Vísir - 04.12.1926, Page 2

VISIR
Þurkaðip ávextirs
EpU,
Apricots,
Ferskjur,
Blandaðir ávextír,
Sveskjur,
Rúsinur,
Gráfíkjur.
Símskeyti
Khöfn 3. des. FB.
Worskur sendiherra í Reykjavík?
SímaS er frá Ósló, aS Norsk
Grönlandslag biöji stjórnina aö
stofna sendiherrastööu í Reykja-
vík. BlaSiiS Tidens Tegn styöur
tillöguna.
Úrslit þingkosninganna í Dan-
mörku. — Búist við að Stauning-
stjómin segi þegar af sér.
Þingkosningarnar í gær fóru
þannig, aö íhaldsflokkurinn og
vinstriflokkurinn fengu meiri
hluta. Menn búast viö því, aö
Stauning forsætisráöherra biöjist
lausnar fyrir sig og ráöuneyti sitt
í dag. Politiken giskar á, aö
vinstriflokkurinn myndi stjórn
meö stuöningi íhaldsmanna.
(Nánari fregnir af þingsætatölu
hvers flokks:
Jafnaðarmenn nú 53 áður 55
Gerbótamenn - 16 - 20
Vinstrimenn - 46 - 44
Ihaldsmenn - 30 - 28
Slésvikurfl. — 1 — 1
Utan flokka — 2 — 0
Ófrétt frá Færeyjum. Kommúnist-
ar komu engum aö. Gerbótamenn
(radikalir) voru stuðningsmenn
Staunings-stjórnarinnar, og hafa
þvi stjórnarflokkarnir tapaö 6
þingsætum.).
Samkv. fregn frá sendiherra
Dana í dag hefir stjórnin þegar
í gær beöist lausnar, en gegnir þó
stjómarstörfum fyrst um sinn, þar
til nýtt ráðuneyti kemst á lagg-
írnar.
Khöfn 4. des. FB.
Frá Kína.
Símað er frá London, að Can-
ton-herinn sé kominn nálægt Fu-
chow. Evrópumenn þar og í grend
eru taldir vera í mikilli hættu
staddir, og hafa England og
Bandaríkin heitið þeim vernd.
Hjálparlið þessara ríkja er á leið-
inni til þeirra, sem taldir em vera
í hættu staddir.
órói á Spáni.
Sxmað er frá París, að spán-
verska lögreglan hafi uppgötvað
nýtt samsærisbrugg. Ætlan sam-
særismanna var að myröa Alfons
Spánarkonung og hervaldann Ri-
vera.
Mjólknrverðið.
Hinn 29. f. m. kom áframhald
af ádeiluritsmíði Péturs Jakobs-
sonar á hendur Mjólkurfélagi
Reykjavíkur. Nú lætur hann sér
nægja að vitna einu sinni i ná-
ungann með heimildir fyrir máii
sínu. En þá hefir hann tekiö upp
þann nýja siö að ráðast á einkg,-
mál Mjólkurfélags Reykjavíkur,
með þvi að tína einstakar tölur út
úr rekstursreikningi félagsins.
Veit ekki Pétur, að hann er hér
að aðhafast þaö, sem er óleyfilegt,
eða hver hefir afhent honum
reikninga félagsins og leyft hon-
um aö birta þá. Reikningar félags-
ins eru aðeins i höndum nokkurra
trúnaöarmanna þess. Eg trúi því
síðast, að þeir séu þaðan komnir í
hendur Péturs, með leyfi til birt-
ingar.
Eg- læt Pétur hér meö vita, að
einkamál félagsins ætla eg ekki
að fara að ræða í opinberum blöö-
um. Eg ætla samt að benda á eina
af uppgefnum tölum frá Pétri, sem
sýnir einna ljósast, að ekki er gott
að átta sig á einstökum tölum sem
kastað er fram til ókunnugs al-
mennings án nokkurra skýringa.
Hann gefur upp skrifstofukostn-
aðinn kr. 37.922.98. Hann vill láta
það líta svo út sem allur þessi
kostnaður leggist á mjólkurfram-
leiðslu 4 hreppa, sem hann segir
að félagiö samanstandi af. Pétur
hefði helst átt aö leita sér betri
upplýsinga um Mjólkurfél. Rvikur
áður en hann fór að taka aö sér
árásirnar.
Sannleikurinn er sá, að deildir
félagsins eru 7. Við þær 4 sem
Pétur taldi upp, bætast Garða-
hreppur, Gerðahreppur og Mið-
neshreppur. Þá hefir félagið haft
mikla mjólkurverslun við menn
utan félagsins. En svo er annar
rekstur félagsins, sem Pétri ætti
að vera kunnugt um, úr þvi að
hann hefir reikninga félagsins
undir höndum. Félagið verslar
með fleira en mjólk. Það hefir
rekið verslun meö ýmsar vörur
sem vitanlega borga sinn hluta af
skrifstofukostnaðinum. Þar sem
heildarumsetning félagsins var
s.I. ár ca. hálf önnur miljón kr.,
þá getur Pétur sjálfur reiknað út
að skrifstofukostnaðurinn er ca.
2}4% af umsetningunni. Verður
þaö tæplega talið afskaplegt þeg-
ar þess er gætt, að umsetningin
myndast að mestu leyti af smá-'
tölum, nokkrum aurum eða fáurn
krónum. -
Þá vil eg snúa mér að því sem
hér skiftir máli, og þaö er hversu
hátt gjald félagiö tekur af mjólk-
Til Vífilstaða
kl. HVa og 2Va-
Til Hafnarfjarðar
krónu sæti alla daga í Buick-
bifreiðum frá
Steindóri.
Sími 581.
inni frá meðlimum sinum, og
hvernig það stendur, saman-
boriö við það gjald, sem reikn-
að er hjá öörum sambærileg-
um mjólkursölufélögum. Það
veröur ekki haigt að gera saman-
burð á innlendu félagi, þar sem
Mjólkurfélag Rvíkur er það ein-
asta á sínu sviði. Við verðum því
að sækja samanburðinn til útlanda.
P. Jak. bendir á Kaupmannahöfn,
er því best að fylgja honum þang-
að eftir sem snöggvast. Það ætti
því að vera almenningi ljóst, að
það er erfitt með. okkar litlu um-
setningu (sem Pétur kallar þó
bákn), að gera samanburð við
mjólkurstöðvarnar i Kaupmanna-
höfn sem hafa til meðferðar á dag
frá 50 til 100 þúsund lítra, eða ca.
30 sinnum meira en viö. Viö höf-
um þó áöur boðið bænum að
lækka pasteurshitunargjaldið utn
helming, ef stöðin fengi til vinslu
alla mjólk sem seld er í bæinn.
Pétur segir nú reyndar að sér haíi
veriö tjáð hver kostnaður sé við
mjólkursöluna í Kaupmannahöfu.
Eg ætla að sleppa Pétri enn þá
viö að taka hann alvarlega, því að
honum er vist ekki sjálfráöur
söguburðurinn.
Eg ætla að segja bæði Pétri og
öðrum hvað mjólkurverðið er í
Kaupmannahöfn. Mjólkurstöðv-
arnar i Kaupmannahöfn borga
bændum nú mjólkina komna á
járnbrautarstöð í Kaupmannahöfn
kr. 0.21 hvern líter (járnbrautar-
flutning til Khafnar veröa bænd-
urnir sjálfir að borga). Mjólkur-
stöðvarnar selja nú mjólkina ger-
ilsneydda á flöskum komna inn i
hús til neytendanna á kr. 0.37
hvern líter. Það legst þvi á hvern
mjólkurlíter kr. 0.16 eða 43,2% af
útsöluverðinu.
Til samanburðar vil eg taka
kostnað Mjólkurfél. Rvíkur. Pét-
ur byrjar grein sína með því, að
drótta því að mér að eg muni segja
ósatt þegar eg sagði i grein minni
að Mjólkurfél. Rvíkur reiknaði
kr. 0.08 í sölugjald af hverjum
líter. Hér fer á eftir vottorð trá
endurskoðendum reikninga Mjólk-
urfél. Rvíkur, sem eg ætla að láta
nægja máli mínu til sönnunar.
„Eftir beiðni Mjólkurfélags
Reykjavíkur vottast það hér með,
að samkvæmt bókum og rekstrar-
reikningi félagsins hefir sölugjald
af mjólk félagsmanna verið reikn-
að 8 aurar pr. líter.
Reykjavík, 3. desember 1926.
N. Manscher & Bjöm E. Ámason,
N. Manscher.
A. O. Thorlacius."
Við þetta átta aura sölugjald
bætist gerilsneyðingargjaldið á þá
mjólk sem er gerilsneydd. Er það
VEEDOL
Höfum fyrirliggjandi eftirtaldar tegundir af
hinni heimsþektu V E E D 0 L smurningsoliu :
Gufuvéla olía,
Btfreiða -
Skilvindu —
Koppafeiti fyrir allar tegundir
vélum.
Athugið verð og reynið gæR
þessara tegunda, og berið saman
við verð og gæði annara tegunda.
Jóh. Óiafsson & Co. Reykjavik.
Aðalumboðsmenn fyrir:
Tide Water Oil Co. New York.
eins og kunnugt er kr. 0.10 af
hverjum líter. Hér er gerilsneydd
mjólk seld komin heim í hús til
kaupenda kr. 0.60 hver líter.
Bændur fá kr. 0.42 hér á staðnum.
Eg tek ekki með þá mjólk sem
bændur senda félaginu, til að láta
gera úr henni skyr eða aðra verð-
minni vöru.
Kostnaðurinn er þá kr. 0.18 á
hverjum líter eða 30% af útsölu-
verðinu.
Þá kemur ógerilsneydd mjólk.
Hún kostar í Kaupmannahöfn í
mjólkurbúðum 0.33 hver líter. Er
því kostnaðurinn við þá sölu
36.4%. Hér í Reykjavík er ógeril-
sneydd mjólk seld í mjólkurbúð-
um á kr. 0.50 hver líter. Kostnað-
urinn verður 16% eða meira en
helmingi minni heldur en í Kaup-
mannahöfn.
Þrátt fyrir það þó að Mjólkur-
félag Reykjavíkur hafi komist hjá
því að láta mjólkursöluna verða
eins gífurlega kostnaðarsama eins
og mjólkurstöðvamar í Kaup-
mannahöfn, þá er langur vegur
frá því, að við séum ánægðir á
meðan ekki er hægt að koma
kostnaðinum lengra niður.
Þó að eg ætli ekki að fara að
prísa mjólkurverðið hér í Reykja-
vík (eg vildi óska að ástæður
leyfðu meiri lækkun sem allra
fyrst) þá ætla eg að gera saman-
burð á útsöluverði ógerilsneyddr-
ar mjólkur í Kaupmannahöfn og
hér í Reykjavík. Við verðum að
taka til hliðsjónar þann verðmun
sem er á dönskum og ísknskum
peningum, því að verðlag á vör-
um verður að hækka og lækka
eftir verðmæti gjaldmiðilsins.
Mjólkurlíterinn kostar því í
Kaupmannahöfn 40 íslenska aura.
Það er að vísu 10 aura verðmun-
ur, en hversu er ekki aðstöðumun-
urinn óendanlega mikið betri til að
framleiða mjólk í Danmörku
heldur en hér í kringum Reykja-
vík.
Pétur endar grein sína með því
að ásaka félagið fyrir að það hafi
lítið gert að því að fá bændur til
að bæta mjólk sína. Eg skal nú
segja bæði Pétri og öðrum frá
einni tilraun af mörgum sem fé-
lagið hefir gert í þeim efnum.
Fyrir mörgum árum samdi það
reglugerð um sölu og meðferð
mjólkur fyrir félagsmenn. Þar var
meðal annars ákveðið, að mjólk-
in skyldi borgast út eftir fitu-
magni hennar, og átti að leggja
til grundvallar meðalfitumagn í
mjólk allra félagsmanna, sem átti
að mynda meðal útborgunarverð.
En útsöluverðið átti svo að hækka
og lækka eftir gæðum mjólkur-
innar. Það virtist vera sú eina
rétta leið, að hver og einn fengi
fyrir sína vöru eftir gæðum. Þetta
leit ljómandi vel út, og allir töldu
þetta sjálfsagt í upphafi. En hvað
skeður. Þegar farið er að reikna
út verðið, þá kemur það vitanlega
í ljós, að þeir menn fá verðfall á
mjólk sinni, sem hafa betri mjólk
heldur en lágmark mjólkursölu-
reglugerðar Reykjavíkurbæjar
heimtar. Þeir sáu því fljótlega ráð
til að losna undan verðfallinu á
mjólkinni, því að þessa mjólk gátu
þeir selt hvar sem var utan búða
Mjólkurfélags Reykjavíkur fyrir
fult verð. Þarna vantaði þvi al-
gerlega samvinnu frá bæjarins
hálfu, til að geta framfylgt þess-
ari tilraun til umbóta, eins og við'
höfum reyndar altaf rekið okkur
á í allri okkar umbótastarfsemi
við mjólkurmeðferðina.
Að endingu vil eg gefa Pétri