Vísir - 02.05.1915, Blaðsíða 2

V 1 S 1 H
-jzir-:=i= Miiii ==
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur
heldur ágætur lystivagn (fyrrum eign Siggeirs Toifasonar) uppi
daglegum, reglubundnum ferði m.
Vagninn leggur af stað kl. 11 f.h. frá Laugavegi 13, en kl. 2
e. m. frá veitingahúsi Theodóru Sveinsdóttur í Hafnarfirði.
Far má panta á fyrnefndum stöðum og kostar 1 kr. fyrir manninn.
VISIR
kemur fyrst um sinn út kl. 12 á
hádegi,
Afgreiðsla blaðsins á Hótel
Island er orin frá kl 8—8 á hverj-
um degi.
Inngangur frá_ Vallarstræti.
•Skrifstofa á sama stað, inng frá
rtOalstr. — Ritstjórinn til viðtals frá
Kl. 12- 2.
Sími 400.— P, O. Box 367.
Bédier-hneykslið.
Flesta mun enn reka minni til
þess, að skömmu eftir að voðastyrjöld
sú hóf t, sem nú geysar, voru flest
blöð hér á Norðuilöndum, sérstak
lega hér í Danmörku, svo að segja
daglega að segja Iesendum sínum
frá hinum og öðrum stórviðbjóðs-
'legunr hryðjuverkum, sem þýskir
hermenn hefðu átt að fremja i her-
numdum fylkjum á frönskum og
belgiskum borgurum. Dagblaða-
lesendur almenthafa vitanlega hvoiki
tima eða tæki til að rannsaka sann-
leiksgildi slíkra fregna, og hljóta
því að líta á þær með augum blaðs-
ins, sem þeir lesa, og trúa þeim
eða hafna eftir því, hverjum flokki
hugur þeirra fylgir, þóit oft séu
ekki betri rök til slíks fylgis, en til-
finningin ein. En vorkennandi var
þó öllum að trúa þessum sögum
fyrii eina sök, þá — að þær voru
sagðar staðfestar með vitnum fyrir
frönskum og belgískum dómstólu.n,
þar sem búasí hefði málti við, að
satt væri sagt. Hinu haía ef til
vili færri veitt eftirtekt, að Þjóð-
vcrjar eínungis báru af sér þessar
kærur, en tluttu ekki sams konar
ákærur á hendur féndum sínum, sem
þó þá sátu í skikum af landi þeirra,
bæði ^ð austan og vestan, svo að
eins hefði mátt vænta þess, að þeir
heföu undan einu og öðru að kvarta,
því að ekki ætti að mega gera ráð
fyrir því, að þýskir hermenn v^eri
verri og glæpgjarnari, en hermenn
bandamanna. Eins er það ekki ó-
eftirtektarvert, að seinustu mánuðina
hafa óvinir þjóðverja ekki haft frá
neinum »hryðjuverkum« þeirra að
segja, °g væri manni ekki láandi,
þótt manni dytti í hug, að það
stafaði af því, að bandamönnum
hefði ekki þótt árangurinn af áburð-
inum fyrri vera örvandi fyrir þá.
En nú hefir heimsfrægur fransk-
ur vísindamaður, prófessor Joseph
Bédier kennari við Svarlaskóla (Sor-
bonne) í Paris í rómönskutn mál-
um, orðið til þess, að reka full-
komið rothögg á það traust, sem
hefði átt að mega bera til franskra
manna til að segja satt, um þessi
efni. Orð þessa manns, áttu sam-
kvæmt stöðu hans, að vera jafngóð,
ef ekki betri, enn orð ótíndravtna
fyrir frönskum dómstólum; en þeg-
ar eins lítið er að marka stóru spá-
mennina, eins og þenna, hvernig ei
þá uni hina smærri? Á þýskum
hermönnum, sem fangaðir voru af
frakkneska hernum, hafa oft fundist
dagbækur, sem þeir hafa ritað, með-
an þeir hafa tekið þátt í stríðinu. I
heil mikið af þessum dagbókum var
próf. Bédier fengið til þessaðhann ,
gæfi út útdrælti úr þeim í ftötisk-
um þýðingum. Bók þessi kom út
skömmu eftir nýárið og fylgdí, sem
betur fór, nákvæm eftirmynd af 14
dagbókum þeim, sem liann hafði
notað, því hefði svo ekki verið, er
ekkert líkara, enn að kverið hefði
staðið sem óhrekjanleg sönnun
fyrir fantaskap og hryðj iverkum,
sem Þjóðverjar hafa aldrei framið
og eru alsaklaustr af. Þegar bókm
barst hingað til Hafnar, veitti þekt
ur danskur rithöfundur, próf. Karl
Larsen því þegar eftirtekt, að býð
ingarnar voru eitthvað gallaðar.
Hanu rannsakaði þær síðan betur,
og í grein, sem hann ritaði í dag-
blaðið »Poiitiken«, sýndi hann frant
á, í hverju þeim væri ábóta vant, og
benti á hvað það væ-i einkennilegt,
að gallarnir eru einmitl Þjóðveri-
um í óhag. Það getur ekki verið
rúm hér til þess að tína upp öll
þau dæmi, er próf. La>sen kemur
með; eitt af þeim er þó viðeigandi
að nefna;
Hermaður nokkur, þýskur, hafði
séð félaga sinn taka stúlkubarn með
valdi, og getur þess í dagbók sinni;
: þýðingu Bédiers veiður ekki séð
manninum finnist neitt um þetta,
en sé þýðingin borin saman við
eítirmyiidina af frumritinu, sést að
þar er eftir frásögnina um glæpinn-
bætt við þessari setningu: »Er
hægt að gjöra sér slíkt í hugariund?
En hans (þ. e. glæpamanusins) bíð-
ur hegning, sem hann á skilið«,
en þessari viðbót, sem skiftir rniklu,
sleppir Bédier. Einhver kann að
segja. »Nú þelta er einmitt eitt
hryðjuverkið frá!« Þar til mætti
svara, að postularnir voru ekki
nema 12, og einn af þeim var j
Júdas, en hermennirnir skifta milj-
ónum og hlýtur þar að vera mis-
jafn sauður í mörgu fé, því ekki
geta allir verið barúnar. En svotia
er alt á eina bókina lært hjá próf.
Bédier, og þó dettur engum í hug
að ætla honum að gera það vís-
vilandi eða af fúlmensku, slíkt er
engum Frakka ætlandi, heldur verður
að kenna það vanþekkingu hans á
þýsku máli og ósjálfráðri og skilj- 1
anlegri hlutdrægni hans í vil sinni
eigin þjóð, sem þc hvorugt getur
afsakað hann. Sjálfur kýs hann að
kenna þetta vanþekkingu í bréfi
sem birt er í »Po!itiken« og skýt-
ur þar skuldinni á tvær þýskar
j konur, giftar frönskum mönnum,
sem hafi yfirfarið þýðingarnar, en
skratti hlýtur sú játning að hafa
verið honum, — málfræðiskennara,
— óþægileg.
Eg hefi ritað þessar línur af því,
að rnér fra upphaíi þóttu svívirð-
ingar þær, sem á Þjóðverja voru
bornar, svo ólíkar'þjóðarlund þeirra,
e,: gat hins vegar ekki alveg nietið
eiðíesta franska réttarvitnisburði að
engu, og svo mun ýrn«unr hafa
farið. Þegar þetta Bédier-hneyksli
kom til, sá eg, að ástæðulaust var
móti betri þekkingu á þjóðarlund
Þjóðverja, að taka óliróðursögur um
þá of hátíðlega, jafnvel þóttjágætis-
menn úr óvinahópi staöfestu, og
vildi gera mitt til að hneykslið yrði
kunnugt, og kæmi öðruin að sörnu
notum og það kom mér.
Kaupmannahöfn 7. apríl 1915.
Guðbr. Jónsson.
AT.HS.:
Fg hygg að höf. fari nokkuð
svipað og ýmsum öðrum erlendis,
að hann ætli að vér íslendingar
séum miklu ósannfróðari um ófrið-
inn, en vér erum. Blöð vor hafa
flest tekið reyfarasögununr með
varhygð, og varað alþýðu við því,
að trda á hryðjuverkin, f stað þess
að æsa taugar þeirra með tröllasög-
unuin um þau, svo sem siður er |
skrílblaða víða um heim.
Ekki er það alls kostar rétt hjá
höf., aö Þjóðverjar hafi ekki flutt
neinar hryðjuverkasögur af féndum
sínum, en minna hefir verið um
þær í þeirri átt. Eigi vitum vér
hekiur hvort rétt er að leggja
svo mikið upp úr þessu »BéJiers-
hneyksli«, sem höf. virðist gera.
Frakkinn er að eins að sýna að
hryðjuverkið hafi átt sér stað, en
Þjóðverjinn vill láta þess getið, að
það sé undantekning. Báðir hafa
nokkuð til síns máis.
R i t s t j.
Skrifstofur fást tíl leigu á
Hólel ísland, nú þegar. —
Finnið* Theodor Johnson,
sími 367, eða P. Þ. J. Gunn-
arsson, sími 389.
T I L M I N N I S:
Baðhúsið opið v. d. 8-8. ld.kv. til 11.
Borgarst skrifst. í trunastöð oþín v. d
11-3 og 5-7
Bæjarfóg.skrifst. Hverfisg. op, v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. kl. 12-3og5-7v.d '
íslandsbanki opinn 10-272 og 572‘7
K, F. U. M. Ahn. samk. sunnd. 872 siðd.
Landakotsspít. Sjúkravitj.tími kl. 11-1.
Landsbankinn 11 -2*/2 og Banka-
stjórn 12-2
Landsbókasafn 12-3 og 5-8. Útlán 1-3
Landssíminn opinn v. d. daglangt (8-9)
Helga daga 10-12 og 4-7
Náttúrugripasafnið opið 172'272 siðd.
Pósthúsið opið v. d. 9-7, sunnd. 9-1
Samábyrgðin 10-12 og 4-6
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vifilsstaðahælið. Hcimsóknart'mi 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12-2
,Die Brandröhre’.
Þýskur herfangi hefir sagt Bret-
um frá því, að þegar hann hafi
verið við heræfingar, hafi sér
verið kent, að fara með nýjar
vígvélar, sem þeir nefna »Die
Brandrhöre«, er séu ætlaðar tíl
að verjast árásum óvinanna með
kœfandi gastegundutn. Segir hann
þær hafa vetið á þann veg, að í
endann á langri stöng sé fest
hér um bil álnarlöng koparpípa
og um 2ja þumlunga víð. Neðst
í pípu þessari eru höfð eldfim
efni, en hið efra fylt blöndu,
sem búin er til úr feiti, olíuteg-
undum ýmiskonar og brenni-
steinssýru. Er stöng þessi síð-
an fest í vígskörð eða í brjóst-
varnargarða, og kveykt í með
kveykitundri. Liggur til þess
umbúnaðar festi all-löng frá píp-
unni neðanverðri, til manna þeirra
er þessa eiga að gæta.
Blaðahrun.
Ófriður sá hinn mikli, sem nú
geysar í Norðurálfunni, hefir haft
ill áhrif á margan atvinnurekstur
víða um lönd. Að Belgíu einni
undantekinni, hefir Þýskaland
orðið einna harðast úti í þeim
efnum. Blaða- og bóka-útgef-
endur hafa orðið að hætta hver
á fætur öðrum, eða farið á höf-
uðið. Enda þótt verðið á mörg-
um þeim blöðum og tímaritum
sem enn koma út, hafi hækkað
að mun, bera þau sig fæst fjár-
hagslega. Höfum vér það eftir
norsku blaði, að um 1000 þýsk
blaðafyrirtæki hafi orðið að hœtta
af þessum ástœðum.
Ullar-
prjónatuskur
keyptar hæsta verði mót pening-
ingum eða vörum í
Vöruhúsinu.
Det kgL octr.
Brandassurance Comp.
Vátryggir: Hús, húsgögn, vörur
alskonar o. fl.
Skrifstofutími 8-12 og 2-8 Austurstr.
N. B. Nielsen.
hreina og heiia kaupir verslunin
TON, Laugaveg1 55.