Vísir - 15.03.1922, Blaðsíða 2

.VIBIK
Höfum fyrirliggjaudi:
%
Umbúdapappír í rullum 20-40 & 59 cm
do í örknm 37+47 og 59+76 cm.
Smjörpappír,
P&ppírspoka, flestar stæröir.
Nýjar bæknr.
Siguröur Grímsson: Við
langelda. — Jón Björns-
son: Sóldægur.
ÞaS væri synd aS segja, aö ó-
áran sé í íslenskum ljóöaskáldskap,
ef liti'S er á bókamergöina. Nú eru
nýkomnar út tvær ljóðabækur,
sem nefndar eru hér aö ofan; —
ein er víst um þaö leyti aö koma
út (Náttsólir eftir Guömund Frí-
mann), og ekki er langt síöan, að
-Holt kom með Stýfða vængi.. —•
Þessi viökoma er í raun og veru
ekki lastverö, heldur öllu fremur
gleöilegur vottur um andlegt fjör
.meö þjóöinni. En hitt er lakara, ef
allar þessar bækur bera það meö
sér, aö höfundarnir hafi veriö of
bráölátir á sér meö aö gefa út, —
hafi farið til þess áöur, en þeirri
óx nægur þroski og gagnrýni, og
áöur en þeir voru búnir að melta
áhrif annarra skálda.
' Hér á íslandi er ilt að dæma urn
skáldskap, m. a. af því, aö þeir,
sem um slíkar bókmentir rita, eru
eöa þykjast vera skáld sjálfir, all -
flestir. Fyrir þá sök geta aðfinsl-
ur litiö út sem öfund eöa rógur,
hversu réttmætar sem þær eru
Miklu væri það betra, að skáldin
væri skáld og ritdómararnir rit-
dómarar — án þess að blanda
þessurn ólíku störfum saman hjá
einum manni. Þar á ofan bætist
þetta, aö annars vegar hefir þjóð-
inni ekki skilist enn, að gagnrýni
er fvrst og fremst skilningur, en
ekki aö eins skammir, (eins og
Sig. Nordal segir einhversstaöar),
og hins vegar hefir rithöfundum
vorum ekki lærst enn þá, að taka
rökstuddum og hógværum að-
finslum, án þess, aö fyllast heift
og hatri til ritdómarans. Sú bölv-
un fylgir okkar litla þjóðfélagi, að
menn eru altaí að rekast á og
kunna ekki að taka því með jafn-
aðargeði.
En svo verður að búa, sem á
bæ er títt, og á þessu verður senni-
lega ekki bót ráðin aö sinni, —
því miður.
Um báöa þessa höfunda, Sigurð
og Jón, má segja það, að sérkenni-
legir eru þeir ekki. Ljóö þeirra
vantar vfirleitt þaö öryggi og þá
vissu. sem persónulegur þroski
vcitir, og f\'rir þá sök verður eitt-
hvað fálmkent við rnörg þeirra,
þótt lagleg kunni að vera. Áhrifa
annarra skálda gætir og víða all-
greinilega. — Auðvitað er ekkert
við þvi að segja, þótt skáld veröi
fyrir áhrifum annarra, en það, sem
frá öðrum er fengið, verður að
bráðna í eldi persónuleikans og
samlagast honum, ef kvæðin eiga
ekki að verða eins og berjaskyr,
með endurminningar héðan og
og þaðan.
Úr óðstrengjum Sigurðar Gríms-
sonar hljóma grannir og angur-
værir tónar, — um ást og harma,
ástarharma, — og þótt hann dragi
ekki arnsúg x flugixum, yrkir hann
mjög laglega þar, sem hann er
einn á ferð. Falleg eru t. d. kvæð-
in Vaka, ótti og Klungur, og óefað
mætti nefna mörg fleiri.
En því rniður gætir um of á-
hrifa Stefáns frá Hvítadal. Viða
eru bragarhættirnir þeir sömu.sem
Stefán notar tíðast, og þótt segja
megi, að Stefán hafi ekki einka-
rétt á sínum háttum, þá eru þeir
flestir svo sérkennilegir fyrir hann
einan (a. m. k. í íslenskri ljóða-
gerð), að það hlýtur að teljast
harla misráðið, að nota þá mjög,
nema allur blær kvæðanna sé ger-
ólíkur Stefáni, — annars minna
þau of mjög á hann. Og hjá Sig-
urði er ]>að ekki hátturinn einn,
sem er frá Stefáni — blærinn,
heilar línur og einstök orðatiltæki
rninna stöðugt á „Söngva föru-
mannsins".
Hér fer á eftir dálítill saman-
burður, mjög af handahófi gerð-
ur, og er þó oft og einatt um lík-
ingu að ræða þar, sem ekki er
beinlínis unt að sýna hana á
prenti; náttúrlega vil eg taka það
greinilega fram, að mér dettur
ekki í hug að ætla, að um vísvit-
andi stælingu sé að ræða, heldur
að eins það, að ljóðblær Stefáns
hafi heillað svo höfundinn, að
bragarhættirnir úr „Söngvum
förumannsins", (sem flestir eru
fremur léttir), ganga stöðugt aft-
ur hjá honum:
Við langelda:
Liða dagar
og langar nætur.
Af rökkurdraumum
eg rís á fætur.
Eg get ei sofið,
ég græt og bið
um styrk og huggun,
um stundarfrið.
(Gleðileg jól.)
Gef mér fríð sem fyrst,
frið þínn, drottinn minn!
Því eg b.ef kvatt og kyst,
kyst í hinsta sinn.
(Per viarn dolorosam.)
Oft var áðtr kalt,
aldrei þó sem nú.
Er mér horfið alt,
æska, von og trú. —
(sst.)
Komdu til mín
og kystu mig.
Guð sé með þér
og geymi þig.
(Kveðja.)
Söngvar förumannsins:
Nú liður óðum
á lokaþáttinn.
Mér er örðugt og þungt
urn andardráttinn.
Hið ytra virðist
í engu breytt,
en sært er hjartað
og sál mín þreytt.
(Nú liður .....)
Eg er ungur enn,
eg er þreyttur þó.
•' Kveikt er bál, ég brenn,
gef mér frið og fró.
(Aðfangadagskv. jóla).
Mig skortir trúna,
4 mig skortir þrótt. .
Mér virðist rökkva
af vetrarnótt.
(Til ....)
. 'M \
Eg þakka af hjarta,
að þú ert mín.
Og guð minn góður,
hann gæti þín.
’ (sst.)
Getur nú hver rannsakað fyrir sig,
hvort hér er farið með öfgar eða
ósannindi.
Það vei’ður einnig, að mér virð-
ist, vart við áhrif frá „Þulum“ frú
Theódóru Thoroddsen í kvæðinu
ViS skulum ekki —, þótt raunar
geti blærinn orðið líkur án beinna
áhrifa, og hálfilla kann eg við
það, að höfundurinn notar í
sama kvæði gömlu vísuna „Við
skulum ekki hafa hátt“, án tilvitn-
talið þess þörf af því, að hér er
um alkunnan „húsgang“ að ræða.
Eg get vel hugsað, að Sigurður
Grímsson verði gott skáld, þegar
hann finnur sjálfan sig fyllilega
og losnar úr álögurn þeim, sem
hann er í. Ýmislegt bendir á það.
Víða eru hjá honum mjög fallegar
braglínur, eins og t. d. í þessarri
vísu (bls. 83) :
Heyrirðu’ ei 5 hylnum. —
Hér er margt að ugga. —
Mér finst bergið bratt og hátt
í blámanum rugga —
í 'biámanum kveða og rugga.
Sé í öllum kimum kvika skugga
En fyrst um sinn þarf hann að
þroskast og leita heim til sálar
sihnar.
Brnnafarygglngar aMonar)
Nordisk Brandforsikring
og Raltica.
Líftryggingar:
„Thule“.
Hvergi ódýrari tryggingai ng
ábyggilegri viSskifti.
A. V. TULINIUS
Hús Eimskipafélags íslands.
(2. hæð). Talsími 254.
Skrifstofutími kl. 10—6.
Jón Björnsson er nokkru fjöl-
breyttari en Sigurður Grímsson,
yrkir um fleira og á fleiri vegn,
Er það satt að segja góðra gjalda
vert, að fá að heyra eitthvað ann-
að en þennan; stöðuga ástar-
harm, sem er nú mest iðkaður
af mörgum ungum skáldum.Áhrifa
annara skálda gætir nokkuð, eink-
urn þó Einars Benediktssonar, t. d.
i kvæðunum Á HeljardalsheiSi og
Skarphéðinn Njálsson. Ennfremur
minnir Sólskinsdagur sterklega á
„Bjartar nætur“, eftir Stefán frá
Hvítadal, en það getur verið tíl—
viljun ein.
Einkennilegasti kaflínn í „Só^
dægrurn" er kvæðabálkurinn Sjó-
menn. Þó að ýmsir sjómanna-
söngvar hafí áður ortir verið, þá
mun þetta vera í fyrsta skifti í ís-
lenskum ljóðakveðskap, að reynt
er að lýsa í löngum bálki lífi og
kjörum sjómannastéttarinnar. Er
þar margt fallegt í, en helst þykir
mér á Vanta, að daglegu starfi og
striti sjómannanna sé lýst ná-
kvæmara; þ^ir eru full-mikið í há-
tíðabúningi. Fallegustu ljóðin I
þessum kafla þykir mér vera Pro-
logus (rímið minnir á E. Bened.)'
og í höfn, þar sem skýrt er frá
svalli og gleði sjómanna á áfanga-
staðnum.
Víða annarsstaðar yrkir Jón vel,
cg má til dæmis minnast á kvæðin.
Vor, þar sem hann virðist helst ná
sínum eigin hljómi, og það á fagr-
an hátt, Grátur (mjög fallegt),
Sólseturstöfrar, Á hestbaki og Mig
dreymir heim, sem ber reyndar dá-
lítinn keim af Davíð Stefánssyni,
en er annars fagurt og innilegt
kvæði. Og í kvæðinu Lagt frá
landi er góð lýsing á andlegum.
hag manna undir mannfélags-
ástandi nútímans:
Menn horfa ekki lengur til hæðá.
né hugsa um sólina,
menn krjúpa krónu-guðnum
og kyssa aurana.
Menn dýrka’ ekki listanna drottná:
né dreymir um fegurri jörð:
að aura saman og eta
er allra bænagjörð.
Jón þarf að losna undan áhrifa-
minningum Einars Benediktssonar
og læra að vera sjálfum sér al-
gerlega trúr, — þá hefir hann
mörg skilyrði til að verða skáld,
sem getur slegið á marga strengí
og náð fjölbreyttum hljómum.
Jakob Jóh. Smári.