Vísir - 05.07.1923, Side 3

mm
hverri þeirra út af fyrir sig,
ónýtir skilyrSin fyrir því, aö
sannfæring um nýjan sannleik
geti nokkurn tíma vaknað í
huga hans.“
(Dr. F. C. S. Schiller,* x
„Proceedings of the Society for
Psycliical Research," XVIII,
bd., bls. 419.)
Mestan hlut síöustu og næst-
rsíðustu aldar sýndu læröu menn-
irnir yfirleitt háö og fyrirlitningu
öllum þeinx lítt þektu sálarlegu
fyrirbærum, sem liggja á landa-
mærum þess svæ'Sis, sem þegar er
.immi'ö af visindunum, annarsveg-
ar, og myrki-aríkis vanþekkingar
og hjátrúar hinsvegar. Marga hluti
hefir á undanförnum áimm boriö
til þess, að fráhneigö þessi er a'ð
minka og hverfa, og í staö hennar
•er aö korna alvarleg löngun til
aö fá vitneskju um, hvaða ábyggi-
Jegar sannanir sé til um yfirvenju-
leg — oft rangnefnd „yfirnátlúr-
leg“ — fyrirbæri.
Þótt margir frábærir visinda-
menn, bæði á Englandi og annars-
sta’ðar, hafi á þessutn og undan-
förnum mannsöldrum vitnað um
áreiðanleik og mikilvægi þessarra
fyrirbrigða, þá standa hin opin-
heru vísindi enn álengdar. Þessit
veldur vaf alaust mestmegnis grund-
vallarmunur sá, sem er á efnisleg-
um og sálarlegum fyrirbærum —
mismunur, sem nxenn gera sér alls
-ekki ljósa grein fyrir, en er þó
-aldrei unt að skafa brott. Aðalhlut-
verk efnisvísindanna er að rnæla
cg sjá fyrir, og sjálfsviljann verð-
ur að nerna brott frá fyrirbærum
•þteirra. En á hinn bóginn er hvorki
nnt að mæla né segja fyrir sálará-
stönd, né heldur að halda frá þeim
íruflandi áhrifum lífs og vilja, e'ðaB
sjá þau fyrir.
Hugsanasamböndin og rann-
.'sóknaraðferðirnar i efnisrannsókn-
itm eru því harla frábrugðnar
ýþeim, sem tíðkast í sálarrannsókn-
ttm. Fyrir þá sök verður hugur
þ.eirra, sem fást við íyrnefndaf
hugsanabrautir, að meira eða
minna leyti lokaður fyrir stað-
.reyndum, sem koma hinurn hugs-
•anaferlinum við, hversu vel sem
þær ertt vottfestar. Iíin nýju
'hugsanasambönd eru ókunn ’og
■óskyld og virðast ekki vera í
Deinum samræmum tengslunx við
viðurkend vísindaleg sannindi. En
svo sem eg hef reynt að sýna frant
.á í fyrstu kapítulum bókar þessar-
ar — þegar menn hafa gert sér
grein fyrir nefndum mismun og
rannsakað með gagnrýni og sann-
girni hinn sívaxandi þunga sann-
ánanna fvrir ýmsum fyrirbærum,
•sem opinber vísindi hafa hingað
til ekki kannast við, þá getur
■samt sem áður aðeins verið um
að ræða dálitla dvöl á almennri
viðurkeningu vísindanna á þessurn
-fyrirbærum.
Að þessi úrslit sé sennileg má
sjá af því, að allar varanlegar við-
bætur við þekkingu vora á al-
heiminum hvíla á líkum grund-
velli. Þær eru árangur langra og
varfærinna rannsókna, athugunar
■og umræðna um fjölda atriða-, sem
virðast e. t. v„ hvert um sig, smá-
vægileg, cn benda-á einhverja víð-
tæka almenna ályktun, þegar þau
eru tekin fyrir sem heild. Þótt slík-
ar sannanir fullnægi æfðum at-
hugara, þá hafa þær lítil áhrif
á hug alls almennings, sem hefir
hvorki tíma né löngun til að afla
sér hinnar nauðsynlegu fræðslu
um smáatriðin, og heimtar ein-
hverja einstaka fullnæga sönnun
— einhverja „sláandi" sönnun —
til þess að unt sé að fá athygli
hans og samþykki. En slíka sönn-
un er ekki unt að láta í té ■>
eins og hinn skilningshvassi spelc-
ingur dr. F. C. S. Schiller hefir
bent á í tilvitnuninni framan við
þennan formála — og eini veg-
urinn er þreytandi ramisókn á
sönnunum, sem e. t. v. virðast
smávægar út af fyrir sig, en hafa
styrk sinn fólginn í lieildaráhrif-
unum.
Á blaðsíðum þeim, sem hér fara
á eftir, hef eg safnað saman
nokkru af þessum sönnunum, svo
leiðindalítið sem mér var unt, og
einnig dirfst að minnast — ef til
vill helst til djarflega — á ínörg
atriði, sem þurfa fyllri frásagnar,
en verða mátti í þessari litlu bók,
sem hefir þann uppruna, er hér
segir:
Fyrir rúmurn tuttugu árum var
íyrirlestur um fyrirbrigði spirit-
isrnans, sem eg hélt í Lundimum,
aukinn í kver eitt með titlinum:
„Á þröskuldi nýs hugsanaheims,“
og var það frumkjarni bókar
þessarar. Þótt sú bók væri full-
prentuð 1895, var útgáfu hennar
frestað í rúm tólf ár og var ástæð-
an þessi: Um það leyti'var all-
mjög rætt um alkunnan ítalskan
miðil, Extsapíu Paladino; fvrst
höfðu allmargir frábærir vísinda- ,
imenn á meginlandinu — og síðar
nokkrir mikilhæfir meðlimir Sál-
arrannsóknarfélagsins, eftir ná-
kvæma rannsókn árið 1894— vott-
að áreiðanleik margra merkilegra
fyrirbrigða, sem fram komu hjá
þessum miðli. Vitnað var í skýrslu
þeirra í fyrri bókminni,enréttáður
en hún kæmi út,komustaðrir jafn-
hæfir menn að þveröfugri álykt-
un eftir nýja rannsókn árið 1895.
Það virtist því hyggilegra, að
fresta útkomu bókarinnar, Uns
fram væri komnar fullnægari sann-
anir á annanhvorn bóginn. Þar að
auki fann eg til þess, að væri
Eusapia í raun og veru ekki ann-
áð né nxeira, en firnur og slunginn
svikari, sem tekist liefði að draga
allmarga frábæra rannsóknara,
bæði enska og erlenda, á tálar, þá
myndi sú staðreynd vissulega
hagga gildi annarra vísindalegra
vitnisburða um ofskapa reynslu,
og grafa grundvöllinn undan -
mörgum þeim álvktunum, sem eg
hafði kornist að í bók minni.
Svo sem sjá má á sögu þess-
ara atburéa og í viðbæti C.
í þessari bók, sýndi endurtekin
nákværn rannsókn á síðari árum,
að Jxessi nafnkunni miðill hafði í
raun og veru yfirvenjulega hæfi-
leika til að bera, þótt hún gripi
stundum til sviksamlegs atferlis,
eins og margir aðrir atvinnumiðlar
með lítinn siðferðisþroska, en
æfðir athugarar voru j)ó fljótir að
koma auga á< það. (Niðurl.).
M.s. Svanur
fer til SkósaruMH, Bftða og Arnaritapa á morgun
6. þ. m. — Flatningar komi nú þegar.
Níc. Bjw«asra.
Það tilkynnist hér með
að ég hefi hætt verslun minni
Verslun G-uöm Olsen.
Um leifi færi ég þakkir viöskiftarinum minam.
Virðing»rfylsfc
Guðm. Ásbjðrnssou
LaniSsins besta úrval af rammallsfnm. Mynðir fnnramm-
aðar ltfótf og ?eL Svergi elns óðýrt.
Síml 555. LangaYeg !.
Hinir margefíírspnrðu reið-
jskkar eru nú komnir affcnr.
Einnig
Barnakerrur
margar gerðir og litir. Verð-
ið mjög sanngjamt.
miilin
Búðugler
og
gluggajám
er beifc að kaupa í versl.
Brynja.
Tilboð
óskasfc í aö m&la hús ufan
Upplýsiogar hjú
Pál! Olafiiyii
Bimi 1085.
Sölubúð
stðra, á góðum stað
ásamt stórri geymslo
óska jeg að fá leigða
frá 1. sept. n.k. Eianig
gæti komið til greina
stórt rakslausí vöru-
geymsluhús,
Carl Lárusson
Siml 609.
NIKKEL og SILFUR
*■ 4'r*
Mynt
10, 25, 50, 100, og 200 atxrsí
peninga kaupir hæsta verSi
GUÐMUNDUR GUÐNASON
gnUsmiður. Vallarstræti 4.
Reiðja
I kvöid kl. 9 keppa Valur og Víkmguf.
t