Alþýðublaðið - 23.12.1956, Blaðsíða 4

Almennar slysatryggmgsr
Ferðatryggmgar ’fi einkabrfreiferrf*
F er&atryggmgar
um hemfutga tryggmgfn fyrír
Gylfi Þ. Gíshison.. memn íamálaráðherra
Á MÁNNEÉTnNÐAÐEGI
Ssmeinuðu þjóSanna 10. des.
faafði Listamannaklúbburinn
Mtíð í Þjóðleikhússkjallaran-
am og voru gestir klúbbsins
Gylfi Þ. Gísiason, menntamála
aáðherra, og. kona hans, frú
Chiðrún Vilmundardóttir. Jón
Leifs formaður klúbbsins flutti
m. a. ræðu, þar sem hann hyllti
menntamálaráðherra og vakti
athygli á hinom mikla áhuga
hans fyrir listum og aðstöðu
listamanna í þjóðfélaginu.
S'agði Jón Leifs, að ráðherrann
hefði bæði áður en hann tók
við ráðuneyti sínu og eins eft-
ir það sýnt lifandi áhuga fyrir
aði fyrir aldarhelmingi, að fólg
in væri í hverju efnisgrammi-
Þessi þekking hefur Mngað til
aðeins verið hagnýtt í vetnis-
sprengjunni. En vatnið er að
verða gífurlegur orkugjafi.
Það er alls staðar. Orkufram-
leiðsla verður því ekki stað-
bundin. Fróðir menn telja, að
eftir í fyrsta lagi 10 ár, en í
síðasta lagi 30 ár muni verða
hægt að vinna jafnmikla orku
úr einum lítra vatns og nú úr
20.000 smálestum af kolum.
Samhliða þessu er að verða
stórkostleg breyting á fram-
leiðsluháttum. Sjálfvirk fram-
leiðsla ryður sér til rúms. Far-
ið er að nota rafmagnsheila við
verkstjórn í íyrirtækjum. Eig-
endur Lyons-veitingahúsanna í
Lundúnum hafa t.d. nýlega tek
ið í notkun bókhaldsvél. sem
reiknar og skráir laun 10.000
á 4 klukkustund-
störfuðu áður 37
manns.
ekki aö undiroka manninn.
Af þessum sökum er ég sarrn
færður um, að á þeim byltinga-
tímum, sem við nú lifum. og
þó elnkum þeim, sem við eig-
um framundan, er og verður
hlutverk listanna meira og
mikilvægara en á nokkru öðru
skeiði í þróunarsögu mannkyns
ins. Kjarnorkan og sjálfvirkn-
in leggja nýjar skyldur, nýja
ábyrgð, á herðar listamann-
anna, kalla þá til aukinna
starfa. Vegur þeirra og jafn-
framt vandi mun fara vaxandi.
Brýnasta nauðsyh ber til þess,
að listamennirnir sjálfir geri
sér Ijóst, hvert verkefni bíður
þeirra á vélorkuöldinni, sem er
að hefjast. En ríkisvaldið brygð
ist skyldu sinni, ekki við lista-
mennina, heldur við framtíð
mannkynsins, ef það margfald
áði ekki stuðning sinn við hvers
konar listsköpun.
Aö skilja og njóta.
Oft er rætt um það, sem ó-
líkt sé með listum og vísind-
um, jafnvel talað um þessa tvo
meginþætti menningar sem and
síæður. Vísindin eru þá gjarna
kennd við ,,kalda skynsemi“,
en list við „heitar tilfinning-
ar“. Slíkt er að mínu viti hin
rnesta firra. Tilfinning er vís-
indum jafnnauðsynleg- og skyn
semi listum. Hitt er annað mál,
að of köld skynsemi er bæði
listum og \nsindum jafnskað-
leg og of heitar tilfinningar.
Sannleikurinn er sá, að kjarni
hvors tveggja, lista og vísinda,
er hinn sami, og þegar öllu er
á botninn h\-olft, líklega skyld-
ari tilfinningu en skynsémi.
.Upþhaf sérHvers" listaverks er
. hugraynd. ImyndunarafKð, hug
j myndaflugið er undirstaða allr
ar listsköpunar. En hið sáma á
við um vísindin. Hugmynda-
auðgi er höraðeinkenni mikils
vísindamanns. Ég hef einhvers
staðar séð, að vafasamt verði
að telja, hvor hafi verið hug-
myndaríkari, Newton eða '
Shakespeare. Fróðleikur einn'
er ekki vísindi fremur en orð
ein eru skáldskapur. Það ér
sama aflið, sem gerir fróðleik
að vísindum og orð að skáld-
skap, Iiti að málverki- og hljóð
að tónlist: ímyndunaraflið, hug-
myndaflugið, sköpunargáfan.
Ég hef ekki undirstrikað gildi
ímyndunaraflsins jafnsterklega
og ég hef gert vegna þess, að ég
vanmeti skynsemina, heldur af
hinu, að mér finnst hún oft of-
metin. Markmið lífsins er ekki-
það eitt að skilja, heldur ekki
síður hitt: að njóta. Við skuld-
um skynseminni mikið fyrir
velfarnað okkar í véraldleguma
skilningi. En hin æðstu hrioss
iífsins eru nátengdari tilfinn-
ingum okkar. Það er hægtt- ao
njóta, án þess'að skilja.
Gömu! saga frá Suðurlönd-
um segir, að kaþólskur klerkux
hafi-verið á leið frá ‘messu, Mtt
fátækan bónda og spurt faarm,
hvernig-Hónutíi faafi geðjazt; að
prédikúnmni. "Bóndiná svaraði:
íFiSi: á tl, slða.)
Gylfi I>. Gíslason
listunum og listamönnunum og
væri ætíð fooðinn og búinn til
fyrirgreiðslu og aðstoðar í þeim
-mólum. Var ræðu Jóns fagnað
með dynjandi lófataki.
Menntamálaráðherra flutti
því -næst eftirfarandi ræðu:
Tvenn tímamót.
„Fyrir þrem milljónum ára
lærði maðurínn að kveikja eld.
Þá urðu ' tímámót í, veraldar-
'sögunni. Ýmsir rekja upphaf
menniiigar til þessara alda-
hvarfá.' Við nútímámenn lifu'm.
- örinur tnnamót, sem afkomend-
ur okkar munu ef til vili ekM
telja ómerkari. Nú er maður-
ima að beizla frumeld alheims-
ins, þann eld, sem frá - örófi
-alda hefur brunnið á sól og
stjörmun. Vísindamenn eru að
læra að bræða byggingarefni
•wetmsins, prótóna og neutróna
vietniskjamahs. Við það losna
’úr læðingi 7/1000 hlutar þeirr-
ar orka, sem Einátein uppgötv-
IVIaÖurfnn og vélln
Um það þarf ekkí að fjöl-
yrða, að lífsskilyrði munu ger-
breytast á næsta mannsaldri.
Við eigum mikla velmegun í
vændum. Það er sannarlega
gleðiefni. En það er jafnframt
umhugsunarefni, einmitt . á
mannréttindadegi Sameinuðu
þjóðanna og ekki hvað sízt í
hópi listamanna.
Tækni nútímans éihkennist
af vélum. Það er þess vegma
ef til vill ekki. undarlegt, þótt
nútímamaðurinn dragí nokk-
urn dám af vélinnL En í þessu
er fólgin meginhættan, sem að
menningumii steðjar á öld véla
og kjarnorku. Vélin og það afl
sem knýr hana, er andlaus eind
þeirrar heildar, sem faún er
hluti af, án fegurðarsköpunar,
án Mfsnautnar. Maðurinn er-
sálu gæddur einstakiingur, sem
lifir og deyr, gleðst og. hrygg-
ist, elskar og.hatar. Vélin á að
vera þjónn mannsins,' ekid
herra hans.
Ef til vill var það samvÍ2k-
ari, sem fyrst greindi- mann 'frá
dýri. En það var listin,.sem faóf
hann til mennlngar. Nú, á öld
véltækni og kjarnorku, er að-
eins til eitt afl, sem getur varðj
veitt manninn, mannssálina,
manngöfgina, fyrir ofurvaldi
vélarinnar. Það er listin. Eins
og samvizkan. .breytti . dýri í
mann,.. verður nú listin að
standa vörð um, sð vélin. nái’
ei1 bezta
fyrir .imglinga
og lullörðna.
'Gleðile.g ]öt!
Þökk fyrir viSski-ptm. á liSma áriim.
Gott ©g farsætt: nýtt ár.
A I þ ý g u b I a g I g
23. áes. 1956