Vísir - 27.09.1919, Page 6

27. september 1919.)
VÍSIR
SILKI
Peysufatasilki,
Möttlasilki,
Sjalasilki,

cn
2
ti
w
aS
•+-»
«'3
*-*-4
X
(X
ÍX
Þ
Kápusilki,
Dragtasilki,
Kjólasilki,
Svuntusilki,
Slifsasilki,
Skúfasilki,
Bródersilki,
M
I' 4
• r-i
\n
cö
"S
r—i
P<
P.
Þ
a
r—<
3
tn
>3-
S
Banliastræti 14=.
þeir fleiri, sem kunna honum eng-
ar aufúsu gertSa hans í þessu máli
En það eru þeir, sem ekki eiga til-
kall til vatnsafls, en kynnu aS vilja
krefjast þess, aö þeim væri líka
ætlaður einhver réttur til þess
vatns, er fellur úr skýjunr loftsins"
í Árnessýslu, en a'ð réttur til þess
væri eigi eignaöur þeim einum, er
eiga jaröir á árbakkanum. Hvaö
segir hv. 1. þm. Arn. (S. S.) um
það ? Hann ætti aö hugsa sig ve!
um, áður en hann legöi móti þessu
ítv., úr því að hann geröi sig sekan
í að greiöa atkv. móti till. á þgskj.
725. Sami hv. þm. (S. S.) vili ekk'.
hafa kosningar á milli; han.i hefir
í rauninni ekki neitt á móti því, aö
tvö þing samþykki að veita sér-
1eyíi*en hann vill ekki hafa kosn-
ingar á milli. Hverjum er þaö tii
góðs ? Er þaö ríkinu íslenska til
góðs, eða er þaö megninu aí kjós-
endum hans í Árnéssýslu tii góös?
Viö skulum segja, að nú veittt ríkiö
sérleyfi, sem hættulegt væri land-
inu, nú þyrfti annað þing aö sant-
þykkja. Hverjum er þaö til góös?
Qui bono, ríkinu eða þeint, sem
um sérleyfið sækir, aö söntu þm..
sem veittu sérleyfið, skuli nú fjalla
um þetta aftur? Þaö er áreiðanlega
þeim til góðs, sem um sérlcyfið
sækir. Nei, eina bótin er, að kosn-
ingar fari fram á milli, því það
er engin björg, þóft sömu þing-
menn greiöi tvisvar afkvæöi um
þáð santa. Þaö er engin trygging
fyrir því, að þeir sem á einu þing-
inu hafa verið i kaupavinnu hjá
erlendum félögum, veröi það ekki
einnig á næsta þingi. En ef kosn-
ingar snúast um málið, kemur vilj'
kjósenda í Ijós, ef ekki fara fram
kosnirtgar, þá er hægt, aö skella
hæftulegu sérleyfi á þjóðina í
hundahljóði.
Þá vill þessi santi hv. þm. (S.
S.), lengja tímann. Hverjum ér
það -í hag? Er þaö til þess að
tryggja ríkið? Nei, það er auðvit
að til þess, aö sá sem leyfið hefir,
geti auögast sent mest á því. Hann
á aö hafa sérleyfið i 10 ár fram-
yfir þaö sem samvinnunefndin vill,
og auðvitað til þess að geta haft
hreirian gróöa í 10 ár. Svo vitnaöi
þessi máður (S. S.) í það, sínu
tnáli til stuðnings, að ,,Titan“ heföi
viljaö fá sérléýfi i 75 ár. Hanti
er svo sem ekki hlutdrægur, „Tít-
an“, í þessu máli, það má svo sem
trúa honum. Svo ætlar þessi hv.
þm. (S. S.), að fara milliveg; hann
vill ekki alveg veröa viö beiöní
Títans, heldur vill hann klípa af,
eins og þetta væri fjárveiting' til
skálds eöa listamanns. Svo mintis':
hann á þaö, að 1917 heföi komiö
til tals, aö veita sérleyfi til 99 ára.
Það var ekki dónalegt; hefir sjálf-
sagt verið ríkinu í hag, ef slíkt
hefði veriö samþykt. Ekki hefði
þaö verið gert til þess að tryggja
félagið!! Vér þurfum ekki annaö
en aö hugsa oss afleiðingarnar, —
En hugsum oss nú löggjafar-að-
feröina í þessu landi, hvernig hún
yrði: Nú kentur nefnd, sem sett
hefir verið aí þingiriu, og leggttr
hún til, aö sérleyfi verði veitt ti!
55 ára, en svo kenlur erlent: auö-
félag dg segir, að það vilji fá það
til 75 ára, og þá kemur einn þnt.
(S. S.), og vill fara milliveg milli
félagsins og nefndarinnar. En svo
kynni nú félagið aö nefna 99 ár,
eins og fossafélagið ísland nér um
árið, ætli þessi þm. (S. S ) vild-
þá ekki hækka sig upp í 75 ár.
Eitt er enn, sem eg vil minnast á,
og er það hættulegasta við till. þm,
(S. S.), og-er það um sölu hluta-
bréfanna. Eins og frá því er gengið
i frv. samvinnunefndar, er þaö
sjálfsögð trygging, til þess að þau
lendi ekki í höndum erlendra ríkja
eöa auðmanna. Norömenn hafa
trygt þetta mjög vel, sem von er
I'/öa muna rnenn ekki, hvers vegna-
iíretar sögðu Búum stríö á hendur
og ræntu þá frelsi ? Það var ekki
misnnmur á rétti Breta og Búa,
heldur voru þaö hinar auðugu de-
manta-námur i nánd við Prætoriu.
En þótt þetta vatnsafl sé ekki eins
dýrmætt og gimSteinanámur, þá
ér það þó svo dýrmætt, að hætt
er við, að önnur ríki lieföi auga
istað á því.
Hér á þinginu er nefnd, sem í
löggjöf sinni reynir að reisa skorö
ur við því, og hamla því, aö ivt-
lendingar líti girndaraugum til
auöæfa landsins, en þá kemui þess>
liv. þm. (S. S.), og leggur það til,
aö stjórnin megi heimila, aö hluta-
bréf veröi seld erlendum mönnum,
ef hún sér ástæöu til þess. Hér er
alt undir stjórninni komið, og ef
hún réynist illa, þá er engin björg.
Hugsum oss, aö hér se stofnaö til
stóriðju fyrirtækis; nú er beðið um
leyfi til aö selja þetta fyrirtæki
jveimur eöa þremur enskum auö-
mönnuiri. Stjórnin vill veita þetta
annaðhvort af hrekkvísi eð:t
heimsku. Hvað kemur svo upp úr
kafinu eftir á? Það, aö þessir auð-
rnenn hafa ekki veriö annað en
leppar, og hafa þeir keypt fyrir
ensku stjórnina, og þá getur hver
séð, hvaöa skorður veröa reistar
við fossaiðnaðinum, þegar þetta er
hægt að gera, og hvílíkt Gósen-
land leppanna yrði Island þá, ef
þetta y.rði leyft. Dyrnar standa upp
á víöa gátt, ef till. hv. þm. (S. S.)
verða samþyktar, og hverjum er
þaö í hag? Er það landsmönnum í
hag, eöa er það til að tryggja kjós-
endur þm. í Árnessýslu? Nei, þetta
er, eins og allar hinar till.ý í hag
crlendum stórgróðafélögum og
greylegunt leppum. Þaö er vegið
hér aö landinu, með þeim hættu-
legustu vopnum, sem til eru, og
þessi þm. (S. S.)' gerir meö þessu
tilraun til aö slá úr höndum ís-
lands þaö vopnið. að hlutabréf
stóriðjumanna, riiegi ekki ‘ganga
kaupum og sölum erlendis Þetta
er þaö sama, ef samþ. verður, sem
aö snúa hengingaról að hálsi sér
Þá kem eg að 12. liðnum á brtt.
þessa þm. (S. S.). Er þar farið
fram á, að 33. gr. fr/ samvinnu-
nefndar verði bi^tt. Greinin er
þannig: Brot a skilyrðum þeim,
sem eitthvert sérleyfi er bundið.
varða sektum, 3 kr. á hveria hest-
orku, sem heimiluð er til afnota
samkvæmt sérleyfinu, eöa sérleyf-
isriftingu.ef miklar sakireru. ístað
orðanna „hverja hestorku, sem
heimiluð er til afnota samkvæmt
ley-finu", korni: hverja hagnýta
hestorku, Semkvæmt 13. gr. Þetta
er ekki hættuleg tilk, eu hún getur
ekki staðist, því aö elcki er hægt
að tala um aðra hestorku en þá,
sem talað er um í sérleyfinu, því
hvað sé i framtíðarinnar sérieyf-
unt, hvort þar verða nefndar eölis-
hestorkur eöa hagnýt hestorka
þaö veit eriginn nú.
Þá vildi ]>essi þm. (S. S) halda
því frani, að sérleyfislög ættu ekki
aö ganga fram nú, þar eð þau voru
ekki svo vel undir búin. sem
. skyidi. Mikið á að undirbúa þetta
mál. Milliþinganefnd hefir nú setiö
a rökstólum alllangan tíma, er mér
kunnugt um, að meðnefndarmenn
mínir hafa unniö vel, hvað sem um
mig niá segja. Þessi nefnd hefir
kornið fram með rökstudcfar skoö-
anir. Er máliö kemur inn á þing,
er sett enn sérnefnd í málið, og
hefir hún nú koririð fram meö frv.
það-, sém' um ræðir. Þetta mál er
því miklu betur undir búiö, en
nokkurt annað mál. Eg held þvi,
. aö ]>essi till. hv. þm. (S. S.), sé
ekki fram kontin til þess að
tryggja kjósendur hans í Árnes-
sýslu, og hvaö undirbúninginn
snertir, held eg, aö af þeim sök-
um þurfi þm. (S. S.), ekki að fyr-
irveröa sig fyrir, aö greiöa atkv.
meó frv. Annað mál væri, ef'hann
héldi þvi frarn, aö vatnalög ætti
ekki að samþykkja á þessu þingi,
því að þá væri hann á sama máli
og eg, sem vil ekki láta samþykkja
þau, fyr en aö afstöðnum kosn-'
ingum. En þaö er ekkert því til
fyrirstöðu, að sérleyfislög gangi
f’rant nú þegar. Annars vil eg geta
þess viðvíkjandi vatnalögunum, aö
eg lét(bera uþp till. vestur í Dölum,
1 þar sem skorað er á Alþingi, að
samþykkja ekki vatnalög. Þetta
var samþ. þar, og síðan bað eg
Magnús á Staöarfelli að bera það
upp á fundi, sem hann hélt fyrir
rnig. Og þar- var þaö samþykt. En
nú hefir svo broslega til borið, að
þetta er talið gert af óviid til nrin,
í „ J ímanum“. En eí sérleyfislög-
\ erða ekki samþykt nú, hverjum er
þaö til góðs? Ekki ríkinu, eða
kjósendum alment, né í Árnes-
sýslu, heldur einstökum bröskurum
érlendum og þeim innlendum,
sem búa meðfram stóránum og
hai’a von unt gróða í fossabraski.
Það er vitað mál, að aldrei hefir
verið hamast eins í fossabraski og
síðan milliþinganefndin í fossa-
málinu tók til starfa.
Og samþ. ekki þetta þing sér-
leyfislög, og setji þannig skoröur
við frekara braski, j>á mun, eftir
nokkurn tíma, ékki eitt einasta
vatn vera ósejt, og mun þaö, sem
selt er, ekki að eins veröa metiö á
L2 miljónir kr., lieldur 100 milj-
kr. — Þessar vífilengjur um, aö
sérleyfislög eigi ekki aðsamþ.ykkja
nú, eru þvi til þess eins fram born
ar, aÖ fossafélögin geti grætt sem
mest á bralli því, sem þau liafa
haft hér í íranmri, méö því að
senda hingað leynilega sendimenn
til þess að ginna þessa lriuti út
úr fáfróöum mönnum fyrir smá-
muni. Þaö er því til góðs þjónum
þessara félaga, sem eiga hér bæöi
heil blöð og venslamenn, og nú
er aö sjá, að eigi sunta þm. líka.
Þetta er þaö, sem orsakar alt hatr-
ið og kllar skammirnar, sem dynja
á okkur, meirihluta fossnefndar-
innar, i blöðum þessara þjóna er-
lendra auðkýfinga. Það er af því-
aö við erum ekki að hugsa um að
græöa á þjóöinni, og hafa hana
tyrir féþútu. Eri þessu leigufólk’.
vil eg lofa því, að landsmenn
skulu íá að vita, hvernig í ölln
Hggur. Þaö eru ekki þessir menn
einir, sem geta sagt, aö þjóðin
skuli fá áö vita alt, því að það er-
um vér sérstaklega, sem getum tal-
að úr flokki og borið um, að þj°®'
m þarf aö vakna, og sannfærast
um þann svikavef. setn verið et
að vefja hana i. Og- ]>jóöin ska-
vakna, þótt nú sé verið aö rey*a
aö drepa rétt mál.
I ______________