Vísir - 14.01.1918, Blaðsíða 2

VÍSIR
Til minnis,
Baðhösið: Mvd. og ld. k). 9—9.
Barnaíes8tofan: Md., mvd., föd. ki. 4—6.
Borgarstjóraskrifst.: kl. 10—12 og 1—3.
Bæjarfógetaskrifstofan: kl. 10—12 og 1—5
Bæjargjaldkeraskrifst. k! 10—12 og 1—5
Húsaleigunofnd: þriðjud., föstud. kl 6 sd.
Islandsbariki kl. 10—4.
K. F. U. M. A!m. samk. sumiud. 8 sd.
K. F. K. K. Útl. md„ mvd., fnid. al, G—8.
Landakotsspít. Heimsóknart. kl. 11—1.
Landsbankinn kl. 10—3.
Landsbókasafn Útl. 1—3.
LándsBjóður, 10—2 og 4—6.
Landssiminn, v. d. 8—9, kelgid. 10—8.
Náttfirugripasafn Btinnud. I1/,—2*/*•
Póstbúsið 10—6, helgid. 10—11.
Samábyrgðin 1—5.
Stjórnarráðsskrifstofurnar 10—4.
Vífilsstaðabælið: Heimsóknir 12—l.
Þjóðmenjasafnið, sunnud. 121/*—l1/**
Dýrtiðarlánin.
Ætlar stjórmn að gefast upp
við að framkvæma dýrtiðar-
hjálparlögin ?
Sú fregn hefir flogiö fyrir, afS
aS stjórnin hafi ákve'öiö a‘ö veita
engin dýrtíöarlán samkvæmt lög-
unurn um almenna dýrtíöarhjálp,
sem samþykt voru á siöasta þingi,
hvorki til verklegra framkvæmda
né lánveitinga til einstaklinga. Og
sagt er að þessi ráöabreytni stjórn-
arinnar stafi af því, aö hún skilji
ekki lögin, eöa treysti sér ekki
ti! aö framkvæma þau, og aö hún
ætli því fyrst um sinn aö eins aö
veita hrepps- og bæjarfélögum
bráöabirgöalán með venjulegum
bankalánskjörum, þeim sem það
vilja.
Með öörum oröum, og eins og
sagt er í daglegu tali: stjórnin
„gefur sig upp á gat“ i þessu efni.
Hún treystir sér ekki til þess að
bafa neinn hemil á lánveitingun-
um, ef nokkur lán á aö veita meö
dýrtíöarkjörunr á annaö borö, eöa
skera úr því, hvort veita beri eöa
neita, í hverju einstöku tilfelli.
Nú fara menn að skilja, hvert
skrif Lögréttu um þetta efni hafa
stefnt. Þau hafa átt aö breiða yfir
skilnings- og úrræðaleysi stjórnar-
innar, og leiöa menn í þann sann-
leika, aö jungiS hafi stofnaö land-
inu i opinn „fjárhagsvoöa" meö
þessum lögum og því hafi stjórn-
in verið tilneydd aS taka af því
ráSin. En óumræSilega bágborin
verSur frammistaöa stjórnarinnar
eigi aö síöur.
Þó þaö væri nú rétt, sem Lög-
rétta hefir haldiö fram. að lögin
séu þannig úr garði gerö, aö ó-
mögulegt sé aö fragikvæma þau,
án þess að steypa landinu í opinn
„fjárhagsvoða“, þá ber þess aö
gæta, aö stjórnin átti þátt í þeirri
lagasetningu á þingi og heföi átt
aö hafa opin augun fyrir jiessum
voða jrá, og benda ]>inginu á hann.
En hún hefir þurft að ganga í
reikningstíma hjá Lögréttu fyrst,
því á þingi þótti henni víst síst
of langt farið; allir ráöherrarnir
munu hafa greitt lögunum atkvæði
og bar ekkert á skilningsleysi
þeirra þá.
En öll vandræðin, sem stjórnin
er komin í, stafa af því, að henni
er ómögulegt aö gera sér grein fyr-
ir því, a'S þingið hafi í raun og
veru boriö þaö traust til hennar,
sem líka óskiljanlegt er, en lögin
þó bera með sér, þar sem þau
mæla svo fyrir, að h ú n (stjórn-
in) skuli setja nánari reglur um
lánin, og notkun þeirra, og þá um
leiö hafa úrskuröarvald um það, til
hvers megi veita (nota) slik lán.
Sannleikurinn er sá, aö þingiö
hlýtur aö hafa ætlast til þess, aö
stjórnin heföi sem frjálsastar
hendur, og svo að segja fult úr-
skuröarvald um þaö, hvort lán
skyldi veitt í hverju einstöku til-
felli. Enda varS varla hjá því kom-
ist. En stjórnin er ekki frjálsræöi
þvi eða ábyrgðinni, sem því fylg-
ir, vaxin, og því átakanlegri er
uppgjöfin.
Óskiljanlegt er það, aö Lög-
réttugrýlurnar hafi h r æ 11 stjóm-
ina. Aö vísu voru þær all-ægileg-
ar, en þó því að eins ’aö gert væri
réö fyrir þvi, að fullkomnir óvitar
ættu aö framkvæma lögin. Óvitar,
sem ekki væri treystandi til þess
aö skera úr því í hverju tilfellí
hvort ástæöa væri til aö veita um-
beöin lán meö þeim vildarkjörum,
sem Lögrétta lýsir þannig, aö'
sama sé og aö g e f a upphæðina.
En liafi þessar grýlur hrætt stjóm-
ina, þá hlýtur hún að hafa óttast
sitt eigið óvit, og er þá ekki von-
laust um, að hún fari aö sjá þaö,
að hún er ekki þeim vanda vaxin
aö stjórna landinu.
En úr því nú svo er komið, aö
stjórnin treystir sér ekki til, og
neitar að framkvæma það, sem
þlngið hefir lagt fyrir hana, þá
er þó þess aö vænta, að hún kalli
þing saman hið bráöasta, en láti
ekki lenda viö það, aö „hundsa“
það, og gefa um leið í skyn, aö
það fari þannig meö löggjafar-
valdiö, aö stjórnin neyðist til aö
taka af þvi ráöin. — Kemur þá
til þingsins kasta, aö verja gerðir
sinar.
Hingað hafa borist dönsk blöð
til miðs desembermánaðar og
ræða þau allmikið um fánamálið
íslenska og sjálfstæðiskröfurnar.
Kveður þar mjög við einn og
sama tón og aðailega er það
Knud Berlin og hans líkar, sem
orðið hafa.
Af íslendinga hálfu hafa þeir
skrifað, Finnur Jónsson prófessor
og Þórarinn Tuliníus. Talar
Finnur voru máli drengilega og
skorar á Dani að unna oss rétt-
ar vors og ganga jafnvel að kon-
ungssambandi einu, ef þess verði
krafist, heldur en að láta draga
til skilnaðar. A móti grein hans
heiir Aage Berlóme, dóttursonur
Höepfuers gamla, skrifað og seg-
ir hann að Islendingar hafi orðið
að fiýja á náðir Dana til að fá
fé til skipakaupa, en þeir sóu
nú svo hreyknir af skipaeign-
inni, að þeir þykist ekki komast
af án sérstaks fána, en danskir
peningar hafi þannig aukið sjálf-
birgingsskap vorn og heimtu-
frekju, þó vér séum enn mjög
npp á Dani komnir einnig í öðr-
um efnum. Þessari grein Ber-
lómes hefir Tulinius svarað og
stutt Finn prófessor svo drengi-
lega, að Berlómi varð fátt um
svör.
Öðru sinni hefir Finnur ný-
verið sýnt drengskap sinn og
rækt við málstað íslendinga.
Það var þegar kosin var ný
stjórn í „Skrælingjafélaginu11
svo kallaða, sem Finnur því mið-
ur hefir gerst meðlimur i. Fór
sú kosning þannig, að Knud
Berlin hlaut sæti í stjórninni, en
því andmælti prófessor Finnur
sterklega og kvað það sama sem
að strika Island út af stefnuskrá
félagsins (en það kennir sig við
„De danske Atlanterhavsöer“)
og gekk hann að svo mæitu af
fundi og hefir vonandi sagt sig
úr fólaginu samstundis, þó þess
só ekki getið. — Slíkt hið sama
ættu nú allir Islendingar að gera,
sem vilst hafa inn í fólag þetta.
Flest ern ofin
skammæ.
I nýstofnuðu og nýútkomnu
blaði, sem heitir ÞRÓTTHR, er
meðal annara góðra greina, hug-
leiðingar og brýning um að Is-
lendingar verði að nota böð
meira hér eftir en hingað til.
Br helst svo að sjá á grein-
inni, að þau séu allra meina
bót.
Það er ætíð leitt að sjá raenn,
eða heyra, fara með öfgar, en í
þeirra flokki standa íþróttamenn
all framarla, sem ef til vill verð-
ur tækifæri til að drepa á síðar.
Höfundurinu byggir baðþörf
landa sinna á því, hversu Róm-
verjar hafi notað böðin mikið á
blómaöld sinni. Það er alveg
rótt, að engi þjóð í heimi hefir
fyr nó síðar notað heita laug til
hálfs við Rómverja; en þetta
reyndist þeim líka dýrt „sport“.
En því hefir ekki verið eins á
loft haldið. Sannleikurinn er sá,
að það, sem lagði heimsveldi
Rómverja í rústir, var einmitt
in heita laug!
Sannast hér ið fornkveðna, að:
„flest eru ofin skammæ".
Blaðið heldur því fram, að böð
færi mönnum ánægju og langa
lífdaga. Vonandi er að þetta só
rétt hermt, en á öðrum stað er
skýrt frá því, að staðreynt só
hér á landi og um allan heim,
að kveniólk fari sjaldnar til laug-
V 131 R.
Afgraiðsla blaffsias í AðalBtrsBti
14, opin frá kl. 8—8 4 hverjam degi,
SkriMofs, á sama stað.
Sími 400. P. O. Boz 367.
Ritstjðrinn til viðtala frá, kl. 2—3.
Prentsmiðjan & Laugaveg 4,
simi 133.
AuglýBingnm - veitt mðttaka í Lanát-
stjömunni eftir kl. 8 ft kvöldin.
Auglýsingaverð: 40 anr. hver eno.
dftlks i itærri angl, 4 aura orðið
Bmáauglýslngnm með ðbreyttn Ietri.
Nokkrir pakkar af
Silkjum
selst með
30 °/o aíslsetti.
Egiii Jacobsen
ar en karlmenn. Nú vita það
allir, að hór á landi og • annar-
staðar er það sannað með hag-
skýrslum, að kvenfólk verður
langlífara en karlmenn. — Því
miður virðist þetta ekki vera
meðmæli með baðinu.
í norðurför sinni lifði Frið-
þjófur Nansen við harðrétti og
vosbúð og kom aldrei í laug í
tvö ár. Hann beið ekkert tjón,
hvorki á sálu sinni nó líkama,
og leysti það starf af hendi. sem
ofraun mundi hverjum núlifandi
meðlimi íþróttafólaga íslands.
A þessi atriði er ekki drepið
til þess að gera lítið úr kostum.
baðsins, eða aftra mönnum frá
því, að ganga til laugar, heldur
að eins til þess að benda á, að
kapp er best með forsjá, og að
ekki má spilla fyrir góðu mál-
efni með öfgum.
Það ætti að vera sjáifsagður
hlutur, sem óþarft væri að skrifa
um opinberlega, að fólk sæi sóma
sinn í því, að þvo af sér óhrein-
indi og svita. Almenningsálitið
krefst þess líka, að fólk sjáisfc
ekki áberandi óhreinfc, en affcur
helst mönnum uppi að „anga“
af svitalykt, en það er sá ódaunn
sem vér vitum verstan; til muna
verri en af neyttum suðuvökva.
Þá skal drepið á aðalatriði
greinarinnar, sem er, að komaá
almenningsbaðhúsum til afnota
ókeypis eða gegn lágu gjaldi. Er
helst svo að sjá, að þetta eigi
að vera allra meina bót, að dómi
blaðsins.
Þótt þessi uppástunga kæmisfc
í framkvæmd, þá yrði baðhúsin
aldrei nema litlum hluta lands-
manna að liði. Strjálbygð er
svo mikil, að engi tök eru á að
hafa baðhúsin svo víða, að þau
kæmi að fullum notum. Margir
bæir eru tveggja til tiu klukku-
stunda reið frá öðrum marma-