Vísir - 18.12.1919, Blaðsíða 5

VÍSIR
■4
(18. des. 1919.
Hvers vegna er
dýrtið ?
Mr. Edvvin Cannan, prófessor í
hagfræSi viö Lundúnaháskóla, hef-
ir nýleg'a riiaú greiu utn orsakir
dýrtíöarinnar og segir meöal ann-
ars svo:
„ÞaiS er vitanlegt, afi styrjöldin
kom verfihækkuninni aí stafi, ert
hvernig gfcrtii hún ]);if> ? Og hvers
vegna helst dýrtihin. þegar styrj-
öldinni er lokih .J Sumt tólk viröist
ætla, ah enginn, mahur hafi viljati
íá ósanngjarnt verfS fyrir vörur
sínar á undan styrjoídinni, og aSr-
ir ætla ah þá haíi verkamenn aldrei
krafist kau]>hækkunar. lín ef satt
skal segja. reyudu menu bæÖi |)á,
eins og nu, ah iá sem mestan á-
<>'óúa, og verkamenn réyndu ah íá
svo liátt katt]). scin kostur var á<
I [ér verXa engar skýringar iutidn-
ar á dýrtíhinrti.
ÁÖrir segja sem' svo, (og þah
er skynsamlegri tilgáta) aö styrj-
öldin hafi valdiö almennum skorti
á nauösvnjávörum óg' þeSS vegna
bafi þær sligiö t veröi. Setjum svo
að geta.11 til aö kauþa hef'öi vériö
söm ejns og áöur, þá heföi mátt
færa margf tij stuönings þessari
skýringu. h'.f maöuv heföi Itafl 100
sterlingspuhd .1 ári. en nauösynj-
ar haris allar oröiö torfengnari, þá
heföi hæöi hann ng aörir oröiö aö
gefa meira fyrir þær. vegna vax
sndi eftirspurriav. Ef þetttt hefö'
veriö alt og sumf, þá hefött vör
urnar falliö t veröi þegar her-
níennirnir vortt leystir úr herþjón-
usttt og' væru nú mun ódýravi enum
þetta levti í íyrra. Aöalskýringin
1 þessu efni ér sú, aö þaö ev ekki
skortur á nauÖsynjavorúm, sem
v eldur dýrtíöinni. heldur auknir
peningar.
Þaö er peningaeyðslan sem
hækkar veröiö 0g viöheldur því.
Ef eyöslu-löngunin gripi mig og
20 miljóiiir annara marina, og viö
iærttm i húöir þar setti viö vær
um kunnugir og heföúm tiltrú og
bæötun aö senda ógrynni af alls
konar varningi heím til okkar,
gegn borgtin síöar, þá mundi það
hafa í för meö sér allsherjar verð
hækkun, bæöi i heildsölu og sniá-
sölti, en hún mundi ekki standa
lehgi, því aö þegar komiö væri méö
reikningana, mundum viö koniast
aö ráun utn, aö viö gætuni ekki
horgaö þá, og ef viö gætum ekki
sjálfir selt varniriginn í tæka tiö.
þá mttndi dómarinn gcra þaö.
Þegar styrjöldin hófst. sendtt
stjórnir ófriöarlandanna ógrynnis
pantanir á markaöinn og hirtu ekk-
>jrt um, hvaö vörurnar kostuöu. og
þá varö allsherjar véröhækkun.
Stjórnirnar gátti ekki greitt þaö sem
þær höföu keypt meö tekjum rikj-
anná, og þaö setn meira var, þær
gátu ekki fengiö nægileg lán ti
að greiöa skuldirnar, á meöan pen-
ingamagniö hélst óbreytt i hverju
i'mdi tmi sig.
Til þess aö afstýra fjárhruni
gáftt stjórnirnar þess vegna út
Björn Gnnnlaugsson
I jaugaveg 48 Simi b "
i 1 ^Fjölbreyttatsta og ödýrasta matvöruverzlun i bæuum,
Hriiigiö og spyrjið um verðið. I>að kostar ekkert.

Hveiti.
Haframjöl.
Kúgmjöl.
Riismjöl.
Kartöflumjöl.
Riisgrjón, stór og smá.
Sagogrjón.
Baunir, heilar.
Maccaroni.
Ekta RIO kaffi, br. og malaö. SÆTSAFT.
Sultutau.
MARMELADE (Appelsínu).
do. óbrent.
Export „KANNAN“.
KANDÍS. '
Strausykur.
SÍRÓP. "
Rúsíriur.
Sveskjur.
SÚKKULAÐI, margar teg.
—o— CACAO.
KfiKUR og KEX (fjölda teg.). —o—■
(.'ONFECT, i kössurn, gott og Pipar. Borösalt. ;.
ódýrt. AHehaande.
CARAMELS. LAKRÍS. Gerduft. -K '
Eggjaduft.
NIÐURSUÐA:
Sardinur.
Ansjoser,
LAX.
KRYDD:
1 Kardemonuner, heil. og st.
Kanel, st.
’Vanille stangir. :'c
do. dropar. \ 1
Sítrónu dropar. <
Möndlu dropar.

SPIL og KERTI, margar teg. Sódaduft. '\ ’ ' 1>f
.1
ÖL:
Lager,
Refornt Malt.
. CIGARETTUR og Vindla..
—o—
MUNNTÓBAK (Augustinus).
HAND og ÞVOTTASAI'UR,
Sódi. Skurepulver, (óvíöjafnan-
legt verö). .
Spyrjið um verðið. (Simi I4ð, b),
Virðingarfyllst.
Björn Gunnlaugsson.
bréfpeninga, annaö hvort sjálfar
(ða fvrir tijilligöngti ríkisbanka, og
með þeim borguöu þær skuldirnar,
cf ekki bókstaflega, þá að minsta
kosti, í oröi, en þessir peningai
löföu minna kauptnagn en jafn-
miklir peningar í ófriöarbyrjun.
\leö þvi að gefa út uýja og' nýja
bréfpeninga, tókst stjórnunum að
draga til sín mest alt g'ul), sem var
í umíerð heinta fyrir, og þaö sendu
]<ær svo til hlutlausra landa og'
keyptu þar þær nauösynjar. sem
iáatvlegar voru. Meö þessu móti
var mikiö af því gulli, sein til var,
selt hlutlausum þjóöttm í skiftum
'fyrir vörur, og gull þaö, sem kom
úr námunum, fór sömu leiöina, þvi
aö ófriöarþjóöirnar höföu ekki
efni á aö eiga þaö sjálfar, en gull
vai; einn þeirra fáu málnia', sem
ckki var notaö til hergagriageröar.
Höfundurinn segir enrifremur:
,,1'aÖ er nfureirifalt aö stemma
stigu fýrir i'rekari veröhækkun og
kotna veröimt dálitið niöur. Vér
veröum aö stööva útgáfu peninga-
seöla og leysa inn nokkuö af þeitn,
sem riú eru í urnferö."
Þessar ketiningar ganga nú eins
og logi yfir akur um ví'öa veröld.
A ráöstefnu, seni háö var af hag-
fræöingtim Noröttrlanda, i haust,
var mikiö um þær þráttað, og hér
heima á íslandi "koma þær frant
(sneltar eöa ómeltar?) í flugntt
einu, sent selt hefir veriö á götun-
um hérna í bænum undanfarna
daga. Eti þaö er eftirtektarvert, aö
|>aö eriteinicumbók-fræöiinennirnir
nfeöal hagfræöinganna, sem ltalda
þesstmi kenningttm fram, en hinir,
sem reynsluna hafa, bankamenn-
irnir, gera lítið úr þessúm kenn-
ingum,
I greininni hér á undan, er verö-
liækkunin i ófriöarbyrjun ekki
kend þvi, aö stjórnir ófriðarland-
ánna hafi sent „ógrynnis panfmir
á markaöinn", heldur hinu, nvern-
ig' farið var aö borga þaö. sem
pantað var. Skýringin viröist þó
vera nokkuö langt sótt. Þaö er viö-
u.rkent, aö framleiöendurnir reyni
avalt að fá sem mest fyrir afuröir
: ínar, og er því elckert eölilegra,
:mi að veröhækkunin kæmi þegar
þessi „ógrvnni pantana'' bættust
olan á ])aö, sem heitnurinn þurfti
meö áöur, alv.eg án tillits til þess,
hvernig horguninni var Itagaö. Af-
leiöingin heföi vafalaust orðið ná-
l.væmlega sú satna, þó aö þessar
„ógrynnis jtanlanir" hefön verið
borgaöar meÖ skírti gulli. En
siöan ófriöurinn liófst hefir fratn-
leiösla ntinkaö stórkostlega á ýms-
um nuösynjavörum, vegna þess. að
vinnúafliö liefir veriö tekiö frá
þeirri framleiöslu. Og þó aö her-
mennirnir séu nú komnir lieim aft-
ur, fjölmargir þeirra, þá fer þvi
fjarri, aö framleiðslan sé komin í
s tma horf og áöur. VerÖhækkumn
heldur áfram, þangaö til jafnvægi
cr kotnið á milli eftirspurnar og
Lanflstjörnnnnar
m. a.:
Vascó de Gama,
Punch,
Rencurrel,
Fiona,
Fior de J. G. (dýrasti vind-
illinn í bænum),
Rotchild,
Politicos,
Crown,
Yrurac Bat,
E1 Universo, > .
Baronette.
Biöjiö um vindlana i tíma og lát-
iö senda þá heim.
íramboös, hvort sem í boöi er guli
eöa seðlar.
Auövitaö er það, aö ei hægt væri
-'iö svifta allan almenning getunni
lil aö kaupa, þá mundi veröiÖ á
nauðsynjavörtim falla. En yrði ]>á
ckki jafnframt alinerinur skortur
og hungursneyö ?