Vísir - 06.11.1922, Blaðsíða 2

v í jiá
Jafa góöar sardínur og
PðPtógöisku. saráíairaar
getið þér ekki fengið annars'taðar, fyrir jafn lágt
verð og við seljum þ-Br af Líger.
víindamanns og ljúfmennis, í verki,
j?á er j>ess kostár að auka nokkru
sjóð þann, er hann gaf til styrktar
fátaekum nemöndum og kallast
„Legat Jóns porkelssonar".
Bí. Jí ö. Foss.
HANDSÁPA
Verslunin
Vísi ”
Laugaveg 1.
J J
c/a

HANÐSÁPA
*
Dr. Jón Ólafsson Foss, læknir,
andaðist í fyrradag í bænum Cava-
lier í Norður-Dakota. Andláts-
fregnin var símuð hingað í gaer til
föður hans, síra Ólafs prófasts
Ólafssonar frá Hjarðarholti.
Jón heitinn fór héðan í fyrra til
Vesturheims, gekk fám vikum síðar
undir læknapróf til ]?ess að öðlast
lækningaleyfi í Bandaríkjunum. Að
]>v( loknu settist hann að í Cavalier
og hafði ]?ar jafnan mikið ?ið starfa.
Hann hafði áður verið í Noregi, og
einn vetúr námumannalæknir á
Spitzbergen. Hér á landi hafði har.n
gegnt læknisstörfum um stundar-
sakir í nokkrum héruðum. Hann var
góður læknir og varð hvervetna vel
til vina. Hann varð að eins þrjátíu
og fjögra ára gamall (fæddur 27.
október 1888), og 'er ástvinum hans
svipleg sorg að spyrja hann látinn
á besta skeiði. Hann verður jarð-
sunginn í bænum Gardar, N. Dak.,
prestakalli síra Páis Sigurðssonar.
Einar Jónsson,
málari,
andaðist í gærkveldi að heiraiU
sínu hér í bænum.
Jón Þorkelsson,
skólastióri.
1822 — 5. nóvember 1922.
lnlegcv u'tiœ scelerisque pitrus.
pessi dagur mun vekja margar
minniiigar í hug þeirra manna, er
J>ektu vel Jón porkelsson skólastjóra.
Hann á aldarafmæli í dag. AMr-i
manna óeigingjarnastur var hann og
allra manna hjálpfúsastur og all.a
manna áhugamestur í þjónustu vís-
indanna, enda var hann best að sér
allra samtíðarmanna sinna í íslenskri
málfræði og mundi hafa ]?ótt prýði
hvern þjóð. Lærði skólinn var í
blóma á stjórnarárum hans, ]>ví að
hann forðaðist alla ofstjórn, er leiðir,
til óstjórnar. Hann var og ágætur
kennari. Hann var hughreinn sem
barn og mátti ekkert aumt sjá. Hann
var ágætur heimilisfaðir, hýbýla-
prúður og hvers manns hugljúfi.
Munu nú allir minnast hans rneð
|>akklæti, er (?eim verðurhugsað aft-
ur í tímann á aldarafmæli hans.
Vilji menn sýna þakklátsemi sína
og lotning fyrir minning ]?essa mikla
I
Símskeyti
Khöfn, 4. nóv.
. Cengi jafnadarsieftumnar.
Frá London er símað, að verka-
mannafiokkurinn hefi mist 277 sæti
við almennar bæjarstjórnarkosning-
ar, sem fram fóru í Englandi í gær.
Telja blöð borgaraflokkanna ]?er.n-
an ósigur verkamanna fyrirboða
]>ess, hvernig fara muni við ];mg-
kosningarnar, sem nú fara í hönd.
Frá Kristjaníu er símað, að við
sveitastjórnarkosningar í Noregi haM
17—18 hundruð kommunistar og
um 500 hægfara jafnaðarmenn náð
kosningu, og megi nú telja, að
verkamenn séu í meiri hluta í 60
sveitar- (og bæjar-) félögum, en
hreinn flokks meiri hluti í 35.
Póstflugvél fersi.
Símað er frá Berlín, að póstílug-
vél, sem var í förum milli Parísar
og Varsjár, hafi steypst til jarðar
á laugardagsnóttina, stýrimaður
beðið bana og farþegarnir stórslas-
ast.
•. Fjárhagsviðreisn pýsi(alands.
Símað er frá Berlín, að ríkiskansl-
arinn hafi í gær sett ráðstefnu, sem
þar er haldin með erlendum fjár-
málafræðingum, til að ráðgast um
stöðvun marks-gengisins. Ráðstefr.u
]>ess sitja: Bretinn Keynes, Hol-
lendingurinn Vissering, Svíinn
Cassel, Bandaríkjamaðurinn Jenk
o. fl.
Lagði stjórnin fyrir táðstefnuna
tillögur um stöðvun gengisins og
fjárhagsviðreisn ríkisins, sem bygðar
eru á ]?ví,- að .pjóðverjar fái 500
miljón gullmarka lán, en slíkt Ián
er talið fáanlegt hjá félagi amerískra
og breskra peningastofnana, gegn
hæfilegri tryggingu.
Gengi marksins í Berlín var á
laugardaginn komið niður í 8 aura
danska, 100 mörkin (1 kr. — 1243
mörk).
T Vrkjaoeldi.
Símað er frá Angora, að tyik-
neska ]?ingið hafi lýst ]>ví yfir, að
soldáninn í Konstantínópel sé rek-
inn frá völdum og landsstjóri skip-
aður í Konstantínópel, en þingið
áskilji sér rétt til að kjósa síðar
Vjóðhöfðingja án erfðaréttar. Rík-
ið verður framvegis kallað tyrkneska
keisaraveldið en ekki kent við Otta-
manna.
Ný stjórn í Síberíu.
Frá Moskva er símað, að Sasso-
nov hafi myndað ríkisstjórn fyrir
Síberíu í Vladivostock.
i
Frá Itölum.
Símað er frá Róm, að Mussolini
hafi lýst ]?ví yfir, að hann láti ]?að
sér í léttu rúmi liggja, ]?ó að hann
fái ekki fylgi }?ingmeirihluta, en
stjórn sín muni ]?á styðjast við vopn
fascista.
Sforza, sendiherra ítala í París,
hefir sagt sagt af sér, og mælist ]?að
illa fyrir. Mussolini hefir kvatt hann
heim til Róm til að ræða málið.
Krupp og Rússar.
Frá Helsingfors er símað, að eig-
endur Kruppsverksmiðjanna ]>ýsku
hafi tekið að sér rekstur Putilov-
verksmiðjanna í Petrograd og ]?ar
sé hafin vopnasmíð handa rússneska
hernum með miklum ákafa.
Þarít fyrirtæki.
J7að mega teljast „tíðindi til
næsta bæjar“, að hér er komin upp
verksmiðja, sem framleiðir alskanar
sápur, hverju nafni sem nefnast,
jafnvel líka raksápu, ennfremur all-
ar tegundir af ke'rtum, ýmiskonar
áburð, svertur o. fl. Sápugerð hefir
verið reynd hér fyrri, en með ófu!!-
komnum tækjum og ónægri kuun-
áttu. Nú hefir h.f. „Hreinn“, sem
stofnað var hér í bænum 22. apríi
s. 1„ komið upp fullkominni sápu-
verksmiðju, með bestu áhöldum, sen
fáanleg eru, og auk sápunnar fram-
leiðir verksmiðjan alt ]?að, sem talið
er hér að ofan.
Verksmiðjan er í „Skjaldborg“
við Skúlagötu. Er ]?að mikið hús,
um 450 ferm. að gólffleti, en ]>ar
var áður heildverslun Garðars
Gíslasonar. Félagið bauð ]>angað
ritstjórum blaðanna á laugardag-
inn og „gafst þeim á að líta“, en
enginn ]>eirra hafði séð neitt slíkt
áður.
Fyrst var komið í kjallarann, en
]>ar eru geymd hráefnin, ýmisleg
dýrindis-feitiefni, dýfa- og jurta,
natrón og kali á járntunnum, para-
fín í pokum o. fl. o. fl. Næst var
komið í aðal-verksmiðjusalinn, en
]>ar sauð og kraumaði í }?remur sápu-
fif þér ætlið að eignast Bjaraar- <
trreilíina með ódýrara verði kr.
þá g-jörist áskrifandi í dag-. —
G. Ó. Uuðjðiisson. Síini 200
pottum. par voru líka kertasteypa-
vélar tvær, af fullkomnustu. gcrð,
sem steypa mörg hundruð keríi á
klukkutímanum. I lítilli kompu }>ar
rétt hjá, er ferlíki mikið, sem gerir
í rauninni allan galdurinn. ]7að er
gufuketill einar 5 álnir á hæð. Breyt-
ir hann fyrst vatni í gufu og hitar
síðan gufuna upp í 300 stig, en vió
]>ann hita er sápan soðin, en hrært.
í pottununr á meðan með raforku.
Síðan er gufan notuð til að ]?urka.
sápuna og hita upp húsið. Ekki eyð-
ir ketillinn meiri kolum en meðal-
bökunarofn. I einu herberginu eru
vélar til að skera sápuna í stykki os,
til að móta hana og loks er eitt hev-
bergi ætlað til að búa um sápu, kerti
o. s. frv. og til að geyma birgðirna>v
og á }?að aldrei að verða fult ,en
tæmast jafnóðum og í ]?að er látið.
— Og ávo er loks heilabú verksmiðj—
unnar, skrifstofan og efnarannsókri-
arstofan. í efnarannsóknarstofunní
eru rannsökuð öll efni, sem notuð
! eru til framleiðslunnar, og í gegnum
1 ]>ann hreinsunareld verður sápan
að ganga, ]?egar búið er að sjóða
hana, svo að trygt sé, að hún sé
eins og vera ber.
Hefir verksmiðjan sérstakan eína-
fræðing og iðnfræðilegan forstjöra.
Hann er þýskur, M. W. Helfberml
að nafni, afbragðs vel að sér og
með langa reynslu að baki. Sér
hann algerlega um samsetning efr.-
anna og „skamtar í póttinn“, sápu-
suðumennirnir eru og ]?aulvanir sínu
verki.
Er verksmiðja ]?essi hið mesta
}?jóð]?rifafyrírtæki, og eiga for—
göngumenn ]?ess þakkir ''skilið fyrir
framtakssemina.
Er eiiginn vafi á ]?ví, að verk-
smiðjan getur fyllilega staðið erlend-
um verksmiðjum á sporði, tivað
vörugæði og verð snertir. En ]?á er
]?að sök landsmanna, ef hún getur
ekki þrifist. — íslendingum . hefir
verði borið ]?að á brýn. að ]?eir
gætu ekki einu sinni búið til sápu
til að }>vo af sér skítinn. pað verð-
um við að þvo af okkur með
„Hreins“-sápu.
í stjórn félagsins. sem verksmiðj-
una rekur, eru Gísli Guðmundsscn
gerlafræðingur, Guðm. Hlíðdal,
verkfr., og Haraldur Arnason kaup-
maður, en framkvæmdastjóri H-íhý
Jónasson frá Brennu.