Vísir - 12.08.1917, Qupperneq 2

VISJii
Tíl mÍK»ta.
Borgaistjöístskrifstífffta kl. 10—18 oj
1—a-
B»jMf6gota»krifit*f«í» kL 10—12«g 1— 8
Bæjargj&lðkðreekxiteu-a« ki, 10—1S og
1—*
lílanásbajuki kl. 10—4,
K. V. U. M. AIm »«k numnd. 61/,
Bl*«.
L. F. K. R. Bókaútlán mánudaga kl. 6—8.
Lasditkotsspii.HeimiékaartbHi kl. 11—1
L&ndslwnkiaa ki. 10—8.
Landiebökftmí* 19—3 eg 8—8. Otífe
l—s
L&ndwsjéinr, afgr. 10—8 og 4—8.
LandiKítasaia, v.d. 8—10, Hoíga Saga
10—1S og 1—1
Nitiúrn'íTáipasafií 1*/,—SV*.
Pöstkftsiás 9—7, svnnud. 8—1.
SamébyíEÖis 1—5.
StjörnasffááiSílHrifBtofuniar opnar 10—4,
Vifiltst»í»Ss»!jG: h«i?æs6knir 12—1.
Djöíœesjasaíaia, opið daglega 18—8
Dr. P. J. Olafson
tannlækni
er fyrst am sian að hitta I
Kvennaskólannm við Fríkirkjuveg
kl. 10—11 og 2—3
á virknm dögnm.
Fossarnir.
Landsíyrirtæki. — Er það
„bugsanlegt?“
Það var drepið á það í fyrsts
greininni, sem birtist nm þetta
mál í Vísi, «ð landið gæti tekið
eink&rétt á rafm.fr&mleiðsln hér á
Iandi. Og áreiðanlega er það arð-
vænlegra og heillavænlegra fyrir
þjóðintt, heldur en verslunarkákið,
sem margir vilja steypa landinu
út i.
En það verður aldrei neitt úr
framkvæmdum í þessu efni, ef
landið á að beitast fyrir því,
segja menn. L&ndið geturhvergi
fengiS fé tii þees.
En hvers vegna?
Forsætisráðherra sagði i fyrra-
dag, sð „óhugsandi" væri að land-
ið færi &8 hleypa sér í skuldir,
sem skiíta tugum miljóna, til þess
að koma þessu eða öðru í fram-
kvæmd. — Það þýðir nú vitan-
lega ekkert annað «n að hæst-
virtur forsætisráðherra Jón Magn-
ússon getur ekki hugsað sér það.
Og sanleikurinn er sá, að hverju
mannsbarni, sem nokkuð þekkir
til hanB, hefði komið það alger-
lega á óvart, ef hann hefði getað
hugsað sér það.
En forsætisráðherrann fer viJI-
ur vegar, ef hann heldur að það
sé alt óhngsandi, sem hann getar
ekki hugsað sér.
Menn verða að gæta þess, þeg-
ar nm þetta fossamál er aðræða,
að nú er verið að taka fullnaðar-
ákvörðnn um framtið þe«sarar
þjóðar & ókomnum öldum. Nú er
tækifæri til þess að lasdið taki
fossana í sina þjónsstu, en það er
H.f. Dvergur,
trésmíðaverksmiöja og timburverslun Hafnarfjarðar
Flygenring & Co.
Selur hurðir, glugga, Iista og annað, sem að húsabyggingœm lýtur
Vélar verksmiðjufélagsins ganga fyrir ódýru afli — vatnssfli —
og getnr það því boðið betri kaup en alment gerist.
!P i sl XIO s T. M. Hornung & Sönner.
O X°g-el: Petersen & Steenstrup
eru alstaðar viðnrkeud að vera h i n b e s t n.
Þau verða aftur „á Lager“ í þessum mánuði. NB. Seljaat með
verksmiðjuverði.
Allskonsr nótur ávalt fyririiggjandi.
iljóðfærahús leykjavíkup
(móti Dómkirkjunni). Simn.: Hljóðfærahús.
Þeir sem kanpa piano geta fengið að láta harmonium í skiítum.
mjög óvíst að það tækifæri bjóð-
ist aítur. En þó að stjðrn lands-
ine sé nú i höndum dáðlaasra
manna, þá gæti svo farið, að á
því yrðu snögg umskifti. Og
menn verða að gætt þess, að það
hefðu aldrei orðið mikkr framfar-
ir í heiminum, ef þær hefðu altaf
verið látnar stranda á því, að dáð-
lausuBtu meunirnir gátu ekki
hmgsað sér neinar fram-
kvæmdir.
Hvers vegna skyldi það vera
svo ókleiít fyrir landið að ráðast
í þetta fyriitæki?
Það efast enginn nm að þaðsé
síórgróðafyrirtæki. Við vitum að
það er þáð, af reynslu annara
þjóða. Og það er hægðarieikur að
fá fullar eannanir fyrir þyi.
Aiættan þai-f alls
engin að vera.
Er féð þá ófáanlegt ?
Þó að hæstyirtur forsætiaráð-
herra hafl ’ef til vill orðið að „veð-
setja frelsi kndsins" fyrir peninga-
láni í Kanpmannahafnarför sinni,
þá er þeas að gæta, að um þau
lán, sem þar hefir verið að ræða,
er alt öðru máli að gegna, en um
lán til stórgróðafyrirtækja.
Þegar Mns er leit&ð, þá er ætið
fyrst spnrt am trygginguna og
vextina. í þessu tilfelli er trygg-
ingin fyrst og fremst fólgin í því,
til hvers á að nota féð. Lánveit-
endurnir myndu sennilega áskilja
það, að hafa eítirlit með rekstri
fyrirtækisins, og það væri trá
kndsins hálfn mjög æ s k i I e g t
skilyrði. Lánveitendurnir mundu
vilja tryggja sér að hæfir menn
yrðu fengnir til þess að stjóraa
fyrirtækinu. Við gætum einskis
órkað fremnr. — Fyrst í stað að
minata koati yrði Jyrirtækið rekið
algerlega sem gróðafyrirtæki #in-
stakra manna.
ófriðurinn og dýrtíðin hefir gert
það bÖ verknm, að menn, bæði
hér og ekki síður erlesdis lfta alt
öðram augum á psningamál en
áðnr. Og það er vitaniegt að það
vcrður ólíkt hægra fyrir landið
að fá fé nú til þessa fyrirtækis
en áður hefði verið, bæði vegna
þess að fjárapphæðirnar vaxa
mönnum ekki eins í ougsm, og
eins af því, að nú er ný stefna
að hefjast til vegs og gengis í
heiminum. Sú stsfna, að acfal-
gr'oðafyrirtcehin eigi að vera þjóð-
areign.
+
Vextrnir, sem unt væri að bjóða,
gætu vitanlega verið allháir; en
auk þess mætti bjóða fram hlut-
deild í ágóða. í stuttu máli, ef
það er trygt, sem allir eru sann-
færðir nm, að slik fyrirtæki séu
stórgróðafyrirtæki, þá á að vera
lafhægt að afla fjárins, ogáhætt
an þarf engin að vera.
Ög það er því auöveldara, sem
vitanlegt er að mjög mikil eftir-
spurn rauni verða eftir áburði að
minsta kosti næstn áratugi, og
annar áburðar, sem nú e? not&ð-
nr, ter þverrandi. Það »tti að
vera unt að fá góð lánskjör hjá
þeim sem áburðinn þurfa að nota
en ekki geta framleitt hann sjálfir.
— Rétt til dæmis má nefna Hol-
lendinga, sem þurfa mikinn áburð
og flytja hsnn inn frá Ameríkú,
bæði dýrari ábnrð enn þann sem
nuninn er úr loftinn og um mikln
lengii veg en hér yrði um að
ræða.
Til mála gæti komið að fyrstn
verkamiðjuraar sem reistar verða,
yrðu féiagsbú. Það væri engin frá-
gangssök.
4
t VXSX3FL
&
& Afgrmðsla blafeinu6Hótel
& Island er opia tsA &i. 8—8 &
st byerjaas dsgi.
*
® XnsgítBgur fxt Valiaratrsíti
f: Skrifítofa á Baata inng.
5 íti ASaistr. — BStstjdrian tii
| Tiítals M kl 8—4.
I Smd 40Ö. P.O. Bctxm?,
Prsntsjaiðjaa fi Lsagtt>
veg 4. Sími 18£
Aogiýsingnat vrltt usötf.aka
| i Lanðsgfpnmmt sftk kl. 8
i- S kvðidin,
35 s
Á þá alt að stranda á
dáðleysmgjnnum og gróða-
líkn einstaklinganna?
Framkvæmdir okkar í þessum
efnum velta þá aðsllega á þvi,
hvað við „getum hugs&ð" okkur
á þvf, hvað við eða leiðtogar okk-
ar telja hugaanlegt og hvað þeir
teljft óhugsandi; á því hvað við
viljum sjálfir. Hvort við vilj*
um heldur eiga landið okkar sjálf-
ir og láta alla eftirkomendur okk-
ar njóta allra gæða þesí, eða þá
að við viljum h e 1 d u r selja út-
lendingum auðsuppsprettur þess
og gera eftirkomendur okkar að
þrælum þeirra. — Og þ&ð gerum
við ef við förum að ráðEm dáð-
leysingjanna.
Það er reynslan um alkn heim,
að þar sem aðal ftuðsuppapretturn-
ar era í höndam einstakra manna,
þar lifir allur þorri lýðsins við
splt og seyru sem ánauðugir þræl-
ar. Það má ®inu gilda hve mik-
ið gnll er ^fólgið í aRðsupp?prett-
unum og hvort það eru útlendir
eða inulendir menn sem eiga
þær.
T. d. er það alþekt, að járn-
brautarféliÍg úti um heiminn gæta
þess altaf að setja flutningsgjöidin
avo há, að mestnr hiuti ágóðans
af jarðyrkjunni t. d., rennur til
þeirra, svo há að það að eins borgi
aig ;fyrir bændurna að láta þær
fly tj a landbúnaðaraf urðirn ar á m»rk-
aðinn, samanborið við að flytja þær
á hestvögnum; og önnur flutniugs-
gjöld eftir því. — Eins yrði þ*ð
vitanlega hér. EinstakJingarnir
vilja altaf græða sem mest. Það
er alþektur mannlegur breiskleiki.
En svo verður það um aldur
og æfi, að annarsvegar berjast
dáðleysingjarnir, sem íaiið er að
íara með mál þjóSarinnar, á móti
því, ftð þjóðin í heild eiuni, þjóð-
félagið ráðist í nokkur störræði,
og hinsvegar berjast einstakling-
ftrnir, sem vilja græða sem mest
sjálfir, á móti því, af því að þeir
vilja sitja einir að gróöafyriftækj'
nnum. Þeir ala sí og æ á því,
að landið megi ekki ráðast í slíkt,
það mundi alt f&ra í handaskol-
I