Vísir - 10.08.1912, Blaðsíða 1

368
Föt og Fataefni s7íú?“Ví
úrval. Föt saumuð og afgieidd á_ 12-14 tímum
Hvergi ódýrari en í ,DAGSBRÚN'. Sími142.
Kemur venjulega úlkl. 12alla virkadaga.
Afgr.í suðurenda á Hótel Isl. 1 l‘/2-3og5-7
25 blöð frá 30. júlí kosta: Á skrifst.50a. Skrifstofa í Pósthússtræti 14A.
Send út um landóO au. — Einst. blöð 3 a. lega opin kl. 8—10, 2—4 og
%
Venju- Langbesti augl.staður í bænum. Augi.
6—8. sjeskilað fyrir kl.3 daginn fyiir birtingu.
Laugard. 10. ágúst1912.
Háflóð kl. 3,17‘ árd. 3,46‘ síðd.
Háfjata hjer um bil 6 st. 12‘ síðar.
Afmœli.
Frú Inger Östlund (40 ára).
Jón Guðmundsson, póstur.
Jóhannes Sigfússon, adjunkt.
Þórður Geirsson, næturvörður.
Á morgun.
Afmœli.
Sigfús Blöndahl, agent.
Chr. B. Eyólfsson, námaagent.
Alþingishússgarðurinn opinn 12—2
Póstar.
Vestanpóstur fer
Norðanpóstur fer
Ingólfur fer tii Borgarness.
Botnia kemur frá útlöndum
Vesta kemur umhverfis land frá
útlöndum.
Póstvagn kemur frá Þingvöllum.
Líkkisturnar
viðurkendu, ódýru, fást
ávalt tilbúnar á Hverfis-
götu ó.—Sími 93.—HELGl og EINAR,
Frá Alþingi.
Nefndarálit
meiri hl. við frumvarp til laga um
stofnun peningaiotterís fyrir ísland.
Lotterí er til nálega í landi hverju,
og á sjálft Iandið annaðhvort lotte-
ríið, eða landið selur einstaklingum
einkarjett til lotteríhalds gegn háu
afgjaldi. Með öðruhvoru mótinu
verður lotterí að vera, því ella næði
landið ekki aðaltilgangi sínum með
lotteríhaldi eöa lotteríleyfi, þeim að
afla sjer auðfenginna tekna.
Hjer á landi hefur lotterf aldrei
verið til og verður tæplega til í
fyrirsjáanlegri framtíð. Þjóðin er
of fámenn og fátæk til að geta
borið slíka stofnun ein, en ógern-
ingur að afla sjer hjeðan viðskifta-
vina í öðrinn löndum. Fjarlægðin
of mikil til þess. Viðskiftavinirnir
vilja fá vitneskju um, hvort þeir hafi
unnið samstundis og »dregið« er,
en það geta þeir því að eins, að
greiðar sjeu samgöngur við drátt-
staðinn.
Nú gefst íslandi hinsvegar kost-
ur á að hafa það gagn af Iotteríi,
sem önnur lönd sækjast eftir, og
losast þó jafnframt við það ógagn,
sem talið er fylgja Iotteríi fyrir lítt-
þroskaðan almenning. Gagnið þetta,
að geta fengið álitlegartekjurlands-
sjóði til handa, án nokkurrar áhættu
eða fyrirhafnar. Og skaðlaust eða
skaðlítið fyrir almenning, með því
að lotteríið má ekki hafa nema
mjög svo lítil viðskifti við lands-
menn, en viðskifti lotterís við seðla-
kaupendur lotterís ávalt til mikils
hagnaðar, en viðskiftavinum þess
yfirleitt til óhagnaðar. Vinningarnir
úr hverju lotteríi lægri en iðgjöld-
in, sem til þess renna.
Af því að lotterí eru annarsveg-
ar mikil gróðalind, en hinsvegar til
í flestum löndum, fá færri lotterí-
leyfi en vilja, enda þess vegna leit-
að nú til löggjafarvalds íslands.
Leyfisleitendurnir fara þó ekki
fram á að lotterí verði stofnað hjer
á landi, og ætla því heldur ekki á
viðskifti íslendinga að nokkru ráði.
Þeir byggja þvert á móti nálega
eingöngu upp á viðskifti við út-
Iönd. En til þess að geta aflað sjer
viðskiftavina erlendis, verða þeir að
fá leyfi einhvers lands til lotteríhalds-
ins og verða jafnframt að reka það
þar sem hægt er að ná til þess.
Þeir fá ekki slíkt Ieyfi í löndum,
sem lotterí eru til í, og hafa því
leitað liingað, en þykjast hafa vissu
fyrir að mega reka það í Kaup-
mannahöfn, fái þeir leyfi löggjafar-
valdsins, konungs og alþingis, til
lotteríhaldsins. Þeir fara þannig í
rauninni aðeins fram því, að mega
kenna lotteríið við fsland.
Lotteríið á þó að vera undirgef-
ið stjórn Iandsins. Hún útnefnir
stjórnendur þess, setur því reglugeið
og getur svift leyfishafa leyfinu,
standi lotteríið ekki að öllu leyti í
skilum.
Auk nafnsins, sem landið á að
leggja til, er aðeins ætlast til þess,
að utanríkislotteríum verði ekkileyft
að keppa hjer við lotteríið —íþví
einu er einkarjetturinn fólginn —
og svo til hins, að landið ábyrg-
ist tryggingarsjóð lotterísms gegn
vinnendum, eu sú ábyrgð eraðeins
í orði kveðnu, því að sjóðurinn
verður undir hendi ráðherra.
Lotteríið verður með líku fyrir-
komulagi og danska ríkislotteríið og
nýlendulotteríið, en þau eru talin,
einkum hið fyrnefnda, meðal liinna
bestu lotteria.
í notum þess, sem landið legg-
ur til samkvæmt ofansögðu, fær það
4% af öllum iðgjöldunum. Seldust
allir seðlarnir, 50000 talsins, fyrir
150 fr. hver, fengi landið 270000
kr. gjald á missiri, eða 540000 kr.
á ári. Og hvað sem seðlasölunni
líður, eru landinu trygðar um 100000
kr. á inissiri, eða 200000 kr. á ári.
Sú lágmarksupphæð er landinu trygð,
enda á lotteríið að setja landssjóði
veð fyrir skilvísri greiðslu upphæð-
ar þessarar. Auk þess á laudið að
fá helming þeirra vinninga, sem
ekki verður gengið eftir.
Leyfishafarnir fullyrða, að land-
inu skuli verða sett trygging fyrir
því, að leyfið verði notað, áður en
Iandstjórnarinnar verði leitað um
útgáfu leyfisbrjefsins, enda á leyfið
að verða ónýtt, verði það ekki not-
að innan 31. desbr. 1913.
Hjer að ofan er málavöxtum lýst
svo sem þeir mundu verða með
breytinguni þeim, sem nefndin ber
fram á sjerstöku þingskjali. Og fær
nefndin, eða meiri liluti hennar, 6
af 7, ekki sjeð betur en að sjálf-
gefið sje, að taka málinu vel, jafn
brýn og fjárþörf landssjóðs nú er,
og engin áhætta honum til handa
á aðra hönd.
Þó vill nefndin láta þess getið, '
að valt væri að byggja á mjög mikl-
um tekjum af lotteríinu til fram-
búðar, sem föstum tekjum á fjár-
lögunum, enda vel til fallið, að
eitthvað af tekjunum væri látiðganga
til fastra landsstofnana, svo seni til
landsbankans og byggingarsjóðs.
Neðri deild Alþingis, 3. ágúst 1912,
Eggert Pálsson, Lárus H. Bjarnason,
formaður. skrifari og framsöguin.
Valtýr Guðmundsson. fón Ó/afsson.
Pjetur Jónsson. Björn Kristjánsson.
Fyrsrspurm
til ráðherra. Frá Jóni Ólafssyni,
Lárusi H. Bjarnasyni, Pjetri Jóns-
syni, Bjarna Jónssyni, Birni Krist-
jánssyni, Eggert Pálssyni, Valtý Guð-
mundssyni.
Er það satt, að stjórnarráðið hafi
leyft að flytja hingað á höfnina frá
útlöndum áfengadrykki, sein geymdir
sjeu í skipi hjer á höfninni lil af-
hendingar erlendum skipshöfnum, og
það ótollað?
Ef svo er, með hverri Iagaheimild
og af hverjum ástæðum er þetta
gert?
Ur bænum
Messað verður í Fríkirkjunni á
morgun.
Píano-hljómleika heldur hr.
Jónas Pálssou söngfræðingur frá
Winnipeg í kveld í Bárubúð. Spil-
ar hann þar meða! annars heims-
fræga hljómleika eftir Beethoven,
Chopin, Paderewzky, Sinding, ofl.
Má þar óefað búast við ágætri
skemtun, því að hr. J. Pálsson hef-
ur í rnörg ár stundað nám hjá full-
komnustu hljóðfærameisturum Ca-
nada.
aj tatvdl.
jóhann Bessason bóndi áSkarðií
Dalmynni er nýlátinn, þjóðhaga-
smiður og búhöldur mikill, forn í
skapi og einkennilegur ílits. Mynd
hans er í Óðni.
Raddir
almennings.
Sviknar vonir.
Jeg þóttist heldur en ekki heppinn
í sumar, þegar mjer tókst að út-
vega nrjer »aðgöngumiða að hliðar-
herbergjum þingsins og lestrarsal
alþingis*. Jeg vænti nú að fá að
njóta þeirrar ánægju, að hlusta* á
ræðugarpa þingsins í góðu næði
óhindraður, jeg arkaði með miðann
upp á vasann niður í þinghús,
nokkrunr dögum eftir að þing var
sett. En hvernig fór. — Jeg komst
auðvitað inn í lestrarsalinn; én ekki
hafði jeg dvalið þar lengi, er jeg
var orðinn sannfærður um, að það
var að fara í geitarhús að leita ull-
ar, að fara þangað til að hlusta á
ræðumennina í neðri deild. — Há-
vaðinn og gauragangurinn var svo
mikill í lestrarsalnum, að ekkert orð
heyrðist sem sagt var inni í deiid-
inni — Verst ljet þessi skrifaralýður
þingsins og strákahópur, sem virð-
ist álíta það eitt af helstu störfum
sínum á þinginu, að glepja sem
allra mest fyrir áheyrendunum —
þeir eru að tala saman og rífast
hástöfum á lestrarsalnum, og þegar
þeir gauga um gólfið, drynur und-
ir í ailri byggingunni, og virðist
líklegast að allir sjeu þeir ramlega
skaflajárnaðir. Ef þeir þurfa að færa
til stól, er eins og þeir álíti að
þessi makalausa framtakssemi þeirra
þurfi endilega að verða öilum þing-
heimi kunnug, svo öfluglega aka
þeir stólunum eftir gólfinu, og alt
er hátternið eftir þessu. Þá virð-
ist og svo, sem sumir þingmanna
sjeu ekki ánægðir með að hafa orð-
ið inni í deildinni, heldur þurfa
þeir einnig að valsa afturábak og
áfram um lestrasalinn talandi í há-
um tónuin við sjálfa sig og aðra.—
Þegar ieg var orðinn saddur líf-
daga í lestrasalnum, færði jeg mig
inn í hliðarherbergið þar inn af, en
þar tók lítið betra við, að vísu var
skarkalinn minni, en þrengslin aft-
ur meiri, svo að litlu meir varð
mjer þar ágengt, með að fá heyrt
nokkuð til ræðumannanna.
Nú hugsaði jeg með mjer, að
fyrst svona erfitt væri uppdráttar í
áheyrendaherbergjum neðri deildar,
þá skyldi jeg nú snúa mjer næst
að þeirri efri, en þá kastaði nú fyrst
tólfunum. Inn íneðri deildarsalinn,
sem var tómur, mátti jeg ekki fara,
og af því jeg hafði aðgöngumiða,
mátti jeg ekki hafast við á áheyr-
endapöllunum, hliðarherbergið var
troðfult. enda tekur það nú víst
ekki nema um 30 inanns. Jeg
staðuæmdist þá f ganginum, svo
nærri dyrum efri deildarsalsins sem
jeg komst, en heyrði þar hvorki
nje sá svo sem neitt af því, sem
fram fór í deildinni.
Jeg sá nú að öli sund voru lok-
uð, og snjeri heimleiðis bölvandi og
ragnandi, og naði ekki upp í nef-
iö á mjer fyrir reiði í marga daga.
En þegar reiðin fór að rjena, vakn-
aði hjá mjer löngun til að spyrja
hina háttvirtu þingmenn, hvort þeir
vildu ekki reyna að finna einhver
ráð til þess, að sem flestir gæti í
þolanlegu næði fengið að hlusta á
þá. Því þó að óneitanlega sje
mörg ræðan þunn, og mörg sje
þar vitleysan sögð, þá eigum við
kjósendur landsins þó heimtingu á,
að alt mögulegt sje til þess gert,
að við getum fengið að heyra ræð-
urnar eins og þœr eru talaðar, en
ekki eingöngu eins og þœr eruprent-