Vísir - 13.08.1920, Qupperneq 2

hafa fyrirliggjandi:
Kafii, Kandis, Export (Hekla).
oo ágæta danska mjólk.
I
Hershey’s cocoa
í l', 1 og 1 lbs. dðsnm
hofum við fyrirlíggj&ndí
Jóh. Olafsson & Co.
Símar:
B84 & 884.
Keykjavík
Símn.
Jawd,
Peningakreppan,
AlþýðublaSið, fisksaian og
íslandsbanki.
Stórar fyrirsagnir í blöðum eru
vafalaust ágætar ,,tií síns brúks“ —
en það er alveg áreiðanlega vand-
farnara með þær, en t. d. ritstjóri
Alþýðublaðsins gerir sér ljóst.
Alþýðublaðið hefir að undan-
förnu, við og við, flutt greinar um
Islandsbanka, „fiskhringinn“, Cop-
Iand o. s. frv., og hafa þær greinar
allar verið skrifaðar af magnaðri
óvild, bæði til bankans, fiskhrings-
ins og Coplands. — í gær klykkir
blaðið út með grein á fyrstu síðu
með fyrirsögninni: „Flotið sofandi
að feigðarósi. Á íslandsbanki að
draga landið með sér á höfuðið?"!
— Fyrirsögnin nær auðvitað yfir
tvo dálka í blaðinu og all-feitletr-
uð. — pað er ekkí verið að fara
í neinar felur með tíðindin! Og
greinin endar á því, að landsstjórn-
in sé að „láta íslandsbanka skella
um koll og draga alt landið með
sér í fallinp.”!
Minna má það ekki kosta.
Blaðið gerir sér líklega ekki há-
ar hugmyndir um það, hve mikið
mark muni vera tekið á orðum
þess. pað hugsar sjálfsagt, að feitu
fyrirsagnirnar þess, og öll stóru orð-
in, sem á eftir fara, geti ekki haft
víðtækari áhrif en.æsa menn í svip
til óvildar gegn íslandsbanka og
fiskhringnum. -— En, þvi er mið-
ur, að það er ekki óhugsandi.
Blaðið spyr, hvað gert hafi ver-
ið til þess að útvega landinu lán
erlendis. Setjum nú svo, að stjón-
in færi að reyna eitthváð til þess,
en svo birtist í erlendum blöðum
símskeyti frá Reykjavík um ástand-
ið hér á landi, eins og Alþýðubl.
lýsir því! — Að Islandsbanki sé
að „skella um koll og draga alt
landið með sér í fallinu." — Hugs-
anlegt væri, að eitthvert mark væri
tekio á fregninni erlendis, þar sem
menn þekkja ekki Alþýðublaðið.
— Og hvernig heldur Alþýðublað-
ið, að þá færi um lántökuna?
Ástandið er ilt, því skal ekki
neitað. En væri það nokkuð ná-
lægt J?ví, sem Alþbl. gefur í skyn
með svo Varíærnislegum orðum, þá
væri það óneitanlega æskilegast, að
blöðin hefðu vit á að þegja. —
Jafnvel þó að einhver einn blaða-
maður eða ritstjóri hygði sig einan
af öllum landsmönnum nógu skarp-
skygnan til að sjá hættuna. og nógu
djúpvitran til að finna ráð til að
afstýra henni, þá ætti hann að
minsta kosti fyrst að reyna að opna
augu stjórnarvaldanna í kyrþei, áð-
ur en hann auglýsti gjaldþrot bank-
anna og landsins í blaði sínu! —
Og svo er það líka athugandi, að
það gæti orðið honum og blaðinu
dýrt spaug!
Peningakreppan hér á landi er
ekki einsdæmi í heiminum, þó að
ekki verði séð annað en að Alþýðu-
blaðið hyggi svo vera. Vitanlega
er það peningakreppan í öðrum
löndum, sem veldur vandræðunum
hér, sem sprottin eru af því, hve illa
hefir gengið að selja allar íslensl(-
ar afurðir. pað er ekki að eins
fiskurinn, heldur líka lýsi, síld og
kjöt, og nú virðist einnig ætla að
verða mjög örðugt að selja ullina.
— En það ber einna mest á fisk-
inum, af því að á sölu hans velt-
ur langmest. — pessir örðugleikar
stafa af því, að í öðrum löndum er
ástandið engu betra en hér. Eftir á
er hægt að ásaka eigendur afurð-
anna fyrir það, að þeir hafi orðið
of seinir á sér að selja, og bank-
ana fyrir að þeir hafi ekki knúð
fram sölu. pó er aðgætandi, ef sölu
á að knýja fram, að svo getur far-
ið, að verðið falli enn meira, og
það kemur ekki að eins þeim selj-
anda í koll, sem þá væri að selja
(t. d. fiskhringnum eða Copland,
sem Alþbl. telur engan rétt eiga á
sér!), heldur hefði það óhjákvæmi-
lega áhrif á markaðinn framvegis.
pað má vel vera, að „fiskhring-
urinn“ og íslandsbanki hafi gert
vitleysu. Um það skal ekkert sagt
hér. petta á ekki að vera nein
málsvörn fyrir þá. En það bætir
ekki ástandið, þó að nú sé ráðist
á íslandsbanka með ofstækisfull-
um ásökunum. Slíkar árásir geta
*engu síður haft illar afleiðingar fyr-
ir alt landið en bankan sjálfan, þær
hljóta að miklu leyti að bitna á
sjálfri þjóðinni. Ef traust bankanna
er veikt, þá er um leið veikt traust
landsins.
pað vita aliir, sem nokkurt skyn
bera á þá hluti, að íslandsbanki
er fjarri því, að vera að „fara á
höfuðið“. pví óafsakanlegri er sá
þvættingur Alþýðublaðsins. — pað
má vel vera, að Islandsbanka megi
| saka um margt, t. d. að hann hafi
ekki gengið nógu vel fram í því að
útvega sér meira peningalán erlend-
is til bráðabirgða, uns fiskurinn selst,
til nauðsynlegra vörukaupa. En úr
því vérður áreiðanlega ekki bætt
með því að ríra traust hans, bæði
utan lands og innan, og fullyrðing-
um um, að hann sé að fara „á höf-
uðið“ með sjálfan sig og alt landið.
SteiBoIínokrið,
Ætlar landsstjórnin að láta það
afskiftalaust?
—o—
Fyrir má'nuði síðan, eða svo, var
d.repið á það hér í biaðinu, að verð
á steinolíu væri <)hæfileg,a hátt hér
á landi. og' þvi til sönnunar fært.
að verðið væri helmingi lægra í
Noregi. 'Sí'ðan varð töluvert rætt
um málið i öðrum blöðum líka,
eins og menn numa. Forstjóri
steinolíufélaglsins, „hins íslenska",
viðurkendi. að verðið væri „nokkru
lægra" í Noregi en hér, cn vildi
iítið úr mismuninum gera. Vísír
hafði sagt, að verðið væri 60—70
kr. á tunnu i Noregi,- og um 40 au.
líterinn í smásölu, en hér var smá-
söhiverðið ]>á 85 aur. og íunnan
kostaði 138 kr.! — Síöan sendi
„Fiskifélagið“ fyrirspurnir til
Xoregs og Danmerkur um slein-
oliuverð þar. og' svarið frá Noregi
staðfesti það, sem Vísir hafði full-
yrt. Verðið var i Kristjaníu 19.
’úlí: 42 a. hterinn i smásölu og'
44 a. kg'. eöa 66 kr. tunnan af
„Standard White“-olíu. — Þrátt
fyrir mismuninn á ílutningsgjáld-
inu til Noregs og hingað. viröist
því vera um alveg óhæfilegt
o k u r að ræða af hál fu Steinoliii-
iélag'sins hérua. I’vi að ckki cr
heldur hægt að bera því við, að
gcug'ismisnnmur danskrar og
norskrar krónu yaldi ]>essu. Norsk
<yg dönsk króna eru þvi sem næst
jafnar.
< ieta verður þess, að í Kaup-
mannahöfn var verðiö á steinoliu
töluvert hærra en i Kristjaniu, þ
64 l/j a. kg'. (62 a. lítr. i smá-
sölu). og þó fyrir neðan 100 kr.
Utnnan, og' hafa Jjannig' upplýsihg-
ar forstjóra Steinolíufélagsins um
'pað verið r a n g a r.
Þetta g'jfurlegta verð á stein-
‘
olíunni iiérna, hefir ekki verið rétt-
lætt á nokkurn hátt. í viðtali vi'8
forstj. Steinolíufélagsins, sem hirt
var í Alþ.bl., vottar ekki fyrir
neinni tilraun i þá átt, sem nokk-
urt mark sé takandi á, F.n þegar
nú þess er gætt, að hér er um að
1 æða g'ífurlegan skatt, sem lag'ðar
er á landsntenn af félagi einstakra
nianna, ]>á hlýtur menn að furöa
á þvi. að stjórn landsins skuli ckkí.
tiaía tekið í taumana.
Skattur þessi er alt að 40 kr. á
hverri steinoliutiumu. sem til
landsins er flutt! FTve þung-ur
pessi skattur er á mótorbátaút-
gerðinni má sjá af þvi, að viða. t,
d. á Austfjörðum. eyðist 1% tunna
af stcinolíu i róðri. Skatturinn,
ii 1 u t u r i n n, sem Steinolíufélag-
ið tekur sér af hverjum róðri nem-
ur þannig 60 krónum, hvort scm
vel aflast eða illa!
Og þó finnur landsstórjnin enga
hvöt lijá sér til ]jess að talca í
taumana! Hún hefir vald til þess.
— IIún hefir skyldu til þess. —-
ílúti hefir heina skiptm þingsihs
til aö gera það! — Samkvæmt
skipun þingsins, setti hún eitt stnn
rögg á sig og gaf út regfugerö um
hámarksverð á vörum í heildsölu.
Hún hefir aldrei borið við, að líta
éftir því. hvort sú reglugerð herin-
nr væri að nokkru höfð! TTún
treystir ]>vi vafalaust. að heildsal-
arnir gerist ekki svo djarfirja'ð.
traðka fyrirmælum hennar.:—,En
hvernig er þessu ]>á varið mcð
steinolíuna ? —■ Nær reghtgerðín
ekki til hennar? Er Steinohufélag-
ið upp yfir all eftirlit hafið. Á það
að haíti — hefir ]jað gert samn-
ing um eitthvert einkaleyfi til
]jess að féfletta landsmehn? -—
Sá samningur hefir að minsta
kosti ekki verið hirtur eíins og"
a'ðrir samningar!
Visir hefir hlerað ]jað, að sjtórn-
in ætli að skjóta sér uridan ]>ví, að
verða við áskorunirini. sem bæjar-
stjórnin samþykti á dögummy í
skjóli ])css. að hún h'afi sett þcssa
makalausu reglugerð! En livernig
verður ]jað þá með steiitolíuna? —-
Finnur hún enga ástæðu fil Jtess
að hefja neiria rannsókn út af
] eim. upplýsingum, sem hún lieftf
fetigið nm verðið á henni ?
Ætlar hún að leggja Jjcgjandí
blessun sína vfir stéinolíuokrið ?