Vísir - 17.10.1918, Blaðsíða 6

VlSl'R
Sambandslðgin.
Vísir hefir lagt litið til mál-
anna í sambandslagadeilunni,
frá því hann i sumar lýsti af-
stöðu sinni til sambandslaga-
frumvarpsins. En þó að hann
sé lögunum fylgjandi, þá skilur
hann vel kröfur þeirra manna,
sem lengra vilja fara, enda hefir
hann flutt nokkrar aðsendar
greinar þeirra máh til stuðnings.
í sambandslögunum eru upp-
fyltar þær fullveldiskröfur, sem
sjálfstæðismenn báru fram i
frumvarpi sínu á þingi 1909.
Frumvarp það átti að vera
„sJagbrandur i flóttans dyrum“,
eins og Bjarni frá Vogi sagði
þá. Hann átti við það, að
skemmra mættu íslendingar al-
drei fara í kröfum sínum. par
með var ekki sagt, að þeir
menn, sem það frumvarp sam-
þyktu, hefðu með þvi skuld-
bundið sig til að fara aldrei
lengra í kröfum sínum, þö að
timarnir .breyttust. Slíkt væri
fásinna, sem engum öðrum en
núverandi forsætisráðherra vor-
ura og andlegum jafningjum
hans væri trúandi til að halda
. fram í fullri alvöru, eins og
nefndur ráðherra gerði á sam-
bahdsmálsfundinum i Iðnó. Og
að sumu leyti er líka lengra far-
ið í sambandslagafrumvarpinu
nýja; nægir að benda á það, að
fánann eigum við að fá viður-
kendan nú þegar, en sú krafa
var ekki ger 1909.
Nú er su kenning í hávegum
höfð í heiminum, að sérstakar
þjóðir hafi ekki að eins rétt
til að ráða sér að öllu leyti sjálf-
ar, heldur eigi þær að f á að
ráða sér sjálfar og hafa lönd sin
algerlega fyrir sig. Réttur okk-
ar er viðurkendur í sam-
bandslögunum, bæði til að ráða
okkur sjálfir og til þess að hafa
landið okkar fyrir okkur eina,
en við fáum ekki að njóta þess
réttar óskorað þegar í stað, þrátt
fyrir kenningar og kröfur tím-
ans. Við fáum ekki að njóta þess
réttar, sem voldugustu þjóðir
heimsins hafa heitið öllum smá-
þjóðum að ófriðnum loknum.
Á hinn bóginn er á það að líta,
að ef ekki verður gengið að sam-
bandslagafrumvarpinu, þá litur
Vísir svo á, að þar við verði ekki
látið lenda. Hann er í því efni
ósamþykkur þeim andstæðing-
um frumvarpsins, sem telja það
samboðið sóma þjóðarinnar, að
fella frumvarpið og láta síðan
„sitja við sama“ (status quo“)
og verða eins konar ósjálfbjarga
niðursetningar i sambandinu við
Dani. Ef við viljum ekki þiggja
frjálsa samninga um sambandið,
samninga, sem fela í sér fulla
v i ð u r k e n n i n g u á réttar-
kröfum þjóðarinnar, þá verðum
við að fara úr sambaftdinu, segja
skilið við Dani þegar í stað.
J?að þarf ekkert að efast um
það, að við gætum fengið skiln-
aðinn þegar í stað — ef við vild-
um. Ef þjóðin fellir sambands-
lagafrumvarpið, þá vildi Vísir
þvi mega sikja það svo, að hún
vilji slíta sambandinu algerlega
nú þegar. En hann er.ekki sann-
færður um, að það væri réttur
skilningur.
Andstæðingar frumvarpsins
hafa ekki haldið því fram, að
sambandinu ætti að slíta nú
þegar. peir byggja andmæli sin
ekki á þvi, að þjóðin hafi fullan
vilja og þrek til þess að verða
algerlega sjálfstæð þjóð og
mynda fullkomlega sjálfstætt
ríki að svo stöddu, eða vilji það
heldur en að fá elcki frekari
kröfurn fullnægt. Andmælin
miða að því einu, að heimta
meira sjálfstæði í sambandinu
við Dani, án nokkurrar fyrir-
hyggju um það, hvað gera skuli,
ef meira fæst ekki.
þjóðin hefir nú fengið smjör-
þefinn af þvi þessi síðustu ár,
livaða mannvali hún á á að skipa
til stjórnarstarfa innan lands og
utan. Hún hefir fengið að þreifa
á því, með hvílíkri léttúð þing-
fulltrúar hennar hafa falið óhæf-
um mönnum að fara með stjórn
landsins á mestu alvörutímum,
sem heimurinn hefir nokkru
sinni haft af að segja. Hún hefir
horft á það, að þingið liefir látið
þá menn fara með völdin í land-
inu ár eftir ár, sem hún hlýtur að
vera orðin sannfærð um, að al-
drei hafá verið þvi vaxnir. Og
þing eftir þing hefir hún hlust-
að á þær fánýtu yfirskinsástæð-
ur, sem klíkuforingjarnir á
þingi hafa notað til þess að verja
þá óhæfu, að láta klíkuhagsmun-
ina sitja fyrir hagsmunum
landsins.
það væri elcki að furða, þó að
þjóðin þættist varbúin við því,
að halda nú fram itrustu sjálf-
stæðiskröfum sínum og taka af-
leiðingunum af því. það væri
ekki að furða, þó að kjósendur
kinokuðu sér við því að hafna
þeim sambandssamningum, sem
nú eru í boði, jafnvel þó að þeir
kynnu að liafa hugsað hærra
fyrir landsins hönd.
Vísir verður að játa, að hann
brestur einurð til þess að heimta
| skilnað. pess vegna hikar hann
j heldur ekki við að skora á menn
! að greiða sambandslögunum
; atkvæði. Vegna þess lika, að með
þeim er í engu skertur réttur
þjóðarinnar til frekara sjálf-
stæðis, þegar hún telur sig því
vaxna að taka öll sín mál í sin-
ar hendur, og ábyrgðartilfinning
stjórnmálamanna hennar er
komin á það stig, að hún geti ó-
hrædd falið þeim að fara með
þau.
En þeir andstæðingar sam-
bandslaganna, sem stutt hafa ó-
hæfa menn til valda hér á landi
og þannig eiga að nokkru leyti
sök á óstjórninni, sem hér hefir
ríkt undanfarin tvö ár, geta
sjálfum sér um kent, ef liinum
ítrustu sjálfstæðiskröfum verð-
ur nú ekki fylgt fram svo sem
skyldi.
Nýkomið:
fyríp kvenfólk og börn
Rykfrakkar
Gln*kápur
Morgnnkjólar
Svuntur
Höfnðsjöl
Peysur fyrir körn
Traflar fyrir börn
Nærfatnaðir margskonar
Sokkar
Handklæði
Regnhlífar
og margt fleira
Best að versla i
laiabúðinni
.Sími 269. Hafnarstr. 16.
144
mjúkum sófa. Nei, það verður nú ekki
af því!“
Frændi hans hné ofan á stólinn aftur,
og vissi ekkert hvernig hann ætti að snúa
sig út úr þessu, en Pétur bar svínslærið
fram í búrið, fylti flöskurnar með vatni,
rak tappana í þær og lét þær aftur á sinn
stað. pví næst þvoði hann upp borðáhöld-
in, sem frændi hans liafði notað og lét þau
inn í matskápinn aflur, tók síðan liúfu-
garminn og stakk henni í vasann.
„Hana-nú!“ sagði hann ánægður, stakk
seinustu vínflöskunni undir liandlegginn
og benti frænda sirium á skrifborðið.
„Sestu nú þarna,“ sagði hann „og skrifaðu
einhverjum manni bréf —- það er alveg
sama hver það er. Svo getum við sent kerl-
ingarvarginn með það snemma í fyrra
málið.“
Inni í svefnherberginu var legubekkur
og bjarnarfeldur breiddur yfir. Pétur Voss
vafði feldinum um sig og tók sér vænan
sópa úr flöskunni. Frændi hans skrifaði
bnéfið og lét það liggja á skrifborðinu,
slökti síðan ljósið og gekk inn í svefnher-
bergið.
Hann leit á bróðurson sinn, sem þá var
að súpa á flöskunni aftur, og hristi liöf-
uðið.
„Eg bið afsökunar,“ sagði Pétur. „pað
145 -
er annars ekki vani minn að drekka af
flöskustútnum, en nú er eg til neyddur.
Komdu með glasið þitt — þá heldur lcerl-
ingin, að þú hafir tæmt flöskuna í rúm-
inu. pað var livort scm cr siður þinn eða
ósiður einu sinni á árunum.“
Gamli maðurinn lilýddi þessu, tók af sér
skóna, lét þá fyrir framan dyrnar og læsti
hurðinni og þóttist nú óhultari eftir en
áðúr. Hanri rétti Pélri tóma glasið sitt og
Pétur var svo veglyndur að hella í það.
„Mikið máttu blygðast þín, konunglegur
prússneskur embættismaðurinn, að vera
ekki húsbóndi á þínu eigin heimili,“ sagði
Pétur. „Jæja, góða nótt, frændi gamli, og
reyndu að taka þér fram!“
„Jæja, þetta bíður þá til, morguris,“
hvislað gamli maðurinn lágt. „pú getur
ekki gengið héðan í þessum fatagörmum.“
„Seisei! pú átt líklega nýjan klæðnað
einhverstaðar í fórum þínum,“ sagði Pétur
hlæjandi, „og'við erum alveg jafn-slórir.“
Frændi hans lét þetta gott heita, fór að
háíta, sötraði vínið og slökti ljósið og voru
þcir báðir sofnaðir eftir litla slund. Ráðs-
konan kom kortéri seinna, en það vissu
þeir ekkert um.
Pétur Voss vaknaði við það inorguninn
eftir, að ráðskonan l.ét skóna amtmannsins
fyrir utan dyrnar.
146
„Heyi'ið þér!“ hrópaði Pétur Voss og
hermdi svo vel eftir frænda sínum að hann
hrökk upp með andfælum. „pað liggur
bréf á skirfborðinu, sem þér verðið að
koma til skila undir eins. Látið þér morg-
unmatínn vera tilbúirin, þvi að eg þarf i
róðhúsið, og svo getið þér farið bcint á
sökitorgið um leið.“
„Skal gert, herra amtmaður,“ svaraði
kerling liæversklega.
En amtmaður lá i rúminu og hélt unJ
imagann til þess áð skella ekki upp úr-
Pétur náði í tannburstann og fór að þv°
sér.
pegar hann heyrði að gengið var un1
útidyi'nar, læddist hann balc við glugga"
tjaldið og fullvissaði sig unj, að ráðskona11
hefði tekið sölutorgskörfuna með sér.
„Hvað heitir þessi blómarós?“ spur®1
liann frænda sinn.
„Ilún lieitir Marta Zippel og er ógifb
svaraði frændi hans, setti á sig lögmanns'
svip og þótti gaman að glcttum Péturs.
„Hvað er s'ú ógifta Marta Zippel vön a<
yera lengi á sölutorginu?“
„Hún kemur að minsta kosti ekki fyr
eftir tvo tíma,“ sagði frændi hans °g
að klæða sig í buxurnar. „pú ert aunar
atimi galgopinri!“ ^
„Jæja — áfram þá!“ hrópaði Pétur °