund 26. janúar eins og áð-
ur hefur verið getið í frétt-
um. Flutti forsetinn við það
tækifæri ræðu þá, sem hér
birtist.
GÖÐIR ÁHEYRENDUR.
Það er okkur hjónunum
sönn ánægja að heimsækja
þessa stofnun, bæði vegna
stofnunarinnar sjálfrar og
hinna mörgu vistmanna.
Á síðasta ári átti Elli- og
hjú'krunarh<Ymilið ,.Grund“
þrjátíu ára afmæli. Þá var
tækifæri til að rifja upp á-
nægjulega sögu um vöxt og
viðgang mikils mannúðarstarfs
allt frá litla húsinu við Kapla-
skjólsveg með rúmlega tuttugu
vistmönnum og til þessarar
miklu stofnunar, þar sem nú
stöndum vér, og sem rúmar
hátt á fjórða hundrað vist-
manna og starfsmanna. Hér
hefur verið framför á öllum
sviðum, bókasafn, vinnu-
kennsla og heilsugæzla, og
fleira mætti telja um stjórn
stofnunarinnar. Umgengnin ut
anhúss er bæjarprýði, sem all-
ir vegfarendur njóta, blómin
og garðyrkjan á sumrin og
skreyting á hátíðum. Mér virð
ist og, að þessu stóra heimili
hafi haldizt vel á forstöðufólki,
og ber það gott vitni því starfi,
sem hér er haldið uppi. Ég vil
ekki láta hjá líða að nefna á
nafn einn þeirra, sjálfan for-
mann heimilisstjórnarinnar,
um þrjátíu ára skeið, eða frá
upphafi vega, og heimilisprest,
séra Sigurbjörn Á. Gíslason.
Hans mun lengi mlnnzt í sam-
bandi við hið góða starf fyrir.
gamalt fólk. Fæðisdagar. aldr-
aðs fólks eru á annað hundrað
þúsund á ári í þessari prýði-
Iega vel reknu sjálfseignar-
stofnun. Skuldir eru hveríandi
mó-ts við hina miklu eign, og
ættu þó helzt að vera engar.
Það eiga allir þökk, sem hér
hafa staðið að verki.
AF KRÍSTILEGRI ROT
Það, sem mest er um vert, er
að hér eru ræktar skyldur við
gamalt fólk, sumt slit.ið af
störfum og sumt farið að
heilsu. Sú skuld hefur ekki æ-
tíð verið greidd í þessu lífi hér
á landi fremur en annars stað-
ar. Það mætti segja ófagrar
sögur af því ræktarleysi frá
fyrri öldum, en það skal þó
ekki rifjað upp að þessu sinni.
Og fram á síðustu tíma hafa
kjör gamals fólks verið mjög
misjöfn og stundum miskunn-
arlaus. Einstæðingmn er mest
vorkunn og þeim, zem þurfa a*5
þrælka með þverrandi kriöít •
um. Starfsemin hér er af krisíú
legum rótum runnin og vax-
andi skilningi hins bpinbera á
skvldum við ellina. Auk þess
eru það ýmsar breytingar á
heimilisháttum. húsnæði og
heimilishjálp, sem valda því,
að elli- og hjúkrunarheimöli
eru nu nauðsynlegri en nokkru
sinni áður. Samvizka þjóðs.ro
innar heámtar þau.
AÐ GÆTA BRÓÐUR SÍNS
Já, þjóðin hefur samvizikn,
hún getur verið góð eða vond
eins og hjá öðrum. En ég hygg
að hún sé betur vakandi og
sterkari nú á síðari tímum em
áður var. Það var einu sirmi
lítil stúlka að rogast með eitt-*
hvað í fanginu. og maður, sena
fram hjá gekk, sagði við hana;.
„Er þetta ekki. allt of þung
byrði fyrir þig, telpa rnln?“'
„Þetta er engin byrði,“ sagði
stúlkan, ,.það er hann bróðir>'
minn.“ Hún er sterkari nú er»
áður fyrr, krafan um að gæta
bróður síns. Kristindómurimn
er að því leyti ríkarí í nútíma:
þjóðfélagi, hvað sem líðun
trúnni. Þó vil ég bæta því við,
.^bL CFrh. á 7. gíðu.) J