Vísir - 03.08.1918, Blaðsíða 3

Vljl!?
frið, þar eð engin von er um
sigur á hvorugan bóginn, nema
með hörmungum, sem óþektar
eru ennþá og sem einnig hljóta
að hafa áhrif á hlutlausar þjóð-
ir og eyðileggja í þeim bæði styrk
eg kjark.
Reykjavík 29. júlí 1918.
V. Hersir.
Ástandið
í Rússlaadi.
Maxim Grorki, rússneski rit-
liöfundurinn frægi, var upphaf-
lega einn af eindregnustu stjórn-
foyltingarmönnum í Rússlandi,
er Kerensky var steypt frá völd-
nm og Maximalistar tóku við
stjórninni. En nú er hann orð-
inn Maximalistunum algerlega
andvigur og skrifar hverja grein-
ina á fætur annari um óstjórn-
ina þar í landi og hörmungar
þær, sem af henni leiða. Er hér
á eftir útdráttur úr einni grein
Kans.
Þeim, sem þekkja til, kemur
öllum saman um það, að hin sið-
ferðilega spilling og einaleg
eyðilegging fari vaxandi með
degi hverjum. Eftir að hafa
•®yðilagt landeignir manna og
kastað eign sinni á alt dautt og
lifandi, sem á þeim var, og hafa
i þeim efnum gengið svo langt,
•að rífa bæjarhúsin og bera í
burtu efniviðina, er fólkið nú að
Ma sig undir að berjast út af
þýfinu. Og við þetta bætist al-
ger hungursneyð í sumum hér-
uðum, þar sem fólkið hefir fyr-
ir löngu'síðan, neytt alls korn-
forða, ásamt útsæði sem til var.
í öðrum hefir uppskera verið
góð, en þar hefir fólkið falið
korn það, sem afgangs hefir ver-
ið — grafið það i jörðu, til þess
að þurfa ekki að miðla náung-
anum af því. Þetta hlýtur að
leiða, og hefir þegar leitt til inn-
byrðis ófriðar, heimskulegs stjórn-
leysis, eyðileggingar og mann-
drápa.
Altaf erum vér að heyra um
eignir tilheyrandi hernum, sem
skift hefir verið upp á milli sið-
spiltra hermanna, og um allra
handa svívirðingar, sem þeir
hafa framið. JDjöfullegar eru sög-
urnar, sem ganga af hernum,
sem er nýkominn frá Litlu-Asíu.
Það virðist, sem þeir hafi flutt
með sér fjölda af þrælum til
Krím, og að í Theodosia hafi
verið haldið uppboð á þeim, og
að svo hafi verið mikið af fólki
selt, að verðið hafi fallið um
fjóra fimtu frá því sem það var
fyrst.
Munu nokkrar fjarstæður vera
meiri eða andstæður ömurlegri,
heldur en þegar yfirvöldin full-
vissa menn um það, að vór sé-
um þegnar í ríki jafnréttis og
frelsis, þar sem efnalegur mis-
munur manna sé horfinn, og rétt-
ur eins til þess að njóta meira
af gæðum heimsins en annar, sé
í burtu numinn, þá eru þessir
sömu menn, þá erum vér að gera
menn að skepnum — erum aft-
ur að taka upp þrælahald.
Gorky endar grein sína á þessa
leið:
„ „ Jú, hin sjálfkveðna siðmenn-
ing æsingamannanna heldur á-
fram hröðum skrefum. Her bylt-
ingarmanna í Sebastopol hefir
hafið siðustu atlöguna á móti
verslunarstéttinni, og án umsvifa
réðu þeir við sig að drepa alla
verslunarmenn, sem þeir næðu
til. Þeir réðu það ekki einasta
við sig, heldur gerðu þeir
þ a ð, — þeir réðust á fólkið í
tveimur aðal verslunargötunum
i Sebastopol og drápu það, héldu
síðan áfram sömu aðferðinni í
Simferopol og Eupataria.
Og auðsjáanlega færist þessi
æsing — þessi eldur — þetta
atriði á milli hinna ýmsu flokka
þjóðfélags vors inn i Rússland
sjálft, því nú þegar er einn höf-
uðpaur stjómleysíngjanna, herra
Bleicmann, kominn til Péturs-
borgar, þar sem hann æsir fólk-
ið alt sem hann getur, og hafa
kenningar hans náð svo miklu
valdi á fólkinu, að skyldurækni
og reglusemi er komið í það á-
sigkomulag í höfuðborginni, að
jafnvel verkamannafélögin hafa
hótað að ef verkafólkið hætti
ekki að sækja samkomur hans
og útsendara hans, þá skuli kaup-
gjald þess verða fært niður eða
það jafnvel svift atvinnu alger-
lega“.
Miljónamærmgnr
og dóttir hans.
Ung stúlka í Bandaríkjunum,
Helena Fricks, dóttir miljónamær-
ingsinsog „stálkonungsins" Henry
Clay Fricks, hefir tekið sér fyr-
ir hendur að endurreisa bæ einn
í Frakklandi og gera hann að
griðastað fyrir konur, börn og
gamalmenni, sem komist hafa á
vonarvöl vegna ófriðarins..
Sagt er að stálkongurinn, sem
kendur er við Pittsburg, hafi
ekki verið sérlega krifinn af
þessu fyrirtæki dóttur sinnar.
En hún er lfk föður sinum og
vön orðin að glima við kallinn
og hefir altaf borið sigur úr
bítum. Af þessum viðskiftum
þeirra er sagt á þessa leið:
Charles Schwab, annar nafn-
frægur stálkóngur í Bandaríkj-
unum, sagði einu sinni, að það
skyldi enginn ætla sér að leika
á Fricks, hvað sem um væri að
gera. En nú hefir hann þó ver-
ið yfirunninn af dóttur sinni,
sem hór mun sagt verða.
Það er sagt um stálkonginn
Fricks, að hann hafi aidrei látið
hlut sinn fyrir neinum. Hvernig
atvikaðist það þá, að hann lét
undan dóttur sinni?
Sagan segir að þau hafi áttsfc
við í höll stálkóngsins á fimtu
Avenue i New Yyrk. Dag einn
gekk Miss Frick, með sömu djörf-
ung og föður hennar var svo
eiginleg, inn tif' hans og sagði
honum umsvifalaust áform sitt,
það að endurreisa bæ á Frakk-
landi
„í>vættingur!“ sagði Friok
stutfcur í spuna.
„Nei, þvert á móti; það er
bygt á góðri skynsemi og mann-
kærleika", svaraði Helena.
„Það eru margir lítt sigrandi
örðugleikar", sagði faðir hennar.
„Hve nær hefir þú hirt um örð-
309
konar dýrgripir blöstn viii auganu hvár sem
litiö var á og geröu saljnn viökunnanlegan,
þrátt fyrir stæröina.
,,Dóttir min bjóst viö yöur i gærkveldi, dr.
Vesey!“ sagöi stórhertoginn og brosti.
„Kg kom frá Lundúnum kl. 5 í kvöld,“ sagöi
eg um leið og eg leit á Xeníu og dáðist aö
því hve vel henni fór búningurinn. í hár
hennar var vafin perlufesti, og á hálsinum
haföi hún dýrmætan demanl festan meö plat-
ínuþræði, en í hálsmáliö á kjólnúm var fest
liinu rauða og hvíta bandi Elízabetarorðuim-
nr austurrísku.
í svip liennar sa eg ákafa löngun til að tala
einslega við mig. Þegar eg kom til Parísar,
lá fyrir mér bréf frá henni í Chatham-hótel-
ínu og sagði hún mér þar, það sem gerst
Tiaföi síöast í þessari leyndardómaflækju, sem
við vorum bæöi fjötruð í, og baö mig að hitta
sig aö máli þegar í staö.
Stórhertoginn haföi tekiö mér svo ástúölega,
að eg skildi ekkert í því. En nú ávarpaöi hann
xnig aftur á góðri ensku.
„Eg verö að tjá yður þakkir mínar, dr. Ves-
ey, fyrir alt þaö liðsinni sem þér hafið veitt
Xeníu dóttur minni. Eg er yður innilega þakk-
látur fyrir þat5.“
Eg lét lítiö yfir jjví, að eg hcfði orðið henni
að miklu liði, en mér var forvitni á að vita
livort hún hefði sagt fööur sínum alla mála-
William le Queux: Leynifélagið.
310
vöxtu. En vissulega gat mér ekki til hugaf
komiö, að hann tæki mér þannig tveim hönd-
um, almúgajnanninum, sem væntanlegum biðli
dóttur sinnar.
En sú heimska af mér að vera að fella hug
til hennar og samt var hún mér alt og hafði
auk þess gefið mér það í skyn, að eg skyldi
ekki vera með öllu vonlaus.
, Og skyldi stórhertoginn hafa tekið mér
svoiki alúölega hefði hann haft nokkurn grun
um þetta — hann sem var réttborinn til ríkis-
erfða og stóð svo nærri hásæti Austurríkis.
að ekki var nema einn maöur þar á milli ?
Haföi eg oft séð getið um hin feykilegu auð-
æfi hans í blöðunum, liöll hans i Gleichcnberg
í Týról og aðra til í Vínarborg, hinn stóra og
glæsilega sumarbústað lians í Zara við strönd
Adríahafsins og aö lokum þessa stórbyggingu;
scm hann atti hér í París og sem eg var mt
staddur í. —
Já, þaö er margt undarlegt í þessu lífi. Ah
httgsa sér það, að hér skyldi eg, óþektur lækn-
ir, sitja í bróðerni og mestu makindum lijá
þessum manni, sem öll Norðurálfan hafði litið
upp til um langa tíö, og meira að segja vera
ástfanginn í dóttur hans, Xeníu prinsessu!
• Hans keisaralega tign bauð mér rússneskan
vindling úr gullhylki sínu og revktum viö
svo og röbbuöum saman rétt ins og við vær-
um jafningjar, en Xenía sat ]>ar hjá okkur,
311
studdi hönd undir kinn og tók sinn þátt í
samræðunum.
„Dóttir min kveðst hafa verið ofsótt af ein-
hverjum misyndismönnum nú upp á síðkastið
og segir hún að þér hafið ótillcvaddur gerst
hjálparmaður sinn og verndari gegn þeim of-
sóknum, jaínvel þótt yður væri ókunnugt um
hennar rétta nafn og tignarstöðu hennar"
sagöi nú hertoginn. „Mér er sagt að keisaran-
um hafi einnig borist þetta til eyrna og aíi
hann hafi tjáö yöur þakklátssemi sína þar aíi
lútandi.“
„Það er livorki annað né meira, en liver
einasti maöur hefði gert í mínum sporumý
svaraði eg.
„Eftir því sein eg hefi heyrt, þá kvaö eitt-
hvað sérlega leyndardómsfult vera viö allar at-
hafnir þessara manna. Viljið þér nú ekki gera.
svo vel að segja mér, hvernig þaö er lagað ?“
Mér varð litiö framan í Xeníu og sá það á
öllum svip hennar, aö hún vildi ekki að eg
geröi neitt uppskátt af ]>ví sem eg vissi.
„Það er nú svo um mig,“ svaraði eg, „að
eg veit ekkert um þetta annaö en ]>að, atí
alt ráð þessara manna virðist vera mjög á
huldu og meö mikilli leynd."
„Já, en þér hafið ]>á liitt ]>á og kynst þeim
eitthvað,“ sagði hertoginn og leit mjög alvar-
lega á mig. „Þekkiö þér ekki ungan Eng-
lending, sem heitir Líónel Gregórý ?“