Vísir - 03.03.1913, Síða 1

^49
14
Ostar
bestir og ódýrastir
t verslun
Einars Arnasonar.

PHT |1
— síiiitalshljóÖaukinn er nauðsyu- ;j
legur hver]um sítnanotanda. Fæst að- ;i
eins hja Ó1 Q. Eyjólíssyni. Austurstr.3. •;
Kentur venjul.út alla daga nema laugard.
Afgr.i Hafnarstræti 20. kl. U-3og4-8.
25 biöð frá 16 febr. kosta áafgr.50 aura.
Send út um land 60 au.— Einst. blöð 3 au.
Skrifstofa i Hafnarstræti 20. Venju-
lega opin kl. 2—4. Sími 400.
Langbesti augl.staður í bænum. Augl.
sje skilað fyrir kl.3 daginn fytir birtingu.
Mánud. 3. mars 1913.
Jónsmessa.
Háflóðk!.2,32‘árd.og kl. 2,58‘síðd.
Háfjara hjerumbil 6 st. 12‘ síðar.
Afniœli.
Ámundi Árnason, kaupmaður.
Jón Porláksson, verkfræðingur.
Á morgun:
Póstáístlnn:
Ingólfur kemur frá Borgarnesi.
Norðan- og Vestan-póstar koma.
Veðrátta i dag.
Lcftvog £ < Vindhraði Veðurlag
Vestme. 734,2 0,3 V 4 Hálfsk.
Rvík. 732,8 0,3 sv 1 Hríð
ísaf. 735,2 3,8 NA 7 Hríð
Akureyri 731,3 3,0 VNV 1 Hríð
Grímsst. 697,0 6,5 0 Hríð
Seyðisf. 729,9 0,3 V 2 Ljettsk.
Þórshöfn 739,5 2,5 V 6 Regn
N—noi ð- eða noiðan,A —aust- eða
austan, S—suð-eða sunnan, V—vest-
eða vestan.
Vindhæo er talin í stigum þann-
ig : 0—logn,l—andvari,2—kul, 3—
gola, 4—kaldi, 5—stinningsgola, 6—
stinningskaldi,7—snarpur vindur 8—
hva-;;.'/iðri,9—stormur.l 0—rok, 11 —
ofsaveður. 12—fárviðri.
Frost táknað með skáletri,
líílílfÍ<ttlirnQr viöurkendu, ódýru.fást
miililbLUrnar ávalt tilbúnar á Hverfis-
götu 6.—Sími 93,—HELGI og EINAR.
7
Ur bænum
Vesta og Geir komu að vestan
í gærkveldi.
Ingólfur fór til Borgarness í
morgun.
Aukaskip sameinaða gufu-
skipafjelagsins kom frá Kaup-
mannahöfn í morgun.
JarðarförGuðmundar Oddsson-
ar (hjá Bryde) og konu l’ans fór
fram á laugardaginn. Hafði Brydes-
verslun látið sorgarklæða kirkjuna
og vottaði með því þakkir fyrir
langa'og dygga þjónustu. Óvenju-
legt er að dómkirkjan sje sorgar-
klædd, þegar ekki er höfðingi sem
hlut á. En það leyfist þó. — Þ.
Hljómleikar Brynjólfs í gær-
kveldi voru ágætlega sóktir og munu
margir hafa orðið að hverfa frá.
Þóttu þeir hin besta skemtun. Mörg-
Uni var nýnæmi á aö heyra svo
stóran barnahóp, sem þar var, syngja
saman. Voru börnin ágætlega sam-
taka í söngnum og frammistaða þeirra
söngkennaranum til mikils sóma.
Hreinþvegnar
ullarprjónatuskur
og gamlar
skóhlífar
eru keyptar hsu verði p vöiuskiftum
í Vöruhúsinu.
Guðm. Benjamínsson, Grettisg.
10. flytur fólk og flutning milli
R.víkur og Hafnarfj. Sími 149.
&tfönd\xm.
Sardínustríðið á
Frakklandi.
Skömmu eftir nýárið hættu 116
sardínu-niðursuðuverksmiðjur í
Bretagne á Norður - Frakklandi
starfsemi sinni. Höfðu margar
þúsundir manna haft þar atvinnu
og mistu hana nú. Tugum þús-
unda skifti tala fiskimanna, er
sardínuveiði stunduðu, og mátti
svo heita, að heil þorp í Bretagne
lifðu einvörðungu á sardínu-
veiðum. Orsökin til þessa var,
að verksmiðjueigendur höfðu
krafist af fiskimönnum, að þeir
tækju upp nýa veiðiaðferð, sem
gerði veiðina liettari. En bæði
var það, að fiskimenn þóttust
ekki hafa efni á að kaupa hin
nýu áhöld, og svo voru þeir
hræddir um, að þessi nýaaðferð
gæti spilt veiðinni, og neituðu
þeir því að verða við þessari
kröfu. Verksmiðjueigendur lok-
uðu því verksmiðjunum og ríkir
nú hin mesta eymd í hjeruðum
þessum.
Sardínuverkun hefur annars
verið mjög arðvæn þarna og hafa
verksmiðjueigendur orðið stór-
ríkir á skömmum tíma. Fyrsta
verksmiðjan í Bretagne var bygð
1842 og nú eru þær uær 150
talsins; — fáeinar vinna enn. —
Sardínuverðið hefur verið afar-
mismunandi. Kostaði þannig
þúsundið 50 ffanka 1882, enað-
eins 1 franka 1889 og 1890.
Eignir Eússakeisara.
Rússakeisari er ríkastur maður
á jörð vorri, og nema tekjur
hans dag hvern hálfri miljón kr.
Land það, sem hann á sjálfur.er
meir en fimm sinnum stærra en
alt ísland. Þriðjungur þessa land-
flæmis er bygður og seldur á leigu.
Stunda leiguliðar keisarans aðal-
lega akuryrkju, allvíða er vínyrkja
á jörðum hans. Skóglönd á hann
afarvíð, og er keisarinn eflaust
mesti timbursali (viðbjóður) álf-
unnar.
í löndum hans eru og námar
miklir og vinna þar hegningar-
hússfangar, svo tugum þúsunda
skiftir hvítagull, gull, silfur, kop-
ar og járn. Þar fæst ekki að
slæpast við vinnuna, því að eft-
irlitsmenn keisarans eru strangir
og beita óspart hnútakaðlinum.
Námarnir gefa af sjer 30 miljónir
kr. á ári með þessu gamla lagi,
en talið, að tíufalt meira mætti
úr þeim hafa, ef unnið væri með
nútíðarvinnuvjelum í stað þess-
ara úttauguðu manna.
Eaddir
almennings.
Atvinnumál.
Eftir S. B. Jónsson.
--- Frh.
— Með því að það er ekki auð-
ið að framleiða ódugnað, leti, öf-
undsýki og allskonar ómensku og
kæruleysi, ef það er ekki með því,
að launa mönnum, ekki eftir þeirra
verkum, heldur eftir tímaeyðslunni
eða eftir inetorðum eða öðrum enn
vitlausari mælikvörðum. — Og í
þriðja lagi, þá er upplagsvinna og
skipuleg sun'durgreining vinnunnar,
þar sem hver einn hefur tiltölulega
fá verk eða handtök að æfa dög-
um og vikum sáman, mjög mikils-
vert skilyrði fyrir því, að auðið sje
að afkasta miklu og vel uunu verki
á stuttum tíina; sem og einnig fyrir
því, að ekki þurfi iniklu að kosta
til náms eða undirbúnings fyrir fólk,
til þess að geta tekið þátt í vinnu
á slíkum vinnustofum með viðun-
anlegum árangri.
Til þess að koma svona vinnu-
stofum upp, þarf öflugt og alment
hlutafjelag. — Og væri þar senni-
lega verkefni fyrir »Iðnaðarmannafje-
lagið* eða verkmannafjelagið >Dags-
brún«, sem og fyrir »Báruna« eða
sjómannastjettina í Rvík, að taka að
sjer til framkvæmda í sameinijigu.
— En auðvitað ætti bærinn að
leggja þar fram ríflegt tillag í byrj-
uninni, helst nægiiegt lán með sjer-
staklega aögengilegum kjörum, nieð
þvi að það ætti að geta orðið til
þess, að draga úr útgjöldum bæar-
sjóðsms til forsorgunar vinnufærum
og vinnulausum þurfamönnum.
Það sem svona verksmiðja kynni
að framleiða umfram pantanir,og um
fram að fullnægja annari eftirsókn, þá
ætti það að seljast til útsölu á heild-
arsöluverði til kaupmanna og ann-
ara víðsvegar um landið, en að
öðru leyti á opinberum uppboð-
um í vertíðarlokin, eða í lok aðal-
vinnutímabilsins.
Þareð stofnun svona atvinnu-
fyrirtækis væri að vissu leyti í
þágu vinnuveitenda í Reykjavík, til
þess að veita vinnufólki þeirra
vinnu og forsorgun að einhverju
leyti yfir þann tíma ársins, sem
þeir hafa ekkert handa því að gera,
og það hefur lítið á að lifa,
eins og hjálparmeðal í sárri þörf
í viðlögum —, þá mundi mega
vænta þess að sjálfsögðu, að þeir
flestir styddu fyrirtækið með fjár-
franilögum eða á annan hátt til
verulegra muna, ef þess yrði leitað.
Einnig mundi mega vænta þess, að
fólkið yrði fremur nægjusamt að
því er kaupgjaldið snerti, (einkum
fyrst í stað, meðan reynslan hefði
ekki sýnt, hve hátt það gæti verið
að skaðlausu); bæði vegna þess að
hagur stofnunarinnar væri einnig
og beinlínis hagur fólksins eða
hluthafánna sjálfra, og svo af því,
að vinnan mundi þykja fremur
þægileg yfirleitt, til samanburðar
við algengustu púlsvinnu, og mundu
því jafnvel 30—50 kr. mánaðar-
kaup þykja viðunanlegt, ef ekki
væri kostur á betra, og það yfir
þennan harðasta tíma ársins, þegar
ekkert annað er, seni hægt er að
gera.
Þetta mál ættu Reykvíkingar að
hugleiða. Frh.
. eru undrandi yfir því, hve
XV ótrúlega ódýr öll nauð-
synjavaraer íVersl.Hermes,Njálsg.26.
Bæarmanntalið.
í »Vísi« sem kom út 23. þ. m.,
eru þau ummæli höfð eftir Pjetri
bæarfulltrúa Guðtnundssyni á bæar-
stjórnarfundi 6. þ. m. að »skýrslur
við síðasta manntal vantaði enn þá
úr nokkrum húsum.« Mjer er
nýlega orðið kunnugt, að nýbygð-
ur húskofi inn hjá Laugarnesi
hefur gleymst, en að kalla hann
»nokkur« hús, hygg jeg að fáir
vildu hafa sig til, nema þessi hátt-
virti herra bæarfulltrúi. Annars tel
jeg bæarfulltrúanum sæmra, að telja
upp þessi hús, sem hann telur að
skýrslur vanti úr, heldur en að
hlaupa með staðlaust slúður á bæ-
arstjórnarfundi. Auðvitað vanta
skýrslur úr mörgum húsum hjer í
bænum, en það eru alt hús, sem
enginn maður hefur búið í eða
býr í. Mjet er það líka kunnugt,
að sutn hús, sem búið hefur verið
í undanfarið, liafa verið annaðhvort
mannlaus í vetur, eða rifin niður
með öllu, en ekki getur það talist
undarlegt, þó að engar skýrslur
sjeu úr þessum húsum.
Sá maður, sem hefur nú um
fjölda mörg ár borið út um bæinn
eyðublöð undir manntalið, herra
Þóroddur Bjarnason póstþjónn, bar
þau einnig út í vetur, og hann er
nriklu kunnugri fólki og húsum
hjer í bænum, en þessi háttvirti
bæarfulltrúi, og að auki er hann
alþektur fyrir samviskusemi og ráð-
vendni.
Þá hefur þessi sami bæarfulltrúi
verið að finna að því, hvað skýrsl-
urnar sjeu ílla útfylltar. Hann tel-
ur t. d. að oft vanti fæðingardaga
og aldur o. s. frv. Þetta þykir nú
engum undarlegt nem'a honum,
því þegar fólk er fjærverandi, eru
það oftast fáir, sem geta gefið rjett ■
ar upplýsingar, og mundi sama
verða uppi á teningnum, þó að
herra Pjetur Guðmundsson bæar-
fulltrúi yrði sendur út af örkinni.
í einni skýrslu hefur staða eins
manns verið skrifuð í tvær línur,
og þar sem þessi niaður er neðst-
ur á skýrslunni, þá er ekkert nafn
fyrir framan neðri línuna. Þetta