Alþýðublaðið - 22.03.1928, Blaðsíða 2

B
HLÞÝÐUBIíAÐIÐ
1ALÞÝÐUBLAÐIÐ f
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
91/*—lOVs árd. og kl. 8—9 síðd.
Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu simár).
„Hver heim til sín!“
„Refirnirhafa greni. Fugl-
ar himins sín hreiður,
en mannssonurinn á
hvergi höfði sínu að að
haila.“
^ Það kom nokkuð „skrítið“ at-
vik fyrir í hinni . friðsömu og
blómlegu Danmörku nýlega. Og
þetta litla „skrítna“ atvik hefir
vakið athygli einniitt þar, sem
það 'þurfti að vekja athygli.
Það er ekkert á móti því, að
lesendur Alþýðublaðsms, íslenzk
alþýða, féi að hteyra um þetta
„skrítna" atvik.
Nú, sem stenidur, er mikið at-
vinnuleysi í Danmörku, ekki ein-
ungis í. Kaupmannahöfn heMur
einnig og jafnvel aðallega úti um
lamidið. Fjöldi manna hefir enga
atvinnai haft í langan tíma, og er
því skórinn farinn að kreppa að
hjá þerrn verst settu, en stundum,
þegar skórinn kreppir mjög illa
að fætinum, þá vætlar blóð upp
með vörpunum, og þá gerast
þe&si „s.kritnu“ atvik, sem vekja
athygli.
Nú situr að vöMum í Dan-
mörku harðsvíruð stórbænda-
stjórn, sem engar atvinnubætur
vill hafa, engan atvinnuleysisstyrk
vill láta og vill yfirleitt ekki gera
neitt, sem verða liann verkalýðn-
um til hagsældar og hjálpar.
Stór hópur atvinnulausra manna
víðs vegar að af Jótlandi tök sig
saman og ákvað að fara og hedm-
sækja kóngsins Kaupmannahöfn
og segja þeim háu herrum, er þar
búa, að þeir ættu ekkert, hefðu
enga atvinnu, ekkert brauð, ekk-
ert heimili og ættu hvergi höfði
sínu að að halla.
*
Og svo fréttust þessi ógurlegu
tíðindi einn góðviðrisdag, að stór
hópur af „svona lýð“ væri á leið-
inni „inn í Staðinn". „Er þetta
virkilega satt ?“ spurðu borgar-
árnir. Gat það verið, að mennimir
ættu ekkert, hef'ðu ekkert, bók-
staflega ekkert? Og borgararndr,
„gróssérarnir" og banka-„spekú-
ian|arnir“ litu hver á annan. Jú,
þeir höfðu nú eiginlega vitað
þetta ,eða réttara sagt séð þetta
fyrr, en þó að eins sem dauða
bókstafi í hagtíðmdunum, en
þetta, þetta voru tölur hins lifandi
lífs.
Og fólkið í kóngsins Kaup-
anannahöfn varð reglulega hrætt.
Ef þeir kæmu nú til bæjarins!
Það var hxópað á yfirvöldin og
innanríkisráðherrann, og dóms-
málaráðherrann kom til skjalanna.
Stór hópur vopnaðra lögreglu-
manna var sendur til móts við
þessa óvelkomnu gesti, sem sagt
var að væru á leið „inn í Stað-
inn“. Og þegar lögregluþjónarnir
lögðu af stað, var sungið „Konig
Kristian", og Dannebrog var veif-
að og veifað. Ræður voru haldnar
og nífalt danskt „húrra“ hrópað.
Því í Darimörku gengur alt af
mikið á við slík tækifæri sem
þetta.
En verkamennirnir heimnis-
lausu, klaiðiau’su og brauðlausu
komust ekki út fyrir Jótland.
Fylkingin leystdst upp — af sjálfu
sér, og lögregluþjónarnir vopn-
uðu og brynvörðu komu aftur
heim. — Það var ekkert — „og
ári var það“, sögðu borgarnir og
klóruðu sér á bak við eyrað.
Og nú geta borgaramir, ,grósér-
arnix“ og banka-„spekúlantamir“
í kóngsins Kaupmannahöfn dregið
andann léttara. En þó er atvikið,
þetta litla „skrltna" atvik, enn
Iþá lifandi í hugskoti allra mcmim.
Því það eru ekki að eins hundruð
heldur þúsundir og þúsundir þús-
unda í heiminum, sem ekkert
hafa, ekkert eiga, ekki heimáli,
ekki klæði og ekki brauð.
En hvað segja æðstu prestar
þjððskipulagsins við þessa menn,
— þessa útskúfuðu, flakkandi,
f öðurlanidslausu ? Þeir segja:
„Farið hver heim til sín!“
Alpingi.
Efri deild
í gær.
Lanidsbankalögum var vísað til
3. umr. og greiddu íhalds-syistkinin
með tölu atkvæði á móti því. Má
það undrun sæta, að aliur fhaids-
flokkurinn skuli treysta sér til
þess að ganga svo augljóslega í
berhögg við hagsmuni þjóðarinn-
ar, sem að vilja ekki láta ríkis-
sjóðinn bera ábyrgð á Laridsbanik-
anum, í þeim eina tiTIgangi að
íeyna með þessu að hlaða undir
annan banka, sem er eign út-
lendinga. — Framsöguræða fram-
sögumanins meiri hluta fjárhagis-
nefridar (Jóns Baldvmssönar)
verður birt í blaðinu eftir nokkra
daga.
Til 2. umr. var visað frv. um
sjúkraskýli og frv. um, breytingu
á slysatryggingarlögunumu MiMar
umræður urðu um frvJum breyt-
ingar á útsvarsskyldu, en atkv-
greiðslu var frestað.
Til1 3. umræðu var vísaö frv.
um að ieggja niður Þingvalila-
prestakall. Urðu um það miklar
umræÖur, því íhaldið mat mikiu
meira auravon prestsins á Þing-
völlum en hag og heiður landsins,
og virðist svo, sem Skerjafjarðar-
pestin geisi ákaft um állan íhalds-
flokkinn. En sem. betur fer getur
íhaldið ekki lengur hindrað friðun
hinna íomhelgu valla, og fjárvon
vígðra manna og óvígðra ekiki
lengur tálmað þvi, að þar verði
gerðar nauðsynlegar breytingar.
Neðri deild.
Strandf er ð askipið.
í gær voru tillögur Siigurjóns
og Hannesar í strandferðaskipS-
málinu samþyktar. Þannág breyttu
var frv. vísað til 3. umx. með
16 atkv. gegn 12. Greiiddu Al-
þýðuflokksmenn og Framsóknar-
flokksmienn allir atkvæði með
frv., en Ihaldsmenn allir, Gunn-
ar og Sig. Eggerz á móti. Frv.
er nú þannig: Landsstjórninni er
heimilt að láta smíða gufuskip til
strandferða af svipaðri stærð og
„Esju“. Kostnaður við kaup og
rekstur skipsjns greiðist úr ríkis-
sjóði. Skipið skal útbúið 70—80
teningsmetra kælirúmi og hafa a.
m. k. 40 sjómíina vökuhraða. Far-
þegarúm skal vera 1. og 2. far-
rými. Heimilt er stjórninni að
taka lán til skipskaupanna, eftir
því, sem þörf kann að verða á.
Láxveiðamál.
Frv. um fiskdræktarfélög og um
ófríðun sels í Ölfusá voru bæði
afgreidd til e. d. Sú breyting var
gerð á fiskdræktarfélagafrv., að
það fjalli að eins um klak fiska
og annað, er þar að lýtur, en
taki ekki- til friðunar á fiski né
eyðingar sels.
Fjármál
Fjárstjórn íhaldsins.
Þá fór fram 2. umr. fjáraiuka-
laga fyrir 1926 og um lands-
reikninga sama árs. Það ár fóru
tekjur og gjöld hvort um sig svo
mjög fram úr áætlun, að mam á
4. milljón kr. Þá ukust lausa-
isikuldir rikisisjóðs um rúrnjlíeg'a)
V2 milljón kr„ mest við Tandhelg-
Issjóð, og á rekstrarsjóð gekk um
nærri 39 þús. kr. Að vísu óx
innstæða ríkissjóðs í bönkum
nokkuð og Flóaáveitufélaginu var
veitt rúml. U/2 hundrað þúsund
kr. lán, en tekjuhalli á rekstrar-
reikningnum varð yfir 200 þúsund
krónur.
Þannig lítur ríkisreikningurinn
út síðasta stjómarár íhaldsins,
sem mest hrósaði sér fyrir góða
stjórn á ríkisfjárhirzlunni.
HalMór Stefánsson, formaöur
fjárhagsnefndarinnar, benti á, að
greiddar hefðu verið fjárhæðir,
sem alþingi hafði áður felt að
veita, og aðrar, sem voru sams
konar og þær, sem, þingið hafði
felt.
Haraldur Guðmundsson vítti
það, að gjöldin eru ekki sundur-
liðuð til fullnustu í landsreikn-
ingnum, svo að víða er ekki unt
að sjá, fyrir hvað féð hefir verið
greitt. Enn fremur benti hann á,
áð í Gullbringu- og Kjósar-sýslu,
ásamt Hafnarfirði, hefir þaö ár
verið gefinn eftir tekju- og eigna-
skattur, sem nemur 85 289 kr. 30
aur. og í Reykjavík rúml. 57 þús.
kr. („felt úx eftirstöðvum“). Auk
þess voru eftirstöðvar í Gull-
firíngu- og Kjósar-sýslu rúrnl.
46 700 kr. og í Reykjavík 227 278
kr. 65 aur., en aliur tekju- og
eigna-skattur í Gullbringu og
Kjosar-sýslu nam það ár 103 835
kr. 77 aur.
Haraldur og Hannes víttu þann
feluleik, að telja greiðslur í öðr-
um staðnum í íslenzkum krónuim,
en koma á öðrum lið með auka-
gjald sem genigisviðauka. Þannig
er konungsmatan, laun sendihcrra
o. fl., greidd í dönskum kr., en
italin í íslenzkum kr. í fjárlögum.
Á þessu hefir svo jafnvel ekki1
verið leitað aukafjárveitingar.
Kallaði Haraldur þá aðferð víta-
vert bessaleyfi. — Magnús Krist-
jánsson vildi halda áfram að
greiða konungsmötuna í dönskum
krónum. Taldi hann, að konung-
urinn væri „starfsmaður“ ríkisinS,
Haraldur benti á, að skoðun M.
Kr. eða hvers annars getur ekki
breytt f járlögum ríkisins, og krón-
úr í íslenzkum Tögum eru auðvit-
að íslenzkar krónur, en ekkl
idanskar, þar sem annað er ekki
tekið fram,
Þá vítti Haraldur, að íhalds-
stjómin hafði ekki borið undir
þingið greiðsluna á netjabótunumí
handa Vestmannaeyingunum, sem
áðtir hefir verið getið, heldur
greitt hana án heimildar. Þessu
og fleiru svaraði Magnús Guð-
mundsson á þann veg, að svara
öðru heldur en að var fundið og
réttlæta þannig annað en það,
sem um var deilt. Er sú aðferð
undanbrögð ein. Um réttmæti
kröfunnar er ekki deilt, heldur uxn
hitt, að Siamþykkis alþingis var
ekki lleitað.
Enn benti Haraldur á, að réttara
ara er í aUa staði, að starfsmönn-
um ríkisins iséu greidd föst líf-
vænleg laun fyrir fulla vinnu,
heldur en að þeir þurfi að vinna
aukavinnu, stundum hjá sömu
stofnun og þeir eru starfsmenn
við, svo sem verið hefir í sumum
þessara stofnana, ekki sízt stjórn-
arráðimu. T. d. gegndi einn starfs-
máður í stjórnarráðinu þrennum
störfum þ,ar samtímis og hafðil
llaun í þrennu lagí, og þar að auki
vann hann við aðra ríkisstofnun.
og hafði þar f jórða launahlutann.
Slík starfsbútun er óheppileg.
Haraldur vitti konigskomubruðl
Ihaldsins. M. a. gat hann um, einn
lið, sem er taJinn til óvlssra
gjálda í landsreikningnum og
mörgum mun víst virðast verá
með ólíkiridum. Það er: vín handa
ríkisstjórnmni 1340 kr. 50 aur.
Aftan við landsreikninginn fylgir
þessi skýrlng, sem er svar núv.
fjármálaráðherra við fyrirspuns
endurskoðunarmanna landsreikn-
inganna: „Vín þetta var að til-
Mutun forsætisráðherra keypt I
Kaupxnannahöfn vegna konungs-
komunnar." — Eftir hvaða lögum
hefir íhaldsstjórnin látið flytja:
Vínið inn í landið?
Einnig gat Haraldur þess, að
landhelgissjóiður á rsiðhesta, og