Alþýðublaðið - 23.12.1953, Side 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudag’ur 23. des. lí)53
Útgefandi: AlþýSuflokkuriníi. Ritstjóri og ábyrgðarmaBur:
Hanítíbal Valdimarssou Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamena: Loftur Guð-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjórl:
Emma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
Fimi: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán. I lausasölu: 1,00.
Ihaldsstefnan, Hafstein, Hæringur
Bœkur og höfundar:
VÍSIR skýrir frá því í gær,
að hinir óbreyttu flokksmenn
í Sjálfstæðisflokknum hafi
mjög óskað eftir nýjum kröft-
run í bæjarstjórn Reykjavíkur.
En eftir framboðslista Sjálf-
stæðisflokksins að dæma, eins
og hann- var birtur í Morgun-
blaðinu í gær, verður ekki séð,
að þær óskir hinna ,,óbreyttu“
hafi fengizt teknar til greina.
í átta efstu sætum listans sjást
t. d. ekki önnur ný andlit, en
Geir Hallgrímsson, sem kemur
þar í stað föður síns, Hallgríms
Benediktssonar heildsala — og
svo Einar Thoroddsen skip-
stjóri.
Mega andstæðingar Sjálf-
stæðisflokksins vera mjög
ánægðir með þennan íhalds-
lista, ekki hvað sízt vegna þess,
að Jóhann Hafstein er í átt-
unda sæti hans.
Getur ekki hjá því fari'ð, að
á kjördegi hlýtur kjósandanum
að verða þetta þrennt í hug:
Ihaldsstefnan, Jóhann Hafstein
og hið aldna skip Hæringur. Og
í raun og veru er þetta allt
vel til þess fallið að renna sam
an í eitt hugtak í.vitund manna.
Það eru engin rök, sem hníga
að því, að slíkur íhaldslisti geti
fengið meira en 33% reyk-
vískra kjósenda til fylgis við
sig. fyrst listi Sjálfstæðis-
flokksins, eins og hann var
skipaður í sumar, gerði ekki
betur en rétt að merja 37% af
heildaraíkvæðamagninu í
Reykjavík,
Það er líka timi til þess kom
in, að íhaldið verði svipt völd-
um í höfuðborg íslands. Það er
nefnilega hárrétt, sem eitt dag
blaðanna sagði í gær:
,,Sami flokkurinn er búinn
að fara með stjórn í Reykja-
vík í meira en 30 ár. Og það
er ekki nema mannlegt, að í
skjóli svo langar stjórnarsetu
hafi skapazt margvísleg spill-
ing og lítt viðunandi kyrr-
staða“.
Sama blað bendir á þá stjórn
venju, sem skanazt hefur hjá
Bretum Gg gefizt vel, að skipta
um stjórn með hæfilegum milli
bilum.
„Þessji venja“, segir blaðið
enn fremur, ,,er talin fremur
en flest annað, hafa tryggt hina
farsælu þróun brezkra stjórn-
arhátta. Af þeim ástæðum hef
úr aldrei skapazt í Bretlandi
lan,gvinnt kyrrstöðutímabil,
svipað þeim, er orsakað hafa
byltingu í mörgum öðrum lönd
um. Af þeim ástæðum hefur
stjórnarandstaðan orðið ábyrg
ari, því að hún hefur jafnan
getað átt von á því, að ábyrgð
hvíldi á henni innan skamms
tíma. Og af sömu ástæðu hafa
stjórnirnar Iíka orðið hófsam-
ari en ella, því að þeim hefur
verið Ijóst, að yrði gengið of
langt á einu eða öðru sviði,
væri vonlaust um að halda
meirihlutanum í næstu kosn-
ingum“.
Þetta er allt saman mjög
réttilega mælt. og mætti vera
þroskuðum kjósendum Reykja
víkur ærið umhugsunarefni
fram yfir hátíðarnar. Hér er
vissulega full þörf á að hreinsa
burt fúann og spillinguna, og
láta nýjar hugmyndir og nýja
krafta koma við sögu í stjórn
Reykjavíkur.
Sagan, sem blöðin sögðu frá
í gær, af fatlaða manninum,
konu lians og barni, sem flúið
höfðu úr bragganum við Suð-
urlandsbraut, en hafast nú við
í gluggalausu baðherbergi í
herkastalanum, er ein sönnun
þess af mörgum, að íhaldið er
búið að stjórna Reykjavík of
lengi.
Slíkt liefði hvergi getað
gerzt, nema þar, sem langvar-
andi yfirdrottnun hefur blind-
að hinn ráðandi flokk, svo að
hann. Iætur sér ajlls ekki til
hugar koma, að honum verði
nokkurn tíma velt úr valda-
sessi.
Kjósendur Reykjavíkur eiga
rú að sýna þroska sinn og á-
bvrgðas tilfinningu með því að
láta íhaldið falla seinasta
sunnudaginn í janúar. Og fall
þcss á að verða mikið.
Tékkneskar
karfmannaskyrfur
nýkomnar.
vefnaðarvörudeild.
ÞÓ AÐ öll biöð séu aö
springa utan af bókaaugiýsing-
um, bókaumsögnum og jafavel
ritdómum þessa dagana. langar
mig til að bseta þar agnarlitlu
við. Það hefur bá verið borið í
þann læk bakkaíullan áður.
„Fornar grafir og fræðimenn"
heitir bókin, sem ég vil minn-
ast, eftir þýzkan mann. sem sig
kallar C. W. Ceram. Bókina hef
ur þýtt Björn O. Björnsson, en
Bókaforlag Odds Björnssonar á
Akureyri gefið hana út, og ytri
frágangur allur er akjósanleg-
ur.
Bók þessi segir frá ævintýr-
um fornleifafræðinnar, í bók-
staflegum skilningi. Hún segir
frá mönnum, sem urðu gagn-
teknir af ofstækisfuiium áhuga
á að grafa upp úr fylgsnum
jarðar borgir og fjársjóö1
fornra menningarþjóða, sem
eitt sinn voru herrar heims, þó
að tugir og aftur tugir kynslóða
hafi síðan gengið yfir kuml
þeirra án, þess að vita, að þær
höfðu verið til. Þessir fruni-
herjar fornleifarannsóknanna
voru fágætir persónuleikar og
verkefni þeirra í senn hrika-
lega torsótt og ævintýralega
glæsileg. Ævintýrasveinar þess
arar bókar láta ekki skelfast af
neinum torfærum á veginum
þangað, sem dreki gleymsku og
fyrnsku liggur á fáfnisarfi
hinr.a glæstu fornþjóða. Það er
raunar ekki miki’.l vandi að
koma auga á þessi afarmenni
fornleifafræðinnar, en Ceram
sá, er bókina skrifar, er ekki
heldur lágfleygur fugl. Hann
sezt umsvifalaust á eina hæstu
gríípuna og flýgur síðan tind af
tindi. Winckelma.nn, Schlie-
• mann, Evans, Caríer, Botta,
Layard: Pompeji, Trója, Mý-
kene. Knossos, gröf Tutenkam-
ons, Babelsturn; be1 ta eru nokk
ur nöfn, og þó fátt trjið, enda
má sízt gleyma köflunum um
fornmenningu Indíána í Amer-
íku.
Og hvað þá? Allt eru þetta
heimsfræg nöfn og um þessa
menn og þessa fornleifafundi
hafa verið gefin út fleiri rit en
tölum verði talin og það mörg
af mönnum, sem voru miklu
lærðari ■ Ceram þessum, sem er
ekki fornleifafræðingur sjálf-
ur. En einmitt þess vegna má
vera, að þessi bók hafi orðið
eins Iæsileg og hún er. Blessuð
um fagmönnunum er furðú oft
ósýnt una, ef ekki fyrirmunað
með ölluj að matbúa svo og
krydda fræði sí.n, að lystug
séu þorra manna. Sakar það og
ei.gi. ef aðrir verða þá' til bess
að gerast heiðarleg1’- meðal-
göngumenn milli sérþekkingar
og almennings. Það gerir Cer-
am í þessari bók. Svo sem nafn
hennar bendir til, leggur höf-
undurinn sig fast eftir að vefa
persónu og æviferil söguhetj-
anna saman við lýsingar þeirra
dásemda, sem þeim auðnaðist
að fínna. Vitanlega ná þær lýs-
ingar harla skammt, það er
stiklað á stóru, svo að maður
saknar þess, hve fljótt er farið
yfir sögu. En hér er af ofgnóít
að taka, og þessi bók setur sér
ekki það mark að gera ýtarlega
fræðimannlega grein fvrir
neinu. Hindurvitni forðast hún
þó eins og heitán eldinn. Höf-
undurinn vill, án þess að fara
með fleipur um staðreyndarat-
riði, kveikja mönnum lifandi
hugmynd um þau undursam-
legu ævintýri, sem gerzt hafa á
vegi, fornlaifáfræðinnar í þeim
löndum, þar sem hámenning
fornþjóða blómgaðist og huld-
ist- síðan gleymsku og jörðu.
Þetta hefur höfundi tekizt, því
að bók hans er spennandi. svo
að fágætt er, en þó um leið fall-
in til að vekja virðingu fyrir
stórum örlögum, sönnum hetju
skap og fornri og nýrri snilld.
Þýðinguna á þessari bók
hefði eflaust mátt gera betur
með meiri gát. Sums staðar
virðist mér þýðandi bregða á
leik og velja orð fremur til að
skemmta sjálfum sér en til að
þjóna frumverkinu, og persónu
leg uppáíæki í síafsetningu
kar.n ég verr við í þýðingum
en ritum. sem menn eiga sjálf
ir. En þýðingin er hressileg og
lifandi,. og. það er ekki lítill
kostur. Dauða hönd hefur séra
Björn sízt lagt á þessa bók, en
kannski ekki alltaf nógu
styrka.
Út af bók Cerams mætti
margt fleira skrifa, en ég læt
þetta nægja. Þetta er ekki rit-
dómur. heldur bókarfregn,
svona rétt til að taka ofan fyrir
vel unnu verki.
Kristján Eldjárn.
Skemmtilegasfð dægrasfytting
Jeffery Farnol: Sjóræning-
inn og fjársjó'ður hans. Skáld
saga. Sigurður Björgúlfsson
þýddi. Reykjavik 1953.
HÖFUNDUR skáldsögu þess-
arar fæddist árið 1878, en er
enn á lífi og skemmtilegasta
gamalmenni. Farnol' er víðfræg
ur rithöfundur, sem hefur hing
að til verið alls kostar ókunnur
íslenzkum lesendum. Það er
því vel farið. að þessi kunna og
skemmtilega saga hans skuli
hafa verið þýdd á íslenzku.
Bretar eru miklir snillingar í
reyfaragerð, og Farnol mun
þola ágætlega samanburð við
fyrirrennara sína og iafnaldra
á því sviði. Maður undrast síð-
ur en svo orðstír hans eftir að
hafa lesið þessa sögu. Hún er
skemmtilegasta dægrastytting
og svo vel gerð og sögð, að hún
getur talizt góðar bókmenntir.
Undirtitill íslenzku þýðing-
arinnar er: Ævintýri um ástir,
sjórán og fólgið fé. Þetta er
kannski hugsað sem auglýsinga
brella, en reynist eigi að síður
sannur leiðarvísir. Ritdómur-
inn þyrfti ekki að vera lengri
en bað að bera því vitni, að und
irtitillinn eigi rétt á sér, og
hann sagir ekki svo lítið! Ég
kemst þó ekki hjá því að viö-
urkenna, að mér fínnst sagan á
borð við atburðarikustu og
skemmtilegustu sögur Sabatin-
is og Stevensons, og það eru
svei mér meðmæli.
Þýðing Sigurðar Björgúlfs-
sonar v.irðist sæmilega af hendi
leyst, þó að hún sé sums staðar
dálítið hasarfengin. Hins vegar
kemst ég ekki hjá því að
skamma Sigurð örl'ítið fyrir
kynninguna á höfundinum.
Hún er svo sem ekki neitt, en
sannarlega hefði átt að vera
auðvelt að segja eitthvað meira
og snjallara um jafnskemmti-
legt gamalmenni og Jeffery
Farnol. Og þá er ég kominn aft
ur þangað, sem ég byrjaði, og
þar með hættur.
Helgi Sæmundsson.
Sóknafý singar Yeslfjarða, eiti
sfalf rif og merfeiiegf
ÚT ER KOMIN bókin Sókna
Iýsingar Vestfjarða, en hún er
gefin út af Sambandi vest-
fírzkra átthagafélaga í Reykja-
vík. Er bókin í tveimur bind-
um og hátt á sjötta hundrað
blaðsíður í stóru broti. Eru
sóknalýsingar þessar einstakt
rit og merkilegt, en þær voru
skráðar um 1840 af prestum á
Vestfjörðum samkvæmt beiðni
nefndar Ilins íslenzka bók-
menntafélags í Kaupmanna-
höfn, er í áttu sæti Finnur
Magnússon, Jónas Hallgríms-
son, Konráð Gíslason, Brynj-
ólfur Pétursson og Jón Sigurðs
son.
I riti bessu er að finna margs
'konar fíóðleik um menningu
og atvinnúhætti á Vestfjörðum
um miðja síðustu öld. Er þar
lýst hverri sókn og nær hverri
jörð innan hverrar sóknar, allt
frá Breiðafjarðarej'juni að
Hrútafjarðará. Sér í lagi kvað
fróðleg lýsing Flateyjarpresta
kalls eftír séra Ólaf Sívertsen,
en þar lýsir hann Breiðafjarð-
areyjum svo nákvæmlega, að
einstakt mun vera.
Rit þetta er að sjálfsögðu
stórfróðlegt öllum þeim, sem
leggja stund á íslenzk fræði, og
réttnefndur kjörgripur öllum
Vestfirðingum, sem unna sögu
héraðs síns.
Útgáfa bókarinnar er miög
vönduð. Meðal annars er í bók
inni skrá yfir öll örnefni, sem
koma fyrir í ritinu, einnig 15
ágætar myndir teiknaðar af
Stefáni Jónssyni. Olafur Lár-
usson pró-fessor hefur ritað for
mála að bókinni, en prent-
smiðjan Oddi hefur séð um
prentverkið og bókbandið.