Vísir - 04.04.1924, Blaðsíða 3

VTSIR
Fyrirlestrar
sira Jafeobs Krlstinssonar.
Síra Jakob Kristinsson hefir
:rlutt tvo fyrirlestra, annan um
Ijóshvolf manna, en hinn um hugs-
jt.nagérvi. Aösókn hefir verið svo
mikil aö erindum þessum, aS hann
hefir orSiö aö endurtaka þá báöa,
og hafa þó margir oröiö frá aö
liverfa. Auk ]>ess flutti hann báöa
];cssa fyrirlestra í Hafnarfirði. Er
sagt, aö nokkrir Reykvikingar hafi
fariö þangaö, til þess aö geta heyrt
l>á-
Næsta fyrirlestur flytur síra J.
K, á sunnudaginn, er kemur. Er
þaö fyrsti fyrirlesturinn, er fjallar
um skapgeröarlist. Hann hefir lýst
hugsunum manna, eöa hugsana-
gervum, en ekki gert ítarlega grein
fyrir notagildi þeirra, en í erind-
unum um skapgeröarlistina, ætlar
hann sér aö skýra frá, hvernig
inönnum er kleift aö taka hugsan-
irnar í þjónustu sina, beisla þær
■og temja, ef svo má aö oröi kveöa,
-ýna hvernig hugurinn cöa hugs-
-anirnar fá l)oriö menn hálfa leiö
aö því takmarki, er þeir hafa sett
sér. Það segja þeir, er kunnugir
eru sr. j. K., og séö hafa erindi
þessi um skapgeröarlist, aö hvergi
hafi honum tekist lætur, og er
]já mikiö sagt, því að þaö cr
kunnugt, aö leitun er á slikum
ræöumanni.
KjöttoUorinn
og liskiveiðalöggjolin.
--O—""*■
I. Kjöttollsmálið.
Framh.
Stórþingið.
Hljóðið í þinginu norska hefir
einnig frá upphafi verið mjög gott í
vorn garð. „Allir Norðmenn sem eg
hefi talað við, viðurkenna að tollur-
inn á ísl. kjötinu sé ósanngjarn,
samanborið við verðmætið, og að
það mál hafi eigi verið rannsakað
eða athugað þá er tollurinn var
iagður á,“ segir búnaðarmálastjóri
í áðurnefndri skýrslu sinni. Mun þar
átt við þingmenn þá og aðra stjórn-
málamer.n o. íl., er hann átti tal við
í för sinni.
Seint í sumar sagði merkur þing-
maður, fulltrúi sjómanna og bænda
í Vestur-Noregi, við landskunnan
og áhrifamikinn blaðamann, ritstj.
„Gula Tidend“, — að um það
leyti mundi „enginn kjaftur“ í þing-
inu hafa greitt atkvæði gegn af-
námi þjöttollsins, ef tillaga um þaS
hefði oerið borin fram t þinginu.
Og um þetta leyti í sumar (ágúst—
september) hefði óefað mátt ráða
málinu til lykta, ef vér hefðum þá
haft sæmilega færan mann á vett-
vangi, mann sem hefði kunnað að
nota sér byrinn í fylgi blaðanna og
almenningsálitið í Noregi. Með
því að rita um málið í norskum
blöðum, ræða það við þingmenn og
aðra málsmetandi menn, halda fyr-
irlestra um málið þar sem það gæti
komið að haldi, hefði 'hæglega mátt
sigla því í höfn með einfaldri þings-
ályktun til bráðabirgða, því óefað
hefði þá mátt fá fylgi fleiri merkra
þingmanna í þessa átt.
En þá var ekkert aðhafst hér
heima. Og tækifærið fór fram hjá,
eins og síðar mun verða sýnt. Eg
talfærði þetta við ritstjóra „Tím-
ans“ um þetta Ieyti í haust, og var
hann fyllilega sammála um það, að
vér hefðúm átt að hafa mann í
Noregi um þær mundir.
LeiSirnar ivœr.
Kjöttollsmálið hefir frá upphafi
snúið sérstaklega við. pví þurfti að
jlýia óvenju mikið, og til þess var
að eins ein leið greiðfær og stutt,
beint að markinu. Hefir verið bent
á hana hér að framan. En þótt
furðulegt megi virðast, var valin hin
langa leiðin um þrjú lönd og ótal
stjórnarvöld, með öllum þeim tor-
færum og farartálma, sem á þeirri
leið eru. Með allri þeirri skriffinsku
cg málalengingum, athugasemdum
cg tillögum, er formið krefur. Með
öllu því umstangi, er tekur langan
tíma og tefur framkvæmdir! I stuttu
máli: Farin var „den tungvinie
traþtalvei“, sem „Tidens Tegn“
varaði við fyrir nær ári síðan!
Hinn mikli dráttur og óhæfilegi
á máli þessu er aðallega vegalengd-
inni að kenna. Eiga stjórnir beggja
landanna sök á því. Og eins og við
mátti búast, gat færðin spilst á
skemri leið, enda hefir hún gert það.
Stórspilst, svo nú þefir horft til
vandræða um hríð. Eg fjölyrði eigi
frekar um þetta atriði, nema þess
gerist sérstök þörf síðar.
I
„Kröfur NorSmanna“.
}7ví hefir verið hreyft frá hálfu
beggja aðilja, að tilslökun um kjöt-
tollinn í Noregi mundi að líkmdum
verða að mæta með álíka tilslökun
í fiskiveiðalöggjöf vorri. En þó hef-
ir það atriði legið fremur í láginni
og var lítið hreyft af nokkrum
krafti fyrr en síðastl. haust. Kröfur
norsku stjórnarinnar f þessa átt eru
eigi opinberlega kunnar enn, og er
því of snemt að byggja umræður
sínar á þeim grundvelli, eins og þeg-
ar hefir gert verið hér heima. Og
áður en Alþingi tekur afstöðu til
þessa atriðis, verðum við að gæta
þess vandlega, hvort eigi hafi verið
bent á einhver líkindi í þessa átt
frá íslendinga hálfu í undanförnum
samningaumleitunum. Alþingi verð-
ur að gera sér fyllilega ljóst og
kynna sér alt sem frarn hefir
farið milli íslensku og norsku
stjórnanna í þessu máli, svo eigi
verði stigið neitt það fet, sem
vansæmd geti orðið að. — Eg
leyfi mér að benda á þetta, þar eð
eg hefi ástæðu til að ætla, að þetta
atriði hafi komið til mála ef til vill
allsnemma í kjöttollsmálinu.
I
r
Kœrur norsþra sjómanna.
Um það Ieyti sem síldveiðar voru
að hætta hér við land síðasti. haust,
fór að kvisast í Noregi, að kurr
mikill væri meðal norskra síldveiða-
manna út af harðsækni og óbilgirni
í þeirra garð frá hálfu íslenskra Iög-
gæslu. Höfðu þeir m. a. sent áskor-
anir frá Siglufirði til stjómar sinn-
ar og þingsins að „slaka til í engu“
um kjöttolíÍnn við íslendinga.
pessu virtist enginn gaumur gef-
inn hér heima. Man eg eigi til, að
eg sæi þess getið í biöðum hér. Mér
var þegar kunnugt uin áskoranirnar
frá Siglufirði og eins um hitt, að
fyrstu síldveiðamennirnir sem komu
heim til Noregs báru oss illa söguna.
Var hún send fréttastofum blað-
anna og breiddist skjótt út um allan
Noreg, og var bersýnilegt, að hér
var unnið af kappi að ákveðnu
marki frá hálfu útgerðarmanna. Er
sem þeim hafi virst eina ráðið: hart
á móti hörðu!
Vinur minn, ritstjóri „Gula fid-
end“, sem áður er nefndur, tók óð-
ar málsstað vorum gegn Iöndum
sínum. Benti hann á, að lög væri
lög, og þeim bæri að hlýða, meðan
þau væru í gildi, og eigi væri nema
rétt og sjálfsagt, að íslendingar
fylgdu lögum sínum fast fram. —
En þar eð hann þóttist vanta ýms
gögn í málinu, skrifaði hann mér og
bað mig senda sér hið bráðasta ná-
kvæmar fregnír af viðureign norskra
sjómanna og strandgæslunnar ís-
lensku. Segir hann, að æsing sú,
sem hafin sé af sjómanna hálfu sé
líkleg til að spilla hinu góða gengi,
sem komið var á kjöttollsmálið o. fí.
Grunaði hann, að frásögn sjómanna
mundi mjög orðum aukin og viídi
því vita hið rétta. Bað mig um full
gögn í máli þessu, sem hann svo
gæti notað í blaði sínu, og einnig
að tjaldabaki í þinginu.
Mér varð hægt um vik. Fáeininn
dögum áður hafði eg einmitt sent
blaði hans all-Iangt og rækilegt bréf
um þetta mál, í því skyni að
hnekkja söguburði síldveiðamami-
anna í norskum blöðum. Birti eg þar
nákvæma skýrslu um strandvarnim
ar nyrðra í fyrrasumar, og sýndi eg
þar með tölum, hve lítil ástæða
væri fyrir þessu mikla hrópi síld-
veiðamanna. Flestöll höfðu norsku
skipin, sem tekin voru, að eins feng-
ið áminningu, og þau 10 sem sekt-
uð voru, hefðii 'öll til samans eigi
fengið hærri sekt en eitm ísl. botn-
vörpungur hafði fengið um sömu
mundir. Benti eg sjómönnum á, eins
cg eg einnig hafði gert árið áður,
er raddir heyrðust í sömu átt, að í
þessu máli dygði eigi stóryrði og
hótanir. „Hart á móti hörðu“ mundi
að eins flýta fyrir því, að íslandi
yrði algerlega Iokað fjnrir Norð
mönnum, eftir því sem. írekast væri
tök á. Hér væri að eins um eina
sæmilega leið að ræða fyrir þjóð
ir, sem hafa svo mikið saman að
sælda sem Ncrðmenn og Islending-
ar, — samningaleiSm. Nefnd manna
írá beggja hálfu, sem fjallaði um
þessi mál og önnur fíeíri, er snerta
viðskifti þjóðanna!
Nýskeð hefir bændablaðið „Na-
tionen“ mælt með samskonar tillögu
um norsk—íslenska nefnd til að ráða
fram úr deilumálunum. Hefir þetta
frétst hingað heim, og þykja ný-
mæli.
Nú ætti áð vera sæmílega Ijóst,
hvemig á „norsku kröfunum** stend-
ur, og hvenær þær fóru að Iáta á
sér bæra fyrir alvöru. Parf engan
að furða, þótt afturkippur nokkor
kæmi í kjötfollsmálið, og dálrtið hiE
kæmi á afturhaldsstjómina norsku,
er situr á völtum stóli og á í vök aðr
verjast með öll sfn vandamál. Og
um þessar mundir létu íslendingar
ekkert til sín heyra! Héðan af vac
því loku fyrir það skotið, að málið
>nrði útkljáð á „óvenjulegan hátt“,
eíns og nauðsyn bar til, og áður
héfir verið bent á. Nú varð að
halda áfram leiSina löngu, um
Danmörku, með Öllum sínum krók-
um og keldum. Og megum vér Is—
Iendingar oss sjálfum um kenna að.
mestu leyti.
Nú er það eitt sennilegast, að>
kröfur norskra sjómamia muni verða,
harðari og ákveðnari eftir því sem
á tímann Iíður. Er því brýn nauð-
syn að reyna til að ná samningum
nú þegar, með fullri sanngimi og,
drengskap á báðar hliðar, og mun
þá vel fara.
Frb. Helgi Valtýsson.
Utan af landi.
FB.) Umsóknarfrestur unxi
H'ofsósliéraS er útranninn. Eimr
cmsælcjandi er nm embættiö, Jóix.
Benedlktsson, settur hératSsfæknir;
í Nauteyrarliéraöi.
SeyöisfirSi 3. april. FB.
Ágætur afli hefir veriö undan~
fama daga á Djúpavogi og Horna-
firöí, aðallega á lóöjr, en síöur £,
handfæri.
KLiA—4< tit ,.U» .»1« iJU *lr tJr .»!< .ttr. tC
ji
-3
Messað

Bœjarfréttir.
b
b
n
vertiur s fríkirkjttnni í Haftrar—
firöi á simrmdaginn kt. .2 e. h. Síra.
Clafur Ölafsson. ,
"Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 4 st., Vest—
mannaeyjum 4, ísafirBi 9, Akur—
eyri 4, Scyöisfiröi 6, Grindavík. 5„
Stykkishóltni 4, Grímsstööum 3,
Raufarhöfn 6, Hólum í Homafiröt
6, Þórshöfn í Færeyjum 6, Kaup-
mannahöín 1, Utsire 2, Tynemooth
4, Leirvík 7, Jan Mayen 1 sU
- Loftvoglægst fyrir vestari land.
Allhvass subvestan á suSvestur—
landi; suSlægur annaTs staSar. All—
hvöss suðvestlæg átt. Östööugt.
Fundur
i Heilsahælisfélaginu kl. 5 síScT.,
á morgun, í Kaupþingssalnum ií
Eimskipafélagshúsinu.
„Hvítá felur sig“.
í fyrra mánuöi fréttíst hingaök.
aö 'Hvílá heföi horfiö úr fanrcgf.
sinum, og fór ýmsum sögum um
hetta fyrirbrigöi. Vísir hefir mi.
Fengiö greinilega fregn um þemKt
viöburS, frá sira Magnúsi Helga-
syni, skólastjöra, sem er marma
kunnugastur þar eystra, og haffc
hefir tal af mörgnm skilrikumr
riiönmnn eystra.