Tíminn - 06.01.1965, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 6. janúar 1965
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórr Kristján Benediktsson. ttitstjórar: Pórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Ir.driði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gislason. Ritstj.skrifstofur ■ Eddu-
húsinu, slmar 18300—18305. Skrifstofur. Bankastræti < Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skriístofur,
simi 18300. Askriftargjald kr 90,00 á mán mnanlands — f
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
Uppvakningar
f sj álfstæðisbaráttunni við Dani skíptust íslendingar
í ' vn flokka, er mörkuðust einkum af mismunandi trú
á 'snd og þjóð. Einar H. Kvaran orða'ði þessa skiptingu
nokkuð ljóst, er hann komst svo að orði, að hann vildi
ekki deila um, hvor þessara flokka elskaði landið meira,
en hins vegar treystu þeir mismunandi á það. Þeir, sem
treystu á landið og þjóðina, stefndu að sambandsslitum
við Dani og fullu sjálfstæði. Þeir trúðu því, að þjóðin
væri svo dugmikil og landið svo gott, að íslendingar
gætu haldið uppi sjálfstæðu þjóðfélagi, án hjálpar og
forsjár utan frá.
Rök þeirra, sem báru minna traust til lands og þjóðar,
voru þau m.a. að íslandi væri norðlægt og harðbýlt land,
þjóðin væri fámenn og því ekki fær um að nytja það,
allur sameiginlegur kostnaður yrði nlutfallslega meiri
hjá smærri þjóð en stórri, útlendingar myndu ekki sýna
svona litlu þjóðfélagi næga tiltrú og þar fram eftir göt-
unum. Því væri rétt að hafa áfram samband við Dani.
Þeir menn, sem ekki treystu á þjóðina og landið fyrir
50—100 árum, gátu fært ýmis ekki óeðlileg rök fyrir
máli sínu. En þeir, sem nú gera fullvrðingar þeirra að
sínum, geta það ekki. Þær stangast nefnilega alveg á við
reynslu seinustu áratuga. Þessvegna er það meira en
furðulegt, að þegar forsætisráðherrann flytur þjóðinni
áramótaboðskap, þá skuli hann lítið eða ekkert annað
hafa að segja þjóðinni en að þylja gamlar fullyrðingar
þeirra, sem ekki treystu á land og þjóð, þegar glímt
var við Dani. Það var meira en raunalegt að heyra þessa
uppvakninga af vörum forsætisráðherrans.
Það er rétt, að það hefur verið haldið illa á málunum
undanfarin góðærisár. Það er hörmulegt, að flestir at-
vinnuvegir skuli vera meira og minna strandaðir eftir
fjögur góðærisár og þó hafi hagur almennngs ekkert
batnað á þessum tíma. En landinu verður ekki kennt um
þetta, þar sem auðlindir þess hafa aldrei reynzt frjórri.
Þetta er ekki heldur sök þjóðarinnar að öðru leyti en
því. að hún hefur valið sér óheppilega forustumenn.
Erfiðleikarnir 1 dag stafa ekki af náttúruvöldum né ó-
dugnaði eða fámenni þjóðarinnar, heldur af rangri
stjórnarstefnu. Úr því á að vera auðvelt að bæta. For-
sætisráðherrann gerir ekki hlut sinn betri, þegar hann
reynir að vekja upp hina gömlu vantrú á land og þjóð og
hyggst að nota þá uppvakninga til að ^éttlæta misheppn
aðar gerðir sínar. Slíkir uppvakningar snúast jafnan
gegn þeim, sem vekja þá upp.
Niðurgreiðslurnar
Alþýðublaðið segir, að Tíminn hafi haldið því fram,
að niðurgreiðslur væru neytendastyrkir. Þetta er rangt.
Timinn hefur sagt, að þær séu styrkir ril atvinnuveganna,
-— ekki til landbúnaðarins fremur en annarra atvinnu-
vega, — þar sem aðaltilgangur þeirra er að koma í
veg fyrir kauphækkun, sem atvinnuvegirnir þyrftu ella
að greiða. Ástæðan til þess, að atvinnuvegirnir þurfa á
þessum styrkjum að halda, er sú, að vegna rangrar
stjórnarstefnu geta þeir ekki greitt tafnhátt kaup og
borgað er í nágrannaiöndunum. Einar Sigurðsson lýsti
þvi nýlega vel i útvarpinu, hvernig fiskiðnaðurinn býr
við miklu óhagstæðari lánskjör og meiri álögur hér en
í Noregi og því er bæði fiskverð og kaupgjald lægra
hér en þar.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Veröur Saragat ráðríkur forseti?
Stuðningur kommúnista vi® hann mun vart breyta afstöðu hans
EF FARA skal eftir umsögn-
um blaða um hinn nýja for-
seta Ítalíu, Giuseppi Saragat,
er næsta örðugt að draga upp
glögga rnynd af honum. Hann
er sagður stoltur og hlédrægur,
en þó skemmtilegur samkvæm-
ismaður. Hann er sagðúr eiga
erfitt með að ákveða sig, en
þó bráðlyndur og því geti hann
rasað fyrir ráð fram. Hann er
sagður óstöðuglyndur og tæki-
færissinnaður, en einnig stíf-
lyndur og bókstafsbundinn. Að
einu leyti hefur hann þó aldrei
brugðizt. Hann hefur alla tíð
verið ákveðinn lýðræðissinni
og andstæður einræðisstefnum.
Því á hann það að þakka, að
hann er orðinn forseti ftalíu.
Öllum kemur líka saman um,
að Saragat sé mikill gáfumað-
ur. Hann er manna víðlesnast-
ur, enda les hann mikið í tóm-
stundum sínum. Fáir munu
fróðari um heimsbókmenntirn-
ar að fornu og nýju en hann.
Hann er líka mikill listunnandi
og hefur skoðað vandlega öll
helztu listasöfn heimsins. Hann
er snjall ræðumaður og myndar
legur í sjón, en hefur orðið
helzt til feitlaginn með aldrin-
um.
Að sjálfsögðu hefur Saragat
lesið mikið um stjórnmál og
fólagsfræði. Stundum er sagt
í gamni og alvöru, að hann sé
eini ítalski sósíalistinn er hafi
lesið öll rit Karl Marx.;
SARAGAT er fæddur í Turin
19. september 1898. Forfeður
hans munu komnir frá Spáni,
en þaðan munu þeir hafa flutt
til Sardiníu. Faðir hans var
lögfræðingur og lét hann son
sinn nema bókhald og verzlun-
arfræði með það fyrir augum,
að hann yrði bankamaður. Því
starfi gegndi Saragat líka, þegar
hann hóf afskipti sín af stjóm-
málum um 1922. Hann gekk þá
í flokk jafnaðarmanna. Hann
gerðist brátt svo harðsnúinn
andstæðingur fasista, m. a. með
skrifum sínum í blöð jafnaðar-
manna, að 1926 sá hann þann
kost vænstan að flýja land.
Hann fór fyrst til Vínarborgar
og síðar til Parísar, en á báðum
þessum stöðum fókk hann at-
vinnu sem bankamaður. Jafn-
framt tók hann mikinn þátt í
starfsemi ítalskra andfasista, er
höfðu flúið land. Hann skrif-
aði fjölda blaðagreina og rit-
linga á þessum árum. f París
kynntist hann Nenni og urðu
þeir nánir félagar um skeið.
Saragat sneri aftur heim til
Ítalíu 1943, er ftalir gerðu
vopnahlóssamning við banda-
menn. Þjóðverjar náðu honum
þó fljótlega og höfðu hann í
haldi, unz skæruliðar frelsuðu
hann. Árið 1944 fékk hann sæti
í fyrstu ítölsku stjórninni, er
var mynduð eftir stríðslokin
sem ráðh. án sérstakrar stjórn-
ardeildar. Ári síðar varð hann
sendi’herra Ítalíu í París. Hann
gegndi því embætti stutta
stund, en sneri síðan heim aft-
ur og hóf afskipti af stjórn-
málum. Hann varð brátt einn
af leiðtogum jafnaðarmanna.
Árið 1946 var hann kosinn for-
seti stjórnlagaþingsins, er setti
Ítalíu nýja stjórnarskrá eftir að
það hafði verið samþykkt í
SARAGAT
þjóðaratkvæðagreiðslu, að
Ítalía skyldi verða lýðveldi. Ári
síðar skildu leiðir þeirra Sara-
gats og Nennis, þegar Nenni
réði því að jafnaðarmenn tækju
upp náið samstarf við kommún-
ista. Saragat var því andvígur
og stofnaði því nýjan jafnaðar
mannaflokk er strax hlaut nokk
verið mun minni en jafnaðar-
urt fylgi, en hefur þó ailtaf
mannaflokkur Nennis. Margir
telja nú, að Saragat hafi með
þessu komið í veg fyrir, að
kommúnistar og flokkur Nenn
is næðu völdum á þessum tíma.
Saragat lét flokk sinn síðan
taka þátt í ýmsum samsteypu
stjórnum, er kristilegi flokkur-
inn myndaði og var hann oft
varaforsætisráðherra í þeim.
Það skilyrði setti hann jafnan,
að hvorki nýfasistar eða kon-
unigsisinnar fengu sæti í þess-
um stjórnum.
SARAGAT gerði sér fljótt
grein fyrir því, að það væri
hæpin framtíð fyrir flokk hans
að byggja einkum á samstarfi
við flokkana til hægri. Árið
1956 hófust því samningar milli
hans og Nennis um, að þeir sam
einuðu flobka sína að nýju.
Sambomulag náðist ekki, - en
hins vegar héldu þeir áfram,
Saragat og Nenni, að ræðast
við um þessi mál. Þetta leiddi
til þess, að Nenni fjarlægðist
kommúnista smá saman og sú
húgmynd fókk vaxandi fylgi,
að flokkur Nennis og Saragats
tækju saman þátt í stjórn með
kristilega flobknum. Þessi hug
mynd komst noikkuð áleiðis, er
Fanfani myndaði stjórn 1962
með þátttöku Saragats, en hlut
leysi Nennis. Á síðastl. ári
tókst fyrst að koma henni fram,
er Moro myndaði stjóm með
Nenni sem varaforsætisráð-
herra og Saragat sem utanrfkis
ráðherra.
ÁRIÐ 1962 gaf Saragat kost
á sér sem forsetaefni, en Segni
varð þá hlutskarpari. Eftir að
Segni missti heilsuna á síðastl.
sumri, þótti líklegt að stjómar-
flokkamir myndu sameinast
um Saragat sem forseta. Þetta
strandaði hins vegar á hægra
armi kristilega flokksins, er
taldi Saragat of róttækan.
Kristilegi flobkurinn tefldi því
fram eigin forsetaefni, en fékk
hins vegar ekki nægan stuðn-
ing annarra flokka. Að lokum
dró flokkurinn frambjóðanda
sinn í hlé, en hægri armurinn
fébkst samt ekki til að styðja
Saragat. Eftir tuttugu atkfæða
greiðslur í þinginu, sem kýs
forsetann, höfðu þeir Nenni og
Saragat flest atkvæði, en
vinstri armur kristilega flokbs-
ins studdi þá Saragat, en komm
únistar studdu Nenni. Nenni
dró sig þá í hlé, en Saragat
skoraði á alla lýðræðissinna og
andfasista að kjósa sig. Koimm
únistar töldu sig þá geta kosið
hann og hlaut hann því að lok-
Eramhald á bls. 13.

I