Alþýðublaðið - 21.03.1957, Síða 4

€
JUb ýjnibtaSIS
Fimmtudagur 21. marz 1®57
Askriffasímar biaðsins
eru 4900 og 4901.
Þjóðleikhúsið:
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. A
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Biörgvin Guðmunddsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Afgreiðslusími: 4900.
P-rentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Höfurtdur: Aidous Huxley. Þýðaridi og leikstjóri Ævar R. Kvaran
S
s
s
<
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
'l
s
s
s
s
s
s
Fjársukkið í Iðju
VIÐSKILNAÐUR komm-
únista í Iðju er með fá-
heyrðum endemum. Þeir
hafa gerzt sekir um slíkt og
þvílíkt fjársukk, að engu
tali tekur. Stjórnin lánaði
sjálfri sér 96 þúsund krón-
ur á einum mánuði, og upp-
talningin á misnotkuninni
mun naumast eiga sinn líka.
Þó er mjög vafasamt, að öll
kurl séu komin til grafar.
Fylgiskjöl Iðju fram að síð-
asta ári eru „glötuð“. Þann-
jg er hver silkihúfan upp af
annarri.
Alþýðublaðið rakti í
gær ýtarlega framkomnar
upplýsingar um allt þetta
mál, og þær verða sannar
Iega ekki vefengdar. Og nú
sést betur en áður, hvers
vegna kommúnistar lögðu
alla áherzlu á að halda
völdum sínum og áhrifum
í Iðju. Þeim hefur meðal
annars verið í hug að leyna
ósómanum. Og vissulega
hlýtur sú spurning að
vakna af þessu tilefni,
hvort fjármálastjórn
kommúnista í öðrum
verkalýðsfélögum muni
eitthvað í líkingu við ráðs
mennskuna í Iðju. Hún er
ekki nærgætnislega, en ó-
neitanlega tímabær.
Þjóðviljinn bregzt hins
vegar þannig við í gær, að
liann Iqfsyngur fjá-rsukkið
í Iðju og virðist telja það til
fy^irmynd^r. Hvað veldur
þeirri afstöðu, að málgagn
Sósíalistaflokksins hrífst af
ósómanum og vill bera sið-
ferðilega ábyrgð á honum?
Svarið við þeirri spurningu
liggur í augum uppi. Komm
Únistastjórnin í Iðju misnot-
aði ekki aðeins fjármuni fé-
lagsins í eiginhagsmuna-
skyni, þó að af þeirri fram-
takssemi sé ærin saga. Sósí-
alistaflokkurinn hefur notið
góðs af ránsfengnum. Áróð-
ursrit hans, Vinnan og verka
lýðurinn, hefur verið kost-
að af Iðju að drjúgum hluta.
Og írnynda menn sér, að önn
ur verkalýðsfélög, sem
kommúnistar stjórna, hafi
losnað við svipaða tilætlun-
arsemi af hálfu Sósíalista-
flokksins? Þar með er feng-
in skýring á viðbrögðum og
afstöðu Þjóðviljans. Og
manninn með ,,glæpinn“,
Björn Bjarnason, hafa komm
únistar endurkosið formann
fulltrúaráðs verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík sömu dag-
ana og ráðsmennska hans í
Iðju er gerð heyrinkunn.
Slíkt og þvílíkt er siðferðið
á bænum þeim.
Víti til varnaðar
MORGUNBLAÐIÐ segir
í gær, að til sanns vegar
megi færa þá kenningu Al-
þýðublaðsins, -að blöðunum
sé fremur sómi að því en
hitt að deila um ágreinings
atriði, ef það sé gert af dreng
skap og rökfestu með þá al-
vöru í huga að finna lausn
á vanda samtíðar og fram-
tíðar. En því finnst mjög á
skorta, að rökfestan og dreng
gkapurinn njóti sín í mál-
flutningi stjórnarblaðanna
og endurprentar í framhaldi
af þeim ummælum nokkur
jnálblóm Þjóðviljans. Sú út-
plöntun bi’eytir þó engan
veginn þeirri staðreynd, að
blaðadeilur í lýðræðislandi
eru nauðsynlegar og sjálf-
sagðar. Þær eru lýðræði.
Hitt er einræði.
Aftur á móti er tímabært
að viðurkenna, að málflutn
ingi blaðanna er oft og tíð-
um harla ábótavant. Þjóð-
viljinn er óhreina barnið á
því heimili og skítugur upp
fyrir haus flesta daga. En
Morgunblaðið álpast allt of
oft í forarpollinn. Þó ætti
að mega vænta nokkurrar
forustu af því. Það er stærsta
og útbreiddasta blað lands-
ins og ætti að finna til á-
byrgðar. Kannski þokast í
rétta átt, en þróunin er ó-
sköp hægfara. |
Ummæli Alþýðublaðsins
um hlutverk blaðadeiln- f
anna í lýðræðislandi miðast
við málefnalegar og mann- ~
sæmandi kappræður. Og ó-
lán Þjóðvilj ans ætti að verða
Morgunblaðinu hvöt þess að
reynast sjálft eitthvað
skárra.
„GIACONDAS SMILE“ eft-
ir Aldoux Huxley, eða „Brosið
dularfulla“, eins og það nefn-
ist í sínum íslenzka búningi,
er að mínum dómi skemmti-
legt lestrar leikrit, en þreyt-
andi sjónleikur á sviði. Veld-
ur þar fleira en eitt, en þó
helzt hinar heimspekilegu
vangaveltur bæði í tíma og ó-
tíma, sem lesandinn á auðveld
ara með að stytta sér leið yfir
en áhorfandinn, og fremur lág-
kúruleg brögð höfundar til að
skapa taugaspennu og; æsingu
með áhorfendum, sérh lesand-
inn getur hugsað sér skárri en
þau reynast í framkvæmd.
Hinsvegar er leikritið kunn-
áttulega byggt að innviðum,
þótt þiljurnar séu með helzt til
miklu flúri á köflum, sumar
persónurnar dregnar skýrum
dráttum, en yfirleitt gerðar til
sálfræðile^rar krufningar, og
virðist höfundurinn ekki hafa
mikla samúð með þeim
á yfirborðinu, svo að varla
er von að þeim verði vel
til samúðar hjá öðrum. Ekki
virðist þarna heldur um mein-
leg örlög að ræða, öllu frem-
ur harmræna krossgátu, þar
sem reitirnir fyllast smám
saman af þrauthugsuðum
þversögnum; persónunum eru
skapaðar sterkar ástríður, en
þó sú sterkust að ræða rök-
fræðilega alla skapaða hluti og
óskapaða, og þá helzt er venju
legu fólki með venjulegar á-
stríður mundi allt síður í huga,
og er það heldur leiðinleg á-
stríða.
Leikendum er mikill vandi
á höndum að túlka þetta verk,
þar eð brezk hversdagsheim-
speki er oft jafn torskilin ís-
lendingum og brezk fyndni.
Það má því með sanni kall-
ast vel að verið, er þeim
tekst að leysa það mjög vel
af hendi, og túlka sum atriðin
Spencer hersliöfðingi, Braddock hjúkrunarkona
og GufSbjörg Þorbjarnardóttir.
Jón ASils
jafnvel þannig að áhorfendum
hlýtur að verða minnisstætt.
Róbert Arnfinnssyni, sem leik-
ur Henry Hutton, auðkýfing-
inn, er þar þyngst byrði á herð
ar lögð; við lestur finnst
manni að Róbert muni hafa
fátt til að geta lyft því hlut-
verki, og sannar það bezt hve
alhliða leikari hann er orðinn,
að á sviði virðist manni hann
einmitt mjög vel til þeirrar
túlkunar fallinn. Einkum
kemur það fram í fangelsis-
þættinum hve einlægur og
sterkur leikur hans er, þar eð
það atriði er þannig samið að
engu má skeika um leik hans
svo að hinar heimspeki-
legu rökræður verði ekki
áheyrendum svo leiðar, að þeir
sæju Henry Hutton helzt tek-
inn af lífi sem fyrst. Þar á Har-
aldur Björnsson líka miklar
þakkir skildar fyrir frábæra
nærfærni og hófstillingu í leik
í hlutverki læknisins,, — og þó
enn meiri fyrir það, að hann
skuli megna að gera hina reyf-
arakenndu viðUraign liæknis-
ins og morðingjans undir lok-
, in áhorfendum bærilega. Það
I þarf tök til þess, eins og það
atriði er frá höfundarins hendi.
Gervi Haraldar er mjög gott,
' og leikur hans allur með ágæt-
um.
Hlutverk Ingu Þórðardóttur
er erfitt og átakamikið, en þó
1 að því leyti mun auðveldara
j viðureignar en tvö hin fyrr-
nefndu, þar sem ástríður henn-
|ar eru áhorfendum skiljanleg-
ar, ógæfa hennar mannleg.
Inga Þórðardóttir sýnir at-
hyglisverðan leik í þessu hlut-
. verki, sterkan, raunsæjan, stór-
brotinn í túlkun haturs og
: hefnda. Ef til vill hefur Inga
aldrei náð hærra í leik sínum
I Ágætur er og leikur Bryndís-
ar Pétursdóttur í hlutverki
Doris Mead, ástmeyjar Huttons
og síðar eiginkonu og ekki er
síðri leikur Guðbjargar Þor-
bjarnardóttur í hlutverki hjúkr-
unarkonunnar. — Þeir Jón
' Aðils, sem leikur hinn aldraða
hershöfðingja, og Baldvin
Hallddórsson, sem leikur fanga
vörðinn, fara báðir mjög lag-
^ lega með lítil hlutvek,, — en
; oft og tíðum er ekki síður
vandi að gera þeim sæmileg
skil en þeim stærri. Þá eru og
enn minni hlutverk, sem ekki
j verða talin, og eru aðeins leik-
| stjórnaratriði.
Ævar Kvaran hefur þýtt
leikritið og auk þess hefur
hann leikstjórn með höndum.
Leikritið er vandþýtt, og þótt
ég telji það bera of mikið yf-
irbragð þýðingar, er ekki þar
með sagt að öðrum hefði bet-
ur tekizt. Leikstjórnin virðist
vandvirknislega unnin, Ævar
hefur áður talsvert fengizt við
ekki ósvipuð leikrit, bæði á
og í útvarpi, þótt þetta
i að teljast hafa meira list
rænt gildi en venjuleg glæpa-
reyfaraleikrit, en þó því að-
eins að fullrar hófsemi sé gætt
í túlkun síðustu atriðanna, —
og það tekst Ævari mjög vel.
Lothar Grund hefur gert leik-
tjöldin.
Loftur Guðmundsson.
Melár í skógrækf
Á* ——_____________.
Haraldur Björnsson (læknir), Róbert Arnfinnsson (Huíton).
ÁRIÐ 1956 varð mesta skóg-
ræktarár Norðmanna hingað til.
Uppeldisstöðvar sendu frá
sér 73 milljón trjáplöntur, sem
voru gróðursettar í Noregi. Auk
þess sendu þær frá sér um 20
milljón plöntur, sem voru flutt-
ar út til Svíþjóðar, Danmerkur
og hingað til íslands.