Vísir - 18.03.1926, Page 3

VtSIR
Ritiregn.
Inguxm Jónsdóttir:
Bókin mín. —
Reykjavík 1926.
H. G. Wells lætur eiginmann-
ínn í „Marriage“ komast aS þeirri
niöurstööu, aS konan sín sé miklu
samræmari og fullkomnari vera,
en sjálfur sé hann umfangsmeiri,
geti lagst dýpra og flogiö hærra,
eí vel vilji. Eg ætla riú aS gera
ráS fyrir, aS þetta sé heilagur
sannleikur, og ekkert i þvi af karl-
mannlegri hégómagirni. En þá
leiSir af því, aS miklu erfiSara er
aS finna hæfileg þroskaskilyrSi.'
fyrir karla en konur. Ef karlmaS-
urinn á aS njóta sín, þarf hann
mikil verkefni, mikiS rými, sem
leyfir kröftum hans aS teygja úr
sér, knýr þá til þess. Af þessu er
skiljanlegd, hvers vegna íslenskt
kvenfólk stendur íslenskum karl-
mönnum svo nriklu framar. Hér
eru verkefni konunnar söm og
arinarsstaSar, en verkefni karl-
manna öll smærri. Selma Lager-
löi .hefir kallaS heimiliS „litla
meistaraverkiS", en ríkiS „mikla
meistaraverkiS". Litlu meistara-
verkin, ríki konunnar, eiga fylli-
,lega þaS nafn skiliS hér á íslandi,
ekki síst í sveitum. Aftur á móti
virSist „stóra meistaraverkiS“
okkar ekki altaf stækka þá rnenn,
sem mest eru viS þaS riSnir. Og
svo má segja um alt vort opinbera
■líf, sent er kúldaS af smæSinni.
Því verSur hlutfall milli karla og
kvenna hér alt annaS en á Eng-
iandi. Þar standa karlmennirnir
kvenfólkinu framar. En eg hef
stundum gaman af aS renna hug-
anum bæ frá bæ í Vatnsdalnum,
eins og hann var fyrir rúmum 30
árum, og :;já, hvaS flestar gömlu
konurnar báru af körlunum
sínum. ÞaS getur ekki veriS nein
missýning. Á þeim árum var mér
kvenfólk ekki hóti mætara en
karlmenn.
Nú hefir ein af húsfreyjunum úr
Vatnsdalnuiu, Ingunn á Kornsá,
gefiS út dálitla bók. Hún var ein
af yngstu húsfreyjunum, þegar eg
fór aS muna til mín, nú segist hún
vera sjötug, þó aS enginn geti séS
þaS. í hvert sinn, sem eg kom
heim á sumrin, fanst mér Ingunn
kafa vaxiö.Karlmennimir smækk-
uSu í erjum og metnaSi. Dalurinn
var of þröngur fyrir þá. Þeir vildu
vera kóngar, urSu þaS sunrir í
smynduninni, vantaSi ekki nema
ríkiS. En i stofunni á Kornsá var
aldrei þröngt ttm drotninguna.
Iiún stækkaSi stofuna meS þvt aS
segja lítiS æfintýri, svo aS tnaS-
ut gleyntdi öllum skorSum. Og
svona kemur hún og segir frá í
bókinni sinni. MaSur finnur ekki,
aS þarna sé neinir erfiSleikar. Hér
er fult af ritandi karlmönnuna.
Ekki vantar, aS þeim sé mikiS
niSri fyrir og nóg sé haft fyrir
stílnum. Þetta er eins og á sé aS
rySja sig. ÞaS gnestur og brakar,
Alexandpa,
Millenninm
bestu hveititegundirnar nýkomn*r
og alt til bökunar. Bestar og
ódýrastar vörur í Vöggur.
Gunnap Jónsson,
Vðggur. Sírni 1580.
og torfið flettist af bökkunum.
Lesendurnir eru orSnir þessu svo
vanir, aS þegar bók ketnur út, sem
virSist skrifuS fyrirhafnarlaust,
finst þeim þetta enginn vandi.
Svona geti allir skrifaS. Svo
sögSu sumir um „Eins og geng-
ur“ eftir frú Theodóru Thorodd-
sen, og þó þarf líklega aS fara
aftur til þjóSsagna Jóns Árnason-
ar og sagna Jóns Thoroddsens til
þess aS finna jafngóSan frásögu-
stíl. Og ætli menn segi ekki .eitt-
hvaS líkt um þessa bók? Hún er
svo vel skrifuS, aS efniS talar.
Þessar konur skrifa eins og þær
tala, tala eins og þær hugsa. Þær
eru heilar, og bækurnar þeirra
fullkontnar, svo aS ritdómara fall-
ast lrendur aS finna aS þeim. Karl-
k
mennimir hugsa í ósamræmum
brotum, tala hrognamál, setjast
svo niSur og ætla aS vanda sig.
Þar þarf enginn a. nt. k. aS sakna
áreynslunnar.
„Bókin mín“ lætur ekki mikiS
yfir sér. Frú Ingunn hefir fært
þessi brot í letur fyrir þrábeiSni
vina sinna, og lýsir sjálf tilgangi
sinum meö vísu síra Einars í Ey-
dölutn:
Heilagur andi hvert eitt sinn
hefur þaö kent mér, bróöir minn,
lífsins kr.ydd ef lítiS finn,
aS leggja þaS ekki í kistur inn.
• Iiún byrjar á því aö segja frá
afa sínum, Jóni sýslumanni áMel-
unt, og er sá kafli skemtilegur
meö afbrigöum. Þá kemur langur
og merkilegur kafli, MelaheimiliS
fyrir 60 árum, lýsing á íslensku
myndarheimili frá þeim tíma. Eg
gæti trúaS, aS sá kafli yrSi meS
tímanum lesinn t hverjum íslensk-.
unt barnaskóla, til þess aS opna
atigu unglinganna fyrir gildi
vorrar gömlu menningar. „Ltfs-
gleöin var ekki mikiþen alt traust,
vandaS og áreiöanlegt, og reglu-
semi afarmikil," eru ályktunarorS
Ingunnar sjálfrar. Þá koma ýms-
ar æskuminningar og síSan lýsing-
ar einkennilegrd manna. Alt er
þetta prýöilega sagt, en þó vildi
eg sérstaklega til nefna þættina
um Helga fróSa og Sölva Helga-
son. Loks eru stuttar hugleiöing-
ar og æfintýri. Eg vildi þar triega
benda á kaflann, þar sem frú Ing-
unn hendir á lofti setningu eftir
vitskertum aumingja: „ÞaS er
ekki von, aö börnin uni viS ekk-
ert,“ og gerir úr þvi spakmæli og
leiöarvísi í uppeldi, sem ekki mun
fyrnast þeim, sem les.
Þessi bók hefir öll einkenni
þeirra bóka, sem lengi eiga aS
lifa. Hún er sönn, einlæg, blátt
áfratn, skenttileg, spakleg. Hún er
skrifuS á tímamótum. Hún bjarg-
ar ekki einungis frá gleymsku
broti af sálarlífi merkilegrar
konu, heldur brotum af menn-
/
\
ingu, sem er aö hverfa, a. m. k. í
bili. Hver veit þó, nema eitthvaS
af þeim steinum, sem nú er verið
sem óSast aS fleygja burt, verSi
síöar hornsteinar í háborg fram-
tíSarinnar ?
Sigurður Nordal.
Þátttakendamóti verslunarráðsins,
er ákveöiS var dagana.19. og 20. þ. m. verður frestað til laugar-
dags 20. þ. m. og mánudags 22. þ. m., vegna þess að e.s. GoSafossí
hefir seinkaS, en meS þvi skipi eru væntanlegir þátttakendur utan
af landi.
Fundirnir byrja kl. 2 e. h.
íj Bæjarfréttir
Veðrið í morgun.
Hiti um land alt, nema á Grims.
stööum 3 st. frost. í Reykjavik 1
st., Vestmannaeyjum 5, ísafiröi o,
Akureyri 3, SeyöisfirSi 4, Grinda-
vík 1, Stykkishólmi 1, Raufarhöfn
1 (ekkert skeyti frá Hólum í
Hornafirði), Þórshöfn i Færeyj-
um 3, Angmagsalik (í gær) — 3,
Kaupmannahöfn o, Tynemouth 4,
Wick 2 (engin skeyti frá Utsire
og Jan Mayen). Mestur hiti hér
síöan kl. 8 í gærmorgun 7 st.,
minstur o. Úrkoma mm. 13,2).
Loftvægislægö 1000 ktn. suður af
Islandi. — Horfur: 1 dág: SuS-
austan og úrkoma viö SuSurland.
Hæg noröanátt og snjókoma á
norSvesturlandi. — HægviSri á
noröausturlandi og Austurlandi.
— . í n ó 11 og á m o r g u n :
Sentiilega austlæg átt. Allhvass
viö Suðurland. '
Hæstaréttardómur
var upp kveðinn i gaer, i máli
Kveldúlfs og Inger Benedicte. Sjó-
dómurinn var staSfestur, þó meö
þeim breytingum, aö bætur fyrir
Inger Benedicte voru færSar niö-
ur i 200 þús. krónur norskar, úr
350 þús. kr. Kveldúlfi )jert að
greiSa 6000 kr. í málskostnað fyr-
ir báSum réttum. — Skallagrímur
var trygður í Samtrygging ísl.
botnvörpunga, (einnig gegn slys-
um sem þessu), meS enskri bak-
trygging. Tjóniö fellur þess vegna
aö mestu leyti á erlend félög.
Magnús Kjæmested,
skipstjóri á VíSi, bjargaöi slcips-
höfn af vélbátnum Málmey s.I.
þriöjudag. Báturinn lá undan Kal-
manstjörn, og var kominn aS því
aS sökkva, þegar mennirnir björg-
uöust, en þeir voru fjórir.
Leikhúsið,
„Á útleið“ veröur leikiö í kveld
og annaö kveld. ASgöngumiSar
seldir í dag og á morgun. Athygli
skal vakin á því, aS aðgöngumiS-
ar, sem keyptir voru til leiksýn-
ingarinnar n. þ. m., og ekki hafa
verið notaöir, gilda í kveld.
Bæ jarst j ómarf undur
veröur haldinn í dag á venjuleg-
um títna (kl. 5). Tíu tnál á dag-
skrá.
Víðvarpsstöðin
verður formlega opnuS í kveld
kl. 9. AtvinnumálaráSherra flytur
ræöu, frú Guörún Ágústsdóttir
syngur og kór syngur nokkur lög.
Síra Fr. Hallgrímsson flytur er-
indi og hljóðfæraflokkur leikur
tíokkur lög.
Háskólafræðsla.
í kveld kl. 5, dr. Kort Kortsen:
Um LimafjaröarskáldiS Jacob
Knudsen*
Bellmans-fyrirlestur
þann, er Matthías þjóöminja-
vöröur hélt I Stúdentafræöslunni
fyrra sunnudag, endurtekur hann
annáS kvöld í Nýja Bíó, kl. 7,30,
til ágóöa fyrir mannskaöasamskot-
in vestfirsku. — Bellman hefir alt
af veriö í miklu uppáhaldi hér á
landi og lög háns á hvers manns
vörutn. Ætla þeir Þórarinn og
Eggert aö leika nokkur lögin á
fiSlu og píanó, eins og utn dag-
inn. Voru þau þá flutt af fjöri og
skilningi, og vöktu mikla ánægju,
sem og sjálfur fyrirlesturinn. Má
á tnorgun búast bæSi viö góöri
aösókn og góSum viðtökum, því
aö þetta er efni sem fólkinu líkar.
— Miðamir kosta aSeins 1 krónu
og fást í Nýja Bíó eftir kl. 4 á
morgun,
H.f. Isaga
bauð nokkurum gestum í gær
‘aö sjá hina nýju verksmiðju, sem
félagið hefir látiö reisa viö RauS-
arárstíg, skamt frá eldri verk-
smiSju félagsins. ÞaS er lítiö hús
en einkennilegt, meS mörgum há-
um bdþfagluggum. Munu allir hafa
tekiö eftir því, sem um veginn
hafa fariö. — FormaSur hf. Isaga,
vitamálastjóri Th. Krabbe, ávarp-
aöi gestina nokkurum orðum og
skýröi íyrir þeim vinnubrögS hinn-
ar nýju verksmiöju, sem vinnur
súrefni úr loftinu, meö nýtísku vél-
um, og eru þær knúöar meS raf-
magni. — Hér eru ekki tök á aS
skýra vísindalega frá starfi verk-
smiöjunnar, en þvi má lýsa meö
almennum orðum á þessa leiS: Úti-
loftiS er sogaö inn í sívalning;
þar skilst kolsýran úr þvi,
en þaö fer síSan úr einni „skil-
vindu“ í aðra; köfnunarefnið skilst
þá frá, og fer út „í veöur og vind“,
en rakinn er skilinn úr súrefninu,
þar til þaö er orSið hreint, og er
því þá þrýst inn í langa og mjóa
járnbrúsa, sem taka 9 tenings-
metra, en verksmiSjan vinnur þrjá
teningsmetra af súrefni á klukku-
stund. ÁSur þurfti aö kaupa súr-
efniS frá útlöndum, en þaS var
bæöi dýrt og óþægilegt, þegar illa
stóö á skipagöngum. — SúrefniS
er einkutn notaS meö gasi, til þess
að logsjóöa járn.
Hjúkrunarfél. Líkn
lieldur aðalfund annaö kveld kl.
8jú, i litla salnum á Hótel ísland.
Verslunarmannafél. Rvíkur.
Enginn fundur annaö kvöld,
vegna Þátttakendamóts Verslun-
arráSsins.
Tímarit íslandsvinafélagsins
„Mitteilungen der Islandfreunde“
(XIII. árg., 3. og 4. hefti), er ný-
koniiö hingaS. Þar er, meöal margs
annars þýsk þýSing á kvæSunum:
„Ó, fögur er vor fósturjörS" og
„HeyriS vella á heiðum hveri“.
ÞýSandi er Wilhelm Klose. —
Fuglafræöingur Emil Sonnemann
segir frá ferS sinni lringað 1925.
Hann kom hingaS einnig 1908. —
H. Schúen í Berlín ritar langa
grein um Einar Jónsson. — Jón
Leifs- ritar um „Island in der Mu-
sik“. — Þá er ferSasaga þýskra
stúdenta til Þórðarhöfða og
„GULLFOSS“
fer héðan á laugardag 20. tnars
kl. 6 síöd. vestur og noröur um
land til Kaupmannahafnar.
Gólfdúkar
ö
endast mikið bet-
ur en ella, ef þér
| gljáið þá með
Hreins Gólfáburði.
FLIK-FLAK
Jafnvel viðkvœmustu litirþola
Flik-TIak þvottinn. Sérhver
mislitur kjóll eða dúkur úr
flnustu efnum kemur óskemdur
úr þvottinum.
Flik-Flak er alveg óskaðlegt.
Drangeyjar, • með mörgum ágæt-
um myndutn, og margt fleira.
í dánartilkynningu
Sigríöar sálugu Steinsdóttur
hafSi fööurnafn hennar nrisprent-
ast: Sveinsdóttir.
Verkfallið.
1 gærkveldi komu fulltrúaf
verkamanna og útgerðarmanna á
fund sáttasemjara ríkisins, en sætt-
ir komust ekki á. — ÚtgerSar-
menn hafa nú boöaS alment verk-
bann frá kl. 6 í kveld, ef ekki
gengur saman fyrir þann tíma.
Botnia
fór héSan kl. 12 i nótt til ut-
landa. MeSal farþega voru: Thor
Jensen og frú hans, frú Krist-
jana Blöndahl Ólafsson, ungfrúrn-
ar: Jóhanna Knudsen og GuSfinna
Einarsdóttir. Björn Magnússoil,
símstj. og frú hans, ísólfur Páls-
son, Haraldur Andersen og Leifur
GuSmundsson, stúdent.